Forumlar
Yeni Mesajlar
CerezExtra
EĞLENCE ↓
Şans Kurabiyesi
Renk Falınız
ÇerezRADYO
Sevgiliye Özel
ÇerezDERGİ
Hızlı Okuma Testleri
Pratik Çözümler
Yeniler
Yeni Mesajlar
Yeni ürünler
Yeni kaynaklar
Son Aktiviteler
İndir
En son incelemeler
Dükkan
Giriş
Kayıt
Yeniler
Yeni Mesajlar
Menu
Giriş
Kayıt
Uygulamayı yükle
Yükle
Forumlar
Güncel
Makaleler, Araştırma Yazıları
Yönetim Tarihi
JavaScript devre dışı bırakıldı. Daha iyi bir deneyim için, devam etmeden önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Konuya cevap yaz
Mesaj
<blockquote data-quote="Egtmci" data-source="post: 888476" data-attributes="member: 98078"><p><strong><span style="font-size: 18px"><span style="color: #ff0000">II-BİLİMSEL YÖNETİM DÖNEMİ (1880-1930)</span></span></strong></p><p></p><p>M.S 1800 ‘lerde başlayan Sanayi Devrimi insan gücünün alternatifi makinalaşmayı gündeme getirmiş, önce Avrupa ardından Amerika'da başlayarak iş dünyasında köklü değişimlere neden olmuştur. Bu köklü değişim yönetimin bilimsellik kazanmasına neden olmuştur</p><p></p><p>James Watt ve Mathew Robinson Boulton 'un buhar makinalarını bulması sanayileşme sürecinde önemli bir başlangıç olmuş ve insanların çalışırken davranışlarını büyük ölçüde etkileyecek önemli kural ve ilkeler getirmiştir. Bu ilkeler:</p><p> -Malların standartlaştırılması</p><p> -Uzmanlaşma</p><p> -Çalışma birimlerinin uyumlaştırılması</p><p> -Kaynakların yoğunlaştırılması</p><p> -Büyümeye önem verme</p><p> -Faaliyetlerin merkezileştirilmesidir.</p><p></p><p>Bilimsel yönetimin bu doğuş döneminde Robert Owen, Charles Babbage ve Henry Varnum Poor çalışmalarıyla önemli mesafeler kat etmişlerdir. Owen, çalışma saatlerini azaltıp işçilere yemek yardımı yaparak çalışma koşullarını iyileştirdi. Mekanik hesap makinaları ile ilgili buluşuyla tanınan Babbage "Yönetim açısından makinalar ve imalatçıların ekonomisi" adlı esriyle önemli bir aşama sağlamıştır. Poor ise yönetimle ilgili modern düşünceleri ve tavsiyeleri ile yönetim düşüncesinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bilimsel Yönetim Dönemini üç bölümde inceliyoruz;</p><p></p><p></p><p><strong><span style="color: #0000ff">1-BİLİMSEL YÖNETİM HAREKETİ</span></strong></p><p></p><p>Bilimsel Yönetim dönemi bu birikimle Taylor ile başlayan ve çalışmaların tamamen bilimsel tekniklerle yapıldığı bir döneme başlamıştır.</p><p></p><p><strong><span style="color: #ff0000">a) Frederick Winslow Taylor (1856-1915)</span></strong></p><p></p><p>Taylor,1875' de üniversite eğitimini yarıda bırakarak kalıpçı çırağı daha sonra makinist olarak çalışmaya başladı. Philadelphia'da önce küçük bir atölyede işe başlayan Taylor daha sonra Midvale Steel Co. (Midvale Çelik Şirketi) ne makinist olarak girdi.1873 yılında başlayan mali panik olumsuz sonuçları ile devam ediyordu. Gelişmekte olan çelik endüstrisi 1880`lerde yeni makina ve araçların ayrıca güç kaynakların işletmelere sağlanmasıyla doruğa ulaşmıştı. Midavele döneminin önde gelen işletmelerindendi.</p><p></p><p>Taylor Midavele Çelik işletmesinde işçi memur, makinist, ustabaşı olarak çalıştı. Mühendisliğe kadar yükseldi. 1884’te baş mühendisliğe atandı. Hızlı çelik kesme makinasını yaparak patentini aldı ve birçok yeni buluşları teknik açıdan geliştirdi. Taylor 1898`de Bethlehem Çelik şirketinde çalışmaya başladı. Burada dökme demirin işlenme alanında ve demir cevheri ile kömür tozunun küreklenmesi ile ilgiliydi. Bu çalışmaların amacı işçilerin yaptığı boş ve faydasız hareketleri ortaya çıkarmak, bu sayede işi en kısa zamanda ve en etkin yolla yapmaktı. Taylor`un deney ve deneyimlerinden edindiği olumlu sonuçları işletmecilik dehasıyla birleştirerek bu günkü yönetimin temel taşlarını oluşturmuştur</p><p></p><p>1900 yılında Paris fuarında yüksek hızlı aletler için geliştirdiği metotlardan altın madalya aldı.</p><p>Taylor`un işçilikten baş mühendisliğe uzanan iş yaşamı çalışanları sorunu ile ilgili birinci elden inceleme fırsatı sağladı.</p><p></p><p><strong>Taylor`un Görüşleri</strong></p><p></p><p>1-)Mevcutta verimsiz bir çalışma düzeni vardır ve buda büyük israflara yol açmaktadır. Konuya mali açıdan işletme sahipleri şimdiye dek maximum kâr için maliyetleri, özellikle işçi ücretlerini düşük tutmak gerektiğine inanıyor. “Tek ilke kâr" düşüncesi, işletme sayısının az olduğu o dönemde iş gücündeki arz-talep dengesizliği ile işletme sahiplerinin istediğine göre belirlene biliyordu.</p><p></p><p>2-) İşletme sahiplerinin yalnız kâr odaklı düşünceleri, işçilere ne kadar çalışırsa çalışsınlar kendilerine faydası olmayacağını düşündürüyordu. Bunun sonucu olarak "kaytarma" doğal bir sonuç haline geliyordu. Taylor kaytarmanın azaltıldığında verimliliğin yükseleceğine inanıyordu.</p><p></p><p>3-) İşlerde standartlaştırma olmadığı için işçiler işlerini bildikleri gibi yapıyor. Böylece verimliliğin ölçülmesi için hiç bir standart geliştirilemiyordu.</p><p></p><p>4-) İşe alınmada işçilerin yetenek, bilgi ve kapasitelerini iş gerekleri dikkate alınmıyordu.</p><p></p><p>5-) Yönetim ile işçilerin yapacakları işlerde bir karmaşa söz konusuydu. Bazen yönetime ait birçok işi görevleri olmasa dahi yöneticiler yapıyordu</p><p></p><p><strong>Taylor`un bu sorunlara karşı önerileri;</strong></p><p></p><p>1-) Standartlaştırma: İşlerde bilimsel metotlar uygulana bilir ve bilimsel metot için kullanılabilecek standartlar saptana bilir.</p><p></p><p>2-) Hareket ve zaman Etüdü: Amaç belli bir işin yapıla bilmesi için gerekli en iyi sistemin sağlanmasıdır</p><p></p><p>3-) Sistematik seçim ve eğitim: İşçi seçimi ve eğitiminde bilimsel metotların kullanılmalı. Bilimsel yönetimde yöneticinin görevi sadece bireyi değil bütün görevli kişileri çalışma esnasında dikkatlice incelemektir. Böylece "Beni istediğim kadar ucuza çalışıyorsam sana iş verebilirim" zihniyeti yerine "Bir yandan işçinin karakterini, tabiatını bilerek işçiyi kısıtlayıcı etmenleri ortaya çıkaracak biçiminde incelenebilir. İşçinin gelişme olanaklarını araştırmak, bilinçli ve sistemli bir şekilde eğitmek, yeteneklerine uygun en yüksek en ilginç ve en kararlı iş sınıfını oluşturmak ve ilerleme fırsatları sağlamak yöneticilerin görevi olmalıdır." ilkesi yerleştirilir</p><p></p><p>Taylor bu çözüm doğrultusunda işlerinin zamanında ve istenildiği gibi yapan işçiler için "Birinci sınıf insan" terimini kullandı birinci sınıf olmayanlar ise fiziksel ve ya zihinsel olarak işe uymayan veya iyi çalışarak işi kendilerini vermeyenlerdi. Bazı tartışmalara neden olan "Birinci sınıf insan" ifadesi aslında her işçinin kendisini birinci sınıf işçi yapacak bir işi olduğunu ifade edilmek isteniyordu.</p><p></p><p>4-) Parça başı ücret sistemi: Taylor işçiyi güdüleyen tek faktörün gelir elde etme arzusu olduğunu ileri sürmüş ve ekonomik insan kavramını benimsemiştir. Bu konuda yeni bir sistem olan parça başı ücret sistemi benimsemişti. Bu sistemin verimliliği arttıracağını savunuyordu. Parça başı ücret sistemini şöyle açıklayabiliriz</p><p></p><p>S=Ücret toplamı</p><p>P1=N`e göre fazla parça üretiminde parça başına ödenecek ücret</p><p>P2=N`e göre az parça üretiminde parça başına ödenecek ücret</p><p>n=İşçi tarafından bir saatte fiilen yapılan üretim</p><p>N=İşçi tarafından belli bir zamanda yapılması gereken parça adeti</p><p>Eğer n<eşit N ise S=P1xn</p><p style="margin-left: 20px">n<N ise S=P2xn</p><p></p><p>Bu şekilde işçi ücretini arttırmak için üretimi artıracak buda bir işçiden Parça başı ücret sistemi öncesine oranla daha yüksek verim alınmasına neden olacaktır.</p><p></p><p>5) Fonksiyonel Ustabaşılık: Taylor geniş çaplı planlamaya dayanan ve yöneticinin dakikaya kadar inen planlama yapmasını ve denetimin sağlanabilmesi için fonksiyonel ustabaşılık önermiştir. Fonksiyonel ustabaşılığın özelliklerini ise şöyle sıralamıştır:</p><p>-Beyin gücü</p><p>-Eğitim</p><p>-Özel veya teknik bilgi ve güç</p><p>-Gereğine göre davranma</p><p>-Enerji</p><p>-Cesaret</p><p>-Dürüstlük</p><p>-Karar verme gücü</p><p>-Sağlık</p><p></p><p><strong>Taylor'un Bilimsel Yönetim İlkeleri:</strong></p><p></p><p>-İşçilerin yaptıkları her iş bilimsel olarak saptanmalı, işler ve süreçler işçilerin içgüdüsüne ve inisiyatifine bırakılmamalı her aşama yöneticim tarafından denetlenmelidir.</p><p></p><p>-Her iş için standart zamanlar saptanmalı, yapılan işler bu standartlara göre değerlendirmelidir.</p><p></p><p>-İşler belirli plan ve programlar dâhilinde yürütülmelidir.</p><p></p><p>-Uzmanlaşmaya önem verilmelidir. Bu şekilde işçiden daha fazla verim elde edilebilir. Örgütte fonksiyonel ustabaşılık ile ustabaşıların uzmanlaşması sağlanabilir, iş dağıtım, iş emri, zaman ve maliyet, disiplin amiri, tamir ekibi, ekip başı, iş hızlandırma ve nezaretçi ustabaşısı gibi uzmanlaşmış kişiler görevlendirilebilir.</p><p></p><p>-İşe uygun kişiler seçilmeli ve eğitilmelidir.</p><p></p><p>-İşçiye farklılaştırılmış parça başı ücret ödenmelidir, Bu şekilde verim artabilecektir.</p><p></p><p><strong>Taylor'a yöneltilen eleştiriler:</strong></p><p></p><p>Taylor çalışmalarında Bilimsel yöntemleri kullanarak yönetim anlayışına ve organizasyonlara çağının çok ilerisinde bir bakış açısıyla yaklaşarak "Bilimsel yönetimin babası “unvanını almıştır. Çalışmalarındaki başarıları nedeniyle 1908 yılında Taylor sistemini kabul eden Ford Motor Şirketi sistemi uygulayarak on dört dakikada otomobil üretmesiyle gurur duyuyordu.</p><p></p><p>Peter F. Drucker Taylor hakkında şunları belirtmektedir; “Taylor sadece yönetimi bir disiplin ve çalışma alanı olarak yaratmakla kalmadı aynı zamanda yönetimin ve yönetim öğrencisinin de nasıl olması gerektiğini kendi bireysel örneğinde açıkladı"</p><p></p><p>Ancak son yıllarda araştırmacılar Taylor'u sorgulamaya başlamış ve sert eleştirilerde bulunmuşlardır. Örneğin Wrenge ile Perroni, Taylor'un dökme demir deneylerini aslında hiç yapmadığını, Wrenge ile Stotka Taylor'un "Bilimsel Yönetimin Prensipleri “adlı eserinin büyük bir bölümünü meslektaşı Morris Cooke tarafından yazılan bir müsveddeden alındığını iddia etmiştir. Bunlara karşılık detaylı incelemelerde bulunan Locke, bu eleştirilerin haklı olmadığını tartışmaya açmıştır.</p><p></p><p>Peter F. Drucker bir makalesinde "Torunların büyük babalarına karşı isyan etmeleri doğaldır. Son yirmi veya otuz yılda, yönetim bilimindeki gelişmenin Taylor'a karşı devrim yapmalarına şaşmamak gerekir" demiş ve yine Peter F. Drucker "Managing For the Future:The nineteen nineties and Beyond (Gelecek için yönetim: 1990’lar ve sonrası) kitabında Taylor için şu ifadelere yer vermiştir; “Dünya çapındaki müthiş etkilerine rağmen Taylor ve bilimsel işletme yönetimine karşı özellikle üniversite çevrelerinden olumsuz tepkiler gelmiştir. Bunun sebeplerinden biri, beklide, nu yüzyılın ilk yıllarında Amerikan sendikalarının, her ikisine karşı sürdürdüğü aşırı sert kampanyadır. Sendikalar, savunmaya ilişkin bütün üretimin ülkemizde yapıldığı o yıllarda, fiilen orduya mühimmat depolarında ve Deniz kuvvetleri tersanelerinde iş gücü ve çalışmayla ilgili her türlü araştırmayı yasak ettirmeyi başardı.</p><p></p><p>1911'lerin sendikalarının Taylor'a karşı çıkışlarının nedeni Taylor'un yönetim yanlısı ve işçi aleyhtarı sanmalarıydı ki aslında ikiside değildi. Taylor'da en affedemedikleri kabahat, üretim ve nakletmede beceri diye bir şey olmadığını iddia etmeleriydi.</p><p></p><p>Taylor'un zamanındaki sendikalar meslek tekelleriydi. Bu sendikaların gücü, beş, yedi yıl süren bir çıraklığı kontrol edişlerinden kaynaklanmaktaydı ki kural olarak sadece üye olanların akrabaları alınırdı. Zanaatları bir "sır" sayılır, bunun esrarını hiçbir üyenin açıklamasına da izin verilmezdi.</p><p></p><p>Taylor'un zanaatın sırrını ve beceriyi inkâr edişini, yıkıcılık ve başa bela bir inançsızlık olarak gören bu "çalışma aristokratlarını"nın Taylor'un görüşlerine karşı öfke duymasına hiç şaşmamak gerekir"</p><p>Tüm bunların ışığında şu sonuca ulaşıyoruz; Taylor'un yönetim dehası bazı yazarlar tarafından takdir görmemiş olmasına rağmen Bilimsel Yönetim teknikleri bu gün hala modern yöneticiler tarafından kullanılmaktadır. Ve Taylor "Bilimsel Yönetimin babası" unvanı ile yönetim tarihinde hak ettiği yeri almıştır.</p><p></p><p><strong><span style="color: #ff0000">b) Frank ve Lillian Gilbreth</span></strong></p><p><strong><span style="color: #ff0000"></span></strong></p><p>Frank Gilbreth önceleri duvar örücüleri tarafından kullanılan çeşitli hareketlerin geliştirilmesi ile ilgilenen herhangi bir taşerondu. Tuğla örme işlemlerini daha rasyonel hale getirmek için Taylor'un zaman etütlerine önem vermesinin yanısıra hareket etüdü çalışmalarınada hız vermiştir. Tuğla örme işleminde yaptığı basitleştirmede dış duvar örmesinde 18 hareketi 4,5 harekete, iç duvar örmesinde 18 hareketi 2 harekete düşürerek bir işçinin saatte örebileceği tuğla sayısını 120'den 350'ye yükseltmiştir. Frank Gilbreth işle ilgili hareketleri temel on yedi harekete ayırdı ve bunlara "Therblig" adını verdi. Bunlar arasında pozisyon bulma, kucaklama, bekleme, nakletme, boşluk gibi hareketler vardı.</p><p></p><p>Diğer önemli buluşları Cyclegraph ve Chronocylegraph tekniği ve mikrokronometredir. Cyclegraph tekniğinde; parmağa, ele, kola, bileğe bir elektrik ampulü bağlamayı ve çalışırken yapılan hareketleri ışık çizgileri halinde saptamış bunun ise bir fotoğraf makinasının yardımıyla yapmıştır. Kameraların el manivelasıyla işletilebildiği dönemlerdir. Gilbreth, dakikanın 1/2000 zamanına kadar kayıt yapabilen, geniş yelkovanlı ekranı tarayabilen bir saat ile mikro kronometreyi icat etmiş ve filim endüstrisine kazandırmıştır.</p><p></p><p>Lillian Gilbreth'in psikoloji ve işletme konusunda güçlü bir eğitimi vardı ve daha iyi iş yöntemleri geliştirebilmek için eşiyle beraber çalışmaya başladı. En ünlü çalışmaları insanları çalışıyorken filme almak ve sonra bu film üzerinde çalışarak bireyin hareketlerini analiz etmektir. Gilbreth'lerin üzerinde durdukları zaman etüdü işteki gereksiz hareketleri ortadan kaldırarak verim artışı, zaman tasarrufu gibi birçok olumlu sonuca ulaştı.</p><p></p><p>Frank Gilbreth'in ölümüne kadar onunla çalışan Lillian Gilbreth daha sonra F.Gilbreth'in mesajını ABD'ye ve ardındanda tüm dünyaya yaydı. Yazıları ve konuşmaları bu gün için bile Bilimsel Yönetimin ev kurmada ve aile geliştirmede uygulaması, makinalaşmanın işçi tatmini üzerindeki etkileri, kadınların neden yönetimde başarılı olduğu, zaman ve enerjinin nasıl tasarruf edileceği gibi konularda ilginç çalışmalar yapmıştır. O'nun uygulamalı psikolojiye dayanan fikirlerini dünya çapında yaptığı gezilerle pekiştirmesi O'nu yönetimin First Lady'si yapmıştır.</p><p></p><p><strong><span style="color: #ff0000">c)Harrington Emerson (1853-1931) </span></strong></p><p></p><p>Verimlilik mühendisliği konusunda Amerikan Endüstrisine yeni zaman metotları ve tasarruf yolları getirmiştir. Taylor ile çağdaş olmalarına rağmen işletmeye farklı bir açıdan bakmıştır. İşletmeyi bir bütün olarak görmüş, etkili bir organizasyon kurulmaması neticesinde, insan, makina ve malzeme israfının olacağını ifade etmiştir. Lüzumsuz israfı önleyerek verimliliğe ulaşılabileceğini ileri sürmüştür.</p><p></p><p>1911 yılında, Engineering Magazine Company, Emerson'un "Efficiency as a Basic for Operation and Wages (Faaliyetler ve ücretler için bir temel olarak verimlilik)" adlı kitabını yayınladı.1913 yılında "The twelve Principles of Efficiency (Verimliliğin oniki ilkesi)" yayınlandı. Bu ilkeler şunlardır;</p><p>1-Açıkça belirtilmiş amaçlar</p><p>2-Sağduyu</p><p>3-Uzman kişilere danışmak</p><p>4-Disiplin sağlamak</p><p>5-Adil davranmak</p><p>6-Düzenli, güvenli ve yeterli kayıtlar</p><p>7-İşin planlanması</p><p>8-Standart ve programlar</p><p>9-Standartlaştırılmış koşullar</p><p>10-Standartlaştırılmış işlemler</p><p>11-İş tanımları yapılması</p><p>12-Verimlilik ödülü</p><p></p><p>Emerson bir taraftan verimlilik mühendisliğini geliştirirken diğer yandan kurmay ilkesini benimseyenlerdendi.</p><p></p><p><strong><span style="color: #ff0000">d)Hennry Gannt(1861-1919)</span></strong></p><p></p><p> Gantt, Frederick Taylor'un yardımcısı olarak Midvale çelik fabrikasında çalıştı ve ismiyle anılan Gantt primli ücret sistemini burada geliştirdi.</p><p></p><p>Mevcut yönetim uygulamalarına karşı çıkmış işçi psikolojisi ve moral kavramı üzerinde durarak önderlik ve motivasyon kavramının önemini vurgulamıştır. Çalışanların organizasyondaki şematik varlıklarıyla değil psikolojik ve sosyal varlıkları üzerinde durarak Taylor'dan farklı bir yaklaşımda bulunmuştur. Taylor, işin organizasyonu üzerinde dururken Gantt işi yapan kişinin dikkate alınmasını önermiş, verimlilikte güdülemenin çok önemli olduğunu ısrarla savunmuştur.</p><p></p><p><strong>GANTT'IN GÖRÜŞ VE İLKELERİ</strong></p><p></p><p>İlk olarak İş ve Bonus ücret ödeme sisteminden bahsedebiliriz. İş ve Bonus ücret ödeme sisteminin amacı; iş sahibi ve işveren çıkarlarını uyumlaştırmak, çalışanlara adil davranmak ve işçinin en iyi çalışma biçimini seçmesidir. Sistem şöyle işleyecekti; Bir işçi verilen işi, işe göre belirlenen zamanda tamamlarsa günlük ücretine ilaveten belli bir Bonus alacaktı. Ancak belli bir işi saptanan zamanda tamamlayamazsa sadece günlük ücretini alacaktı. Yani;</p><p>S= Ücret toplamı</p><p>B= Baz ücret</p><p>b= Bonus</p><p>n= İşçi tarafından fiilen bir saatte yapılan parça adeti</p><p>N= İşçi tarafından fiilen bir saatte yapılması gereken parça adeti</p><p style="margin-left: 20px">n>N ise S=B+b</p> <p style="margin-left: 20px">n=N ise S=B+b</p> <p style="margin-left: 20px">n<N ise S=B olacaktır.</p><p></p><p>Gantt her işçiye belli bir ücreti hak olarak ödeyip, çaba harcayanı ödüllendirerek ücretlendirmeyi bir teşvik aracı olarak kullanmış konuya daha insancıl bir boyut getirmiştir. Ancak Taylor gibi Gantt'da işverenlerin ve sendikaların tepkisi ile karşılaştı.</p><p></p><p>Gantt'ın diğer bir yeniliği Gantt şemalarıdır. Bu uygulama günümüzdeki PERT (Program evaluation and Rewlew Tecniques) in temelini oluşturmuştur. Gantt şemaları temelde plana dayanır. Bu plana göre neler yapıldı ve neler yapılmalıydı ortaya konmakta ve denetim aracı olabilmekteydi. İşin neden istenildiği zaman yapılmadığı araştırılarak aksaklıkların giderilmesi sağlanabilirdi.</p></blockquote><p></p>
[QUOTE="Egtmci, post: 888476, member: 98078"] [B][SIZE=5][COLOR=#ff0000]II-BİLİMSEL YÖNETİM DÖNEMİ (1880-1930)[/COLOR][/SIZE][/B] M.S 1800 ‘lerde başlayan Sanayi Devrimi insan gücünün alternatifi makinalaşmayı gündeme getirmiş, önce Avrupa ardından Amerika'da başlayarak iş dünyasında köklü değişimlere neden olmuştur. Bu köklü değişim yönetimin bilimsellik kazanmasına neden olmuştur James Watt ve Mathew Robinson Boulton 'un buhar makinalarını bulması sanayileşme sürecinde önemli bir başlangıç olmuş ve insanların çalışırken davranışlarını büyük ölçüde etkileyecek önemli kural ve ilkeler getirmiştir. Bu ilkeler: -Malların standartlaştırılması -Uzmanlaşma -Çalışma birimlerinin uyumlaştırılması -Kaynakların yoğunlaştırılması -Büyümeye önem verme -Faaliyetlerin merkezileştirilmesidir. Bilimsel yönetimin bu doğuş döneminde Robert Owen, Charles Babbage ve Henry Varnum Poor çalışmalarıyla önemli mesafeler kat etmişlerdir. Owen, çalışma saatlerini azaltıp işçilere yemek yardımı yaparak çalışma koşullarını iyileştirdi. Mekanik hesap makinaları ile ilgili buluşuyla tanınan Babbage "Yönetim açısından makinalar ve imalatçıların ekonomisi" adlı esriyle önemli bir aşama sağlamıştır. Poor ise yönetimle ilgili modern düşünceleri ve tavsiyeleri ile yönetim düşüncesinin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. Bilimsel Yönetim Dönemini üç bölümde inceliyoruz; [B][COLOR=#0000ff]1-BİLİMSEL YÖNETİM HAREKETİ[/COLOR][/B] Bilimsel Yönetim dönemi bu birikimle Taylor ile başlayan ve çalışmaların tamamen bilimsel tekniklerle yapıldığı bir döneme başlamıştır. [B][COLOR=#ff0000]a) Frederick Winslow Taylor (1856-1915)[/COLOR][/B] Taylor,1875' de üniversite eğitimini yarıda bırakarak kalıpçı çırağı daha sonra makinist olarak çalışmaya başladı. Philadelphia'da önce küçük bir atölyede işe başlayan Taylor daha sonra Midvale Steel Co. (Midvale Çelik Şirketi) ne makinist olarak girdi.1873 yılında başlayan mali panik olumsuz sonuçları ile devam ediyordu. Gelişmekte olan çelik endüstrisi 1880`lerde yeni makina ve araçların ayrıca güç kaynakların işletmelere sağlanmasıyla doruğa ulaşmıştı. Midavele döneminin önde gelen işletmelerindendi. Taylor Midavele Çelik işletmesinde işçi memur, makinist, ustabaşı olarak çalıştı. Mühendisliğe kadar yükseldi. 1884’te baş mühendisliğe atandı. Hızlı çelik kesme makinasını yaparak patentini aldı ve birçok yeni buluşları teknik açıdan geliştirdi. Taylor 1898`de Bethlehem Çelik şirketinde çalışmaya başladı. Burada dökme demirin işlenme alanında ve demir cevheri ile kömür tozunun küreklenmesi ile ilgiliydi. Bu çalışmaların amacı işçilerin yaptığı boş ve faydasız hareketleri ortaya çıkarmak, bu sayede işi en kısa zamanda ve en etkin yolla yapmaktı. Taylor`un deney ve deneyimlerinden edindiği olumlu sonuçları işletmecilik dehasıyla birleştirerek bu günkü yönetimin temel taşlarını oluşturmuştur 1900 yılında Paris fuarında yüksek hızlı aletler için geliştirdiği metotlardan altın madalya aldı. Taylor`un işçilikten baş mühendisliğe uzanan iş yaşamı çalışanları sorunu ile ilgili birinci elden inceleme fırsatı sağladı. [B]Taylor`un Görüşleri[/B] 1-)Mevcutta verimsiz bir çalışma düzeni vardır ve buda büyük israflara yol açmaktadır. Konuya mali açıdan işletme sahipleri şimdiye dek maximum kâr için maliyetleri, özellikle işçi ücretlerini düşük tutmak gerektiğine inanıyor. “Tek ilke kâr" düşüncesi, işletme sayısının az olduğu o dönemde iş gücündeki arz-talep dengesizliği ile işletme sahiplerinin istediğine göre belirlene biliyordu. 2-) İşletme sahiplerinin yalnız kâr odaklı düşünceleri, işçilere ne kadar çalışırsa çalışsınlar kendilerine faydası olmayacağını düşündürüyordu. Bunun sonucu olarak "kaytarma" doğal bir sonuç haline geliyordu. Taylor kaytarmanın azaltıldığında verimliliğin yükseleceğine inanıyordu. 3-) İşlerde standartlaştırma olmadığı için işçiler işlerini bildikleri gibi yapıyor. Böylece verimliliğin ölçülmesi için hiç bir standart geliştirilemiyordu. 4-) İşe alınmada işçilerin yetenek, bilgi ve kapasitelerini iş gerekleri dikkate alınmıyordu. 5-) Yönetim ile işçilerin yapacakları işlerde bir karmaşa söz konusuydu. Bazen yönetime ait birçok işi görevleri olmasa dahi yöneticiler yapıyordu [B]Taylor`un bu sorunlara karşı önerileri;[/B] 1-) Standartlaştırma: İşlerde bilimsel metotlar uygulana bilir ve bilimsel metot için kullanılabilecek standartlar saptana bilir. 2-) Hareket ve zaman Etüdü: Amaç belli bir işin yapıla bilmesi için gerekli en iyi sistemin sağlanmasıdır 3-) Sistematik seçim ve eğitim: İşçi seçimi ve eğitiminde bilimsel metotların kullanılmalı. Bilimsel yönetimde yöneticinin görevi sadece bireyi değil bütün görevli kişileri çalışma esnasında dikkatlice incelemektir. Böylece "Beni istediğim kadar ucuza çalışıyorsam sana iş verebilirim" zihniyeti yerine "Bir yandan işçinin karakterini, tabiatını bilerek işçiyi kısıtlayıcı etmenleri ortaya çıkaracak biçiminde incelenebilir. İşçinin gelişme olanaklarını araştırmak, bilinçli ve sistemli bir şekilde eğitmek, yeteneklerine uygun en yüksek en ilginç ve en kararlı iş sınıfını oluşturmak ve ilerleme fırsatları sağlamak yöneticilerin görevi olmalıdır." ilkesi yerleştirilir Taylor bu çözüm doğrultusunda işlerinin zamanında ve istenildiği gibi yapan işçiler için "Birinci sınıf insan" terimini kullandı birinci sınıf olmayanlar ise fiziksel ve ya zihinsel olarak işe uymayan veya iyi çalışarak işi kendilerini vermeyenlerdi. Bazı tartışmalara neden olan "Birinci sınıf insan" ifadesi aslında her işçinin kendisini birinci sınıf işçi yapacak bir işi olduğunu ifade edilmek isteniyordu. 4-) Parça başı ücret sistemi: Taylor işçiyi güdüleyen tek faktörün gelir elde etme arzusu olduğunu ileri sürmüş ve ekonomik insan kavramını benimsemiştir. Bu konuda yeni bir sistem olan parça başı ücret sistemi benimsemişti. Bu sistemin verimliliği arttıracağını savunuyordu. Parça başı ücret sistemini şöyle açıklayabiliriz S=Ücret toplamı P1=N`e göre fazla parça üretiminde parça başına ödenecek ücret P2=N`e göre az parça üretiminde parça başına ödenecek ücret n=İşçi tarafından bir saatte fiilen yapılan üretim N=İşçi tarafından belli bir zamanda yapılması gereken parça adeti Eğer n<eşit N ise S=P1xn [INDENT]n<N ise S=P2xn[/INDENT] Bu şekilde işçi ücretini arttırmak için üretimi artıracak buda bir işçiden Parça başı ücret sistemi öncesine oranla daha yüksek verim alınmasına neden olacaktır. 5) Fonksiyonel Ustabaşılık: Taylor geniş çaplı planlamaya dayanan ve yöneticinin dakikaya kadar inen planlama yapmasını ve denetimin sağlanabilmesi için fonksiyonel ustabaşılık önermiştir. Fonksiyonel ustabaşılığın özelliklerini ise şöyle sıralamıştır: -Beyin gücü -Eğitim -Özel veya teknik bilgi ve güç -Gereğine göre davranma -Enerji -Cesaret -Dürüstlük -Karar verme gücü -Sağlık [B]Taylor'un Bilimsel Yönetim İlkeleri:[/B] -İşçilerin yaptıkları her iş bilimsel olarak saptanmalı, işler ve süreçler işçilerin içgüdüsüne ve inisiyatifine bırakılmamalı her aşama yöneticim tarafından denetlenmelidir. -Her iş için standart zamanlar saptanmalı, yapılan işler bu standartlara göre değerlendirmelidir. -İşler belirli plan ve programlar dâhilinde yürütülmelidir. -Uzmanlaşmaya önem verilmelidir. Bu şekilde işçiden daha fazla verim elde edilebilir. Örgütte fonksiyonel ustabaşılık ile ustabaşıların uzmanlaşması sağlanabilir, iş dağıtım, iş emri, zaman ve maliyet, disiplin amiri, tamir ekibi, ekip başı, iş hızlandırma ve nezaretçi ustabaşısı gibi uzmanlaşmış kişiler görevlendirilebilir. -İşe uygun kişiler seçilmeli ve eğitilmelidir. -İşçiye farklılaştırılmış parça başı ücret ödenmelidir, Bu şekilde verim artabilecektir. [B]Taylor'a yöneltilen eleştiriler:[/B] Taylor çalışmalarında Bilimsel yöntemleri kullanarak yönetim anlayışına ve organizasyonlara çağının çok ilerisinde bir bakış açısıyla yaklaşarak "Bilimsel yönetimin babası “unvanını almıştır. Çalışmalarındaki başarıları nedeniyle 1908 yılında Taylor sistemini kabul eden Ford Motor Şirketi sistemi uygulayarak on dört dakikada otomobil üretmesiyle gurur duyuyordu. Peter F. Drucker Taylor hakkında şunları belirtmektedir; “Taylor sadece yönetimi bir disiplin ve çalışma alanı olarak yaratmakla kalmadı aynı zamanda yönetimin ve yönetim öğrencisinin de nasıl olması gerektiğini kendi bireysel örneğinde açıkladı" Ancak son yıllarda araştırmacılar Taylor'u sorgulamaya başlamış ve sert eleştirilerde bulunmuşlardır. Örneğin Wrenge ile Perroni, Taylor'un dökme demir deneylerini aslında hiç yapmadığını, Wrenge ile Stotka Taylor'un "Bilimsel Yönetimin Prensipleri “adlı eserinin büyük bir bölümünü meslektaşı Morris Cooke tarafından yazılan bir müsveddeden alındığını iddia etmiştir. Bunlara karşılık detaylı incelemelerde bulunan Locke, bu eleştirilerin haklı olmadığını tartışmaya açmıştır. Peter F. Drucker bir makalesinde "Torunların büyük babalarına karşı isyan etmeleri doğaldır. Son yirmi veya otuz yılda, yönetim bilimindeki gelişmenin Taylor'a karşı devrim yapmalarına şaşmamak gerekir" demiş ve yine Peter F. Drucker "Managing For the Future:The nineteen nineties and Beyond (Gelecek için yönetim: 1990’lar ve sonrası) kitabında Taylor için şu ifadelere yer vermiştir; “Dünya çapındaki müthiş etkilerine rağmen Taylor ve bilimsel işletme yönetimine karşı özellikle üniversite çevrelerinden olumsuz tepkiler gelmiştir. Bunun sebeplerinden biri, beklide, nu yüzyılın ilk yıllarında Amerikan sendikalarının, her ikisine karşı sürdürdüğü aşırı sert kampanyadır. Sendikalar, savunmaya ilişkin bütün üretimin ülkemizde yapıldığı o yıllarda, fiilen orduya mühimmat depolarında ve Deniz kuvvetleri tersanelerinde iş gücü ve çalışmayla ilgili her türlü araştırmayı yasak ettirmeyi başardı. 1911'lerin sendikalarının Taylor'a karşı çıkışlarının nedeni Taylor'un yönetim yanlısı ve işçi aleyhtarı sanmalarıydı ki aslında ikiside değildi. Taylor'da en affedemedikleri kabahat, üretim ve nakletmede beceri diye bir şey olmadığını iddia etmeleriydi. Taylor'un zamanındaki sendikalar meslek tekelleriydi. Bu sendikaların gücü, beş, yedi yıl süren bir çıraklığı kontrol edişlerinden kaynaklanmaktaydı ki kural olarak sadece üye olanların akrabaları alınırdı. Zanaatları bir "sır" sayılır, bunun esrarını hiçbir üyenin açıklamasına da izin verilmezdi. Taylor'un zanaatın sırrını ve beceriyi inkâr edişini, yıkıcılık ve başa bela bir inançsızlık olarak gören bu "çalışma aristokratlarını"nın Taylor'un görüşlerine karşı öfke duymasına hiç şaşmamak gerekir" Tüm bunların ışığında şu sonuca ulaşıyoruz; Taylor'un yönetim dehası bazı yazarlar tarafından takdir görmemiş olmasına rağmen Bilimsel Yönetim teknikleri bu gün hala modern yöneticiler tarafından kullanılmaktadır. Ve Taylor "Bilimsel Yönetimin babası" unvanı ile yönetim tarihinde hak ettiği yeri almıştır. [B][COLOR=#ff0000]b) Frank ve Lillian Gilbreth [/COLOR][/B] Frank Gilbreth önceleri duvar örücüleri tarafından kullanılan çeşitli hareketlerin geliştirilmesi ile ilgilenen herhangi bir taşerondu. Tuğla örme işlemlerini daha rasyonel hale getirmek için Taylor'un zaman etütlerine önem vermesinin yanısıra hareket etüdü çalışmalarınada hız vermiştir. Tuğla örme işleminde yaptığı basitleştirmede dış duvar örmesinde 18 hareketi 4,5 harekete, iç duvar örmesinde 18 hareketi 2 harekete düşürerek bir işçinin saatte örebileceği tuğla sayısını 120'den 350'ye yükseltmiştir. Frank Gilbreth işle ilgili hareketleri temel on yedi harekete ayırdı ve bunlara "Therblig" adını verdi. Bunlar arasında pozisyon bulma, kucaklama, bekleme, nakletme, boşluk gibi hareketler vardı. Diğer önemli buluşları Cyclegraph ve Chronocylegraph tekniği ve mikrokronometredir. Cyclegraph tekniğinde; parmağa, ele, kola, bileğe bir elektrik ampulü bağlamayı ve çalışırken yapılan hareketleri ışık çizgileri halinde saptamış bunun ise bir fotoğraf makinasının yardımıyla yapmıştır. Kameraların el manivelasıyla işletilebildiği dönemlerdir. Gilbreth, dakikanın 1/2000 zamanına kadar kayıt yapabilen, geniş yelkovanlı ekranı tarayabilen bir saat ile mikro kronometreyi icat etmiş ve filim endüstrisine kazandırmıştır. Lillian Gilbreth'in psikoloji ve işletme konusunda güçlü bir eğitimi vardı ve daha iyi iş yöntemleri geliştirebilmek için eşiyle beraber çalışmaya başladı. En ünlü çalışmaları insanları çalışıyorken filme almak ve sonra bu film üzerinde çalışarak bireyin hareketlerini analiz etmektir. Gilbreth'lerin üzerinde durdukları zaman etüdü işteki gereksiz hareketleri ortadan kaldırarak verim artışı, zaman tasarrufu gibi birçok olumlu sonuca ulaştı. Frank Gilbreth'in ölümüne kadar onunla çalışan Lillian Gilbreth daha sonra F.Gilbreth'in mesajını ABD'ye ve ardındanda tüm dünyaya yaydı. Yazıları ve konuşmaları bu gün için bile Bilimsel Yönetimin ev kurmada ve aile geliştirmede uygulaması, makinalaşmanın işçi tatmini üzerindeki etkileri, kadınların neden yönetimde başarılı olduğu, zaman ve enerjinin nasıl tasarruf edileceği gibi konularda ilginç çalışmalar yapmıştır. O'nun uygulamalı psikolojiye dayanan fikirlerini dünya çapında yaptığı gezilerle pekiştirmesi O'nu yönetimin First Lady'si yapmıştır. [B][COLOR=#ff0000]c)Harrington Emerson (1853-1931) [/COLOR][/B] Verimlilik mühendisliği konusunda Amerikan Endüstrisine yeni zaman metotları ve tasarruf yolları getirmiştir. Taylor ile çağdaş olmalarına rağmen işletmeye farklı bir açıdan bakmıştır. İşletmeyi bir bütün olarak görmüş, etkili bir organizasyon kurulmaması neticesinde, insan, makina ve malzeme israfının olacağını ifade etmiştir. Lüzumsuz israfı önleyerek verimliliğe ulaşılabileceğini ileri sürmüştür. 1911 yılında, Engineering Magazine Company, Emerson'un "Efficiency as a Basic for Operation and Wages (Faaliyetler ve ücretler için bir temel olarak verimlilik)" adlı kitabını yayınladı.1913 yılında "The twelve Principles of Efficiency (Verimliliğin oniki ilkesi)" yayınlandı. Bu ilkeler şunlardır; 1-Açıkça belirtilmiş amaçlar 2-Sağduyu 3-Uzman kişilere danışmak 4-Disiplin sağlamak 5-Adil davranmak 6-Düzenli, güvenli ve yeterli kayıtlar 7-İşin planlanması 8-Standart ve programlar 9-Standartlaştırılmış koşullar 10-Standartlaştırılmış işlemler 11-İş tanımları yapılması 12-Verimlilik ödülü Emerson bir taraftan verimlilik mühendisliğini geliştirirken diğer yandan kurmay ilkesini benimseyenlerdendi. [B][COLOR=#ff0000]d)Hennry Gannt(1861-1919)[/COLOR][/B] Gantt, Frederick Taylor'un yardımcısı olarak Midvale çelik fabrikasında çalıştı ve ismiyle anılan Gantt primli ücret sistemini burada geliştirdi. Mevcut yönetim uygulamalarına karşı çıkmış işçi psikolojisi ve moral kavramı üzerinde durarak önderlik ve motivasyon kavramının önemini vurgulamıştır. Çalışanların organizasyondaki şematik varlıklarıyla değil psikolojik ve sosyal varlıkları üzerinde durarak Taylor'dan farklı bir yaklaşımda bulunmuştur. Taylor, işin organizasyonu üzerinde dururken Gantt işi yapan kişinin dikkate alınmasını önermiş, verimlilikte güdülemenin çok önemli olduğunu ısrarla savunmuştur. [B]GANTT'IN GÖRÜŞ VE İLKELERİ[/B] İlk olarak İş ve Bonus ücret ödeme sisteminden bahsedebiliriz. İş ve Bonus ücret ödeme sisteminin amacı; iş sahibi ve işveren çıkarlarını uyumlaştırmak, çalışanlara adil davranmak ve işçinin en iyi çalışma biçimini seçmesidir. Sistem şöyle işleyecekti; Bir işçi verilen işi, işe göre belirlenen zamanda tamamlarsa günlük ücretine ilaveten belli bir Bonus alacaktı. Ancak belli bir işi saptanan zamanda tamamlayamazsa sadece günlük ücretini alacaktı. Yani; S= Ücret toplamı B= Baz ücret b= Bonus n= İşçi tarafından fiilen bir saatte yapılan parça adeti N= İşçi tarafından fiilen bir saatte yapılması gereken parça adeti [INDENT]n>N ise S=B+b n=N ise S=B+b n<N ise S=B olacaktır.[/INDENT] Gantt her işçiye belli bir ücreti hak olarak ödeyip, çaba harcayanı ödüllendirerek ücretlendirmeyi bir teşvik aracı olarak kullanmış konuya daha insancıl bir boyut getirmiştir. Ancak Taylor gibi Gantt'da işverenlerin ve sendikaların tepkisi ile karşılaştı. Gantt'ın diğer bir yeniliği Gantt şemalarıdır. Bu uygulama günümüzdeki PERT (Program evaluation and Rewlew Tecniques) in temelini oluşturmuştur. Gantt şemaları temelde plana dayanır. Bu plana göre neler yapıldı ve neler yapılmalıydı ortaya konmakta ve denetim aracı olabilmekteydi. İşin neden istenildiği zaman yapılmadığı araştırılarak aksaklıkların giderilmesi sağlanabilirdi. [/QUOTE]
Alıntıları ekle...
İsim
Spam kontrolü
En iyi yönetim şekli?
Cevapla
Forumlar
Güncel
Makaleler, Araştırma Yazıları
Yönetim Tarihi
Top