Brom elementi

Suskun

V.I.P
V.I.P
Brom (Br), Antoine Balard tarafından 1826 yılında keşfedilen halojen ametal.

Doğada Na, K, be Mg bromürler halinde bulunda bulunur. Deniz suyunda az miktarda bulunan bromürlere deniz bitkilerinde, bazı maden yataklarında rastlanır. Oda koşullarında koyu kızıl renkli sıvıdır.

Eldesi

Brom, yaygın olarak deniz sularında elde edilen bromürlerin Cl2 ile reaksiyonundan elde edilir.

2 Br- + Cl2 → 2 Cl- + Br2

Diğer bir elde edilişi ise, katı sodyum bromürün sülfürik asit ile reaksiyonu sonucunda elde edilen gaz formdaki HBr’in yine sülfürik asit ile yükseltgenmesi ile gerçekleşir.

NaBr (k) + H2SO4 (s) → HBr (g) + NaHSO4 (k)

2 HBr (g) + H2SO4 (s) → Br2 (g) + SO2 (g) + 2 H2O (s)

Bundan başka, laboratuvarda çeşitli bileşiklerinin bozunması ile veya yan ürün olarak da elde edilmesi mümkündür.

Bileşikleri


Brom bileşikleri, sanayide ve laboratuvarda geniş kullanım alanına sahiptir. Elektronegatif yapısı nedeniyle, brom elektropozitif elementlerle kolayca tuz oluşturur. Doğada da en çok alkali ve alkali toprak metallerinin tuzları olarak bulunur. Brom, elektronegatif yapısı sayesinde organik sentezlerde de kullanılmaktadır.



Önlemler


Moleküler brom oldukça reaktif olduğu için, sıvı halde cilde temasından kesinlikle kaçınılmalıdır. Ete temas halinde kısa bir süre içinde temas bölgesi tamamen erir ve bölgedeki tüm dokular geri dönüşümsüz olarak kaybolur. Gaz haldeki bromun solunmasından kaçınmak gerekir. Solunum sistemini tahriş eder. Erkeklerde uzun süre broma maruz kalınması kısırlığa neden olabilir.
 

ZeyNoO

V.I.P
V.I.P
Özellikleri

Brom, koyu kırmızı kahve renkli, kötü kokulu, aşındırıcı, oda sıcaklığında sıvıdır. Batıcı (asab bozucu) bir koku verir. Deriyi tahriş ettiği için dikkat edilmelidir. Brom suda az çözünür (20°C’de, 1 litre suda 35 gr). Fakat karbon disülfür, karbon tetraklörür ve kloroform gibi organik çözücülerde çok iyi çözünür. Brom -7,3°C’de katı hâle geçer ve 58,8°C’de kaynar. Atom numarası 35, atom ağırlığı ise 79,91’dir. Bromun tabiatta takriben eşit miktarlarda olan iki tâne kararlı izotopu mevcuttur ki bunlar, Br.79, Br.81’dir. Brom diğer halojenler gibi elektronegatif bir elementtir. Bromun kimyâsal özelliği iyod ile klorun arasındaki alandır. Brom iyottan aktif, klordan pasiftir. Çok metal ve ametalle bromür şeklinde bileşik verir. Bazlarla hipobromit ve bromürleri verir. Brom, bileşiklerinde -1, +1, +4, +5 ve +6 değerliklerini alabilir.


Tabiatta bulunuşu

Brom tabiatta serbest halde bulunmaz. Elektron ilgisinden dolayı dâimâ bileşik hâlinde bulunur.Tuz hâlindeki bileşiklerinin çoğu suda çözünür ve bu yüzden deniz suyunda derişik (konsantre) halde bulunur. Buharlaşma sonucu kurumuş iç deniz ve tuzlu göllerin yataklarında tuzlar hâlinde bulunur. Bromürler klorürlere göre daha azdır. Bromürler yerküresinin takribi % 0.001’ini meydana getirirler. Avrupa’da başlıca brom kaynağı, Almanya’daki Stassfurst tuz yataklarındaki sodyum, magnezyum ve potasyumbromür tuzlarıdır.


Elde edilişi


Deniz suyu milyonda 65 oranında bromür ihtivâ eder. Bu yüzden deniz suyu başlıca brom kaynağıdır. Teknik olarak bromun elde edilişi, asitlendirilmiş deniz suyundan serbest klor gazının geçirilmesiyledir:

2Br-+Cl2 ® Br2+2Cl-

Ayrıca bromkarnalitten (KCl. MgCl2MgBr2 6H20) elde edilir:

MgBr2+Cl2 ® MgCl2+Br2

Bu şekilde brom elde etmek için damıtma işlemi gerekir.


Kullanılışı

Bromun başlıca kullanılma sahası 1,2 dibromoetanın elde edilmesindedir. C2H4Br2’nin meşhur adı etilen dibromürdür. Etilen dibromür, motor vuruntusunu önleyici olarak bilinen kurşun tetra etilen (C2H5)4 Pb ihtivâ eden benzine katılır. Organik bromürlerden çok bilinenlerden biri de hidrojenbromür (HBr)’dür. Hidrojenbromür suda çok iyi çözünür ve hidrobromik asid (bromür asidi) hâlini alır. Brom ayrıca hipobromit ve bromat asidi şeklinde de bulunur. Bu asidler, nötrelleşme sonucu tuz hâline dönüşür.Ticârî maksatlı olan anorganik bileşiklerden biri, ışığa hassas olan gümüş bromürdür. Gümüş bromür, fotoğraf film ve kartlarının emülsiyonunun esas maddelerinden biridir. Sodyum, potasyum ve amonyum bromürler tıpta sinir ilacı olarak kullanılır. Uzun süre alınırsa bir nevi zehirlenmeye sebeb olduğu için dikkatli kullanılmalıdır. Brom bileşiklerinin diğer önemli kullanılışı, yanmayı geciktirme ve yangını söndürmededir. Etilen dibromür ve metil bromür, zirâatta fâre ve böceklerle mücâdelede kullanılır.
 
Top