İshal (Diyare) Nedir?
İshal, başta enfeksiyonlar olmak üzere, beslenme, yaş faktörü gibi değişik sebeplerden dolayı günde 3-4 defadan fazla normal dışı, sulu dışkılama olayıdır. Vücutta sıvı ve elektrolit kaybına neden olmaktadır.Yapılan bir çalışmada gelişmiş olan ülkelerde 5 yaşından küçük çocuklar yılda 2-3 kez, gelişmekte olan ülkelerde 10-18 kez ishal olduğu bildirilmiştir. 5 yaşından küçük çocukların %25’inin ölüm nedeninin ishallerden kaynaklı olduğu bildirilmiştir.
Akut İshal:
Süre olarak 2 haftayı geçmeyen ishallerdir. Genel olarak enfeksiyonlardan kaynaklanmaktadır.Kronik İshal:
Süre olarak 2 haftayı geçen ishallerdir. Genel olarak inflamatuvar barsak hastalıklarından kaynaklanmaktadır. Chron’s hastalığı, ülseratif kolit gibi hastalıklar buna örnektir.Dehidratasyon (Sıvı Kaybı):
Dehidratasyon vücutta önemli miktarda sıvı kaybına denir. Dehidratasyon sonucu vücut işleyişinde anormallikler görülmeye başlar ve erken teşhiş edilmezse ölümcül olabilmektedir. İnsan vücudunun beyinin %75, kasların %75’i, kanın %92’si, kemiklerin %22’si sudur. Vücutta dehidratasyon sonucu su kaybı görülmekte ve tüm vücut sistemi bu durumdan etkilenmektedir.Dehidratasyon değerlendirmesi;
- Vücut ağırlığının %5’inden az kaybedildiyse hafif derece dehidratasyon
- Vücut ağırlığının %5-10’ü kaybedildiyse ve ek komplikasyonlar görülüyorsa orta derece dehidratasyon
- Vücut ağırlığının %10’undan fazlası kaybedildiyse ve ek komplikasyonlar fazlaysa ağır derece dehidratasyon olarak değerlendirilir.
İshal Belirtileri Nelerdir?
İshali ne durdurur sorusundan önce, tüm ishal belirtilerini aşağıda bulabilirsiniz.- Sıvı dışkılama; 200 cc’den fazla sıvı dışkılaması
- Acil dışkılama isteği ve dışkı tutulamaması; Ani gaz ile birlikte karın ağrısı ve aniden dışkılama meydana gelmektedir.
- Fazla dışkılama; 3-4 kereden fazladır.
- Susuzluk; Sulu dışkılama ile birlikte vücutta susuzluk meydana gelir ve susama hissi oluşur. Bu his oluşmadan su içilmeye başlanması gerekmektedir.
- Bulantı ve kusma; İshale neden olan enfeksiyon vb. durumlardan kaynaklanmaktadır.
- Ateş yükselmesi; İshale sebep olan enfeksiyon ve vücuttaki sıvı elektrolit kaybı sonucu meydana gelmektedir
- Halsizlik; Sıvı ve elektrolit kaybından dolayı vücut işlevlerinde problemler çıkmakta bu durum da halsizlik ve yorgunluğa neden olmaktadır.
- Karın bölgesinde ağrı ve gaz, ishalin genel belirtileridir.
İshal Nedenleri Nelerdir?
İshal nedenleri arasında, aşağıdakiler yer almaktadır.- Enfeksiyonlar; viral veya bakteriyel enfeksiyonlar
- İmmün yetmezlik; lgA yetersizliği
- Kanser; Barsak kanseri vb.
- Besin alerjileri ve emilim bozuklukları; Çölyak, laktoz intoleransı
- Metabolik hastalıklar; Hipertiroidizm
- Beslenme; Laksatif etkili besinleri ve gıdaları bolca tüketmek
- Nörolojik hastalıklar; Diyabetik nöropati
- İlaçlar; Antibiyotik kullanımı gibi durumlarda ishal oluşabilir
İshal Tedavisi Nasıl Olur?
İshal tedavisi, ishalin akut ve kronik olmasına bağlı olarak aynı zamanda ishale neden olan etmene göre değişiklik göstermektedir. Peki, ishali ne durdurur? Akut ishaller beslenme ve bol sıvı tüketimi ile tedavi edilebilmektedir.Ancak ağır su kaybı görülmüş ve ishalden dolayı vücut fonksiyon bozukluğu görülmeye başlanmış ise intravenöz tedavi gerekmekte kaybedilen sıvının yerine koymasının sağlanması sonucu tedaviye hızlı yanıt oluşabilmektedir. Enfeksiyona bağlı ishallerde enfeksiyon türüne göre farklı tedaviler uygulanabilmekte kronik ishalde ise birincil tedavi yöntemini beslenme oluşturmaktadır.
- Beslenme ve diyet tedavisi
- İntravenöz tedavisi
İshali Ne Geçirir?
İshali ne durdurur? veya ishali ne geçirir?- Bol sıvı tüketimi; Vücuttaki sıvı dengesini sağlayarak sıvı kaybı önlenir.
- İntravenöz tedavi; Sıvı kaybı fazla ise damar yolu ile sıvı ve elektrolit desteği verilerek önlenir.
- Posa içeriği düşük beslenme; Barsak hareketlerini yavaşlatmak için posa içeriği düşük besin tüketilmeli.
- Probiyotik içeriği yüksek besin tüketimi ishalin geçmesini veya azalmasını sağlamaktadır.
İshal Durumunda Uzak Durmamız Gereken Besinler Nelerdir
- Laksatif etkili besinler; Üzüm, incir, kayısı, kuru erik; Barsak hareketlerini artırarak ishalin şiddetini attıracaktır.
- Sebze ve meyveler; Posa içeriği yüksek besinler barsak hareketlerini artırarak ishali ve şiddetini artıracaktır.
- Kepekli tahıl ürünleri; Posa içeriği yüksek besinler barsak hareketlerini artıracak ishal ve şiddetini artıracaktır.
- Bazı bitki çayları; Kiraz sapı çayı, kayısı çayı, form çayı, açlık otu çayı barsak hareketlerini arttırıcı etki gösterirler.
- Yağ ve yağlı yiyecekler; Kızartmalar, yağlı tohumlar.
- Kurubaklagilller; Gaz yapıcı etkisi ile rahatsızlık verebilir.
- Sinameki; Laksatif etkilidir ve barsak hareketlerini arttırır.
- Yulaf; Posa içeriği yüksektir
Bebekler ve Çocukları İshal’den Koruma Yöntemleri Nelerdir?
- Ek gıdaların iyi pişirilerek tüketilmesi
- Mikroorganizmalardan arındırılmış su tüketimi,
- Mikroorganizmalardan arındırılmış sebze ve meyve tüketimi,
- Gıdaların hijyenik saklanması,
- Beden temizliğine dikkat etmek ve sık sık ellerin yıkanması
- Probiyotiklerin ishalin oluşmasını önlediği bildirilmektedir.
Yapılan bilimsel çalışmalar sonucu antibiyotik kullanımına bağlı diyarelerden sonra yoğun şekilde probiyotik kullanımı önerilmektedir. Yapılan çalışmalarda probiyotik kullanımının barsak hastalıklarını önlemede 4 kat daha etkili olduğu bildirilmiştir.
Probiyotik ve Barsak Sağlıği
Probiyotik sağlığın korunmasına fayda sağlayan besinlerin içerdiği yararlı mikroorganizmalara denmektedir. Probiyotikler patojen mikroorganizmaların ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır. Probiyotikler insan barsak florasının düzenlenmesi için gereklidirler.Bu yazımızadan, mutlaka probiyotik faydalarına göz atın.
Akut ve kronik ishal durumunda barsak sağlığı için kullanılması önerilmektedir. Bir kez antibiyotik kullanımının barsak florasını bozmak için yeterli olduğunu bunun için 2 ay probiyotik kullanmak gerektiğini bu nedenle gereksiz yere antibiyotik kullanımından kaçınılması gerektiği bildirilmiştir. Antibiyotik kullanan bireylerin beraberinde probiyotik kullanması gerektiği bildirilmiştir.
Probiyotik kullanımının barsak hastalıkları ve tedaviye yardım sürecinde, obezite, kanser gibi hastalık durumunda da yararlı olabileceği bildirilmiştir.
Obezitenin barsak florasının bozulmasından kaynaklandığına dair çalışmalar mevcuttur. Bu durumda obez bireylerin barsak florasının probiyotik desteği ile düzenlenmesi sonucu kilo kayıpları görüldüğü bildirilmiştir.
Ayrıca, Ev Yapımı Probiyotik Yoğurt Tarifi yazısına mutlaka göz atın.
İshale İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir
Pirinç
Yağsız pirinç lapası veya pirinç pilavı yapılarak tüketilebilir. Pirincin lif içeriği düşük ve su tutucu etkisi fazladır. Bu nedenle ishal durumunda vücutta suyun tutumunu sağlamaktadır.Havuç Suyu
Havuç A vitamini içermekte aynı zamanda sıvı içeriği ve enerji içeriği yüksektir. Enerji vermesi ve sıvı ihtiyacı için havuç suyu tüketimi önerilmektedir.Çay
Vücuttaki sıvı kaybı ile elektrolit kaybı da yaşanmaktadır. Elektrolit dengesinin sağlanabilmesi için çay tüketimi önerilmektedir.Ayran
Protein kaynağı aynı zamanda vitamin ve mineral içeriği yüksek ve vücuttaki sıvı miktarını artırmak için tüketimi önerilmektedirPatates
Patates haşlanarak tüketilebilir. Posa içeriği düşük, vitamin ve mineral içeriği yüksektir. Karbonhidrat içerir ve enerji vericidir.Muz
Potasyum ve fosfor içeriği yüksektir. Vücuttaki sıvıyı dengeler ve elektrolit kayıplarını önler.Ekmek:
Tam tahıllı veya kepekli ekmek yerine beyaz ekmek tüketimi önerilmektedir.Evde Nasıl Oral Rehidratasyon Sıvısı (ORS) Hazırlanır?
Akut ishal durumunda vücuttaki sıvı kaybını dengelemek amacı ile evde pratik olarak uygulanabilecek bir yöntemdir.- 1 litre kaynamış ılıtılmış su
- 2 yemek kaşığı toz şeker
- 1 çay kaşığı tuz
- 1 çay kaşığı karbonat
2 yaşından küçük çocuklar için hekiminize danışınız.
Hekim tarafından önerilmesi durumunda hazır paketler halinde eczanelerden de temin edilebilmektedir.
