Orkide çiçeği, dünyanın en özel çiçek türlerinden biri. Tarihten bu yana insanlığı büyüleyen bu güzellik;zarafetin, şıklığın, aşkın ve sadakatin simgesi. Orkide, çiçeklerini açtığı zaman tüm dikkatleri üzerine çeker. Büyüleyici görüntüsüyle birlikte mis gibi kokusuyla insanlığı mest eder.
Orkide, salepgiller familyasına ait bir bitkidir ve çok yıllıktır. Peki ama salepgiller familyası nedir? Aslında adından bize ne olduğu hakkında fazlasıyla ipucu veriyor.
Evet, kışlarımızın olmazsa olmazı salebin ham maddesi. Mis gibi kokusu ve eşsiz lezzetiyle orkideleri barındıran familyadır. Sıcak ve tropikal bölgelerde yetişir. Ayrıca salepgiller uzun ömürlü bitkilerdir. Türkiye’de ise Anadolu’nun pek çok köşesinde yetişir.
Orkide Çiçeği Efsanesi
Orkide çiçeğinin efsanesi de en az anlamı kadar güzel ve eşsiz. Bu eşsiz hikayeyi okuyunca orkideye olan hayranlığınız daha da artacak diyebiliriz. Öyleyse orkidenin efsanesine kısaca değinelim.
Maraş’ın Geben yaylasında güzelliğiyle ve mis kokulu saçlarıyla bilinen bir prenses yaşarmış. Bu prensesin adı Orkis imiş. Orkis henüz kimse uyanmadan, sabahın ilk ışıklarında kalkarmış. Kalkar kalkmaz dağların eteklerine koşarmış.
Orkis günlerden bir gün yine yemyeşil kırlarda oturuyormuş. Derken eteğine bir bembeyaz bir leylek konuvermiş. Leylek o kadar güzelmiş ki Orkis leyleğin güzelliği karşısında büyülenmiş. Fakat leylek de Orkis’in güzelliği karşısında mest olmuş. Derken leylek Orkis’i, Orkis ise leyleği seyre dalmış.
Havanın karardığını ve artık eve gitme saatinin geldiğini fark eden Orkis hızla yerinden kalkmış. Fakat talihsizlik o ya, Orkis yerinden kalkarken leyleğin kanadı kırılmış.
Bu durum Orkis’i çok üzmüş. Hemen saçından bir tel koparmış ve yaralı leyleğin kanadını sarmış. Efsane bu ya, tam da o anda leylek yakışıklı bir delikanlıya dönüşmüş. Orkis’in ise şaşkınlıktan dili tutulmuş ve hayranlıkla delikanlıya bakakalmış.
Meğerse yakışıklı delikanlı uzun yıllardır dağlarda Orkis’i arıyormuş. Bunun üzerine Orkis ile delikanlı soğuklar bastırıncaya kadar birbirlerinden ayrılamamışlar. Ancak sıcaklık düşmeye başlayınca delikanlı gitmesi gerektiğini söylemiş. Fakat ne olursa olsun tekrar geleceğini söylemiş.
Böylece Orkis yakışıklı delikanlının yollarını gözler olmu. Orkis’in bir gözü sevdiğinin hasret acısıyla ağlar, diğeri geleceği umuduyla gülermiş.
Ancak Orkis’in bir süre sonra beklemeye dermanı kalmamış. Rüzgarın içinde toz olup dağa savrulmuş. Yemyeşil tepeleri Orkis’in mis gibi kokusu sarmış.
Orkis’in kendini rüzgara bıraktığı yerde bir çiçek bulmuşlar. Dünya üzerinde yalnızca Geben Yaylası’nda yetişen çiçeğe Maraş Orkide’si adını vermişler.
Orkidenin Özellikleri ve Türleri
Tropikal iklimleri seven orkide çiçeği asaletin ve özenin simgesi. Küçük yaprakları ve uzun gövdesi vardır. Orkide çiçeklerinin ince uzun gövdeleri narin oldukları hissini uyandırırlar. Ancak gayet dayanıklı ve uzun ömürlü bir bitki olduğunu söyleyebiliriz.
Ülkemizde ise en sevilen çiçek türlerinden biri. Aynı zamanda en çok satılan üç çiçek arasında da yer alıyor.
Cymbidium
Gün ışığını çok sevmese de gövdesi güneş ışığına doğru eğilir bunun için düzenli olarak çevrilip güneş ışığının orkidenin her yerine eşit geldiğinden emin olunmalıdır. Fazlasıyla dayanıklı ve uzun ömürlü olması sebebiyle ev ve iş yerlerinde çok tercih edilir.
Miltonia
Yetiştirilmesi ve bakımı diğer orkide türlerine göre daha kolaydır. Her mevsimde oda sıcaklığını sever ve yaprakları diğer orkide türlerine göre daha uzundur. Bu tür hava akımından çok kolay etkilenir bu sebeple rüzgarda kalmamalıdır.
Phalaenopsis
En bilinen orkide türüdür ve bakımı en kolay olan orkide olarak geçer. Bu orkide yılda iki kez çiçek açar. Beyaz, pembe ve mor en çok bilinen renkleridir.
Paphiopedilum
Bu orkide türü gölgeyi sever ve güneş ışığını direkt alır ise yapraklarında koyu renkli lekeler oluşur. Terlik orkide olarak da bilinen bu cins kendi içerisinde yaklaşık 80 orkide türü bulundurmaktadır.
Oncidium
Onc olarak kısaltılan bu çiçek 330 tire sahip bir cinstir. Bu orkide türleri hala geliştirilmektedir. Diğer orkide türlerinden farklı görüntüye sahip çiçekleri diğer türler kadar güzeldir.Orchis
Orchis Avrupa ve Kuzeybatı Afrika’da yetişir. Benzer görüntüsü ile orkide efsanesindeki güzel prenses Orkis’e ismini vermiştir. Çiçek açma şekli Maraş Orkidesi ile benzerlik gösterir.
Laelia
Ilıman hava şartlarını seven bu güzel orkide cinsi 25 türden oluşan familyanın minik bir cinsidir. Laelia cinsi bahçelerde yetiştirilmek için de çokça tercih edilmektedir. İki ayrı çiçeğin birleşimi gibi duran bu türün beyaz, pembe, turuncu, sarı gibi bir çok rengi bulunmaktadır.
Vanilya
Orkide türlerine mensup olduğunu öğrendiğimizde bizi hayrete düşüren cinstir. 110 türü vardır ve aromasından ötürü ticari olarak kullanılan vanilya yassı yapraklı vanilyadır.Kaplan Orkidesi
Guinness Dünya Rekorları Kitabı tarafından 7.62 metre uzunluk ile dünyanın en uzun orkidesi olarak kaydedilmiştir. Endonezya’ya ait bu orkide türü şeker kamışı orkide, orkidelerin kraliçesi ve des orkide olarak da bilinmektedir.
Orchis Italica
Tavşan topuğu olarak bilinen bu orkide türü Akdeniz’e özgüdür. Besin açısından zengin toprakları sevmez, yarı gölgeden hoşlanır ve Nisan ayında çiçek açarlar.Ludisia
Asya’da yetişen bu orkide türü tek türden oluşur. Tayland, Çin ve Endonezya’da çok ilgi görür. Büyük yeşil yaprakları olan bu orkide türü ince uzun sukulentlerin açtığı gibi çiçek açmaktadır.
Rhynchostylis Gigantea
John Lindley bu orkide türünü 1986’da tanımlamıştır. Çiçekleri salkımlar halinde bulunan bu orkide türlerinin özellikle pembe renkleri oldukça güzel gözükmektedir.
Dendrebium
Değişik orkide türlerinden olan dendrobium epifitik ve litofitik orkidelerin bir cinsidir. En az diğer orkideler kadar değerli olan dendrobiumun turuncu, beyaz, fuşya ve mor renkleri bulunur.
Orkide Bakımı Nasıl Yapılır
Orkideler yılda en az iki defa çiçek açarlar. Fakat bakımı iyi yapılırsa üç veya dört kez de çiçek açabilirler.
Sulama için suyun kalitesi çok önemli. Şebeke suyu yerine içme suyu kullanmanız orkidenizin sağlığı için çok daha iyi olacak. Diğer taraftan orkide ışığı ve havadar yerleri sever. Ancak ışığı seviyorlar diye direkt güneş ışığına maruz bırakmamalısınız.
Orkidenin Yeri
Orkide bakımı için öncelik çiçeğinizin yeridir. Orkideniz cereyanda kalmamalı yahut güneş ışığına direkt olarak maruz kalmamalıdır. Orkide çiçeğiniz filtrelenmiş gün ışığını ihtiyacı olduğu kadar alabiliyor olmalıdır.Nem
Orkideler % 40-70 arasındaki nem oranını severler. Eğer orkidenizin bulunduğu ortamın nem oranının yeterli olmadığını düşünüyorsanız saksı tablasına çakıl taşı dizip taşların üst seviyesine çıkmadan su doldurup saksıyı çakıl taşlarının üstüne yerleştirebilirsiniz. Çiçeğinizi günde bir kez fısfısla nemlendirmeyi de unutmamalısınız.Orkide Sulama
Orkide bakımının en çok kafa karıştıran konusu sulama. Çünkü orkide suyu sevmez diye biliniyor. Fakat bu yanlış. Orkide çiçeği ne çok suyu ne de susuz kalmayı sever. Peki ama orkide sulama işlemini ne sıklıkla yapmalıyız?
Orkide sulama işlemi; saksı büyüklüğüne, saksı malzemesine ve ortamın nem durumuna göre değişir. Ayrıca orkidenin yetişkin veya yavru orkide olması da sulamayı etkiler. Çünkü yavru orkide, yetişkin orkideye nazaran devamlı nemli kalmak ister.
- Orkide çiçeğini kış aylarında yedi günde bir sulamanız yeterli. Yaz aylarında ise bu süreyi dört günde bir olacak şekilde revize etmelisiniz.
- Orkide sulama işlemini sabah saatlerinde, sıcaklık seviyesinin düşük olduğu bir zamanda yapmanızı tavsiye ederiz. Ayrıca orkide çiçeğini her zaman aynı saatte ve düzenli periyotlar halinde sulamayı ihmal etmemelisiniz. Yaz aylarında sıcaklık devamlı arttığı için daha dikkatili olmalısınız. Eğer çiçeğin nemsiz kaldığını ve toprağının kuruduğunu gözlemliyorsanız sulama periyodunu kısaltabilirsiniz.
- Sulama işlemini saksıyı bir lavaboya koyarak ve toprağı tamamen ıslatarak yapmalısınız. Eğer musluk suyunuz çok sert değilse (kireç oranı çok değil ise) musluk suyu ile de orkideyi sulayabilirsiniz. Orkide çiçeğinin toprağının tamamını ıslanmalı ve fazla suyu saksının altından süzdürmelisiniz. Eğer fazla suyu saksı tablasında bırakırsanız orkidenin köklerini çürür.
Orkide Toprağı
Orkideler normal bitki topraklarında yaşayamazlar. Bitkinizin köklerinin hava almasına izin verecek toprak seçimi yapmalısınız.
Orkide topraklarında; Hindistan cevizi lifleri, çam kabukları, sphagnum yosunu ve pomza bulunuyor. Ekstra eklenen bu ürünler suyu sünger vazifesi görerek çekiyor. Böylece orkide köklerini ihtiyaç duyacağı şekilde nemlendirebiliyor. Bu özel toprak karışımı orkide çiçeği toprağı şekilde satılıyor.
Orkide bakımında önemli olan diğer bir unsur ise gübreleme.Orkidelere ek besinlere ihtiyaç duyarlar. Çiçek malzemeleri satan yerlerden orkide gübresi edinebilirsiniz.
Bu gübreyi sadece orkidenizin köklerine değil, aynı zamanda fısfıs yardımı ile yapraktan da vermelisiniz. Yaz aylarında orkide bakımının biraz daha özen istediğini söyledik. Dilerseniz nemlendirme için yaptığımız buzlu yöntemi gübreli suyu dondurarak da yapabilirsiniz.
Saksı Değişimi
Orkidelerde sık sık saksı değişimi bitkiye zarar verir. Bu sebeple pek önerilmiyor. Ancak yanlış gübreleme, toprağın kirlenmesi, köklerin çürümeye başlaması yahut saksı ile ilgili problemler saksı değişimi yapmanızı zorunlu kılar.
- Saksı değişiminden iki ya da gün önce orkideyi bol su ile sulamalısınız. Böylece kökler değişim için gereken direnci kazanacaklar ve saksıdan daha kolay çıkacaklar.
- Orkidenizi saksıdan çıkarırken bitkiyi ters çevirmelisiniz. Aksi takdirde orkidenin gövdesine zarar verebilirsiniz.
- Saksıdan çıkardığınız orkidenin hasarlı köklerini -var ise- sağlıklı olanlara zarar vermeden steril bir makas ile temizlemelisiniz.
- Orkideyi yeni saksısına dikerken toprağını bastırmadığınıza ve köklerin hava aldığına emin olmalısınız.
Böylece orkide çiçeği nem, ışık ve sıcaklığını sevdiği ortamda yeni saksısı ile sağlıklı bir şekilde büyüyecektir. Orkide bakımı özen istiyor.
Günlük hayatın yoğunluğunda ve yorgunluğunda bu bazen gelebiliyor. Fakat orkide çiçeği o güzel çiçeklerini açıp da ruhunuzda bayram havası yaratınca, bu işlemlerin hepsi nefes alıp su içmek kadar basit gelecektir.
Orkide Budama
Budama dikkat gerektiren bir mesele. Çünkü köklere hasar verme ihtimali yüksek. Orkideyi budama için orkidenin çiçeklerini dökmesini beklemelisiniz.
Çiçekleri dökülen orkidenin kök kısmından yukarı doğru boğumlarını sayın. Üçüncü boğumdan sonrasını steril bir makasla kesin. Orkidenin boyunun kısalması sizi korkutmasın. Çünkü orkide bakımı özenli ve doğru yapılırsa kısa sürede tekrar büyüyecek.
