Dogru Bilgiye Nasil Ulasilir?
Doğru bilgiye akıl, deney, sezgi, eleştiri, sorgu ile ulaşabiliriz.
Akil
Deney
Sezgi
Elestiri
Diger
Bilgi aramaya başlamadan önce, aradığınız bilginin türünü bilmelisiniz. Hangi tür bilgi aradığınıza değgin bir ipucu bulmak için tıpkı bir dedektif gibi çalışmalısınız. Eğer dikkatle bakarsanız, yanıtını bulmaya çalıştığınız soru genellikle size bu konuda bir ipucu sağlar.
Kim? sorusunun aradığı bilgi genellikle bir insan adıdır. Aşağıdaki soruların her biri insan adı olan bir bilgi ile yanıtlanmıştır.
- Elektrik ışığını ilk bulan kimdir? Thomas Edison.
- Türkiye Cumhuriyeti nin 2. Cumhurbaşkanı kimdi? İsmet İnönü.
- İnce Memed adlı romanın yazarı kimdir? Yaşar Kemal.
Nerede? sözcüğünün içeren sorular genellikle bir yerle ilgili verileri ararlar. Bir soruda nerede sözcüğünü duyduğumuz zaman bulmak zorunda olduğumuz bilginin bir yer adı olduğu hemen hemen kesindir.
- Amazon ırmağı nerededir? Güney Amerikada.
- Chopin nerede doğmuştur? Polonyada.
Ne? sorusu genellikle cansızlar ve hayvanlarla ilgili veriyi arar. Bu tip veriler hayvanlarla, bitkilerle, makinalarla, kayalarla, yıldızlarla, ya da herhangi bir başka şeyle ilgili olabilir.
- Çipura nedir? Bir tür balıktır.
- Ispartanın ünlü çiçeğinin adı nedir? Gül.
- Ay tutulmasının nedeni nedir? Güneş ile ay arasına dünyanın girmesi.
Ne zaman? sorusu zamanla ilgili bilgiyi araştırır. Bu tür bilgi yıllarla, aylarla, haftalarla, günlerle, saatlerle, dakikalarla, ya da başka zaman birimleriyle ilgili olabilir.
- Atatürk ne zaman doğdu? 1881 yılında.
- Cumhuriyet ne zaman ilan edildi? 29 Ekim 1923 tarihinde.
- Gençlik ve Spor Bayramını ne zaman kutluyoruz? 19 Mayısta.
Ne kadar? ya da kaç tane? soruları hemen her zaman sayılarla, ölçülerle ilgili bilgiyi araştırırlar.
- Bi filin ağırlığı ne kadardır? 6 tonun üzerindedir.
- Bir metreküpte kaç litre vardır? 1000 litre.
- İstanbul-Ankara arası karayoluyla kaç kilometredir? 438 kilometre.
Hangi sözcüğüyle başlayan sorular için bir kaç veri içinden seçim yapmanız gerekir. Böyle bir soruyu yanıtlamak için genellikle birden fazla gerçeği araştırmak ve doğru yanıtın hangisi olduğunu saptamak zorunda kalırsınız.
- Hangisi daha büyüktür? İtalya mı, Fransa mı? Fransa
- Hangisi daha yüksektir? Himalayalar mı, Ağrı dağı mı? Himalayalar.
- Hangi ırmak daha uzundur? Kızılırmak mı, Yeşilırmak mı? Kızılırmak.
Niçin? ve Nasıl? soruları açıklama istemek için sorulur.
- Aşağıdaki soruların karşılığı olan açıklamaları yapabilmek için birçok bilgiye gerek vardır.
- Kuşların çoğu kışın niçin güneye uçarlar?
- Atom motorları nasıl çalışır?
- Uçurtma nasıl yapılır?
Yukarıdaki sorulara verilecek yanıtlar kısa olabilir. Ama okul ödevinizi yaparken, uzun ve karmaşık yanıtlar gerektiren sorularla da karşılaşabilirsiniz.
- Roma İmparatorluğu niçin yıkıldı?
- Atatürk Cumhuriyeti kurarken gençlik üstüne ne düşünüyordu?
Şunu aklınızdan çıkarmayınız: Bir soru ister basit, ister güç ve karmaşık yanıtlar gerektirsin, gene de size aramakta olduğunuz bilgilerin tümüne ilişkin ipuçları verecektir.
Bilgi ararken bir anahtara gereksinmeniz vardır
Aradığınız bilginin türünü bilmeniz yetmez, bu bilgiyi nerede arayacağınızı da bilmelisiniz. Bir kapıyı açmak için nasıl bir anahtar gerekirse, aradığınız bilgiyi bulmak için de bir tür anahtara gereksinmeniz vardır. Önce anahtarı bulmalı, sonra da bu anahtar yardımıyla istediğiniz bilgiyi aramalısınız.
Aradığınız yanıtlara ulaşmak için kullanacağınız anahtar ya bir sözcük ya da bir sözcük grubudur. Hemen her zaman gerekli anahtar sözcükler, yanıtını aradığınız sorularda gizlidir.
Telefonu kim buldu?
Bu bir kim? sorusu olduğundan, aranılan bilgi bir kişinin adı olacaktır. Ancak kişinin adını bilmediğiniz için, onu bulacak bir anahtara gereksinmeniz vardır. Telefonu bulan kişinin adını öğrenmek için telefonla ilgili bir kitap ya da yazıya bakmanız gerekir. Bu nedenle anahtar sözcük telefondur.
Şili nerededir?
Bu soruyu yanıtlayacak veriyi bulmak için, Şili ile ilgili bilgiler edinmelisiniz. Anahtar sözcük Şili dir.
Dünya niye döner?
Bu soruyu yanıtlamak için dünya üzerine bilgi toplarsınız. Anahtar sözcük dünyadır.
Doğru bilgiye akıl, deney, sezgi, eleştiri, sorgu ile ulaşabiliriz.
Akil
Deney
Sezgi
Elestiri
Diger
Bilgi aramaya başlamadan önce, aradığınız bilginin türünü bilmelisiniz. Hangi tür bilgi aradığınıza değgin bir ipucu bulmak için tıpkı bir dedektif gibi çalışmalısınız. Eğer dikkatle bakarsanız, yanıtını bulmaya çalıştığınız soru genellikle size bu konuda bir ipucu sağlar.
Kim? sorusunun aradığı bilgi genellikle bir insan adıdır. Aşağıdaki soruların her biri insan adı olan bir bilgi ile yanıtlanmıştır.
- Elektrik ışığını ilk bulan kimdir? Thomas Edison.
- Türkiye Cumhuriyeti nin 2. Cumhurbaşkanı kimdi? İsmet İnönü.
- İnce Memed adlı romanın yazarı kimdir? Yaşar Kemal.
Nerede? sözcüğünün içeren sorular genellikle bir yerle ilgili verileri ararlar. Bir soruda nerede sözcüğünü duyduğumuz zaman bulmak zorunda olduğumuz bilginin bir yer adı olduğu hemen hemen kesindir.
- Amazon ırmağı nerededir? Güney Amerikada.
- Chopin nerede doğmuştur? Polonyada.
Ne? sorusu genellikle cansızlar ve hayvanlarla ilgili veriyi arar. Bu tip veriler hayvanlarla, bitkilerle, makinalarla, kayalarla, yıldızlarla, ya da herhangi bir başka şeyle ilgili olabilir.
- Çipura nedir? Bir tür balıktır.
- Ispartanın ünlü çiçeğinin adı nedir? Gül.
- Ay tutulmasının nedeni nedir? Güneş ile ay arasına dünyanın girmesi.
Ne zaman? sorusu zamanla ilgili bilgiyi araştırır. Bu tür bilgi yıllarla, aylarla, haftalarla, günlerle, saatlerle, dakikalarla, ya da başka zaman birimleriyle ilgili olabilir.
- Atatürk ne zaman doğdu? 1881 yılında.
- Cumhuriyet ne zaman ilan edildi? 29 Ekim 1923 tarihinde.
- Gençlik ve Spor Bayramını ne zaman kutluyoruz? 19 Mayısta.
Ne kadar? ya da kaç tane? soruları hemen her zaman sayılarla, ölçülerle ilgili bilgiyi araştırırlar.
- Bi filin ağırlığı ne kadardır? 6 tonun üzerindedir.
- Bir metreküpte kaç litre vardır? 1000 litre.
- İstanbul-Ankara arası karayoluyla kaç kilometredir? 438 kilometre.
Hangi sözcüğüyle başlayan sorular için bir kaç veri içinden seçim yapmanız gerekir. Böyle bir soruyu yanıtlamak için genellikle birden fazla gerçeği araştırmak ve doğru yanıtın hangisi olduğunu saptamak zorunda kalırsınız.
- Hangisi daha büyüktür? İtalya mı, Fransa mı? Fransa
- Hangisi daha yüksektir? Himalayalar mı, Ağrı dağı mı? Himalayalar.
- Hangi ırmak daha uzundur? Kızılırmak mı, Yeşilırmak mı? Kızılırmak.
Niçin? ve Nasıl? soruları açıklama istemek için sorulur.
- Aşağıdaki soruların karşılığı olan açıklamaları yapabilmek için birçok bilgiye gerek vardır.
- Kuşların çoğu kışın niçin güneye uçarlar?
- Atom motorları nasıl çalışır?
- Uçurtma nasıl yapılır?
Yukarıdaki sorulara verilecek yanıtlar kısa olabilir. Ama okul ödevinizi yaparken, uzun ve karmaşık yanıtlar gerektiren sorularla da karşılaşabilirsiniz.
- Roma İmparatorluğu niçin yıkıldı?
- Atatürk Cumhuriyeti kurarken gençlik üstüne ne düşünüyordu?
Şunu aklınızdan çıkarmayınız: Bir soru ister basit, ister güç ve karmaşık yanıtlar gerektirsin, gene de size aramakta olduğunuz bilgilerin tümüne ilişkin ipuçları verecektir.
Bilgi ararken bir anahtara gereksinmeniz vardır
Aradığınız bilginin türünü bilmeniz yetmez, bu bilgiyi nerede arayacağınızı da bilmelisiniz. Bir kapıyı açmak için nasıl bir anahtar gerekirse, aradığınız bilgiyi bulmak için de bir tür anahtara gereksinmeniz vardır. Önce anahtarı bulmalı, sonra da bu anahtar yardımıyla istediğiniz bilgiyi aramalısınız.
Aradığınız yanıtlara ulaşmak için kullanacağınız anahtar ya bir sözcük ya da bir sözcük grubudur. Hemen her zaman gerekli anahtar sözcükler, yanıtını aradığınız sorularda gizlidir.
Telefonu kim buldu?
Bu bir kim? sorusu olduğundan, aranılan bilgi bir kişinin adı olacaktır. Ancak kişinin adını bilmediğiniz için, onu bulacak bir anahtara gereksinmeniz vardır. Telefonu bulan kişinin adını öğrenmek için telefonla ilgili bir kitap ya da yazıya bakmanız gerekir. Bu nedenle anahtar sözcük telefondur.
Şili nerededir?
Bu soruyu yanıtlayacak veriyi bulmak için, Şili ile ilgili bilgiler edinmelisiniz. Anahtar sözcük Şili dir.
Dünya niye döner?
Bu soruyu yanıtlamak için dünya üzerine bilgi toplarsınız. Anahtar sözcük dünyadır.
