Menopoz
En az bir yildir adet görmüyorsaniz ve yasiniz 50'yi geçmis ise artik siz de yas*****zin menopoz döneminde olabilirsiniz. Tipik olarak adet kesilmesinden sonra geceleri sicak basmasi, ruhsal sikinti, psikolojik degisiklikler görülür.
Günümüzde menopozda uygun kosullar altinda hormon yerine koyma tedavisi genelde her kadina önerilmektedir. Buna ek olarak beslenme degisiklikleri ve spor da yararli olmaktadir.
Menopoz her kadinda görülen dogal bir durumdur. Bu durum kaçinilmaz olsa da sonuçlarindan korunma gerekli önlemler alinarak olanakli olmaktadir. Ilk yapilacak bir uzman doktorla konusmak ve menopozla ilgili takibe baslamaktir. Hormon yerine koyma tedavisi uzman doktorun uygun gördügü durumlarda izlem altinda baslanir. Estrojen hormonu ve bunun yan etkilerini azaltan ilaçlarla (progesteron) tedavi yapilir. Ayrica kemik erimesi için bazi ilaçlar ve kalsiyum tedaviye eklenir. Takipte en az yillik olarak iki tarafli mammografi, smear (veya daha iyisi rahim içinden örnek alinmasi, probe kuretaj) ve kemik yogunlugu ölçümleri yapilmalidir.
Bu dönemde kemik erimesi ve kalp hastaliklari riski arttigindan diyette degisiklikler yapilmasi uygun olacaktir. Kalp hastaliklarini önlemek için yag ve hayvani gidalardan uzak durmak gereklidir. Alkollü içecek, çay, kahve tuketimi azaltilmalidir. Kemik erimesini azaltmak için kalsiyumdan zengin beslenme yapilmalidir. Süt ve süt ürünleri, kuru baklagiller, yesil sebzeler, pekmez daha fazla tüketilmelidir.
Bu dönemde kilo alma ve kalp hastaliklari riski arttigindan spor yapma önem kazanmaktadir. Spor menopoza bagli depresyonda da yararli olacaktir. Spor yapmadan önce genel bir saglik kontrolünden geçilmelidir. Spor agir olmamali, temiz havada bilgili kisilerin gözetiminde yapilmalidir.
Laparoskopi ve Histeroskopi
ENDOSKOPI
Endoskopi vücut bosluklarinin küçük isik kaynaklari ile aydinlatilarak gözle dogrudan incelenmesi islemidir. Bu islemle hastaliklarin gözle veya parça alinarak tanisi konulup ayni zamanda tedavileri yapilabilir. Tibbin tüm dallarinda endoskopik uygulamalar vardir. Ancak jinekoloji bu islemin ilk ve belki en çok uygulandigi uzmanlik dali olmustur. Jinekolojik endoskopi uygulama nedenleri kisaca asagidaki gibi özetlenebilir;
TANISAL
TEDAVI AMAÇLI
Bu iki uygulama birbiri içerisine girmistir. Tanisal amaçli bir endoskopik operasyon sirasinda görülen hastalik genellikle ayni seansta tedavi edilir (falloposkopi, tuboskopi).Temel olarak jinekolojik endoskopide iki ayri muayene sekli ve iki ayri cihaz kullanimi vardir ancak son yillarda tüplerin karindan veya vaginal yoldan yerlestirilen aletlerle incelenmesi de yapilmaktadir. Temel iki yöntem ve aletler sunlardir;
LAPAROSKOPI: Kadin iç genital organlarinin (rahim,yumurtalik,tüpler )veya karin içerisindeki diger komsu organlar karin duvari delinerek izlenmesidir. Bu islem yapilirken kullanilan alet veya aletlere laparoskop denir.
HISTEROSKOPI: Rahim agzi(servikal kanal) ve içerisinin (endometrial kavite) vaginal yoldan rahim içerisine alet yerlestirilerek izlenmesidir. Bu islem yapilirken kullanilan alet veya aletlere histeroskop denir.
TANISAL
LAPAROSKOPI
Kisirlik nedenlerinin arastirilmasi
Iyilesmeyen bel ve kasik agrilari
Dogumsal anormalliklerin tanisi
HISTEROSKOPI
Kisirlik nedenlerinin arastirilmasi
Anormal vaginal kanama nedenlerinin arastirilmasi
Dogumsal anormalliklerin tanisi
TEDAVI AMAÇLI
LAPAROSKOPI
Tüplerin baglanmasi veya açilmasi
Endometriozis tedavisi
Yumurtalik kistlerinin çikarilmasi(uygun kosullarda)
Agri tedavisinde LUNA ve presakral nörektomi(rahime giden sinirlerin kesilmesi)
Miyomektomi(uygun kosullarda rahim disina büyümüs miyomlarin çikarilmasi)
Kanser tedavisi
Idrar kaçirma ameliyatlari
Kisirlik tedavisi (GIFT, ZIFT vb disarida döllenmis yumurtanin tüplere yerlestirilmesinde)
Rahmin çikarilmasi ameliyatlari (LAV; laparoskopi yardimi ile vaginal histerektomi)
Dis gebelik operasyonlari
Bazi dogumsal sekil bozukluklarinin tedavisinde kullanilabilir.
Kayip rahim içi aracin çikarilmasi
HISTEROSKOPI
Miyomektomi (uygun kosullarda ise rahim içerisine büyümüs miyomlarin çikarilmasi)
Rahim içi dokunun veya iyi huylu kitlelerinin çikarilmasi (endometrial ablazyon-rezeksiyon, endometrial polip eksizyonu)
Dogumsal sekil bozukluklarinin operasyonu (septum eksizyonu)
Bazi kisirlik tedavisi uygulamalarinda kullanilabilir.
Kayip rahim içi aracin çikarilmasi
AMELIYAT TEKNIGI
LAPAROSKOPI
Ameliyathane kosullarinda,jinekolojik muayene pozisyonunda genel veya lokal anestezi altinda karin duvarindan içeriye yerlestirilen özel bir igneyle(Verres) CO2 (karbondioksit) gazi verilerek karin sisirilir. Böylece bagirsaklar operasyon sahasindan uzaklastirilarak karin içerisine optik ve cerrahi endoskopik aletlerin yerlestirilmesi sirasinda yaralanmalari önlenir. Daha sonra görüs saglayan (genellikle 10 mm fakat 1,9 mm incelikte olanlari da vardir) optik isik ve mercek sistemi göbek içerisinden açilan 1 santimetrelik bir kesiden karin içerisine yerlestirilir. Bunu takiben cerrahi aletlerin içerisinden geçtigi genellikle karin alt orta ve yanlarindan gerektigi kadar 0,5 santimetrelik delikler açilarak operasyon yapilir. Bu sirada cerrah karin içerisinden elde edilen görüntüyü renkli bir televizyon ekrani olan monitörden izler. Karin içerisinde cerrahi islemi yapmak için pensler,makaslar,elektrikle yakma ve yikama cihazlari, lâzer, otomatik veya elle dikis atma aletleri kullanilabilir. Islem bittikten sonra bazen kesilen dokular karin alt kisminda yapilan küçük bir cerrahi kesiden çikarildiktan sonra karin içi yikanip,kanama olmadigindan emin olunduktan sonra aletler çikarilir. Karindaki karbondioksit gazi en son çikan alet araciligi ile bosaltildiktan sonra kesiler dikilerek kapatilip hasta uyandirilir.
Hasta genellikle ayni gün veya ertesi sabaha kadar takip edildikten sonra evine gönderilebilir.
HISTEROSKOPI
Hastaya sadece tanisal amaçli histeroskopi yapilacaksa ameliyathane kosullarina ve genel anesteziye gerek yoktur. Hasta muayenehane kosullarinda jinekolojik muayene masasina yatar ve vajen, rahim agzi (serviks) antiseptik sivilarla temizlendikten sonra lokal anestezi uygulanir. Bir kaç dakika bekledikten sonra genellikle rahim agzinin genisletilmesine gerek duyulmadan 0,5 cm çapinda bir telekop (çubuk seklinde bir görüntü tasiyici) rahim içerisine yavasça yerlestirilir ve ayni zamanda içeriye karbondioksit gazi veya sivilar verilerek rahim içerisi (endometrial kavite) gözle monitörden izlenir. Anormal görülen dokulardan çok küçük penslerle doku örnegi (biopsi) alinarak kesin tani için patolojik incelemeye gönderilir. Hastalar genellikle islemi yarida birakacak kadar agri duymazlar ve tanisal histeroskopi 5-10 dakika içerisinde tamamlanir. Cerrahi histeroskopi ise laparoskopi ile ayni kosullarda yapilir. Burada kullanilan aletler daha kalin oldugu için rahim agzi iyice genisletilerek aletler içeriye yerlestirildikten sonra endoskopik makas, elektrokoter veya lâzer sistemi kullanilarak uygun cerrahi islem yapilir.
Mamografi Nedir?
Mamografi, düsük dozda çekilen bir meme röntgen filmidir. Memede, muayene ile saptanamayacak kadar küçük anormalliklerin tespit edilmesi amaci ile çekilir. Mamografinin gerçek degeri budur. Çünkü, bu sayede, hastalik muayene ile tespit edilebilecek safhadan önce saptanir. Bu nedenle kesin hayat kurtaricidir. Kirk yasini geçen kadinlar her yil veya iki yilda bir mamografi çektirmeli ve her yil uzman bir hekime meme muayenesi olmalidir. Elli yasini geçen kadinlar ise her yil mamografi çektirmeli ve hekime muayene olmalidir.
Mamografi Ne Zaman Çektirilir?
Mamografi çekilirken meme, iki tabaka arasinda birkaç saniye hafifçe sikistirilir. Bu nedenle memelerin en az hassas oldugu zamanda mamografi çekilmesi, özellikle memeleri hassas kadinlara önerilmektedir. Adet bitimini takip eden hafta, memelerin hassasiyetinin en az oldugu zamandir. Ayrica adet bitimini takip eden hafta, hormonal nedenlerle memelerin sisligi en alt düzeydedir ve bu sirada daha iyi sonuçlar alinmaktadir. Bu sebeplerden dolayi herhangi özel bir durum olmadikça, mamografi çekiminin, adetin bitimini takip eden haftada yapilmasi önerilmektedir.
Mamografi Çektirmeye Giderken Nelere Dikkat Etmeli?
Mamografi çekilirken belden yukarisi çiplaktir. Bu nedenle çekime gelirken iki parça elbise giyilmesi önerilir. Bu sayede çekim sirasinda belden üstü kolaylikla çikartilabilir. Filmi etkileyebileceginden, koltuk altlarina deodorant, talk pudrasi, losyon gibi seyler sürülmemelidir.
Memede Bir Kitle Tespit Edildiginde Ne Yapilmali?
Memede bir kitle tespit edilince bunun kanser mi, yoksa baska bir hastalik mi oldugu arastirilmalidir. Sunu önemle vurgulamak gerekir ki, memede saptanan her kitle kanser degildir. Bu nedenle, memede süpheli bir kitle saptaninca, hemen korkup telaslanmaya ve panige kapilmaya gerek yoktur. Memede bir kitle saptandiginda, bir hekime basvurarak daha ileri tetkiklerin yapilmasi gereklidir.
Meme Kanseri Nasil Tedavi Edilir?
Son yillarda meme kanseri tedavisinde oldukça önemli gelismeler olmustur. Bir çok tedavi olanaklari ortaya çikmistir. Bu olanaklar, önemli ölçüde, hastaligin saptandigi safhaya göre degisir. Hastalik ne kadar erken safhada saptanirsa tedavi olanagi ve seçenegi o kadar fazla olmaktadir.
Meme kanseri tedavisi, günümüzde, uzmanlardan olusan ekiplerce yapilmaktadir. Böyle bir ekip içinde cerrah, onkolog, radyasyon onkologu, radyolog, patolog, psikolog, plastik cerrah, fizyoterapist gibi, tibbin degisik dallarindan bir araya gelmis ve özellikle çalisma alanlari meme kanseri üzerinde yogunlasmis hekimler bulunur.
Meme Ameliyatleri Nelerdir?
Günümüzde meme kanserinin tedavisinde, cerrahi girisimin birkaç farkli uygulamasi vardir. Bu uygulamalar temel olarak, memenin alinmadan korunmasina yönelik olanlar ve memenin tümünün çikartilmasina yönelik olanlar olarak iki ana gruba ayrilmaktadir. Bunlara ek olarak da, alinan memenin yerine, plastik cerrahi teknikler ile yeniden meme rekonstrüksiyonu yapilmasi ameliyatlari vardir
Kemoterapi Nedir?
Kanser hücrelerini öldürücü ilaçlarla yapilan tedavidir. Bu ilaçlar agizdan veya damardan verildikten sonra tüm vücuda yayilir. Genellikle, ayni anda birkaç ilaç birlikte verildiginde daha etkili olduklarindan, degisik kombinasyonlar halinde verilirler. Kemoterapi, belirli bir süre verilir ve sonra ara verilir. Bu aralarda hastanin kendisini toparlamasi saglanir. Daha sonra tekrar bir süre ilaç verildikten sonra ara verilir. Bazi olgularda lokal olarak yapilan cerrahi tedaviye ek olarak, ilaç tedavisi de eklemek gerekebilir. Hastalarda cerrahi tedavi sonrasi yapilan tetkiklerde, herhangi bir bölgede kanser kalmamis olsa bile, koruyucu önlem olarak bir süre ilaç tedavisi yapilabilir. Bu tedaviye adjuan kemoterapi denir.
Hormon Tedavisi Nedir?
Bazi meme kanseri hücreleri, içerdikleri hormon reseptörleri (algilayicilari) araciligi ile disilik hormonu olan östrojene duyarli olabilir. Yani, östrojen hormonu bu kanser hücrelerinin büyümelerine ve artmalarina neden olabilir. Hormon tedavisinde amaç, bu sekilde östrojen reseptörü içeren ve bu hormona duyarli olan kanser tiplerinde, östrojen etkisinin ortadan kaldirarak kanserin gelismesinin önlenmesidir. Bu amaçla günümüzde kullanilan ilaç, tamoxifendir. Tamoxifen tedavisi, genellikle en az iki yil ve en fazla bes yil sürmektedir.
Isin Tedavisi (Radyoterapi) Nedir?
Isin tedavisi, meme bölgesine ve koltuk altina uygulanarak, cerrahi girisimden sonra kalma olasiligi olan kanser hücrelerinin öldürülmesini saglamak amaci ile yapilir. Bu tedavinin de, diger tedaviler gibi bazi yan etkileri vardir. Bu tedaviyi gören kadinlarin çogu halsizlikten yakinirlar. Memede sisme ve agirlik hissi ortaya çikabilir. Bu yan etki yaklasik bir yilda kendiliginden kaybolur. Tedavi edilen bölgedeki deri, günes yanigi rengini alabilir. Bu da yaklasik bir yil içinde azalir.
Agrili Cinsel Iliski (Disparoni)
Nedir?
Cinsel iliski sirasinda ya da sonrasinda aci duyulmasi disparoni olarak adlandirilir. Erkekleri de etkileyebilmekle birlikte genellikle kadinlarda görülür. Disparonisi olan kadinlar siklikla vajina, klitoris ve labialarda (iç ve dis dudaklar) agri duyabilirler. Disparoni nedenleri çok olmakla beraber hemen hepsi tedavi edilebilir niteliktedir. Yaygin sebepler sunlardir ;
Lubrikantlarin yokluguna bagli olarak gelisen vajinal kuruluk
Atrofik vajinit (siklikla menopoz sonrasi kadinlarda görülen vajinal mukozanin incelmesi durumu)
Bazi ilaçlarin yan etkileri (örnegin antihist*****kler ya da tamoksifen )
Sentetik iç çamasirlari, spermisitler (gebeligi önleyici maddeler) ve vajinal yikama materyallerine karsi olusan alerjik durumlar
Endometriozis: uterusun en iç tabakasi olan endometriumun normal yeri disinda pelvis içinde, farkli yerlerde de bulunmasi ve büyümesi nedeniyle, basta kisirlik olmak üzere pelvik agri ve disparoni ile seyredebilen hastalik
Vulvo - vajinal vestibülit
Vajinal bölgeyi etkileyen cilt hastaliklari
Üriner sistem hastaliklari,vajinal mantar hastaliklari,cinsel yolla geçen hastaliklar
Psikolojik travma (özellikle çocukluk yaslarinda olmakla birlikte ergenlikte de yasanmis olan cinsel taciz veya benzeri ruhsal travmatik olaylar)
Belirtiler...
Disparonisi olan kadinlar vajina girisinde yüzeysel bir aci duymakla birlikte, penisin daha ileri girislerinde daha derin aci duyabilirler. Bazi kadinlar genellikle bu acinin verdigi korku ile iliski sirasinda, vajinal kaslarin, penisin içeri girmesine engel olacak kadar siki sekilde kasilmasiyla seyreden ve vajinismus denen klinik tabloya maruz kalabilirler.
Teshis...
Disparoninin teshisi tipik olarak sizdeki belirtilere baglidir. Tibbi ve seksüel hikayenizle birlikte jinekolojik muayenenin de yardimiyla doktorunuz bu sikayetlerinizin nedenini bulmaya çalisacaktir.
Acinin, genital organlara dokunmakla mi yoksa erken ya da derin penetrasyonla (girisle) mi olustugunu ayirt etmek, nedeni bulmak için önemli bir anahtardir. Doktorunuz acinin yeri, süresi ve iliski sonrasinda ne kadar sürdügünü de soracaktir. Ayrica su sorular da doktorunuz tarafindan sorulabilir ;
Daha önceleri, seksüel hayatinizda hiç agrili bir cinsel iliski deneyiminiz oldu mu ? veya en basindan beri tüm cinsel iliski deneyimleriniz agrili mi idi ?
Hiç uygun bir kayganlastirici kullandiniz mi ve eger kullandiysaniz agrida azalma oldu mu ?
Seksüel hayatinizla ilgili bilgiler (özellikle cinsel yolla geçen hastaliklar konusunda riskli deneyimleriniz oldu mu ?)
Daha önce hiç cinsel tacize ugradiniz mi ? ya da bir sekilde cinsel organlariniz travmaya maruz kaldi mi ?
Eger orta yaslarda iseniz ve düzensiz adet sikluslariniz(dönemleriniz), sicak basmalari veya vajinal kuruluk sikayetleriniz de varsa muhtemelen atrofik vajinit hastaligi olabilir (menopoz sirasinda östrojen hormonunun azalmasina bagli olarak vajinal mukozanin incelmesi).
Eger yeni anne olmussaniz ve bebeginizi emziriyorsaniz, emzirme olayi da vajinal kuruluk ve buna bagli olarak disparoniye neden olabilir.
Bu fizik muayene sirasinda doktorunuz vajinanizi kuruluk, yangi ve özellikle mantar ve herpes basta olmak üzere enfeksiyonlar, genital sigiller ve varsa yara izleri açisindan degerlendirecektir. Ayrica doktorunuz endometriozise ait olabilecek pelvik bir kitle ya da hassasiyet olup olmadigini anlamak için bimanuel (iki elle) muayene ile iç genital (üreme organlariyla ilgili) organlari da degerlendirecektir. Ve eger gerek görürse bu sikayetlerinizin artmasina neden olabilecek, cinsel taciz, travma ya da anksiyete gibi konular için baska bir uzmanla konsültasyona gidebilir.
Ne kadar beklenmeli?
Sikayetlerinizin süresi tamamen altta yatan nedene baglidir. Eger uygun olmayan bir lubrikant kullanimi nedeniyle olusan bir vajinal kuruluk sözkonusu ise daha uygun birini kullanmakla belirtiler hizla gerileyecektir. Eger vajinal kurulugun nedeni atrofik vajinit ise bir ya da iki haftalik lokal-vajinal bir östrojenli krem kullanimi ile düzelecektir. Eger bir üriner enfeksiyon ya da vajinal mantar hastaligi mevcutsa, bir haftalik bir antibiyotik tedavisi ile enfeksiyonla birlikte disparoni de yok olacaktir. Eger cinsel yolla geçen bir hastaliga maruz kalmis olmaniz nedeniyle disparoni varsa bunun tedavisi de antibiyotik ile olacak ama muhtemelen biraz daha uzun sürecektir. Disparoninin nedeni liken planus veya liken skleroz gibi bir cilt hastaligi ise steroidli kremlerle tedavi uygulanacaktir ancak bu da uzun bir süre alabilir. Eger disparoni aylar hatta yillar gibi uzun bir süreden beri varsa muhtemelen olaya psikolojik faktörler de eklenmistir ve bu durumda belirtiler daha da artmadan uzun süreli bir terapiye ihtiyaciniz olabilir.
Korunma...
Cinsel taciz ya da travma gibi bazi disparoni nedenleri elde olmasa da diger disparoni nedenlerinden önlemler almak yoluyla korunmak mümkündür;
Siki giysiler giymeyerek, pamuklu iç çamasiri kullanarak, hijyenik faktörlere daha dikkat ederek (sik iç çamasiri degismek ve genital bölgeyi mümkün oldugunca terden ve nemden uzak tutmak gibi) ve yüzme sonrasinda islak mayonuzu degistirerek vajinal mantardan büyük oranda korunabilirsiniz
Üriner enfeksiyonlardan korunmak için ve cinsel iliski sonrasinda mümkünse iseyiniz ve tuvalet sonrasi cinsel organinizi önden arkaya dogru siliniz.
Cinsel yolla geçebilen hastaliklardan sakinmak için öncelikle tek esliligi tercih ediniz veya mutlaka prezervatif kullaniniz.
Vajinal kuruluk varsa uygun bir lubrikant kullaniniz ve eger kuruluk atrofik vajinit gibi bir duruma bagliysa tedavisi yoluna gidiniz.
Eger endometriozis varsa iliski sirasinda derin penetrasyondan (girislerden) kaçininiz ya da nispeten daha az agrili olan adet sonrasi ilk ya da ikinci haftalarda cinsel iliskiye giriniz.
Tedavi...
Tedavi, disparoni yapan nedene baglidir ;
Rahat ve sorunsuz bir cinsel iliski için klitoral uyarinin yeterince fazla olmasina dikkat edin ve uygun bir lubrikant kullanin
Vajinal mantar enfeksiyonlari için antifungal(mantara karsi) ilaçlar kullanin
Üriner sistem hastaliklari ve cinsel yolla geçen hastaliklar için uygun antibiyotik kullanin
Agrili yangilardan kurtulmak için uygun oturma banyolari tatbik edin
Vajinal bölgedeki cilt hastaliklarinin tedavisi hastaliga göre çesitlilik gösterir (örnegin likenlerde steroidli pomat kullanilir)
Ne zaman doktora basvurmalisiniz?
Ilk birkaç cinsel iliski deneyimi bazen pek de rahat olamamakla birlikte asla aci verici olmamalidir. Eger iliski sirasinda ya da sonrasinda ani bir agri olmussa mutlaka doktorunuza görünün. Cinsel iliskide duydugunuz ilk agri sonrasinda hemen doktora basvurmaniz, cinsel iliskinin agrili bir is oldugu seklindeki yanlis bir fikrin, saplanti olarak bilinç altinda yer etmesine izin vermemek açisindan önem tasimaktadir.
Takip...
Disparoninin nedenlerinden bir çogu ilaçlarla tedavi edilebilecek olan fiziksel durumlardir. Buna ragmen, uzun süredir disparonisi olanlar ya da cinsel taciz veya travma nedeniyle disparoni hatta vajinismus gelismis olan kadinlar daha uzun ve ayrintili takip ve tedaviye gereksinim duyabilirler.
Menopoz Döneminde Cinsel Yasam
Menopozla birlikte cinsellige ilgi azalmasi olacagi düsünülse de bu olay daha çok menopozla birlikte olusan psikolojik faktörlerden kaynaklanmaktadir.
Kadin, menopozla birlikte vücut imajinin kaybolacaginin ve kadinlik fonksiyonlarinin sona ereceginin kaygilarini duyar. Bu sekilde artik cinsel çekiciliginin kalmadigini düsünen kadin cinsellige olan ilgisini de kaybedebilir.
Gerçekte menopozla degisen olaylar düsünüldügü gibi degildir. Menopoz yaslanmanin baslangici olmadigi gibi kadinligin sonu da degildir. Bu olaylarin bilincinde olunduktan sonra menopozda cinsellik daha özgürce gebelik riski de olmaksizin yasanabilir.
Ilerleyen menopoz yillarinda eger hormon tedavisi alinmiyorsa cinsel organlarda yaslanmaya bagli atrofik degisiklikler meydana gelebilir. Bu degisiklikler sonucunda vaginada kuruma, vagen mukozasinda incelme ve buna bagli olarak iliski sirasinda agri ve kanama yakinmalari olabilir.
Uygulanan sistemik veya lokal hormon replasman tedavileri urogenital sistemdeki bu atrofik degisiklikleri gidererek iyilesme durumu saglayabilecektir.
Yine bu agrili cinsel iliski de kadini cinsel iliskiden sogutabilir. Ancak bu tür sikayetlerin kolaylikla tedavi edilebilecegini bilmek, bu tür yakinmalari gereksiz yere çekmemek için önemli olacaktir.
Cinsel istegin azalmasina bu yasta ortaya çikan bazi hastaliklar sonucu olabilecegi gibi kullanilan bazi ilaçlarda cinsel isteksizlik yapabilir.
Yaslanma ve menapoz sonucu en sik karsilasilan cinsel yakinmalar; istekte azalma, agrili cinsel birlesme (disparuni), cinsel cevabin azalmasi, vajinal islanmanin azalmasi, orgazma ulasmada zorluk (anorgazmi) ve genital duyarligin azalmasi seklinde özetlenebilir.
Islanmanin azalmasi ve duyarligin bozulmasi östrojen düzeylerinin düsüklügü ile iliskilidir. Testosteron düzeylerinin düsük olmasi ise cinsel uyarilma, genital duyarlik, libido ve orgazmdaki azalmaya sebep olmaktadir.
Menopozda cinsel yasami yeniden canlandirmak ve cinsel istegi arttirmak amaçlariyla bazi tedaviler uygulanabilir. Bunlar;
*Öncelikle altta yatan kroniklesmis hastaliklar varsa bunlarin kontrol altina alinmasi ve tedavisi gereklidir.
*Psikolojik destek tedavileri verilebilir.
*Vajende kuruluk ve çatlama gibi sikayetleri gidermek için lokal (krem, fitiller) veya sistemik (oral) ilaç tedavileri uygulanabilir.
*Libido (cinsel enerji) güçlendirici bir takim ilaçlar uygulanabilir. Bu ilaçlar genital bölge kanlanmasini arttirarak cinsel istegi arttirabilirler.
Özellikle bir hekim kontrolünde Testosteron hormonu replasmani yapilarak cinsel arzu ve istekler arttirilabilir.
En az bir yildir adet görmüyorsaniz ve yasiniz 50'yi geçmis ise artik siz de yas*****zin menopoz döneminde olabilirsiniz. Tipik olarak adet kesilmesinden sonra geceleri sicak basmasi, ruhsal sikinti, psikolojik degisiklikler görülür.
Günümüzde menopozda uygun kosullar altinda hormon yerine koyma tedavisi genelde her kadina önerilmektedir. Buna ek olarak beslenme degisiklikleri ve spor da yararli olmaktadir.
Menopoz her kadinda görülen dogal bir durumdur. Bu durum kaçinilmaz olsa da sonuçlarindan korunma gerekli önlemler alinarak olanakli olmaktadir. Ilk yapilacak bir uzman doktorla konusmak ve menopozla ilgili takibe baslamaktir. Hormon yerine koyma tedavisi uzman doktorun uygun gördügü durumlarda izlem altinda baslanir. Estrojen hormonu ve bunun yan etkilerini azaltan ilaçlarla (progesteron) tedavi yapilir. Ayrica kemik erimesi için bazi ilaçlar ve kalsiyum tedaviye eklenir. Takipte en az yillik olarak iki tarafli mammografi, smear (veya daha iyisi rahim içinden örnek alinmasi, probe kuretaj) ve kemik yogunlugu ölçümleri yapilmalidir.
Bu dönemde kemik erimesi ve kalp hastaliklari riski arttigindan diyette degisiklikler yapilmasi uygun olacaktir. Kalp hastaliklarini önlemek için yag ve hayvani gidalardan uzak durmak gereklidir. Alkollü içecek, çay, kahve tuketimi azaltilmalidir. Kemik erimesini azaltmak için kalsiyumdan zengin beslenme yapilmalidir. Süt ve süt ürünleri, kuru baklagiller, yesil sebzeler, pekmez daha fazla tüketilmelidir.
Bu dönemde kilo alma ve kalp hastaliklari riski arttigindan spor yapma önem kazanmaktadir. Spor menopoza bagli depresyonda da yararli olacaktir. Spor yapmadan önce genel bir saglik kontrolünden geçilmelidir. Spor agir olmamali, temiz havada bilgili kisilerin gözetiminde yapilmalidir.
Laparoskopi ve Histeroskopi
ENDOSKOPI
Endoskopi vücut bosluklarinin küçük isik kaynaklari ile aydinlatilarak gözle dogrudan incelenmesi islemidir. Bu islemle hastaliklarin gözle veya parça alinarak tanisi konulup ayni zamanda tedavileri yapilabilir. Tibbin tüm dallarinda endoskopik uygulamalar vardir. Ancak jinekoloji bu islemin ilk ve belki en çok uygulandigi uzmanlik dali olmustur. Jinekolojik endoskopi uygulama nedenleri kisaca asagidaki gibi özetlenebilir;
TANISAL
TEDAVI AMAÇLI
Bu iki uygulama birbiri içerisine girmistir. Tanisal amaçli bir endoskopik operasyon sirasinda görülen hastalik genellikle ayni seansta tedavi edilir (falloposkopi, tuboskopi).Temel olarak jinekolojik endoskopide iki ayri muayene sekli ve iki ayri cihaz kullanimi vardir ancak son yillarda tüplerin karindan veya vaginal yoldan yerlestirilen aletlerle incelenmesi de yapilmaktadir. Temel iki yöntem ve aletler sunlardir;
LAPAROSKOPI: Kadin iç genital organlarinin (rahim,yumurtalik,tüpler )veya karin içerisindeki diger komsu organlar karin duvari delinerek izlenmesidir. Bu islem yapilirken kullanilan alet veya aletlere laparoskop denir.
HISTEROSKOPI: Rahim agzi(servikal kanal) ve içerisinin (endometrial kavite) vaginal yoldan rahim içerisine alet yerlestirilerek izlenmesidir. Bu islem yapilirken kullanilan alet veya aletlere histeroskop denir.
TANISAL
LAPAROSKOPI
Kisirlik nedenlerinin arastirilmasi
Iyilesmeyen bel ve kasik agrilari
Dogumsal anormalliklerin tanisi
HISTEROSKOPI
Kisirlik nedenlerinin arastirilmasi
Anormal vaginal kanama nedenlerinin arastirilmasi
Dogumsal anormalliklerin tanisi
TEDAVI AMAÇLI
LAPAROSKOPI
Tüplerin baglanmasi veya açilmasi
Endometriozis tedavisi
Yumurtalik kistlerinin çikarilmasi(uygun kosullarda)
Agri tedavisinde LUNA ve presakral nörektomi(rahime giden sinirlerin kesilmesi)
Miyomektomi(uygun kosullarda rahim disina büyümüs miyomlarin çikarilmasi)
Kanser tedavisi
Idrar kaçirma ameliyatlari
Kisirlik tedavisi (GIFT, ZIFT vb disarida döllenmis yumurtanin tüplere yerlestirilmesinde)
Rahmin çikarilmasi ameliyatlari (LAV; laparoskopi yardimi ile vaginal histerektomi)
Dis gebelik operasyonlari
Bazi dogumsal sekil bozukluklarinin tedavisinde kullanilabilir.
Kayip rahim içi aracin çikarilmasi
HISTEROSKOPI
Miyomektomi (uygun kosullarda ise rahim içerisine büyümüs miyomlarin çikarilmasi)
Rahim içi dokunun veya iyi huylu kitlelerinin çikarilmasi (endometrial ablazyon-rezeksiyon, endometrial polip eksizyonu)
Dogumsal sekil bozukluklarinin operasyonu (septum eksizyonu)
Bazi kisirlik tedavisi uygulamalarinda kullanilabilir.
Kayip rahim içi aracin çikarilmasi
AMELIYAT TEKNIGI
LAPAROSKOPI
Ameliyathane kosullarinda,jinekolojik muayene pozisyonunda genel veya lokal anestezi altinda karin duvarindan içeriye yerlestirilen özel bir igneyle(Verres) CO2 (karbondioksit) gazi verilerek karin sisirilir. Böylece bagirsaklar operasyon sahasindan uzaklastirilarak karin içerisine optik ve cerrahi endoskopik aletlerin yerlestirilmesi sirasinda yaralanmalari önlenir. Daha sonra görüs saglayan (genellikle 10 mm fakat 1,9 mm incelikte olanlari da vardir) optik isik ve mercek sistemi göbek içerisinden açilan 1 santimetrelik bir kesiden karin içerisine yerlestirilir. Bunu takiben cerrahi aletlerin içerisinden geçtigi genellikle karin alt orta ve yanlarindan gerektigi kadar 0,5 santimetrelik delikler açilarak operasyon yapilir. Bu sirada cerrah karin içerisinden elde edilen görüntüyü renkli bir televizyon ekrani olan monitörden izler. Karin içerisinde cerrahi islemi yapmak için pensler,makaslar,elektrikle yakma ve yikama cihazlari, lâzer, otomatik veya elle dikis atma aletleri kullanilabilir. Islem bittikten sonra bazen kesilen dokular karin alt kisminda yapilan küçük bir cerrahi kesiden çikarildiktan sonra karin içi yikanip,kanama olmadigindan emin olunduktan sonra aletler çikarilir. Karindaki karbondioksit gazi en son çikan alet araciligi ile bosaltildiktan sonra kesiler dikilerek kapatilip hasta uyandirilir.
Hasta genellikle ayni gün veya ertesi sabaha kadar takip edildikten sonra evine gönderilebilir.
HISTEROSKOPI
Hastaya sadece tanisal amaçli histeroskopi yapilacaksa ameliyathane kosullarina ve genel anesteziye gerek yoktur. Hasta muayenehane kosullarinda jinekolojik muayene masasina yatar ve vajen, rahim agzi (serviks) antiseptik sivilarla temizlendikten sonra lokal anestezi uygulanir. Bir kaç dakika bekledikten sonra genellikle rahim agzinin genisletilmesine gerek duyulmadan 0,5 cm çapinda bir telekop (çubuk seklinde bir görüntü tasiyici) rahim içerisine yavasça yerlestirilir ve ayni zamanda içeriye karbondioksit gazi veya sivilar verilerek rahim içerisi (endometrial kavite) gözle monitörden izlenir. Anormal görülen dokulardan çok küçük penslerle doku örnegi (biopsi) alinarak kesin tani için patolojik incelemeye gönderilir. Hastalar genellikle islemi yarida birakacak kadar agri duymazlar ve tanisal histeroskopi 5-10 dakika içerisinde tamamlanir. Cerrahi histeroskopi ise laparoskopi ile ayni kosullarda yapilir. Burada kullanilan aletler daha kalin oldugu için rahim agzi iyice genisletilerek aletler içeriye yerlestirildikten sonra endoskopik makas, elektrokoter veya lâzer sistemi kullanilarak uygun cerrahi islem yapilir.
Mamografi Nedir?
Mamografi, düsük dozda çekilen bir meme röntgen filmidir. Memede, muayene ile saptanamayacak kadar küçük anormalliklerin tespit edilmesi amaci ile çekilir. Mamografinin gerçek degeri budur. Çünkü, bu sayede, hastalik muayene ile tespit edilebilecek safhadan önce saptanir. Bu nedenle kesin hayat kurtaricidir. Kirk yasini geçen kadinlar her yil veya iki yilda bir mamografi çektirmeli ve her yil uzman bir hekime meme muayenesi olmalidir. Elli yasini geçen kadinlar ise her yil mamografi çektirmeli ve hekime muayene olmalidir.
Mamografi Ne Zaman Çektirilir?
Mamografi çekilirken meme, iki tabaka arasinda birkaç saniye hafifçe sikistirilir. Bu nedenle memelerin en az hassas oldugu zamanda mamografi çekilmesi, özellikle memeleri hassas kadinlara önerilmektedir. Adet bitimini takip eden hafta, memelerin hassasiyetinin en az oldugu zamandir. Ayrica adet bitimini takip eden hafta, hormonal nedenlerle memelerin sisligi en alt düzeydedir ve bu sirada daha iyi sonuçlar alinmaktadir. Bu sebeplerden dolayi herhangi özel bir durum olmadikça, mamografi çekiminin, adetin bitimini takip eden haftada yapilmasi önerilmektedir.
Mamografi Çektirmeye Giderken Nelere Dikkat Etmeli?
Mamografi çekilirken belden yukarisi çiplaktir. Bu nedenle çekime gelirken iki parça elbise giyilmesi önerilir. Bu sayede çekim sirasinda belden üstü kolaylikla çikartilabilir. Filmi etkileyebileceginden, koltuk altlarina deodorant, talk pudrasi, losyon gibi seyler sürülmemelidir.
Memede Bir Kitle Tespit Edildiginde Ne Yapilmali?
Memede bir kitle tespit edilince bunun kanser mi, yoksa baska bir hastalik mi oldugu arastirilmalidir. Sunu önemle vurgulamak gerekir ki, memede saptanan her kitle kanser degildir. Bu nedenle, memede süpheli bir kitle saptaninca, hemen korkup telaslanmaya ve panige kapilmaya gerek yoktur. Memede bir kitle saptandiginda, bir hekime basvurarak daha ileri tetkiklerin yapilmasi gereklidir.
Meme Kanseri Nasil Tedavi Edilir?
Son yillarda meme kanseri tedavisinde oldukça önemli gelismeler olmustur. Bir çok tedavi olanaklari ortaya çikmistir. Bu olanaklar, önemli ölçüde, hastaligin saptandigi safhaya göre degisir. Hastalik ne kadar erken safhada saptanirsa tedavi olanagi ve seçenegi o kadar fazla olmaktadir.
Meme kanseri tedavisi, günümüzde, uzmanlardan olusan ekiplerce yapilmaktadir. Böyle bir ekip içinde cerrah, onkolog, radyasyon onkologu, radyolog, patolog, psikolog, plastik cerrah, fizyoterapist gibi, tibbin degisik dallarindan bir araya gelmis ve özellikle çalisma alanlari meme kanseri üzerinde yogunlasmis hekimler bulunur.
Meme Ameliyatleri Nelerdir?
Günümüzde meme kanserinin tedavisinde, cerrahi girisimin birkaç farkli uygulamasi vardir. Bu uygulamalar temel olarak, memenin alinmadan korunmasina yönelik olanlar ve memenin tümünün çikartilmasina yönelik olanlar olarak iki ana gruba ayrilmaktadir. Bunlara ek olarak da, alinan memenin yerine, plastik cerrahi teknikler ile yeniden meme rekonstrüksiyonu yapilmasi ameliyatlari vardir
Kemoterapi Nedir?
Kanser hücrelerini öldürücü ilaçlarla yapilan tedavidir. Bu ilaçlar agizdan veya damardan verildikten sonra tüm vücuda yayilir. Genellikle, ayni anda birkaç ilaç birlikte verildiginde daha etkili olduklarindan, degisik kombinasyonlar halinde verilirler. Kemoterapi, belirli bir süre verilir ve sonra ara verilir. Bu aralarda hastanin kendisini toparlamasi saglanir. Daha sonra tekrar bir süre ilaç verildikten sonra ara verilir. Bazi olgularda lokal olarak yapilan cerrahi tedaviye ek olarak, ilaç tedavisi de eklemek gerekebilir. Hastalarda cerrahi tedavi sonrasi yapilan tetkiklerde, herhangi bir bölgede kanser kalmamis olsa bile, koruyucu önlem olarak bir süre ilaç tedavisi yapilabilir. Bu tedaviye adjuan kemoterapi denir.
Hormon Tedavisi Nedir?
Bazi meme kanseri hücreleri, içerdikleri hormon reseptörleri (algilayicilari) araciligi ile disilik hormonu olan östrojene duyarli olabilir. Yani, östrojen hormonu bu kanser hücrelerinin büyümelerine ve artmalarina neden olabilir. Hormon tedavisinde amaç, bu sekilde östrojen reseptörü içeren ve bu hormona duyarli olan kanser tiplerinde, östrojen etkisinin ortadan kaldirarak kanserin gelismesinin önlenmesidir. Bu amaçla günümüzde kullanilan ilaç, tamoxifendir. Tamoxifen tedavisi, genellikle en az iki yil ve en fazla bes yil sürmektedir.
Isin Tedavisi (Radyoterapi) Nedir?
Isin tedavisi, meme bölgesine ve koltuk altina uygulanarak, cerrahi girisimden sonra kalma olasiligi olan kanser hücrelerinin öldürülmesini saglamak amaci ile yapilir. Bu tedavinin de, diger tedaviler gibi bazi yan etkileri vardir. Bu tedaviyi gören kadinlarin çogu halsizlikten yakinirlar. Memede sisme ve agirlik hissi ortaya çikabilir. Bu yan etki yaklasik bir yilda kendiliginden kaybolur. Tedavi edilen bölgedeki deri, günes yanigi rengini alabilir. Bu da yaklasik bir yil içinde azalir.
Agrili Cinsel Iliski (Disparoni)
Nedir?
Cinsel iliski sirasinda ya da sonrasinda aci duyulmasi disparoni olarak adlandirilir. Erkekleri de etkileyebilmekle birlikte genellikle kadinlarda görülür. Disparonisi olan kadinlar siklikla vajina, klitoris ve labialarda (iç ve dis dudaklar) agri duyabilirler. Disparoni nedenleri çok olmakla beraber hemen hepsi tedavi edilebilir niteliktedir. Yaygin sebepler sunlardir ;
Lubrikantlarin yokluguna bagli olarak gelisen vajinal kuruluk
Atrofik vajinit (siklikla menopoz sonrasi kadinlarda görülen vajinal mukozanin incelmesi durumu)
Bazi ilaçlarin yan etkileri (örnegin antihist*****kler ya da tamoksifen )
Sentetik iç çamasirlari, spermisitler (gebeligi önleyici maddeler) ve vajinal yikama materyallerine karsi olusan alerjik durumlar
Endometriozis: uterusun en iç tabakasi olan endometriumun normal yeri disinda pelvis içinde, farkli yerlerde de bulunmasi ve büyümesi nedeniyle, basta kisirlik olmak üzere pelvik agri ve disparoni ile seyredebilen hastalik
Vulvo - vajinal vestibülit
Vajinal bölgeyi etkileyen cilt hastaliklari
Üriner sistem hastaliklari,vajinal mantar hastaliklari,cinsel yolla geçen hastaliklar
Psikolojik travma (özellikle çocukluk yaslarinda olmakla birlikte ergenlikte de yasanmis olan cinsel taciz veya benzeri ruhsal travmatik olaylar)
Belirtiler...
Disparonisi olan kadinlar vajina girisinde yüzeysel bir aci duymakla birlikte, penisin daha ileri girislerinde daha derin aci duyabilirler. Bazi kadinlar genellikle bu acinin verdigi korku ile iliski sirasinda, vajinal kaslarin, penisin içeri girmesine engel olacak kadar siki sekilde kasilmasiyla seyreden ve vajinismus denen klinik tabloya maruz kalabilirler.
Teshis...
Disparoninin teshisi tipik olarak sizdeki belirtilere baglidir. Tibbi ve seksüel hikayenizle birlikte jinekolojik muayenenin de yardimiyla doktorunuz bu sikayetlerinizin nedenini bulmaya çalisacaktir.
Acinin, genital organlara dokunmakla mi yoksa erken ya da derin penetrasyonla (girisle) mi olustugunu ayirt etmek, nedeni bulmak için önemli bir anahtardir. Doktorunuz acinin yeri, süresi ve iliski sonrasinda ne kadar sürdügünü de soracaktir. Ayrica su sorular da doktorunuz tarafindan sorulabilir ;
Daha önceleri, seksüel hayatinizda hiç agrili bir cinsel iliski deneyiminiz oldu mu ? veya en basindan beri tüm cinsel iliski deneyimleriniz agrili mi idi ?
Hiç uygun bir kayganlastirici kullandiniz mi ve eger kullandiysaniz agrida azalma oldu mu ?
Seksüel hayatinizla ilgili bilgiler (özellikle cinsel yolla geçen hastaliklar konusunda riskli deneyimleriniz oldu mu ?)
Daha önce hiç cinsel tacize ugradiniz mi ? ya da bir sekilde cinsel organlariniz travmaya maruz kaldi mi ?
Eger orta yaslarda iseniz ve düzensiz adet sikluslariniz(dönemleriniz), sicak basmalari veya vajinal kuruluk sikayetleriniz de varsa muhtemelen atrofik vajinit hastaligi olabilir (menopoz sirasinda östrojen hormonunun azalmasina bagli olarak vajinal mukozanin incelmesi).
Eger yeni anne olmussaniz ve bebeginizi emziriyorsaniz, emzirme olayi da vajinal kuruluk ve buna bagli olarak disparoniye neden olabilir.
Bu fizik muayene sirasinda doktorunuz vajinanizi kuruluk, yangi ve özellikle mantar ve herpes basta olmak üzere enfeksiyonlar, genital sigiller ve varsa yara izleri açisindan degerlendirecektir. Ayrica doktorunuz endometriozise ait olabilecek pelvik bir kitle ya da hassasiyet olup olmadigini anlamak için bimanuel (iki elle) muayene ile iç genital (üreme organlariyla ilgili) organlari da degerlendirecektir. Ve eger gerek görürse bu sikayetlerinizin artmasina neden olabilecek, cinsel taciz, travma ya da anksiyete gibi konular için baska bir uzmanla konsültasyona gidebilir.
Ne kadar beklenmeli?
Sikayetlerinizin süresi tamamen altta yatan nedene baglidir. Eger uygun olmayan bir lubrikant kullanimi nedeniyle olusan bir vajinal kuruluk sözkonusu ise daha uygun birini kullanmakla belirtiler hizla gerileyecektir. Eger vajinal kurulugun nedeni atrofik vajinit ise bir ya da iki haftalik lokal-vajinal bir östrojenli krem kullanimi ile düzelecektir. Eger bir üriner enfeksiyon ya da vajinal mantar hastaligi mevcutsa, bir haftalik bir antibiyotik tedavisi ile enfeksiyonla birlikte disparoni de yok olacaktir. Eger cinsel yolla geçen bir hastaliga maruz kalmis olmaniz nedeniyle disparoni varsa bunun tedavisi de antibiyotik ile olacak ama muhtemelen biraz daha uzun sürecektir. Disparoninin nedeni liken planus veya liken skleroz gibi bir cilt hastaligi ise steroidli kremlerle tedavi uygulanacaktir ancak bu da uzun bir süre alabilir. Eger disparoni aylar hatta yillar gibi uzun bir süreden beri varsa muhtemelen olaya psikolojik faktörler de eklenmistir ve bu durumda belirtiler daha da artmadan uzun süreli bir terapiye ihtiyaciniz olabilir.
Korunma...
Cinsel taciz ya da travma gibi bazi disparoni nedenleri elde olmasa da diger disparoni nedenlerinden önlemler almak yoluyla korunmak mümkündür;
Siki giysiler giymeyerek, pamuklu iç çamasiri kullanarak, hijyenik faktörlere daha dikkat ederek (sik iç çamasiri degismek ve genital bölgeyi mümkün oldugunca terden ve nemden uzak tutmak gibi) ve yüzme sonrasinda islak mayonuzu degistirerek vajinal mantardan büyük oranda korunabilirsiniz
Üriner enfeksiyonlardan korunmak için ve cinsel iliski sonrasinda mümkünse iseyiniz ve tuvalet sonrasi cinsel organinizi önden arkaya dogru siliniz.
Cinsel yolla geçebilen hastaliklardan sakinmak için öncelikle tek esliligi tercih ediniz veya mutlaka prezervatif kullaniniz.
Vajinal kuruluk varsa uygun bir lubrikant kullaniniz ve eger kuruluk atrofik vajinit gibi bir duruma bagliysa tedavisi yoluna gidiniz.
Eger endometriozis varsa iliski sirasinda derin penetrasyondan (girislerden) kaçininiz ya da nispeten daha az agrili olan adet sonrasi ilk ya da ikinci haftalarda cinsel iliskiye giriniz.
Tedavi...
Tedavi, disparoni yapan nedene baglidir ;
Rahat ve sorunsuz bir cinsel iliski için klitoral uyarinin yeterince fazla olmasina dikkat edin ve uygun bir lubrikant kullanin
Vajinal mantar enfeksiyonlari için antifungal(mantara karsi) ilaçlar kullanin
Üriner sistem hastaliklari ve cinsel yolla geçen hastaliklar için uygun antibiyotik kullanin
Agrili yangilardan kurtulmak için uygun oturma banyolari tatbik edin
Vajinal bölgedeki cilt hastaliklarinin tedavisi hastaliga göre çesitlilik gösterir (örnegin likenlerde steroidli pomat kullanilir)
Ne zaman doktora basvurmalisiniz?
Ilk birkaç cinsel iliski deneyimi bazen pek de rahat olamamakla birlikte asla aci verici olmamalidir. Eger iliski sirasinda ya da sonrasinda ani bir agri olmussa mutlaka doktorunuza görünün. Cinsel iliskide duydugunuz ilk agri sonrasinda hemen doktora basvurmaniz, cinsel iliskinin agrili bir is oldugu seklindeki yanlis bir fikrin, saplanti olarak bilinç altinda yer etmesine izin vermemek açisindan önem tasimaktadir.
Takip...
Disparoninin nedenlerinden bir çogu ilaçlarla tedavi edilebilecek olan fiziksel durumlardir. Buna ragmen, uzun süredir disparonisi olanlar ya da cinsel taciz veya travma nedeniyle disparoni hatta vajinismus gelismis olan kadinlar daha uzun ve ayrintili takip ve tedaviye gereksinim duyabilirler.
Menopoz Döneminde Cinsel Yasam
Menopozla birlikte cinsellige ilgi azalmasi olacagi düsünülse de bu olay daha çok menopozla birlikte olusan psikolojik faktörlerden kaynaklanmaktadir.
Kadin, menopozla birlikte vücut imajinin kaybolacaginin ve kadinlik fonksiyonlarinin sona ereceginin kaygilarini duyar. Bu sekilde artik cinsel çekiciliginin kalmadigini düsünen kadin cinsellige olan ilgisini de kaybedebilir.
Gerçekte menopozla degisen olaylar düsünüldügü gibi degildir. Menopoz yaslanmanin baslangici olmadigi gibi kadinligin sonu da degildir. Bu olaylarin bilincinde olunduktan sonra menopozda cinsellik daha özgürce gebelik riski de olmaksizin yasanabilir.
Ilerleyen menopoz yillarinda eger hormon tedavisi alinmiyorsa cinsel organlarda yaslanmaya bagli atrofik degisiklikler meydana gelebilir. Bu degisiklikler sonucunda vaginada kuruma, vagen mukozasinda incelme ve buna bagli olarak iliski sirasinda agri ve kanama yakinmalari olabilir.
Uygulanan sistemik veya lokal hormon replasman tedavileri urogenital sistemdeki bu atrofik degisiklikleri gidererek iyilesme durumu saglayabilecektir.
Yine bu agrili cinsel iliski de kadini cinsel iliskiden sogutabilir. Ancak bu tür sikayetlerin kolaylikla tedavi edilebilecegini bilmek, bu tür yakinmalari gereksiz yere çekmemek için önemli olacaktir.
Cinsel istegin azalmasina bu yasta ortaya çikan bazi hastaliklar sonucu olabilecegi gibi kullanilan bazi ilaçlarda cinsel isteksizlik yapabilir.
Yaslanma ve menapoz sonucu en sik karsilasilan cinsel yakinmalar; istekte azalma, agrili cinsel birlesme (disparuni), cinsel cevabin azalmasi, vajinal islanmanin azalmasi, orgazma ulasmada zorluk (anorgazmi) ve genital duyarligin azalmasi seklinde özetlenebilir.
Islanmanin azalmasi ve duyarligin bozulmasi östrojen düzeylerinin düsüklügü ile iliskilidir. Testosteron düzeylerinin düsük olmasi ise cinsel uyarilma, genital duyarlik, libido ve orgazmdaki azalmaya sebep olmaktadir.
Menopozda cinsel yasami yeniden canlandirmak ve cinsel istegi arttirmak amaçlariyla bazi tedaviler uygulanabilir. Bunlar;
*Öncelikle altta yatan kroniklesmis hastaliklar varsa bunlarin kontrol altina alinmasi ve tedavisi gereklidir.
*Psikolojik destek tedavileri verilebilir.
*Vajende kuruluk ve çatlama gibi sikayetleri gidermek için lokal (krem, fitiller) veya sistemik (oral) ilaç tedavileri uygulanabilir.
*Libido (cinsel enerji) güçlendirici bir takim ilaçlar uygulanabilir. Bu ilaçlar genital bölge kanlanmasini arttirarak cinsel istegi arttirabilirler.
Özellikle bir hekim kontrolünde Testosteron hormonu replasmani yapilarak cinsel arzu ve istekler arttirilabilir.
