Yargı :
Kavramların ne biçimde oluştuklarını yukarıdaki konularda gördük. Kavramlar oluştuktan sonra, oldukları gibi zihinde kalmazlar. Zihin bunları işlemekle devam eder. Kavramların ilk işlenmesi, bunların birbirlerine yaklaştırılmasıyla ya da uzaklaştırılmasıyla olur. Örneğin : Altın madendir dediğimiz zaman, altın ve maden kavramlarını birbirine yaklaştırmış oluruz. Altın canlı değildir dediğimiz zaman altın ve canlılık kavramlarımı birbirinden uzaklaştırmış oluruz.
işte, iki kavram arasındaki bağlantıları araştırarak bunları birbirine yaklaştırmaya ya da birbirinden uzaklaştırmaya yargı (hüküm) dendir. Başka bir deyişle yargı, bir maksadı tam olarak belirten kavram dizisidir.
Yargıların sözle söylenmesine mantıkta «önerme» denir. İnsan zihninde kavramlar ve fikirler oluştuktan sonra bunlar tek başlarına, birbirlerinden ayrı olarak kaldıkça hiçbir anlam ifade etmezler. Zihnimizde bu kavramlar arasında bağlar kurmağa veya iki kavram arasındaki bağlantıyı tasdik veya reddetmeye psikolojide yargı (hüküm); yargıların sözle söylenmesine mantıkta önerme adı verilir.
Bir önermenin üç elemanı vardır. Bunlar :
1- Özne (süje), Kendisine sıfat yüklenen terime özne,
2- Sıfat (yüklem), Özneye verilen niteliğe sıfat,
3- Bağ, İki terim arasındaki bağıntıyı kuran kelimeye de bağ denir.
Örneğin : «Papatya beyazdır» önermesinde, «papatya» özne; «beyaz» sıfat; «dır» eki de bağdır. «Kedi sadık değildir» dediğimiz zaman bu önermede kedi «özne»; sadık, «sıfat»; «değildir» ise bağdır.
Yalnız burada bir noktaya dikkat edilmesi gerekir. Bütün önermeler «dir», «değildir» biçiminde «irmek» fiili ile sonuçlanmazlar, örneğin : Dünya dönüyor, öğrenci çalışmıyor, gibi. Böyle durumlarda fiilin son bölümü bağ ödevini görmektedir.
Kavramların ne biçimde oluştuklarını yukarıdaki konularda gördük. Kavramlar oluştuktan sonra, oldukları gibi zihinde kalmazlar. Zihin bunları işlemekle devam eder. Kavramların ilk işlenmesi, bunların birbirlerine yaklaştırılmasıyla ya da uzaklaştırılmasıyla olur. Örneğin : Altın madendir dediğimiz zaman, altın ve maden kavramlarını birbirine yaklaştırmış oluruz. Altın canlı değildir dediğimiz zaman altın ve canlılık kavramlarımı birbirinden uzaklaştırmış oluruz.
işte, iki kavram arasındaki bağlantıları araştırarak bunları birbirine yaklaştırmaya ya da birbirinden uzaklaştırmaya yargı (hüküm) dendir. Başka bir deyişle yargı, bir maksadı tam olarak belirten kavram dizisidir.
Yargıların sözle söylenmesine mantıkta «önerme» denir. İnsan zihninde kavramlar ve fikirler oluştuktan sonra bunlar tek başlarına, birbirlerinden ayrı olarak kaldıkça hiçbir anlam ifade etmezler. Zihnimizde bu kavramlar arasında bağlar kurmağa veya iki kavram arasındaki bağlantıyı tasdik veya reddetmeye psikolojide yargı (hüküm); yargıların sözle söylenmesine mantıkta önerme adı verilir.
Bir önermenin üç elemanı vardır. Bunlar :
1- Özne (süje), Kendisine sıfat yüklenen terime özne,
2- Sıfat (yüklem), Özneye verilen niteliğe sıfat,
3- Bağ, İki terim arasındaki bağıntıyı kuran kelimeye de bağ denir.
Örneğin : «Papatya beyazdır» önermesinde, «papatya» özne; «beyaz» sıfat; «dır» eki de bağdır. «Kedi sadık değildir» dediğimiz zaman bu önermede kedi «özne»; sadık, «sıfat»; «değildir» ise bağdır.
Yalnız burada bir noktaya dikkat edilmesi gerekir. Bütün önermeler «dir», «değildir» biçiminde «irmek» fiili ile sonuçlanmazlar, örneğin : Dünya dönüyor, öğrenci çalışmıyor, gibi. Böyle durumlarda fiilin son bölümü bağ ödevini görmektedir.
