Mikrofon - Mikrofon İcadı
Mikrofon, ses dalgalarını şiddeti değişen bir elektrik akımı*na dönüştürür ve böylece sesin telefon telleri, radyo yayını ya da başka elektronik sistemle*rin aracılığıyla istenilen yere gönderilebilmesini olanaklı kılar.
Çok çeşitli mikrofonlar vardır. Bunların en eskilerinden biri, 1878'de ilk telefonlarda kullanılan kömürlü mikrofondur. Günümüz*de telefonlarda hâlâ bu mikrofonlar kullanı*lır. Kömürlü mikrofonlarda, içi karbon tane*cikleriyle dolu, ilaç kapsülüne benzeyen kü*çük bir kap vardır; bu kabın "kapağı", yuvar*lak, ince bir plastik diyafram (zar) biçiminde*dir. Karbon, ****l olmamakla birlikte, iyi bir elektrik iletkenidir. Elektrik akımı kabın içi*ne sıkıştırılmış karbon tanelerinin içinden düzgün bir biçimde geçer. Konuşma başladı*ğında ise ses dalgaları kabın diyaframına çarpar ve diyaframın titreşmesine neden olur. Titreşimin hızı, konuşmacının oluşturduğu sesin perdesine (inceliğine ya da kalınlığına) bağlıdır. Ses perdesi ne kadar yüksekse titre*şim hızı da o kadar büyük olur. Titreşen diyaframın hareketi sesin gürlüğüne bağlıdır. Diyafram içeriye doğru hareket ettiği zaman kömür tanecikleri daha da sıkışır ve böylece karbon tozunun elektrik direnci azalır. Bunun sonu*cunda karbondan daha büyük bir elektrik akımı geçer. Diyafram dışa doğru hareket ettiği zaman, önceki durumun tersine, tane*cikler gevşer. Gevşek tanecikler, elektrik akımına karşı daha büyük bir direnç gösterir ve kömür tozundan geçen akım azalır. Böyle*ce kömürlü mikrofon, bir telefon teliyle bağlı olduğu alıcıya değişken bir elektrik akımı, yani elektrik sinyalleri gönderebilir.
Döner bobinli mikrofon ya da dinamik mikrofon olarak adlandırılan ve bazen radyo yayınlarında kullanılan mikrofon türünde ise, diyafram olarak daire biçimli ince bir ****l levha vardır. Üzerine ses dalgaları çarptığında diyafram titreşmeye başlar. Bu diyaframa, ince tel sarılı bir bobin bağlanmıştır; bobin ise, bir mıknatısın hemen yanına yerleştiril*miştir. Bobin, bir mıknatısın yanına yaklaştırıldığında, bu bobinden elektrik akımı geçmeye başlar. İşte dinamik mikrofonda da diyaframdaki titreşimler bobi*ni mıknatısın kutuplarına doğru yaklaştırır ya da uzaklaştırır; bunun sonucunda da bobinde sesin şiddetine ve perdesine göre değişen bir elektrik akımı oluşur.
Kristalli mikrofonlarda piezoelektrik etki olarak bilinen olgudan yararlanılır. Bazı ku*vars kristali türleri, sıkıştırıldıklarında (piezo sözcüğü "ben sıkıştırırım" anlamına gelen Eski Yunanca bir sözcüktür) bir elektrik gerilimi, yani bir elektrik basıncı oluşturur. Bu tür bir kristal bir diyaframa bağlanırsa, diyaframdaki titreşimlerin etkisiyle çeşitli oranlarda sıkışarak, sesin şiddetine ve perde*sine göre değişen bir elektrik akımı elde edilebilir. Radyo yayınlarında kullanılan şerit*li mikrofon da ise ses dalgalan, güçlü bir mıknatısın kutupları arasına asılmış ince bir alüminyum şeride çarparak onu titreştirir ve böylece şeritten değişken bir elektrik akımı*nın geçmesi sağlanır. Burada alüminyum şe*rit, bobin görevini üstlenir.
Şeritli mikrofonlar çift yönlü mikrofon ola*rak tanımlanır, çünkü bunlar yalnızca iki yönden gelen sesleri alır. Konuşmacı, mikro*fonun doğrudan önünde ya da arkasında yer almadıkça, sesi iyi işitilemez ve eğer konuşur*ken yana doğru çekilirse dinleyiciler konuş*macının çok uzaklara gittiği izlenimine kapı*lırlar. Bu etkiden radyo oyunlarında yararla*nılır. Ama her yönden gelen sesi alan mikro*fonlar da vardır; bunlara çok yönlü ya da yönsüz mikrofon denir.
Mikrofon, ses dalgalarını şiddeti değişen bir elektrik akımı*na dönüştürür ve böylece sesin telefon telleri, radyo yayını ya da başka elektronik sistemle*rin aracılığıyla istenilen yere gönderilebilmesini olanaklı kılar.
Çok çeşitli mikrofonlar vardır. Bunların en eskilerinden biri, 1878'de ilk telefonlarda kullanılan kömürlü mikrofondur. Günümüz*de telefonlarda hâlâ bu mikrofonlar kullanı*lır. Kömürlü mikrofonlarda, içi karbon tane*cikleriyle dolu, ilaç kapsülüne benzeyen kü*çük bir kap vardır; bu kabın "kapağı", yuvar*lak, ince bir plastik diyafram (zar) biçiminde*dir. Karbon, ****l olmamakla birlikte, iyi bir elektrik iletkenidir. Elektrik akımı kabın içi*ne sıkıştırılmış karbon tanelerinin içinden düzgün bir biçimde geçer. Konuşma başladı*ğında ise ses dalgaları kabın diyaframına çarpar ve diyaframın titreşmesine neden olur. Titreşimin hızı, konuşmacının oluşturduğu sesin perdesine (inceliğine ya da kalınlığına) bağlıdır. Ses perdesi ne kadar yüksekse titre*şim hızı da o kadar büyük olur. Titreşen diyaframın hareketi sesin gürlüğüne bağlıdır. Diyafram içeriye doğru hareket ettiği zaman kömür tanecikleri daha da sıkışır ve böylece karbon tozunun elektrik direnci azalır. Bunun sonu*cunda karbondan daha büyük bir elektrik akımı geçer. Diyafram dışa doğru hareket ettiği zaman, önceki durumun tersine, tane*cikler gevşer. Gevşek tanecikler, elektrik akımına karşı daha büyük bir direnç gösterir ve kömür tozundan geçen akım azalır. Böyle*ce kömürlü mikrofon, bir telefon teliyle bağlı olduğu alıcıya değişken bir elektrik akımı, yani elektrik sinyalleri gönderebilir.
Döner bobinli mikrofon ya da dinamik mikrofon olarak adlandırılan ve bazen radyo yayınlarında kullanılan mikrofon türünde ise, diyafram olarak daire biçimli ince bir ****l levha vardır. Üzerine ses dalgaları çarptığında diyafram titreşmeye başlar. Bu diyaframa, ince tel sarılı bir bobin bağlanmıştır; bobin ise, bir mıknatısın hemen yanına yerleştiril*miştir. Bobin, bir mıknatısın yanına yaklaştırıldığında, bu bobinden elektrik akımı geçmeye başlar. İşte dinamik mikrofonda da diyaframdaki titreşimler bobi*ni mıknatısın kutuplarına doğru yaklaştırır ya da uzaklaştırır; bunun sonucunda da bobinde sesin şiddetine ve perdesine göre değişen bir elektrik akımı oluşur.
Kristalli mikrofonlarda piezoelektrik etki olarak bilinen olgudan yararlanılır. Bazı ku*vars kristali türleri, sıkıştırıldıklarında (piezo sözcüğü "ben sıkıştırırım" anlamına gelen Eski Yunanca bir sözcüktür) bir elektrik gerilimi, yani bir elektrik basıncı oluşturur. Bu tür bir kristal bir diyaframa bağlanırsa, diyaframdaki titreşimlerin etkisiyle çeşitli oranlarda sıkışarak, sesin şiddetine ve perde*sine göre değişen bir elektrik akımı elde edilebilir. Radyo yayınlarında kullanılan şerit*li mikrofon da ise ses dalgalan, güçlü bir mıknatısın kutupları arasına asılmış ince bir alüminyum şeride çarparak onu titreştirir ve böylece şeritten değişken bir elektrik akımı*nın geçmesi sağlanır. Burada alüminyum şe*rit, bobin görevini üstlenir.
Şeritli mikrofonlar çift yönlü mikrofon ola*rak tanımlanır, çünkü bunlar yalnızca iki yönden gelen sesleri alır. Konuşmacı, mikro*fonun doğrudan önünde ya da arkasında yer almadıkça, sesi iyi işitilemez ve eğer konuşur*ken yana doğru çekilirse dinleyiciler konuş*macının çok uzaklara gittiği izlenimine kapı*lırlar. Bu etkiden radyo oyunlarında yararla*nılır. Ama her yönden gelen sesi alan mikro*fonlar da vardır; bunlara çok yönlü ya da yönsüz mikrofon denir.
