İyi aile ortamı/Kötü aile ortamı
Aile ortak amaçların, beklentilerin, ilkelerin, kuralların, duygu, düşünce ve inançların paylaşıldığı en küçük toplumsal birimdir.
Ailenin varlığını sürdüren ilkeler, kurallar vardır. Bunlar önem sırasına göre, güven, gizlilik, denetim, doğru, güzel, iyi davranma, bireysel özgürlük, kurallara bağlılık gibi gruplar içinde toplanabilir.
İyi, olumlu aile ortamında bireyler arasında ortak duygu ve düşüncelerin paylaşılmasından kaynaklanan güven, dayanışma ve destek duygusu egemendir. Böyle bir ailenin ilke ve kuralları dışarıya karşı gizli, kapalı olsa bile, aile içinde açık seçik ortaya konur. Üzerinde konuşulur, tartışılır. Ailede yetkesi olan birinin baskısına, etkisine göre değişmez.
Aile bireylerinin kendi kendilerini denetlemesi sağlanır. Davranışların, duygu ve düşüncelerin özgür biçimde ortaya çıkmasına çalışılır. Aile bireyleri birbirlerinin yaşını, konumunu dikkate alarak özerk ve özgür davranırlar. Aile bireyleri birbirlerini doğru, güzel, iyi, olumlu davranmak için destekler, yüreklendirirler.
Aile içinde ilgiye, sevgiye, saygıya, hoşgörüye dayanan bir iletişim ortamı vardır. Karşılıklı, kızgınlık, öfke, kaygı, küskünlük, kırgınlık duygularının sürdürülmesi doğal değildir. Ortaya çıkan çatışmalar çözümlenir. Saldırıya ve suçlamaya dayanan ilişki yoktur.
Kötü aile ortamındaysa bunların tersi söz konusudur.
İyi aile ortamı içinde doğduğu andan itibaren çocuğun kişiliğine saygı gösterilir. Çocuğa koşulsuz olarak anlayış, ilgi, sevgi ve hoşgörüyle yaklaşılır. Gelişmesine olanak sağlanır.
Çocuk ailesiyle dayanışma içinde olduğuna, onlardan destek ve yakınlık gördüğüne, duygularını, düşüncelerini, sorunlarım onlarla paylaşacağına İnanır. Davranışları bu inançla biçimlenir.
Kötü aile ortamı içinde çocuğa önceden belirlenmiş beklentilere uygun, dar kalıplar içinde ilgi ve sevgi gösterilir. Çocuğun kişiliğine, benliğine saygı gösterilmez. Dayanışma, paylaşma ve yakınlık duygusu koşullara göre değişir. Gelişmesine olanak sağlanmaz.
Çocuk ailesinin kendisine karşı koşullu, sınırlı ilgi ve sevgi gösterdiğine inanır. Davranışları bu inançla gelişir.
İyi aile ortamı içinde çocuğun kendi davranışlarıyla doğu karar vermesine olanak sağlanır. Çocuğun kendi yaşamına yön verecek düşünceleri üretmesine, sorumluluk duygusunu geliştirmesine önem verilir.
Çocuk kendine, ailesine, başkalarına, çevresine güven duyar. Kendi davranışlarıyla ilgili karar alabileceğine inanır.
Kötü aile ortamında çocuğun kendi davranışlarıyla ilgili karar vermesine olanak sağlanmaz. Güven ortamı anne babanın beklentilerine, koşullarına göre değişir.
Çocuk annenin, babanın önerilerine göre kendi yaşamına yön verir. Çocuğa kimi kez anlamsız, gereksiz, yersiz sorumluluklar yüklenirken, kimi kez hiç sorumluluk duygusu verilmez.
Çocuk kendine, ailesine, başkalarına, çevresine güven duymaz. Kendi başına karar alamaz. Annesinin, babasının, başka bir deyişle gücü, yetkeyi elinde tutan insanların isteklerini yerine getirdikçe hoş tutulacağına inanır.
İyi aile ortamı içinde çocuğun duygularını, düşüncelerini açıklamasına önem verilir, özen gösterilir. Çocuğun ona uygun olarak kazandığı sorumluluk duygusu içinde engelleri aşmasına, sorunlaı çözmesine olanak verilir.
Çocuk becerisini, yeteneğini, yetisini anlar. Gücünü tanır. Gücüne inanır. Kendi gücüyle başkalarının gücü arasında gerçekçi ve geçerli değerlendirme yapar.
Kötü aile ortamı içinde çocuğun duygu ve düşünceleri sürekli baskı ve denetim altında tutulur. Çocuğa karşılaştığı engelleri aşina, sorunları çözme, zorluklarla savaşma olanağı verilmez.
Çocuk kendi becerisini, yeteneğini, yetisini tanımaz. Gücünü bilmez. Başkalarının kendinden güçlü olduğunu kabul eder. Kendine saygı duymaz, başkalarına da korktuğu için saygı gösterir.
İyi aile ortamı içinde çocuğun özerk davranma olanağı vardır. Bu ortam içinde çocuk çevresindeki insanlarla, nesnelerle, olaylarla ilişki kurup sürdürme özgürlüğüne sahiptir. Duygularını, düşüncelerini, amaçlarını, beklentilerini yaşına uygun biçimde oluşturup anlatabilir. Başkalarının beklentilerini, isteklerini kabul edebilir ya da karşı çıkabilir. Çocuk becerisi, yetisi, yeteneği ölçütünde kendisini geliştirecek adımlar atabilir, kararlar verebilir. Kim olduğunu anlamaya çalışır. Kendini, başkalarını, Insanları, nesneleri, doğayı, evreni özgürce sorgular. Sorduğu sorulara yaşına göre açık seçik, doğru, gerçekçi cevaplar alır, özerk davranmayı, özgür düşünmeyi öğrenir.
Kötü aile ortamı içinde çocuğun özerk davranma olanağı kısıtlıdır. Çocuktan gerçeği değil, ailenin, çevrenin beklentilerine uygun kalıpları anlaması, öğrenmesi beklenir. Çocuğun duygularını, düşüncelerini, isteklerini özgürce ortaya koymasına olanak tanınmaz. Çocuğun kendine aktarılan kalıplan kabul etmemesi, karşı çıkması anlayışla karşılanmaz. Çocuğun becerisini, yeteneğini, yetisini geliştirmesi ailenin, çevrenin sunduğu kalıplar içinde olur. Kim olduğuna kendine aktarılan kalıplar içinde karar verir. Kendisi, başkaları, insanlar, nesneler, doğa ve evrene ilişkin olarak sorduğu sorulara basmakalıp, tekdüze cevaplar alır. Çocuk özerk davranamaz, özgür düşünemez. Donuk, sığ, sınırlı kişilik yapısı gelişir.
Özcan Köknel, Yaşamın Zaferi
Aile ortak amaçların, beklentilerin, ilkelerin, kuralların, duygu, düşünce ve inançların paylaşıldığı en küçük toplumsal birimdir.
Ailenin varlığını sürdüren ilkeler, kurallar vardır. Bunlar önem sırasına göre, güven, gizlilik, denetim, doğru, güzel, iyi davranma, bireysel özgürlük, kurallara bağlılık gibi gruplar içinde toplanabilir.
İyi, olumlu aile ortamında bireyler arasında ortak duygu ve düşüncelerin paylaşılmasından kaynaklanan güven, dayanışma ve destek duygusu egemendir. Böyle bir ailenin ilke ve kuralları dışarıya karşı gizli, kapalı olsa bile, aile içinde açık seçik ortaya konur. Üzerinde konuşulur, tartışılır. Ailede yetkesi olan birinin baskısına, etkisine göre değişmez.
Aile bireylerinin kendi kendilerini denetlemesi sağlanır. Davranışların, duygu ve düşüncelerin özgür biçimde ortaya çıkmasına çalışılır. Aile bireyleri birbirlerinin yaşını, konumunu dikkate alarak özerk ve özgür davranırlar. Aile bireyleri birbirlerini doğru, güzel, iyi, olumlu davranmak için destekler, yüreklendirirler.
Aile içinde ilgiye, sevgiye, saygıya, hoşgörüye dayanan bir iletişim ortamı vardır. Karşılıklı, kızgınlık, öfke, kaygı, küskünlük, kırgınlık duygularının sürdürülmesi doğal değildir. Ortaya çıkan çatışmalar çözümlenir. Saldırıya ve suçlamaya dayanan ilişki yoktur.
Kötü aile ortamındaysa bunların tersi söz konusudur.
İyi aile ortamı içinde doğduğu andan itibaren çocuğun kişiliğine saygı gösterilir. Çocuğa koşulsuz olarak anlayış, ilgi, sevgi ve hoşgörüyle yaklaşılır. Gelişmesine olanak sağlanır.
Çocuk ailesiyle dayanışma içinde olduğuna, onlardan destek ve yakınlık gördüğüne, duygularını, düşüncelerini, sorunlarım onlarla paylaşacağına İnanır. Davranışları bu inançla biçimlenir.
Kötü aile ortamı içinde çocuğa önceden belirlenmiş beklentilere uygun, dar kalıplar içinde ilgi ve sevgi gösterilir. Çocuğun kişiliğine, benliğine saygı gösterilmez. Dayanışma, paylaşma ve yakınlık duygusu koşullara göre değişir. Gelişmesine olanak sağlanmaz.
Çocuk ailesinin kendisine karşı koşullu, sınırlı ilgi ve sevgi gösterdiğine inanır. Davranışları bu inançla gelişir.
İyi aile ortamı içinde çocuğun kendi davranışlarıyla doğu karar vermesine olanak sağlanır. Çocuğun kendi yaşamına yön verecek düşünceleri üretmesine, sorumluluk duygusunu geliştirmesine önem verilir.
Çocuk kendine, ailesine, başkalarına, çevresine güven duyar. Kendi davranışlarıyla ilgili karar alabileceğine inanır.
Kötü aile ortamında çocuğun kendi davranışlarıyla ilgili karar vermesine olanak sağlanmaz. Güven ortamı anne babanın beklentilerine, koşullarına göre değişir.
Çocuk annenin, babanın önerilerine göre kendi yaşamına yön verir. Çocuğa kimi kez anlamsız, gereksiz, yersiz sorumluluklar yüklenirken, kimi kez hiç sorumluluk duygusu verilmez.
Çocuk kendine, ailesine, başkalarına, çevresine güven duymaz. Kendi başına karar alamaz. Annesinin, babasının, başka bir deyişle gücü, yetkeyi elinde tutan insanların isteklerini yerine getirdikçe hoş tutulacağına inanır.
İyi aile ortamı içinde çocuğun duygularını, düşüncelerini açıklamasına önem verilir, özen gösterilir. Çocuğun ona uygun olarak kazandığı sorumluluk duygusu içinde engelleri aşmasına, sorunlaı çözmesine olanak verilir.
Çocuk becerisini, yeteneğini, yetisini anlar. Gücünü tanır. Gücüne inanır. Kendi gücüyle başkalarının gücü arasında gerçekçi ve geçerli değerlendirme yapar.
Kötü aile ortamı içinde çocuğun duygu ve düşünceleri sürekli baskı ve denetim altında tutulur. Çocuğa karşılaştığı engelleri aşina, sorunları çözme, zorluklarla savaşma olanağı verilmez.
Çocuk kendi becerisini, yeteneğini, yetisini tanımaz. Gücünü bilmez. Başkalarının kendinden güçlü olduğunu kabul eder. Kendine saygı duymaz, başkalarına da korktuğu için saygı gösterir.
İyi aile ortamı içinde çocuğun özerk davranma olanağı vardır. Bu ortam içinde çocuk çevresindeki insanlarla, nesnelerle, olaylarla ilişki kurup sürdürme özgürlüğüne sahiptir. Duygularını, düşüncelerini, amaçlarını, beklentilerini yaşına uygun biçimde oluşturup anlatabilir. Başkalarının beklentilerini, isteklerini kabul edebilir ya da karşı çıkabilir. Çocuk becerisi, yetisi, yeteneği ölçütünde kendisini geliştirecek adımlar atabilir, kararlar verebilir. Kim olduğunu anlamaya çalışır. Kendini, başkalarını, Insanları, nesneleri, doğayı, evreni özgürce sorgular. Sorduğu sorulara yaşına göre açık seçik, doğru, gerçekçi cevaplar alır, özerk davranmayı, özgür düşünmeyi öğrenir.
Kötü aile ortamı içinde çocuğun özerk davranma olanağı kısıtlıdır. Çocuktan gerçeği değil, ailenin, çevrenin beklentilerine uygun kalıpları anlaması, öğrenmesi beklenir. Çocuğun duygularını, düşüncelerini, isteklerini özgürce ortaya koymasına olanak tanınmaz. Çocuğun kendine aktarılan kalıplan kabul etmemesi, karşı çıkması anlayışla karşılanmaz. Çocuğun becerisini, yeteneğini, yetisini geliştirmesi ailenin, çevrenin sunduğu kalıplar içinde olur. Kim olduğuna kendine aktarılan kalıplar içinde karar verir. Kendisi, başkaları, insanlar, nesneler, doğa ve evrene ilişkin olarak sorduğu sorulara basmakalıp, tekdüze cevaplar alır. Çocuk özerk davranamaz, özgür düşünemez. Donuk, sığ, sınırlı kişilik yapısı gelişir.
Özcan Köknel, Yaşamın Zaferi
