Anadolu'da Yurt Tutan Beylikler
Anadolu topraklan üzerinde, çeşitli kavimler gelip geçmiş olmakla beraber, insanlık ailesini meydana getiren beşeriyet, Mevlâmızın çizdiği kaderi yaşarken nice badireler ve güzelliklerle imrarı hayat eylerken, bir imtihan dünyasından geçtiğini düşünenlerle beraber, bu hayatı yaşa ve öl diye kabullenen insanların da olduğunu göz önüne almak gerekir. Anadolu üzerinde hükümran olan Selçuklu devletinin, kendi ırkından olan hanedanlara ve obalara, topraklan üzerinde yer*leşim imkânı sağlaması, İstanbuldan yönetilen Bizans'a bağlı tekfur denen belde yöneticilerinin karşısına, kendi adına çıkmağa hazır bir kuvvet gözüyle bakmasıyla da alakalıdır.
Anadolu Selçukluları, irkdaşı ve dindaşı bu beyliklerle yıllarca birlikte yaşadılar. Gönül gözüyle fetihlerin kalb kazanarak yapılmasının en başarılı dönemi bu devir olsa gerektir. Müminlerin içinde Horasan Erenleri, tasavvuf yolunun şa-kirdleri, dervişane hayatlarıyla insaniyeti öne çıkaran yardımcı olmak, maddeye pek önem vermemek vede bilhassa âdil olması hasebiyle nice gönüller kazanmaya muvaffak oldular.
Bütün bunların 1243'de vukubulan Kösedağ savaşı sonunda, Selçuklu devletinin azametine vurulan darbe, Moğol te'sirinin içten içe bu devleti inkıraza doğru sürüklemeye başladığı görülmüştü. Selçuklu devletinde başa geçecek emiri artık Moğollar tâyin etmeğe başlamışlardı. Selçuklu devleti yönetimi, Kösedağı savaş öncelerinde Moğol tehlikesine karşı bir çok beylik ve aşireti Doğu cihetinden kaldırıp, batı hududlanna diğer bir deyimiede Bizans'a yakın topraklara yerleştirme politikası tatbik etmişti. Yukarıda ifade ettiği-mız gibi, Kösedağ savaşı sonrasında, Batı Anadolu tarafında-kı Selçukluya bağlı beylikler, Konya'nın buyruklarına artık fazla önem vermiyorlar, Bizans tekfurlanyla kapışıyorlar, imzalanmış antlaşmaların ihlâli vuku buluyordu bütün bunlarda eninde sonunda beylikler ile otoritesini kaybeden Selçuklu hükümdarlanyla ihtilafa düşmeye dahi sebeb olduğu görülüyordu.
Bütün bu Beyliklerden biri olan, Osmanlı Beyliği ki bir aşiretten bir cihan devleti çıkaran Kay boyunu anlatmaya çalışacağımız bu eserde, Anadolu'daki beyliklerden bahsetmeden geçmeyi akıldan bile geçirmemek lâzım geldiği anlayışı içinde, herbir beyliğin mazideki mensubu olan ailelerin nesilleri olarak milletimiz yaşadıkça, yaşayacak olan insanlarımızı hiç bir ayırıma tâbi tutmadan ve o dönemin şartlan içinde anmak ve milli beraberliğimizin, en üst değeri oian islâm anlayışı içinde insanımıza ve gelecek nesillerimize tanıtmak bir vazifei islâmiye ve milliyedir.
Şüphe yok ki; bütün bu beylikler, tâbisi olduğu Selçukiu devletinin düştüğü izmihlale sevinmemiştir. Çünkü karşıda orta asyadan kopup da gelen bir felâket rüzgârını andıran Moğollar, daha önce Arab âlemine Cengiz kumandasında estirdiği kan dökücü akınlarıyla, bir medeniyeti yıkarlarken, insan gaddarlığının kolay bulunmaz örneklerini göstermeyi ihmal etmemişlerdi ve bunlar, yâni Selçukiyi kabzasına almış bulunan felâket kasırgası Moğollar ile hiç birinin, tek başına veya birleşerek karşı koyacak güçleri yoktu.
Buna rağmen; bütün beylikler, kendilerini Selçukiyenin yerine vâris görme hülyaları içindeydi. Bütün bunların İçinde en fazla bu hülyayı kuran ve ümitvar olan, Selçuki'nin en ya-kınında olan Karaman Beyliğinden başlayarak, Anadolu Beyliklerini özetleme yoluyla da olsa okurlarımızı bilgilendirelim.
Aydınoğulları Beyliği
Balkan Devletleri
Candaroğulları Beyliği
Ertuğrul Gazi
Eşrefoğulları Beyliği
Germiyanoğulları Beyliği
Hamidoğulları Beyliği
Karamanoğulları Beyliği
Karesioğulları Beyliği
Ladik (Denizli) Beyliği
Menteşeoğulları Beyliği
Sahib Ata Oğulları Beyliği
Saruhanoğulları Beyliği
Balkan Devletleri
Candaroğulları Beyliği
Ertuğrul Gazi
Eşrefoğulları Beyliği
Germiyanoğulları Beyliği
Hamidoğulları Beyliği
Karamanoğulları Beyliği
Karesioğulları Beyliği
Ladik (Denizli) Beyliği
Menteşeoğulları Beyliği
Sahib Ata Oğulları Beyliği
Saruhanoğulları Beyliği
