"p, ç, t, k" seslerinden biri ile biten Türkçe veya yabancı kelimelere ünlü ile başlayan ekler (yapım veya çekim eki) getirilince, kelime sonundaki sert ünsüz yumuşar ve "b, c, d, g, ğ" ye dönüşür. Bu duruma ünsüz yumuşaması denir. Hatta "g" nin "ğ" ye dönüştüğü de görülür:
Örnekler:
ağaç→ağaca, çocuk→çocuğu, senet→senedin
dolap→dolabın, ekmek→ekmeği, kitap→kitabım
tüfek→tüfeği, diyalog→diyaloğu...
almak→almağa...
Bu daha çok sert ünsüzün iki ünlü arasında kalmasının sonucudur, ama kelime sonunda iki ünsüz bulunduğunda da yumuşama görülmektedir. Öyleyse bu yumuşama tamamen sert ünsüzden sonra gelen ünlüyle ilgilidir:
Örnekler:
borç→borcum, kalp→kalbi, kurt→kurdun, denk→dengim, renk→rengi, kepenk→kepengi
Sanat, millet, devlet, ahlâk, cumhuriyet, evrak, hukuk, sepet gibi bazı yabancı kelimelerde yumuşama olmaz:
Örnekler:
ahlâkım, merakımı, anketin, sanatı, millete, devletin, sürati, hakikatin, tazyiki, hukukun...
Sert ünsüzle biten özel isimlerde meydana gelen yumuşama yazıda gösterilmez, telâffuzdan anlaşılır:
Örnekler:
Gemlik'e (okunuşu: gemliğe), Ahmet'i (okunuşu: ahmedi)...
Yumuşama, tek heceli kelimelerde bazen görülse de genellikle yoktur:
Örnekler:
ip-e, suç-u, et-e, ak-ı, at-a, ok-u, aç-ı, tok-a, alt-ında, birik-en, acık-an, lig-in, org-um...
cep→ceb-i, kap→kab-ı, çok→çoğ-u, taç→tac-ı, yurt→yurd-u...
Ünsüz Yumuşaması Nedir (Detay ve Örnek)
"p, ç, t, k" sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak "b, c, d, g-ğ" biçimlerine dönüşür. Bu olaya ünsüz yumuşaması denir.
p, ç, t, k - b, c, d, g-ğ
SERT ---- YUMUŞAK
dolap - ın → dolabın
SERT ---- YUMUŞAK
p - b
ünsüz yumuşaması
ilaç - ım → ilacım
SERT ---- YUMUŞAK
ç - c
ünsüz yumuşaması
kanat - ı → kanadı
SERT ---- YUMUŞAK
t - d
ünsüz yumuşaması
gözlük - üm → gözlüğüm
SERT ---- YUMUŞAK
k - ğ
ünsüz yumuşaması
ahenk - i → ahengi
SERT ---- YUMUŞAK
k - g
ünsüz yumuşaması
* Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine "ünsüz yumuşaması" meydana gelir.
gel - ecek - iz → geleceğiz
SERT ---- YUMUŞAK
k - ğ
ünsüz yumuşaması
NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde "ünsüz yumuşaması" görülmez.
hukuk - un → hukukun
saç - ım → saçım
devlet - in → devletin
çöp - ü → çöpü
Örnekler:
ağaç→ağaca, çocuk→çocuğu, senet→senedin
dolap→dolabın, ekmek→ekmeği, kitap→kitabım
tüfek→tüfeği, diyalog→diyaloğu...
almak→almağa...
Bu daha çok sert ünsüzün iki ünlü arasında kalmasının sonucudur, ama kelime sonunda iki ünsüz bulunduğunda da yumuşama görülmektedir. Öyleyse bu yumuşama tamamen sert ünsüzden sonra gelen ünlüyle ilgilidir:
Örnekler:
borç→borcum, kalp→kalbi, kurt→kurdun, denk→dengim, renk→rengi, kepenk→kepengi
Sanat, millet, devlet, ahlâk, cumhuriyet, evrak, hukuk, sepet gibi bazı yabancı kelimelerde yumuşama olmaz:
Örnekler:
ahlâkım, merakımı, anketin, sanatı, millete, devletin, sürati, hakikatin, tazyiki, hukukun...
Sert ünsüzle biten özel isimlerde meydana gelen yumuşama yazıda gösterilmez, telâffuzdan anlaşılır:
Örnekler:
Gemlik'e (okunuşu: gemliğe), Ahmet'i (okunuşu: ahmedi)...
Yumuşama, tek heceli kelimelerde bazen görülse de genellikle yoktur:
Örnekler:
ip-e, suç-u, et-e, ak-ı, at-a, ok-u, aç-ı, tok-a, alt-ında, birik-en, acık-an, lig-in, org-um...
cep→ceb-i, kap→kab-ı, çok→çoğ-u, taç→tac-ı, yurt→yurd-u...
Ünsüz Yumuşaması Nedir (Detay ve Örnek)
"p, ç, t, k" sert ünsüzleriyle biten sözcük veya eklere, ünlüyle başlayan bir ek ya da sözcük getirildiğinde bu ünsüzler yumuşayarak "b, c, d, g-ğ" biçimlerine dönüşür. Bu olaya ünsüz yumuşaması denir.
p, ç, t, k - b, c, d, g-ğ
SERT ---- YUMUŞAK
dolap - ın → dolabın
SERT ---- YUMUŞAK
p - b
ünsüz yumuşaması
ilaç - ım → ilacım
SERT ---- YUMUŞAK
ç - c
ünsüz yumuşaması
kanat - ı → kanadı
SERT ---- YUMUŞAK
t - d
ünsüz yumuşaması
gözlük - üm → gözlüğüm
SERT ---- YUMUŞAK
k - ğ
ünsüz yumuşaması
ahenk - i → ahengi
SERT ---- YUMUŞAK
k - g
ünsüz yumuşaması
* Sert ünsüzle biten eklerden sonra ünlüyle başlayan başka bir ek getirildiğinde yine "ünsüz yumuşaması" meydana gelir.
gel - ecek - iz → geleceğiz
SERT ---- YUMUŞAK
k - ğ
ünsüz yumuşaması
NOT: Sert ünsüzle biten bazı sözcüklerde "ünsüz yumuşaması" görülmez.
hukuk - un → hukukun
saç - ım → saçım
devlet - in → devletin
çöp - ü → çöpü
