Pozitif – Normatif Yaklaşım
Gerçek yaşamda devletin hangi rolü nasıl oynayacağı sorusu yanıtlanırken iki yaklaşım içiçe geçer. Bunlar pozitif ve normatif yaklaşımdır. Pozitif yaklaşım esas olarak neden-sonuç ilişkisini inceler, bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırır. Örneğin, enflasyonun hangi etkenlere bağlı olarak artıp azaldığını ya da gelir dağılımının hangi etkenlere bağlı olarak eşitliğe yaklaştığını ya da eşitlikten uzaklaştığını araştırır. Pozitif yaklaşım veri ve bilgi üretir ve sunar, ilişkilere ışık tutar.
Normatif yaklaşım ise esas olarak tercih yansıtır. Adalet anlayışına, dünya görüşüne, politik bakış açısına bağlıdır; dolayısıyla bireyden bireye, gruptan gruba değişir. Örneğin, belirli bir gelir dağılımına bir birey (grup) kötü derken, diğeri normal diyebilir. Normatif yaklaşım bir değerlendirme ve tercih içerdiği için, kural ya da hedef koyar. Örneğin, bölgelerarası gelir dağılımı hakkında “düzeltilmeli” ya da “öncelikler arasında değil” yargısını belirtir. Normatif yaklaşımda devletin belirli bir görevi yapmaması ya da yapması biçiminde bir tercih vardır.
Pozitif yaklaşım olabildiğince nesnel bir analize dayanırken, normatif yaklaşım değer yargılarına, öznel bakış açısına dayanır. Önemle belirtelim ki, devlet tarafından alınan ekonomik kararlarda hemen hemen her zaman pozitif yaklaşım ile normatif yaklaşım içiçedir. Çünkü, devlet çeşitli toplumsal sınıf ve tabakaların talep ve baskısı ile karşı karşıyadır. Bunlar karşısında %100 tarafsız olması beklenemez, düşünülemez. Örneğin, işçiler ile işverenlerin, sanayiciler ile ithalatçıların, ithalatçılar ile ihracatçıların çıkarları çeliştiğinde tarafsızlığın ne anlama geldiğinin herkesçe kabul edilecek bir tanımı yoktur.
Aşağıda devletin ekonomik fonksiyonları ve görevleri, devlet harcamaları ile devlet gelirleri incelenirken pozitif yaklaşım egemen olacak, neden-sonuç ilişkileri araştırılacaktır. İlk olarak ele alacağımız soru da, devletin ekonomi içindeki yerinin ölçülmesidir.
Gerçek yaşamda devletin hangi rolü nasıl oynayacağı sorusu yanıtlanırken iki yaklaşım içiçe geçer. Bunlar pozitif ve normatif yaklaşımdır. Pozitif yaklaşım esas olarak neden-sonuç ilişkisini inceler, bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki ilişkiyi araştırır. Örneğin, enflasyonun hangi etkenlere bağlı olarak artıp azaldığını ya da gelir dağılımının hangi etkenlere bağlı olarak eşitliğe yaklaştığını ya da eşitlikten uzaklaştığını araştırır. Pozitif yaklaşım veri ve bilgi üretir ve sunar, ilişkilere ışık tutar.
Normatif yaklaşım ise esas olarak tercih yansıtır. Adalet anlayışına, dünya görüşüne, politik bakış açısına bağlıdır; dolayısıyla bireyden bireye, gruptan gruba değişir. Örneğin, belirli bir gelir dağılımına bir birey (grup) kötü derken, diğeri normal diyebilir. Normatif yaklaşım bir değerlendirme ve tercih içerdiği için, kural ya da hedef koyar. Örneğin, bölgelerarası gelir dağılımı hakkında “düzeltilmeli” ya da “öncelikler arasında değil” yargısını belirtir. Normatif yaklaşımda devletin belirli bir görevi yapmaması ya da yapması biçiminde bir tercih vardır.
Pozitif yaklaşım olabildiğince nesnel bir analize dayanırken, normatif yaklaşım değer yargılarına, öznel bakış açısına dayanır. Önemle belirtelim ki, devlet tarafından alınan ekonomik kararlarda hemen hemen her zaman pozitif yaklaşım ile normatif yaklaşım içiçedir. Çünkü, devlet çeşitli toplumsal sınıf ve tabakaların talep ve baskısı ile karşı karşıyadır. Bunlar karşısında %100 tarafsız olması beklenemez, düşünülemez. Örneğin, işçiler ile işverenlerin, sanayiciler ile ithalatçıların, ithalatçılar ile ihracatçıların çıkarları çeliştiğinde tarafsızlığın ne anlama geldiğinin herkesçe kabul edilecek bir tanımı yoktur.
Aşağıda devletin ekonomik fonksiyonları ve görevleri, devlet harcamaları ile devlet gelirleri incelenirken pozitif yaklaşım egemen olacak, neden-sonuç ilişkileri araştırılacaktır. İlk olarak ele alacağımız soru da, devletin ekonomi içindeki yerinin ölçülmesidir.
