• Merhaba Ziyaretçi.
    "Yapay Zeka Objektif " Fotoğraf Yarışması başladı. İlgili konuya  BURADAN  ulaşabilirsiniz. Sizi de bu yarışmada görmek isteriz...

“-ki” ekinin ve “ki” bağlacının yazımı

Suskun

Suskun

V.I.P
V.I.P
"Kİ" Bağlacı Hakkında Bilgi

Burada öncelikle ayrı yazılan ve bağlaç görevinde kullanılan "ki" kelimesinden
bahsedeceğim. Oysa, Türk dilinde kullanılan üç farklı "-ki" eki vardır.
Bu, üç ayrı görevde kullanılan "-ki" eki sadece bağlaç olarak kullanıldığında
kelimeden ayrı yazılır.

"Ki" bağlacı ayrı yazılması ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamını
bozmaması gibi özellikleriyle "de" bağlacına benzer. Bununla birlikte,
cümleden çıktığında cümleden çıktığı hiç anlaşılmaz diyemiyoruz. Yine,
"de" bağlacında olduğu gibi cümleden çıktığında kimi zaman cümlenin
anlamında bir daralma meydana getirir fakat, cümlede bozukluğa yol
açmaz.

Mesela:

Bir yemek yapmış ki, yeme de yanında yat. cümlesinde "-ki"
bağlacı çıkarıldığında

Bir yemek yapmış, yeme de yanında yat. biçimini alır ki,

cümlenin anlaşılırlığında hiçbir bozulma meydana gelmez. Ama cümledeki
abartma anlamının yok olduğu kavranabiliir. Fakat birleşik yazılarak sıfat
ve ilgi zamiri yapan "-ki" eki cümleden çıkarıldığında cümle bozulur,
cümle düşük hale gelir. Mesela:

Sendeki kitabı bir süre ödünç alabilir miyim? (Sıfat yapan "-ki" eki)
Ayağındakiler çok boyasız, niçin boyatmadın? (İlgi zamiri yapan "-ki" eki)

cümlelerinde "-ki" ekini çıkardığımızda cümlenin anlamı bozuluyor:

Sende kitabı bir süre ödünç alabilir miyim?

Sıfat Yapan "-Ki" Eki
Sıfat yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve çoğunlukla
kelimede ismin "-de" halinden sonra gelir. Bu ekle meydana getirilen
kelimenin bir ismi belirttiğini sanırım söylemeye gerek yok:

Karşıdaki patika daha kısa gözüküyor.
sıfat isim

Önceki örnek de konuyla ilgiliydi
sıfat isim

Burada "-ki" eki çıkarıldığında, cümlede anlatılmak istenen ifadenin
yok olduğunu ve cümlenin düşük bir hale geldiğinin farkındasınız.


Zamir Yapan "-Ki" Eki

Bu eke ilgi zamiri de denir. İlgi yoluyla "-ki" ekinin, bir ismin yerini
tutması sebebiyle böyle adlandırılmıştır. Mesela, aşağıdaki
örneklerde bu ekin nasıl bir ismin yerini tuttuğunu göreceğiz:

Benim çantamın rengi siyahmış, seninki ne renk?

Yukarıdaki örnekte "-ki" eki çanta kelimesinin yerini tutmuştur.
Eğer bu eki kullanmamış olsaydık mutlaka çanta ismini söylemek
zorunda kalacaktık:

Benim çantamın rengi siyahmış, senin çantan ne renk?

Zamir yapan "-ki" eki daima kelimeye bitişik yazılır ve mutlaka
bir ismin yerini tutar. Bu ek de kelimeden çıkarıldığında, cümlenin
anlatımında bir bozukluk meydana gelir ve düşük bir cümle olur.

Ayağında ler çok boyasız, niçin boyatmadın?
 
YoRuMSuZ

YoRuMSuZ

Biz işimize bakalım...
Türkçede üç çeşit "ki" vardır:

1. Bağlaç olan "ki" (sürekli ayrı yazılır)
2. Sıfat yapan "–ki" ve
3. Zamir olan (ilgi zamiri) "–ki" dir.

Sıfat yapan "–ki" ve zamir olan "-ki" eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.

Dilimizdeki bu üç farklı "-ki"yi birbiriyle karıştırmamak için şu pratik yöntemleri uygulayın.

* Cümle içerisinde –ki' den sonra –ler çokluk ekini getirebiliyorsanız o –ki zamir olan –ki' dir.

Ayrıca zamir olan –ki' nin bir ismin yerini tuttuğunu ve genellikle zamirlerin üzerine geldiğini de unutmayın.

Arabam bozuldu, seninki(ler)ni kullanabilir miyim?

Onunki(ler) seninki(ler)den daha iyi olmuş.

Görüldüğü gibi cümle içerisinde –ki zamirinden sonra –ler ekini getirdiğimizde cümlenin yapısında herhangi bir bozukluk meydana gelmiyor.Öyleyse bu –ki’ler ilgi zamiridir.

* Sıfat yapan –ki de sıfat tamlaması kurar. Sıfat yapan –ki her zaman bitişik yazılır. Pratik olarak önündeki isme "hangi" sorusunu yönelterek bulur ve diğer –ki' lerden ayırt ederiz.

Sokaktaki çocuklara sahip çıkmamız gerekiyor. (Hangi çocuklar?)

Sınıftaki öğrenciler dışarı çıksın. (Hangi öğrenciler?)

Görüldüğü gibi sıfat yapan –ki' yi alan sözcüğün hemen önündeki isme hangi sorusunu yöneltebiliyoruz. Öyleyse bu –ki sıfat yapan –ki' dir ve eklendiği sıfata daima bitişik yazılır.

* Bağlaç olan "ki" ise daima ayrı yazılır. Diğer "ki" ekleriyle karıştırmamak için cümleden çıkartırız, cümlenin yapısında ciddi bir bozukluk olmuyorsa o "ki" bağlaç olan "ki" dir. Ayrıca bağlaç olan ki' nin daha vurgulu söylendiğini de göz önünde bulundurmak gerekir.

* Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. (Duydum unutmuşsun gözlerimin rengini)

* Sen ki dünyalara değersin. (Sen dünyalara değersin.)

* Şimdi anlıyorum ki o yaptıklarım bir hataydı. (Şimdi anlıyorum o yaptıklarım bir hataydı)

Görüldüğü gibi bağlaç olan –ki cümleden çıkartıldığında cümlenin anlamında bir daralma olsa da yapısında ciddi bir bozukluk olmuyor, öyleyse bu –ki' ler bağlaçtır ve daima ayrı yazılır.

NOT: Mademki,halbuki,oysaki,çünkü,sanki… sözcüklerindeki 'ki' ler bağlaç olmasına rağmen kalıplaştığı için bitişik yazılır.
 
Benzer Konular Başlık Forum Cevap Tarih
YoRuMSuZ "de" bağlacının ve "de" bulunma durum ekinin yazımı Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları 2
yesim434 Kader mi desek buna yazımı Soru - Cevap 1
BruceLee Yazımı Kışa Çevirdin - İzzet Altınmeşe Müzik 4
OBir Satır Sonuna Sığmayan Kelimelerin Yazımı Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları 1
pietaS Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler Dilimizi Doğru Kullanalım 4

Top