Acil Doğum Nedir? Acil Doğumda İlk Müdehale
Doğum bazen uygun olmayan koşullarda gerçekleşebilir. Bu durumlarda paniğe kapılmadan doğumun doğal gidişine biraz yardımcı olmak yeterli olabilir.
Günümüzde, insanlığın karşılaştığı en eski acil durumlardan biri olan doğumun sorunsuz gerçekleşmesini sağlayan ve dünyaya gelen canlının sağlığını güvenceye alan pek çok sağlık kuruluşu vardır. Bazen bir sağlık kuruluşuna başvuracak zaman olmayabilir. Böyle durumlarda doğuma yardımcı olanların kişisel becerisi ile bilgi birikimi anne ve bebeğin sağlığının korunmasını sağlayabilir.
Doğum hiç beklenmedik bir zamanda ve ortamda, örneğin doğumevine gitmek için binilen takside ya da doğumevine yetişilemeyecek durumlarda evde gerçekleşebilir. Doğumu yaptıracak kişinin bu konuda eğitim almış olması gerekirse de, herkesin beklenmedik bir anda doğuma yardımcı olabilecek bilgiye sahip olması gerekir.
Doğumun Evreleri
Dölyatağındaki yaşamda dölüt dış ortamın etkilerinden çok iyi korunur. Bu korumayı, dölütü çepeçevre saran ve içi amniyon olarak bilinen özel sıvı ile dolu amniyon kesesi sağlar. Amniyon sıvısı büyüme için gerekli maddeleri içerir.
Gebeliğin ilk dönemlerinde dölütü amniyon sıvısı beslerken, zamanla etene gelişerek bu görevi üstlenir. Bundan sonra amniyon kesesinin tek görevi dölütü zararlı dış etkenlerden korumaktır. Kese genellikle doğum sancıları başladıktan bir süre sonra yırtılır, içindeki sıvı dölyolundan dışarı boşalır.
Doğumda genellikle dölütün önce başı dışarı çıkar, başka bir deyişle baş gelişiyle doğar. Daha ender olarak çocuk dölyatağı içinde ters durabilir ve bu durumda önce ayaklar ya da makat ve en son baş çıkar.
Doğum üç evreden oluşur:
1. Evre - Düzenli dölyatağı kasılmalarının neden olduğu doğum sancılarının başlamasıyla dölyatağı boynu açılmaya başlar ve bebeğin başının geçmesine izin verecek kadar incelir. Bebeğin başının çapı yaklaşık 10 cm olduğundan, dölyatağı boynunun açıklığı da bu evrenin sonunda 10 cm'ye ulaşmalıdır.
2. Evre - Bebeğin başı artık dölyatağı boynundan dışarı çıkabilir ve dölyoluna geçer. Baş, doğum kanalının büyük bir bölümünü oluşturan dölyolunda ilerledikten bir süre sonra dışarı çıkar. Bu evrede dölütün tüm vücudu dölyatağı ve doğum kanalından dışarı çıkar.
3. Evre - Bu evrenin sonunda dölyatağında bulunan etene (plasenta) ve amniyon zarları dışarı atılır; dölyatağı kasılarak küçülmeye başlar.
Doğum Sancıları
Dölyatağı kasılmaları gebenin "doğum sancıları" çekmesine neden olur. Başlangıçta sancı genellikle belin altındadır. Doğum süreci ilerledikçe sancı karnın alt bölümüne doğru yayılır ve şiddeti giderek artar. Ağrılar bir süre sonra düzene girer ve 30-60 saniye sürer. Sancı dölyatağının duvarındaki kasların kasılmasıyla başlar, gevşemesiyle biter. Normal olarak doğum sancısı 10 dakikada 3 kez gelir ve ortalama 40 saniye sürer.
Doğuma yardımcı olurken şunlara dikkat etmek gerekir:
• Sancının süresi - Dölyatağının kasılmaya başlamasından gevşemesine değin geçen süredir.
• Sancı aralığı - Bir sancının başlangıcından bir sonraki sancının başlangıcına değin geçen süredir.
Bazı kadınlarda görülen yalancı sancılar genellikle gerçek doğum sancılarından 4 hafta önce ortaya çıkar ve doğuma hazırlık olarak kabul edilir. Yalnızca karnın alt bölümünde duyulur, bel ağrısı yoktur; doğum sancılarından daha hafif ve düzensizdir. Bazı kadınlardaki yalancı doğum sancıları gerçek sancıya çok benzeyebilir. Gerçek doğum sancılarının en önemli işlevi dölyatağı boynunun açılmasını sağlamak olduğundan, böyle bir durumda muayeneyle açılmanın olmadığını saptayan hekim yalancı sancıyı gerçeğinden ayırt edebilir.
Acil Doğum Sırasında Hazır Olması Gerekenler
• Gerekli aletleri sterilize etmek için kapaklı bir tencere;
• bebeğin göbek kordonunu kesmek için bir makas;
• göbek kordonunu kesmeden önce bağlamak için biraz iplik ya da bir bez parçası;
• bütün aletler kullanılmadan önce tencereye konur, üstü kapatıldık tan sonra on dakika kaynatılır, daha sonra soğumaya bırakılır;
• yeni yıkanmış birkaç mendil ya da eczaneden alınan steril gazlı bez;
• hidrofil pamuk;
• yeni doğan bebeğin gözlerini silmek için serum fizyolojik ya da kaynatıldıktan sonra soğutulmuş temiz su;
• bebek bezleri;
• çocuğun ağzındaki sıvıları dışarı çekmek için ince bir hortum
• bebeği doğar doğmaz yerleştirmek için sıcak bir ortam.
Normal Doğumun Gidişi
Birkaç basit soruyla, çocuğun baş ya da makat gelişiyle mi doğacağı ya da annenin normal doğum yapıp yapamayacağı belirlenebilir. Normal doğumda, annenin rahat olması büyük önem taşıdığından heyecanlı davranarak annenin endişelenmesine neden olmamak gerekir.
Doğumu yaptıran kişi şu noktalara dikkat etmelidir:
• Annenin kaçıncı gebeliğini yaşadığı sorulur. İlk doğumunu yapanlarda doğum 16-17 saat sürebilirken, daha sonrakilerde bu süre giderek kısalır.
• Ağrıların kaç saat önce başladığı, ne sıklıkta geldiği ve "suların gelip gelmediği" sorulur. El karnın üzerine yerleştirilerek dölyatağı kasılmalarının sıklığı ve süresi saptanır.
• Anneye ıkınma isteği olup olmadığı sorulur. Ikınma isteği doğumun ikinci evresinde, bebeğin başının dölyolunun arka duvarına komşu olan düz bağırsağı sıkıştırması sonucunda ortaya çıkar. Bu isteğin ortaya çıkması ya da annenin çocuğun çıkacağını hissetmesi doğumun çok yakın olduğunu gösterir.
• Ağrı geldiğinde dölyolunun dışa çıkan dudakları aralanıyorsa ve bebeğin başının bir bölümü görünüyorsa doğum çok yakındır.
• Doğumu yaptıracak kişi elini annenin göbeğinin üzerine kor ve ağrıları izler. Ağrıların normal düzende olması ve her ağrının süresinin biraz daha uzun olması doğumun sorunsuz gittiğini gösterir.
Bebeğin başının zaman zaman dölyolunun aralanan ağzından görünmesi, anneyi, babayı ve doğumu izleyenleri çok şaşırtabilir. Doğuma yardımcı olan kişinin her yaptığının farkında olması gerekir. Anne dış organlarının tümüyle görünmesi için belinin altındaki bütün giysileri çıkartmak zorunda olduğundan genellikle yakınında bulunan ve doğumu izleyenlerden rahatsız olur. Bu durumda odadakilere kibarca dışarı çıkmalarını söylemek çok rahatlatıcı olabilir.
İlk doğumunu yapacak gebe ıkınmaya başlamamışsa ve her kasılmada çocuğun başı görünmüyorsa, hastaneye yetişecek zaman vardır ve doğumu evde gerçekleştirmenin anlamı yoktur. Öte yandan, daha önce doğum yapmış bir kadında, ıkınmalar başlamışsa ya da bebeğin başı her kasılmada görünüyorsa genellikle hastaneye gitmek için geç kalınmıştır; kadın büyük olasılıkla bir araca bindirilirken doğum yapacağından evde doğurması daha doğru olur.
Muayene sonucunda hastayı hastaneye yetiştirmek için yeterli zaman olup olmadığına karar verilmelidir. Yeterli zaman yoksa kadın doğuma gerektiği gibi hazırlanır. Kadının dışkılama isteği aslında doğumun çok yaklaştığının belirtisi olabileceğinden tuvalete gitmesine izin verilmez.
Doğum bazen uygun olmayan koşullarda gerçekleşebilir. Bu durumlarda paniğe kapılmadan doğumun doğal gidişine biraz yardımcı olmak yeterli olabilir.
Günümüzde, insanlığın karşılaştığı en eski acil durumlardan biri olan doğumun sorunsuz gerçekleşmesini sağlayan ve dünyaya gelen canlının sağlığını güvenceye alan pek çok sağlık kuruluşu vardır. Bazen bir sağlık kuruluşuna başvuracak zaman olmayabilir. Böyle durumlarda doğuma yardımcı olanların kişisel becerisi ile bilgi birikimi anne ve bebeğin sağlığının korunmasını sağlayabilir.
Doğum hiç beklenmedik bir zamanda ve ortamda, örneğin doğumevine gitmek için binilen takside ya da doğumevine yetişilemeyecek durumlarda evde gerçekleşebilir. Doğumu yaptıracak kişinin bu konuda eğitim almış olması gerekirse de, herkesin beklenmedik bir anda doğuma yardımcı olabilecek bilgiye sahip olması gerekir.
Doğumun Evreleri
Dölyatağındaki yaşamda dölüt dış ortamın etkilerinden çok iyi korunur. Bu korumayı, dölütü çepeçevre saran ve içi amniyon olarak bilinen özel sıvı ile dolu amniyon kesesi sağlar. Amniyon sıvısı büyüme için gerekli maddeleri içerir.
Gebeliğin ilk dönemlerinde dölütü amniyon sıvısı beslerken, zamanla etene gelişerek bu görevi üstlenir. Bundan sonra amniyon kesesinin tek görevi dölütü zararlı dış etkenlerden korumaktır. Kese genellikle doğum sancıları başladıktan bir süre sonra yırtılır, içindeki sıvı dölyolundan dışarı boşalır.
Doğumda genellikle dölütün önce başı dışarı çıkar, başka bir deyişle baş gelişiyle doğar. Daha ender olarak çocuk dölyatağı içinde ters durabilir ve bu durumda önce ayaklar ya da makat ve en son baş çıkar.
Doğum üç evreden oluşur:
1. Evre - Düzenli dölyatağı kasılmalarının neden olduğu doğum sancılarının başlamasıyla dölyatağı boynu açılmaya başlar ve bebeğin başının geçmesine izin verecek kadar incelir. Bebeğin başının çapı yaklaşık 10 cm olduğundan, dölyatağı boynunun açıklığı da bu evrenin sonunda 10 cm'ye ulaşmalıdır.
2. Evre - Bebeğin başı artık dölyatağı boynundan dışarı çıkabilir ve dölyoluna geçer. Baş, doğum kanalının büyük bir bölümünü oluşturan dölyolunda ilerledikten bir süre sonra dışarı çıkar. Bu evrede dölütün tüm vücudu dölyatağı ve doğum kanalından dışarı çıkar.
3. Evre - Bu evrenin sonunda dölyatağında bulunan etene (plasenta) ve amniyon zarları dışarı atılır; dölyatağı kasılarak küçülmeye başlar.
Doğum Sancıları
Dölyatağı kasılmaları gebenin "doğum sancıları" çekmesine neden olur. Başlangıçta sancı genellikle belin altındadır. Doğum süreci ilerledikçe sancı karnın alt bölümüne doğru yayılır ve şiddeti giderek artar. Ağrılar bir süre sonra düzene girer ve 30-60 saniye sürer. Sancı dölyatağının duvarındaki kasların kasılmasıyla başlar, gevşemesiyle biter. Normal olarak doğum sancısı 10 dakikada 3 kez gelir ve ortalama 40 saniye sürer.
Doğuma yardımcı olurken şunlara dikkat etmek gerekir:
• Sancının süresi - Dölyatağının kasılmaya başlamasından gevşemesine değin geçen süredir.
• Sancı aralığı - Bir sancının başlangıcından bir sonraki sancının başlangıcına değin geçen süredir.
Bazı kadınlarda görülen yalancı sancılar genellikle gerçek doğum sancılarından 4 hafta önce ortaya çıkar ve doğuma hazırlık olarak kabul edilir. Yalnızca karnın alt bölümünde duyulur, bel ağrısı yoktur; doğum sancılarından daha hafif ve düzensizdir. Bazı kadınlardaki yalancı doğum sancıları gerçek sancıya çok benzeyebilir. Gerçek doğum sancılarının en önemli işlevi dölyatağı boynunun açılmasını sağlamak olduğundan, böyle bir durumda muayeneyle açılmanın olmadığını saptayan hekim yalancı sancıyı gerçeğinden ayırt edebilir.
Acil Doğum Sırasında Hazır Olması Gerekenler
• Gerekli aletleri sterilize etmek için kapaklı bir tencere;
• bebeğin göbek kordonunu kesmek için bir makas;
• göbek kordonunu kesmeden önce bağlamak için biraz iplik ya da bir bez parçası;
• bütün aletler kullanılmadan önce tencereye konur, üstü kapatıldık tan sonra on dakika kaynatılır, daha sonra soğumaya bırakılır;
• yeni yıkanmış birkaç mendil ya da eczaneden alınan steril gazlı bez;
• hidrofil pamuk;
• yeni doğan bebeğin gözlerini silmek için serum fizyolojik ya da kaynatıldıktan sonra soğutulmuş temiz su;
• bebek bezleri;
• çocuğun ağzındaki sıvıları dışarı çekmek için ince bir hortum
• bebeği doğar doğmaz yerleştirmek için sıcak bir ortam.
Normal Doğumun Gidişi
Birkaç basit soruyla, çocuğun baş ya da makat gelişiyle mi doğacağı ya da annenin normal doğum yapıp yapamayacağı belirlenebilir. Normal doğumda, annenin rahat olması büyük önem taşıdığından heyecanlı davranarak annenin endişelenmesine neden olmamak gerekir.
Doğumu yaptıran kişi şu noktalara dikkat etmelidir:
• Annenin kaçıncı gebeliğini yaşadığı sorulur. İlk doğumunu yapanlarda doğum 16-17 saat sürebilirken, daha sonrakilerde bu süre giderek kısalır.
• Ağrıların kaç saat önce başladığı, ne sıklıkta geldiği ve "suların gelip gelmediği" sorulur. El karnın üzerine yerleştirilerek dölyatağı kasılmalarının sıklığı ve süresi saptanır.
• Anneye ıkınma isteği olup olmadığı sorulur. Ikınma isteği doğumun ikinci evresinde, bebeğin başının dölyolunun arka duvarına komşu olan düz bağırsağı sıkıştırması sonucunda ortaya çıkar. Bu isteğin ortaya çıkması ya da annenin çocuğun çıkacağını hissetmesi doğumun çok yakın olduğunu gösterir.
• Ağrı geldiğinde dölyolunun dışa çıkan dudakları aralanıyorsa ve bebeğin başının bir bölümü görünüyorsa doğum çok yakındır.
• Doğumu yaptıracak kişi elini annenin göbeğinin üzerine kor ve ağrıları izler. Ağrıların normal düzende olması ve her ağrının süresinin biraz daha uzun olması doğumun sorunsuz gittiğini gösterir.
Bebeğin başının zaman zaman dölyolunun aralanan ağzından görünmesi, anneyi, babayı ve doğumu izleyenleri çok şaşırtabilir. Doğuma yardımcı olan kişinin her yaptığının farkında olması gerekir. Anne dış organlarının tümüyle görünmesi için belinin altındaki bütün giysileri çıkartmak zorunda olduğundan genellikle yakınında bulunan ve doğumu izleyenlerden rahatsız olur. Bu durumda odadakilere kibarca dışarı çıkmalarını söylemek çok rahatlatıcı olabilir.
İlk doğumunu yapacak gebe ıkınmaya başlamamışsa ve her kasılmada çocuğun başı görünmüyorsa, hastaneye yetişecek zaman vardır ve doğumu evde gerçekleştirmenin anlamı yoktur. Öte yandan, daha önce doğum yapmış bir kadında, ıkınmalar başlamışsa ya da bebeğin başı her kasılmada görünüyorsa genellikle hastaneye gitmek için geç kalınmıştır; kadın büyük olasılıkla bir araca bindirilirken doğum yapacağından evde doğurması daha doğru olur.
Muayene sonucunda hastayı hastaneye yetiştirmek için yeterli zaman olup olmadığına karar verilmelidir. Yeterli zaman yoksa kadın doğuma gerektiği gibi hazırlanır. Kadının dışkılama isteği aslında doğumun çok yaklaştığının belirtisi olabileceğinden tuvalete gitmesine izin verilmez.
