Kuşlar, hissettiklerinin bir göstergesi olarak bazı davranışlarda bulunurlar. Yalnızca birkaç dakika önce sevgi dolu ve neşeliyken hemen sonra soğuk davranabilirler. Kuşların beden dili bizlere belirgin bir şekilde ne hissettiklerine dair bilgi verebilir. Beden dillerini ve farklı ötüş tarzlarını kullanarak kızgın, hasta ya da mutlu olup olmadıklarını anlatabilirler. Örneğin; mutlu bir kuş, tüneğinde tüylerini kabartarak oturur, rahat görünür ve ahenkli sesler çıkarır. Ancak aynı şeyi mutsuz bir kuş için söyleyemeyiz. Özellikle papağan türleri oldukça duygusal canlılardır. Çok kolay mutlu olabilir ve üzülebilirler. Dişileri daha duygusal olan bu kuşlar, mutsuz olduklarında genellikle hareketsiz olurlar. Tüneklerinin bir köşesinde durur ve tüylerini kabartırlar. Kuşların ne hissettiklerini anlamak için gözlerine, ötüş tarzlarına, kuyruklarına ve gagalarına dikkat etmekte fayda vardır. Buralardaki ayrıntılar, ne anlatmak istediklerine dair önemli bilgiler verir.
İyi bir kuş bakıcısı olmak için kuşların vücut dili ile ilgili bilgi sahibi olmak gerekir. Çünkü vücutlarında meydana gelen değişikliklerin anlamı bilinmezse, tam olarak neye ihtiyaçları olduğunu ya da nasıl hissettiklerini bilmek de zor olacaktır. Her ne kadar kuş türleri arasında beden dili bakımından bazı farklılıklar görülse de, kuşların beden dili genel olarak aşağıdaki gibidir.
Kuşlar, insanlardan farklı olarak irislerini kontrol edebilir, göz bebeklerini küçültüp büyütebilirler. Göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesinin altında birçok neden yatıyor olabilir. Bu nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
Bunların yanı sıra kuşların gözlerinin küçüldüğü ve bakışlarının sabitlendiği fark edilebilir. Böyle bir durumda kuşun bedeninin pozisyonu ile bulunduğu ortamın koşulları iyi değerlendirilmelidir. Sabit bakışlar kuşun heyecanlandığı, korktuğu ya da saldırmaya hazırlandığı anlamına gelebilir.
Kuşların beden dili ile ilgili bilinmesi gerekenlerden birisi de tüylerinin aldığı pozisyondur. Çünkü tüylerin pozisyonu, içinde bulundukları durum hakkında pek çok bilgi verebilir.
Kuşlar, doğal yaşamlarında diğerlerini yaklaşan herhangi bir tehdide karşı uyarmak, eşlerine kur yapmak ya da yaşadıkları yeri korumak için farklı sesler çıkarırlar. Evcil kuşlar da benzer şekilde çıkardıkları sesler ile bizlerle iletişim kurmaya çalışırlar.
Kuşlar da tıpkı bizler gibi burunlarına toz kaçması ya da solunum yolu irritasyonu gibi sebeplerle aksırıp tıksırırlar. Bazen aksırma/tıksırma ile yabancı cismi dışarı atabilirler. Fakat başarılı olamamaları durumunda mutlaka bir veteriner hekime başvurmak gerekir.
Kuşların beden dili ile ilgili önemli detaylardan birisi de kanatların durumudur. Çünkü kanatlar sadece uçmaya yaramaz. Bazen iletişim kurmak için de kullanılabilirler. Kuşlar genellikle mutlu olduklarında, gerinmek ya da serinlemek istediklerinde kanatlarını çırparlar. Yine genç kuşlar kanatlarını açıp kapatmayı öğrendikleri süreçte kanatlarını düşürebilirler. Fakat böyle bir durum yaşlı bir kuşta görülüyorsa mutlaka dikkate alınmalıdır. Çünkü kanat düşmesi bir hastalık belirtisi olabilir.
Aşırı aktivite sonrası kanatlarını vücutlarından uzaklaştırmaya çalışabilirler. Kanat açma serinlemelerine yardımcı olur. Fakat bu, böbrek hastalıklarından kaynaklanan kanat açmadan ayrılmalıdır.
İki ayak üzerinde durarak sahibine hareketsiz bir şekilde bakan bir kuş ele alınmak ve ilgi görmek için hazırdır. Tüneği üzerinde ileriye geriye giden bir kuş da aynı şekilde ele alınmayı bekliyordur. Ancak her iki ayağıyla sahibinin parmağına sıkı bir şekilde tutunuyorsa bu, kuşun güvende hissetmediği anlamına gelir. Tek ayağı üzerinde dururken hafif kabarmış ise kısmen uykudadır. Yine kuşun ayak vurduğu gözlemleniyorsa tedirgin olabilir. Özellikle bazı papağan türleri, bölgelerindeki egemenliklerini ayaklarını yere vurarak gösterirler.
Kuşlar, memnuniyetlerini belirtmek için tıpkı köpekler gibi kuyruklarını sallarlar. Ancak kuşların kuyruk sallaması aynı zamanda dışkılamanın da habercisi olabilir. Aşağı-yukarı sallanan kuyruk ve buna eşlik eden hızlı soluma ise yorucu bir egzersizin ardından dinlendiklerini gösterir. Fakat ciddi bir aktivite olmadığı halde kuşun böyle bir davranış sergilediği görülecek olursa solunum sıkıntısı yaşıyor olabilir. Böyle bir durumda mutlaka veteriner hekime götürmek gerekir. Kuyruk tüylerinin yelpaze gibi açılması ise kuşun saldırıya geçeceğinin habercisidir.
Gagalarının yem toplama, tüyleri temizleme ve tohumları kırma gibi pek çok işlevi vardır. Fakat kuşlar gagalarını sahipleri ile iletişim için de kullanabilirler. Bir kuşun üst gagasını alt gagasının üzerinde öne ve arkaya kaydırdığı görülüyorsa bunun birçok anlamı olabilir. Eğer bunu birkaç kez yapıyorsa uyarıyor olabilir. Böyle bir durumda kuşu ele almamak gerekir. Yine kuşlar birbirlerinin gagasını yakalayarak oynayabilirler.
Bunların yanı sıra kuşlar, başlarını aşağı ve yukarı sallayarak eşlerine ya da sevdikleri bir nesneye karşı olan sevgilerini gösterirler. Buna kusma, göz bebeklerinin küçülmesi ve sırt tüylerinin kabarması da eşlik edebilir. Yine selamlamak için başlarını alçaltarak eğilirler. Bu davranışı oynamak istediklerinde ya da enselerinin kaşınması için de sergileyebilirler.
Sonuç olarak kuşların beden dili hakkında bilgi sahibi olmak, bedenleri ile verdikleri mesajları anlayabilmek bakımından önemlidir. Böylece onlarla daha iyi bir bağ kurulabilir ve eğitmede başarı elde edilebilir.
Kuşların Beden Dili Ne Anlatır?
İyi bir kuş bakıcısı olmak için kuşların vücut dili ile ilgili bilgi sahibi olmak gerekir. Çünkü vücutlarında meydana gelen değişikliklerin anlamı bilinmezse, tam olarak neye ihtiyaçları olduğunu ya da nasıl hissettiklerini bilmek de zor olacaktır. Her ne kadar kuş türleri arasında beden dili bakımından bazı farklılıklar görülse de, kuşların beden dili genel olarak aşağıdaki gibidir.
Gözler
Kuşlar, insanlardan farklı olarak irislerini kontrol edebilir, göz bebeklerini küçültüp büyütebilirler. Göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesinin altında birçok neden yatıyor olabilir. Bu nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
- Korku
- Kur yapma
- Kızışma döneminde olmaları
- Mutluluktan aşırı heyecanlanma
- Yeni uyanmış olmaları (özellikle gece odanın ışığını açarak kuşun gözlerine bakıldığında göz bebeklerindeki değişim fark edilebilir)
- Saldırganlık, ürkme
Bunların yanı sıra kuşların gözlerinin küçüldüğü ve bakışlarının sabitlendiği fark edilebilir. Böyle bir durumda kuşun bedeninin pozisyonu ile bulunduğu ortamın koşulları iyi değerlendirilmelidir. Sabit bakışlar kuşun heyecanlandığı, korktuğu ya da saldırmaya hazırlandığı anlamına gelebilir.
Tüylerin Aldığı Pozisyon
Kuşların beden dili ile ilgili bilinmesi gerekenlerden birisi de tüylerinin aldığı pozisyondur. Çünkü tüylerin pozisyonu, içinde bulundukları durum hakkında pek çok bilgi verebilir.
- Tüylerin Kabarması: Kuşlar, gagaları ile tüylerini düzeltir ve temizlerler. Bunu yaparken aynı zamanda tüylerini kabarttıkları görülür. Kir ve tozları temizledikten sonra tüylerin pozisyonu eski halini alır. Bazen sadece rahatlamak için de tüylerini kabartabilirler. Özellikle soğuk bir ortamda yaşayan kuşların üşüdükleri için tüylerini daha sık kabarttıkları görülebilir. Ancak kuşların tüylerinin kabarması bazen bir hastalık belirtisi de olabilir. Eğer tüyler bir süre sonra eski halini almıyorsa bu durum ciddiye alınmalı ve kuş bir an önce veteriner hekime götürülmelidir.
- Parmaktayken Tüylerini Sıklaştırması: Kuşlar, parmaktayken sıkıca tutunarak tüylerini sıklaştırabilirler. Bunun nedeni ise genellikle korkmaları ve tedirgin olmalarıdır.
- Silkelenmek: Herhangi bir tehdit algıladıklarında fiziksel gerginliği azaltmak için silkelenirler. Yine tüy bakımlarının ardından tüylerini doğal haline döndürmek için de bu davranışı sergileyebilirler.
- Tepe Tüylerini Kaldırarak Yelpaze gibi Açmak: Sultan papağanı ve kakadu gibi papağan türlerinin tepelerinde belirgin tüyleri bulunur. Huzurlu ve rahat olduklarında bu tüylerin pozisyonu arkaya doğru yatık durumdadır. Ancak uç kısımları hafif yukarıya doğru kıvrıktır. Heyecanlanmaları durumunda ise bu tepe tüylerini adeta bir yelpaze gibi açarlar. Eğer tüyler yukarıya doğru çok fazla kalkık durumdaysa kuş korkmuş olabilir ve bu uyarı dikkate alınmalıdır.
- İlgi Gördüğünde Tüylerin Düzelmesi: Kuşlar ilgi gördüklerinde ya da enseleri okşandığında tüylerini düzeltirler. Bu, bir nevi kuşun teşekkür etme şeklidir.
Ötüşler ve Çıkardıkları Farklı Sesler
Kuşlar, doğal yaşamlarında diğerlerini yaklaşan herhangi bir tehdide karşı uyarmak, eşlerine kur yapmak ya da yaşadıkları yeri korumak için farklı sesler çıkarırlar. Evcil kuşlar da benzer şekilde çıkardıkları sesler ile bizlerle iletişim kurmaya çalışırlar.
- Islık Ötüşü: Kuşlar, kendilerini güvende hissettiklerinde ve mutlu olduklarında konuşur ve çevredekilere ıslık ötüşü ile seslenirler. Özellikle güneşin doğmasının ardından erken saatlerde ve güneş batarken coşkuyla öterler.
- Konuşma Benzeri Ötüş: Kuşlar, konuşma pratiği yaparken konuşma benzeri sesler çıkarabilirler. Yine bunu yaparken düşük tonda öterler. Ancak çevredekilere kendilerini hatırlatmak ve dikkat çekmek için yüksek tonda da ötebilirler. Özellikle yaban hayatındaki kuşların akşam uyumadan önce diğer kuşlar ile iletişim kurmak için bu şekilde öttükleri bilinmektedir.
- Hırlama/Homurdanma: Kuşlar, bir obje ya da varlığı tehdit olarak algıladıklarında hırlama benzeri sesler çıkarabilirler. Böyle bir durumda kuşu rahatsız eden her neyse bulunduğu ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Ayrıca hırlayan kuşlar ele alınmamalıdır. Aksi halde yaşadıkları stres nedeniyle ısırabilirler.
- Dil Şaklatma: Muhabbet kuşları bazen dillerini gagalarına vurarak hızlı hızlı şaklatırlar. Bunu çevrelerine rahatsızlık vermek için değil, eğlenmek ya da ilgi görmek için yaparlar. Yine bu davranış tepeli papağanlarda sıklıkla görülür.
Kuşlar da tıpkı bizler gibi burunlarına toz kaçması ya da solunum yolu irritasyonu gibi sebeplerle aksırıp tıksırırlar. Bazen aksırma/tıksırma ile yabancı cismi dışarı atabilirler. Fakat başarılı olamamaları durumunda mutlaka bir veteriner hekime başvurmak gerekir.
Kanatların Durumu
Kuşların beden dili ile ilgili önemli detaylardan birisi de kanatların durumudur. Çünkü kanatlar sadece uçmaya yaramaz. Bazen iletişim kurmak için de kullanılabilirler. Kuşlar genellikle mutlu olduklarında, gerinmek ya da serinlemek istediklerinde kanatlarını çırparlar. Yine genç kuşlar kanatlarını açıp kapatmayı öğrendikleri süreçte kanatlarını düşürebilirler. Fakat böyle bir durum yaşlı bir kuşta görülüyorsa mutlaka dikkate alınmalıdır. Çünkü kanat düşmesi bir hastalık belirtisi olabilir.
Aşırı aktivite sonrası kanatlarını vücutlarından uzaklaştırmaya çalışabilirler. Kanat açma serinlemelerine yardımcı olur. Fakat bu, böbrek hastalıklarından kaynaklanan kanat açmadan ayrılmalıdır.
Ayak ve Bacaklar
İki ayak üzerinde durarak sahibine hareketsiz bir şekilde bakan bir kuş ele alınmak ve ilgi görmek için hazırdır. Tüneği üzerinde ileriye geriye giden bir kuş da aynı şekilde ele alınmayı bekliyordur. Ancak her iki ayağıyla sahibinin parmağına sıkı bir şekilde tutunuyorsa bu, kuşun güvende hissetmediği anlamına gelir. Tek ayağı üzerinde dururken hafif kabarmış ise kısmen uykudadır. Yine kuşun ayak vurduğu gözlemleniyorsa tedirgin olabilir. Özellikle bazı papağan türleri, bölgelerindeki egemenliklerini ayaklarını yere vurarak gösterirler.
Kuyruk Tüyleri
Kuşlar, memnuniyetlerini belirtmek için tıpkı köpekler gibi kuyruklarını sallarlar. Ancak kuşların kuyruk sallaması aynı zamanda dışkılamanın da habercisi olabilir. Aşağı-yukarı sallanan kuyruk ve buna eşlik eden hızlı soluma ise yorucu bir egzersizin ardından dinlendiklerini gösterir. Fakat ciddi bir aktivite olmadığı halde kuşun böyle bir davranış sergilediği görülecek olursa solunum sıkıntısı yaşıyor olabilir. Böyle bir durumda mutlaka veteriner hekime götürmek gerekir. Kuyruk tüylerinin yelpaze gibi açılması ise kuşun saldırıya geçeceğinin habercisidir.
Baş ve Gaga
Gagalarının yem toplama, tüyleri temizleme ve tohumları kırma gibi pek çok işlevi vardır. Fakat kuşlar gagalarını sahipleri ile iletişim için de kullanabilirler. Bir kuşun üst gagasını alt gagasının üzerinde öne ve arkaya kaydırdığı görülüyorsa bunun birçok anlamı olabilir. Eğer bunu birkaç kez yapıyorsa uyarıyor olabilir. Böyle bir durumda kuşu ele almamak gerekir. Yine kuşlar birbirlerinin gagasını yakalayarak oynayabilirler.
Bunların yanı sıra kuşlar, başlarını aşağı ve yukarı sallayarak eşlerine ya da sevdikleri bir nesneye karşı olan sevgilerini gösterirler. Buna kusma, göz bebeklerinin küçülmesi ve sırt tüylerinin kabarması da eşlik edebilir. Yine selamlamak için başlarını alçaltarak eğilirler. Bu davranışı oynamak istediklerinde ya da enselerinin kaşınması için de sergileyebilirler.
Sonuç olarak kuşların beden dili hakkında bilgi sahibi olmak, bedenleri ile verdikleri mesajları anlayabilmek bakımından önemlidir. Böylece onlarla daha iyi bir bağ kurulabilir ve eğitmede başarı elde edilebilir.
