Zeka Geriliği

Zekâ gelişmesini bozan nedenlerin başında, kalıtım, kromozomların sayı ve bölünme anormalliği, bilinmeyen başat ya da çekinik otozomal genetik yapı yer alır.

Gebelik döneminde annenin geçirdiği ateşli hastalıklar, özellikle virütik olanlar, kızamıkçık, tüberküloz, gebelik zehirlenmeleri, kalp, damar, böbrek hastalıkları; başta şeker hastalığı olmak üzere metabolizma ve beslenme bozuklukları; maden, protein, tuz, vitamin yetersizliği; kansızlık, Rh uyuşmazlığı gibi nedenler, ölü ya da erken doğuma, zekâ geriliğine, birçok sakatlıklara yol açar. Gebelikte kullanılması zararlı ilaçların başında uyuşturucu, uyarıcı, ağrı kesici ilaçlar gelir. Bunun dışında, gebelikte kullanılan sülfamitler ve diğer antibiyotikler, hormonlar, kalp, damar, kanser, şeker hastalığı, romatizma ilaçları, insan virüsüyle yapılan aşılar çocuğun gelişmesini olumsuz etkiler. Ara sıra X ışınları alan, devamlı alkol ve sigara içen annelerin çocuklarında da çeşitli sakatlıklar görülmüştür. Genel olarak, çocuklarda görülen bozukluklar kullanılan ilacın türünden çok, ilacın gebeliğin hangi evresinde etkili olduğuna bağlıdır. Gebeliğin ilk on beş gününde oğulcuk çoğalmış hücre kümesinden oluşur. Alınan ilaç ya oğulcuğu öldürür, gebelik son bulur ya da hiçbir etki yapmaz, gebelik sürer. Gebeliğin 15. gününden 3. ayın sonuna kadar süren evre içinde oğulcuğun, dölütün gelişme zamanına göre, bütün bozukluklar oluşabilir.

Doğum sırasında, özellikle kollumun açılarak su kesesinin patlamasına kadar geçen dönem içinde, ortaya çıkan güçlükler, uzun süren doğum işlevi, vakum uygulaması, çocuğun döndürülmesi, göbek kordonunun sıkışması, forsepsli narkozlu doğum, derece derece agırlaşabilen ciddi bozukluklara ve sakatlıklara neden olabilir.

Doğan bebekte, beyinde bozulan hücrelerin sayısı, kapladığı alan ve bozukluğun süresi ruhsal gelişmede yavaşlama, duraklama gerileme yanında doğuştan beyin felci adı altında toplanan sinir sistemi hastalıklarına, çevresel yerel motor belirtilere yol açar.

Doğumdan sonraki gelişme döneminde, sinir sisteminin gelişmesini olumsuz etkileyen nedenler bedensel ve ruhsal gelişmeyi durdurur ya da bozar, özellikle ilk üç yaş içinde olanlar, gelecek bakımından daha çok önem taşır. Bunların başında bebeklik ve ilk çocukluk çağında geçirilen ateşli hastalıklar, ateşli beyin hastalıkları kafa üzerine düşme, vurma, ilaç ve besin zehirlenmeleri, beslenme bozuklukları ve eksiklikleri gelmektedir.

Tam: Daha önceden belirttiğim gibi, zekâ tek hır özellik olmayıp, değişik beceri, yeti, yeteneğin birleşip bütünleşmesinden oluşmuştur. Bu nedenle zekâ gerisi kişilere tanı koymak, zekâ geriliğinin düzeyini belirlemek için, belirtilerin, bulguların, yakınmaların değerlendirilmesi yanında, bireyin içinde yaşadığı ortamlara uyumu, çağına, yaşına uygun davranışı, tutumu, eylemi, psikometrik testlerde elde edilen verilerin bütünü göz ö- nünde tutulmalıdır.

Zekâ geriliği olanlarda, başka akıl ve ruhsal bozukluk, hastalık olabileceği unutulmamalıdır.

Zekâ geriliği, hafif, orta, ağır, çok ağır, başka ve belirlenmemiş alt başlıkları altında toplanmıştır.

Belirtiler bulgular, yakınmalar, bedensel, ruhsal ve toplum- sal alanda duygulanım, bilişsel işlevler, içgüdü ve.dürtülerle ilgili işlevlerin iyi gelişmemesi sonucu ortaya çıkar. Bütün ruh hastalıklarına uyan belirtiler görülebilir. Bu nedenle zekâ geriliği düşünüldüğünde, durumun zekâ testleriyle değerlen diri İm esi gereklidir.

Zekâ geriliklerinin bütün ruh hastalıklarıyla ayırıcı tanısı yapılmalıdır. Zekâ gerilerinde yaşam boyu süren bedensel, ruh-^ sal, toplumsal sorunlar ortaya çıkar.


Zekâ katsayısı 0-20 arasında olanlarda, çok ağır ve ağır zekâ geriliği söz konusudur. Bu tür çocukların sürekli bakımı gerekir. Kendi başlarına hiçbir iş yapamazlar. Beceri kazanamazlar. Orta derecede zekâ geriliği gösteren, başka bir deyişle, zekâ katsayısı 25-49 arasında olanlar, kendi gereksinimlerini karşılayabilecek kadar yetiştirilebilir. Temizlik, yeme, içme, giyinme, soyunma gibi becerileri kazanabilirler. Ancak, okuma, yazma öğrenemez ya da öğrendiklerini unuturlar. Özel eğitimle, toprak k^zma, süpürme, silme gibi kaba el becerileri kazanabilirler. Hafif, orta derecede zekâ geriliği gösterenlerin zekâ kat- sayılan 50’den fazladır. Geç ve güç de olsa okuma yazma öğrenebilirler. ilkokulun üçüncü ya da beşinci sınıfına kadar okuyabilirler. Soyut düşüncenin gerekli olmadığı basit ve kolay işleri, el becerilerini öğrenip geçimlerini sağlayabilirler. Ağır, geç ve güç okuyan çocukların bir bölümünün zekâsı normale yakındır. Bunlar yardım ve destekle bir sınıra kadar öğrenimlerini sürdürebilirler. Geç ve güç öğrenip çabuk unuturlar. Ancak sık sık yapılan çalışmalar öğrenilenleri pekiştirebilir. Çevrede ve okulda, bu tür öğrenciler, yanlışlıkla tembel, dikkatsiz, dalgacı olarak değerlendirilir. Okuma yazmayı geç sökerler. Arkadaşlarının düzeyine erişmek için çok çaba harcarlar. Ancak hiçbir zaman onlar kadar başarılı olamazlar.