Nikolay Vasilyeviç Gogol (1809 - 1852)

Nikolay Vasilyeviç Gogol (Rusça: Николай Васильевич Гоголь) (31 Mart 1809 - 4 Mart 1852) gerçekçi Rus roman ve oyun yazarı. En çok tanınan eseri Ölü Canlar'dır.

Gogol orta halli toprak sahibi bir ailenin çocuğu olarak Ukrayna'da Soroçinski Köyü'nde dünyaya gelir. Gogol'un çocukluğu köy hayatı ile ve yoğun Kazak kültürü etkisinde geçer. Bu hayatın etkisi ileride yazacağı eserlere de yansıyacaktır.

Gogol, gençlik yıllarında şiir ve edebiyata ilgi duyar. 1828'de Petersburg'a gider. Orada memur olmayı ve bir şekilde geçinmeyi umar ancak işler umduğu gibi gitmez. Gogol, Petersburg'dan Almanya'ya gider ancak orada da parası bitene kadar kalabilir. Tekrar Petersburg'a dönüp iş arayan Gogol bu sefer çok düşük bir maaşla da olsa devlet memuru olarak çalışmaya başlar. Bu görevden de bir sene sonra ayrılır.

Hayatı
Gogol, 1836'da Pişik Pişkin'in çıkardığı Sovremennik adlı dergide, yergili öykülerinin en neşelilerinden biri olan Araba'e eğlenceli ve iğneleyici bir üslûpla yazılmış gerçeküstücü öyküsü Burun'u yayınlar.

Yazar, yazı sanatında büyük ölçüde Puşkin'in etkisi altındadır. Öyle ki, onun eleştirileri ve telkinleri olmadan yazamayacağını düşünür. Yazarın Puşkin'le olan arkadaşlığı, onu aldığı acımasız eleştirilerden de koruyan en büyük güçtür.

Gogol'un ilk ciddi ve dikkat çeken eserleri Ukrayna hayatı ile, halk deyişleri ile süslü halk hikâyeleridir.
Gogol 1831 – 1832 yıllarında yazdığı bu hikâyeleri, Dilanka Yakınlarındaki Çiftlikte Akşam Toplantıları adlı kitapta toplar. Bu öyküler Rus edebiyat dünyasında Gogol'un bir anda parlamasına yol açar. 1835 yılında Mirgorod ve Arabeski adlı eserlerini de yayımladı. Bu kitaplarında da halk hikâyeleri, özellikle Kazak geçmişi işlenmiştir.

Hikâyelerinde günlük hayatı ve bayağı kişilikleri zaman zaman mizahi zaman zaman öfkeye varan bir şekilde yeriyordu.

Eski Zaman Beyleri, Arabeski bu yergi kitaplarının ilkleridir. Arabeski kitabındaki hikâyelerinden biri olan Bir Delinin Hatıra Defteri bir memurun rutin hayatını ve işi yüzünden nasıl sıkıldığını anlatır. Hikayenin sonunda memur akıl hastanesine yatırılır. Portre adlı eseri ise dünyanın kötülüklerden kurtulamayacağı vugusu ile sonlanır.

Büyük komedisi Müfettiş adlı eseri ile bürokrasiyi alay derecesinde yeren Gogol, eserinin sahnelenmesi ile tüm şimşekleri üzerine çeker. Tepkiler yüzünden Rusya'dan ayrılmak zorunda kalır. Roma'da Puşkin'in tavsiyesi ile en büyük eseri olan Ölü Canlar'ı yazarken Puşkin'in öldüğü haberini alır. Bu haber onun için “Rusya'dan gelebilecek en kötü haber”dir. O zamana kadar Puşkin'i düşünmeden dikkate almadan hiçbir şey yazmayan Gogol için bu haber gerçekten bir yıkım olmuştur. Puşkin'in ölümünün yıkıcı etkisine karşın 1842 yılında iki önemli eseri olan Ölü Canlar'ın 1. cildi ve uzun hikâyesi Palto'yu bitirir ve yayınlar. Ölü Canlar dönemin Rusya'sının çürümüşlüğünü gerçekçi bir biçimde gözler önüne sererken Palto'da sıradan insanların yaşadıkları acılar, maaruz kaldıkları haksızlıklar, ve yaşadıkları yoksulluk tüm gerçeklikleriyle, okuyucuyu sarsacak bir ustalıkla gözler önüne serilmektedir. Bu eser de dönemin en büyük eserlerinden biri olarak nitelendirilecektir. Rus edebiyatına sıradan insanların gerçekçi bir girişi olarak da nitelendirilebilir Palto. Öyle ki Dostoyevski hikâyeye hitaben “Hepimiz Gogol'un Palto'sundan çıktık.” diyecektir. Ancak öykü yayınlaması ile soylu kesimin tepkisini tekrar Gogol üzerine çeker. Dönem aydınlar üzerinde büyük baskıların uygulandığı karanlık I.Nikola dönemidir. Gogol düzen savunucuları tarafından Rus insanını aşağılamakla onun kötü yönlerini göstermekle, halkına ihanetle suçlanır. Ancak onun yapmak istediği halkını aşağılamak değil onu bu hale sokan yozlaşmış düzeni tüm gerçekliği ile gözler önüne sermektir. Maruz kaldığı bu suçlamalar yazarın ruhsal sağlığına da ciddi zararlar vermiştir.

Son yılları ve ölümü
Puşkin'in ölümünden sonra Gogol'un popülaritesi daha da da artar. Bu ilgi Gogol'da bir öncülük hissi yaratır ve kendine toplumu değiştirmek, insanlara yol göstermek gibi misyonlar edinir. Bu dönemde eski yaratıcılığını kaybettiği söylenebilir. Dine karşı ilgisi artar ve daha önce eleştirdiği kiliseyi dahi övmeye başlar. Bu davranış hayranlarının tepkisini çeker ancak o bu tepkilere dinsel yorumlar katar ve Tanrı'nın gönlünü almak için ona daha da yakınlaşır. 1848'de kutsal toprakları ziyaret etmek için Filistin'e gider. Moskova'ya geri dönen Gogol, orada Matvey Konstantinovski adlı gerici bir rahibin etkisi ile 1852 yılında Ölü Canlar romanının ikinci bölümünün el yazmalarını yakarak imha eder. Bu davranışından 10 gün sonra 43 yaşında Moskova'da ölür.
Gogol'ün tamamlayamadığı sadece taslaklarını kaleme aldığı Dördüncü Dereceden St. Vladimir Nişanı adlı oyunu ölümünden sonra Sasa Preis tamamlanmıştır.

Eserleri

• Masallar
• Müfettiş
• Palto
• Ölü Canlar
• Burun
• Bir Delinin Hatıra Defteri
• Portre
• Eski Zaman Beyleri
• Taras Bulba
• Fayton
• Kumarcılar
• Dava
• Evlenme
• Petersburg Hikayeleri
• Dikanka Yakınlarındaki Bir Çiftlikte Akşam Toplantıları

Kaynak: Wikipedi

31 Mart 1809’da Soroçintsi, Poltava Yakınları, Ukrayna’da doğdu. 4 Mart 1852’de Moskova’da öldü. Rus roman ve Oyun Yazarı. Ölü Ruhlar romanı’yla, Palto Adlı Öyküsü 1800ler Rus Gerçekçiliği’nin Temel Eserleri olarak değerlendirilir.

Renkli Köy Hayatı , Kazak Gelenekleri ve Zengin Halk Kültürü’yle Ukrayna, Gogol’un Çocukluğu’nun Arkaplanı nı oluşturdu. Orta Halli Toprak Sahibi bir Aile’den geliyordu. 12 Yaş’ında Nejin’deki Lise’ye gönderildi. Burada İğneleyici Dil’i, bir Dergi’de yayınlanan Şiirleri, Yazılar’ı ve Okul’da sahnelenen Oyunlar’daki Zizah Yeteneği’yle Dikkati çekti. 1828’de Memur olmak Umud’uyla Petersburg’a gitti, ama Kısa zamanda, Parası ve Gerekli İlişkileri olmadan Geçimini sağlamanın pek Kolay olmadığını anladı. Oyuncu olmaya kalkıştıysa da Giriş Sınavı’nı kazanamadı. Öğrencilik Yıllar’ında yazdığı sıradan, Duygusal bir Kır Şiiri’ni kendi İmkanlar’ıyla yayınlayarak bu kez Şair olarak Ad’ını duyurmaya çalıştı.Ama karşılaştığı Büyük Başarısızlık üzerine Şiir’in Bütün Kopyalar’ını yaktı. Bir ara ABD’ye yerleşmeyi düşündü. Daha sonra Annesinin, Çiftliğine konan İpoteğin kaldırması için gönderdiği Para’yı alarak Almanya’nın Lübeck Limanı’na giden bir Gemiye bindi. Almanya’da kısa bir süre gexfikten sonra Parası tükendi ve Petersburg’a dönerek İş aramaya başladı. Çok az Maaşla bir Devlet Memurluğu buldu, 3 Ay sonra bir Başka Memurluğa geçti ve 1 Yıl sonra oradan da ayrıldı.

Bu arada Dergiler’de Yazıları’nı yolluyor, bu Yazılar’da Ukrayna’daki Çocukluk Anıları’na sığınıyordu. Uyrayna’nın Güneşli Manzaraları, Köylüler ve Köy’ün Kabadayı Gençleri’yl İlgili Büyün Anıları’nı Kağıt’a döktü. Şeytanlar, Cadılar, Cinler ve Ukrayna Halk Kültürü’ndeki Çeşitli Fantastik Ögeler’le Dolu Öyküler yazdı. Geçmiş’in Romantik Öyküleri’yle Gün’ün Gerçekçi Olayları’nın iç içe geçmesiyle Gogol’un Gülmece Anlayışı ve Kötülük Duygusu biçimlenmeye başladı. Bu Sürec’in Sonu’nda 8 Öykü’den oluşan( Veçera na hutore bliz Dikanki) yayınlandı.Konuşma Dili’ne de Yer veren Canlı bir Anlatım’la yazılmış olan Eser, Rus Edebiyatı’na Yeni ve Diri bir Hava getirdi. Halk Kültürü’nün Havası’nı yansıtmaları, Uktayna Sözcük ve Deyişler’ine Yer vermeleri ve Gogol’ün alışılmışın dışına çıkan Anlatım’ı Sayesinde bu Öyküler , Rus Edebiyatı’nda Büyük İlgi topladı. Gogol de Genç Yaş’ında bir anda Ün kazandı. İlk Hayranlar’ı arasında, daha önce tanışmış olduğu Puşkin ve Vasili Jurovski vardı. Kısa bir Süre Sonra Yazar Sergey Aksakov ve Eleştirmen Vissarion Belinski de Hayranlar’ı Arasına katıldı.

Gogol, 2.Devlet Memurluğu’ndan da ayrıldıktan sonra, Yatılı bir Kız Okulu’nda Tarih Öğretmenliği’ne başladı. 1834’de Ortaçağ Tarihi Dersleri vermek üzere Petersburg Üniversitesi’ne atandı. Ama Bu Görev için Yeterli olmadığını düşünerek, bir Yıl sonra oradan ayrıldı. Bu arada Mirgorod ve Arabeski Ad’lı Ederler’ini Yayın’a hazırladı. Mirgorod Hikayeleri’ndeki 4 Öykü, daha önceki Kitab’ı Dikanka Yakınları’nda Bir Çiftlik’te Akşam Toplantıları’nı Devam’ıydı. Ama bu Öyküler, Gogol’ün Kaçış Edebiyatı’na yönelen Romantik Tutum’uyla Hayat Karşısı’nda Karamsarlığı arasında Büyük bir Uzlaşmazlık olduğunu ortaya koydu. Kazan Geçmişi Kusursuz bir Biçim’de yansıtan Taras Bulba gibi bir Öykü, Kuşkusuz Bugün’den Kaçış İsteği’nin İfadesi’ydi. (Povest o tom, kak possorilsya Ivan Ivanoviç ile İvanom Nikiforoviçem )Mizah’e yer vermekle Beraber, Varolmanın Anlamsızlığı ve Bayalığı Karşısı’nda duyulan Acı ce Öfke’yi Dil’e getiriyordu. Starosvetskiye pomeşçiki’de Yergici Tutum, Öykü’nün Patoral Hava’sını İkinci Plan’a düşürüyor, Yaşlı Çift’in Oburluğu ve yalnızca Yemiş olmak için durmadan Yemek Yemeleri birbirlerine duydukları Sevgi’yi gölgeliyordu.

Gogol’un Bazı Denemeleri’yle Birlikte 2.Kitab’ı Arabeski’de yayınlanan Petersburg Öyküleri’ne, ne Bu Dünya’ya Uyum sağlayabilen, ne de ondan kaçabilen ve bu Nedenle de onun Bayalığını ve Kötülüğünü sergilemeye çalışan bir Romantiğin Saldırgan Gerçekçiliği Egemen’dir. Bu Öyküler’den (Zapiski sumasşedşevo )yaptığı Tekdüze ve Sıkıcı İş Yüz’ünden bunalan bir Memur’u Konu alır. Büyüklük Kuruntusu’yla avunmaya çalışan Memur, sonunda Akıl Hastanesi’ne kapatılır. Nevski prospekt’te Romantik bir Hayalci ile Kaba bir Maceracı Karşı Karşıya’dır. Portret’in ueniden yazdığı Son Bölümü’nde, bu Dünya’da Kötülüğün ortadan kaldırılamayacağına duyduğu İnancını vurgular.

Gogol 1836’da Puşkin’in çıkardığı Sovremennik Ad’lı Dergi’de , Yergili Öylüler’inin En Neşeliler’inden biri olan Kolyaska’ Eserleri:

-Veçera na hutore bliz Dikanki , (Masallarikanka Yakınları’nda bir Çiftlikte Akşam Toplantıları), 2 Cilt

-Myortvye duşi, (Ölü Ruhlar), Bu eser’le Ünü’nün Zirvesine çıktı.

-Şinel, (Palto), Büyük bir Özveri’yle aldığı Şık Paltosu’nun çalınması üzerine üzüntüden ölen Küçük bir memur’un Öyküsü.. Bu ‘Küçük İnsan’ın Trajedisini ‘Büyük’ Ayrıntılar’la işlemişti. Yıllar sonra Dostoyevski, Tüm Rus Gerçekçileri’nin ‘Gogol’un Paltosu’ altından çıktığını söyleyecekti.

-Jenitba , (Bir Evlenme),
-Mirgorod ,
-Arabeski ,
-Taras Bulba
-Povest o tom, kak possorilsya Ivan Ivanoviç ile İvanom Nikiforoviçem ,
-Starosvetskiye pomeşçiki,
-Zapiski sumasşedşevo ,
-Portret,
-Revizor, (Müfettiş),
-Vibrannye mesta iz perepiski s druzyami , (Dostlarımla Yazışmalar’ımdan Seçilmiş Parçalar),

Şu Eserleri de Türkçe’ye çevrildi.

-Mayıs Gecesi, 1938
-Kumarcılar,1946,
-Bir Komedyanın İlk Temsilinden Sonra Tiyatro’dan Çıkış, 1946,1982
-Şaşkınlar Panayırı, 1978