Forumlar
Yeni Mesajlar
CerezExtra
EĞLENCE ↓
Şans Kurabiyesi
Renk Falınız
ÇerezRADYO
Sevgiliye Özel
ÇerezDERGİ
Hızlı Okuma Testleri
Pratik Çözümler
Yeniler
Yeni Mesajlar
Yeni ürünler
Yeni kaynaklar
Son Aktiviteler
İndir
En son incelemeler
Dükkan
Giriş
Kayıt
Yeniler
Yeni Mesajlar
Menu
Giriş
Kayıt
Uygulamayı yükle
Yükle
Forumlar
Eğitim
BilgiBANK
Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları
Ünlü ve Ünsüz Harflerin Nitelikleri
JavaScript devre dışı bırakıldı. Daha iyi bir deneyim için, devam etmeden önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Konuya cevap yaz
Mesaj
<blockquote data-quote="YoRuMSuZ" data-source="post: 805823" data-attributes="member: 1"><p><strong><span style="color: #ff0000">Ünlülerin Nitelikleri</span></strong></p><p></p><p>Dilimizde 8 ünlü vardır: <span style="font-family: 'Courier New'"><span style="font-size: 18px">a, e, ı, i, o, ö, u, ü.</span></span></p><p></p><p>Bunlar, çıkış yeri ve dilin durumuna, dudakların durumuna, ağzın açıklığına göre şu şekilde sınıflandırılır:</p><p></p><p><strong>A. Çıkış yeri ve dilin durumuna göre</strong></p><p style="margin-left: 20px">1. Kalın ünlüler: a, ı, o, u</p> <p style="margin-left: 20px">2. İnce ünlüler: e, i, ö, ü</p><p><strong>B. Dudakların durumuna göre</strong></p><p style="margin-left: 20px">1. Düz ünlüler: a, e, ı, i</p> <p style="margin-left: 20px">2. Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü</p><p><strong>C. Ağzın açıklığına göre</strong></p><p style="margin-left: 20px">1. Geniş ünlüler: a, e, o, ö</p> <p style="margin-left: 20px">2. Dar ünlüler: ı, i, u, ü</p><p></p><p>Ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir:</p><p></p><p><img src="http://i.imgur.com/GlZ4xjY.png" alt="" class="fr-fic fr-dii fr-draggable " style="" /></p><p></p><p></p><p><strong><span style="color: #ff0000">Ünsüzlerin Nitelikleri</span></strong></p><p></p><p>Dilimizde 21 ünsüz vardır:</p><p></p><p><span style="font-family: 'Courier New'"><span style="font-size: 18px">b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.</span></span></p><p></p><p>Ünsüzler ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre iki gruba ayrılır:</p><p></p><p><strong>1. Tonlu (yumuşak) ünsüzler,</strong></p><p><strong>2. Tonsuz (sert) ünsüzler.</strong></p><p></p><p>Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere <strong>tonlu (yumuşak) ünsüzler</strong> adı verilir:</p><p></p><p><em>b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.</em></p><p></p><p>Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere<strong> tonsuz (sert) ünsüzler </strong>denir:</p><p></p><p><em>ç, f, h, k, p, s, ş, t.</em></p><p></p><p>Türk alfabesinde her ünsüz bir harfle yazılır. Buna karşılık Almanca, Fransızca, İngilizce, Macarca gibi dillerde tek sesi göstermek için ikili veya üçlü harfler de kullanılır:</p><p></p><p><em>ch, cs, cz, sch, sh, sz, zs </em>gibi. Bunlar, sözlük, dizin ve ansiklopedilerde ch, cs ... şeklinde alfabetik sıraya girerler.</p><p></p><p>Lâtin alfabesine dayanan Çek, Hırvat, Romen vb. ulusların yazı sistemlerinde birtakım özel harfler de vardır:</p><p></p><p><em>č, š, ž, ţ</em> gibi.</p><p></p><p>Bugünkü Türkiye Türkçesinde kökeni Türkçe olan kelimelerin sonunda tonlu (yumuşak) b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz: </p><p></p><p><em>ağaç, ak, at, büyük, ip, ot, saç, üç, yoğurt, yurt.</em></p><p></p><p>Ancak, anlam farkını belirtmek üzere ad, od, sac gibi birkaç kelimenin yazılışında buna uyulmaz:</p><p></p><p><em>ad (isim), at (binek hayvanı); od (ateş), ot (bitki); sac (yassı demir), saç (kıl).</em></p><p></p><p>Dilimizdeki alıntılar da hac, şad, yad gibi birkaç örnek dışında, kelime sonunda tonsuzlaşma kuralına uymuştur:</p><p></p><p><em>sebep (< sebeb), kitap (< kitab), bent (< bend), cilt (< cild), bant (< band), etüt (< etüd), metot (< metod), standart (< standard), ahenk (< aheng), hevenk (< aveng), renk (< reng).</em> Bu gibi alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında tonsuz (sert) ünsüzler tonlulaşır (yumuşar):</p><p></p><p><em>sebep / sebebi, kitap / kitabı, bent / bendi, cilt / cildi, etüt / etüdü, metot / metodu, ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi.</em> Buna karşılık bank, tank gibi birkaç yabancı kelime bu kurala uymaz.</p><p></p><p><strong>UYARI </strong>: Bazı alıntı sözlerde tonlulaşma (yumuşama) olmaz:</p><p></p><p><em>ahlâk / ahlâkın, cumhuriyet / cumhuriyete, evrak / evrakı, hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti.</em></p><p></p><p>Birden fazla heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri iki ünlü arasında kalınca tonlulaşarak (yumuşayarak) b, c, d, ğ'ye dönüşür:</p><p></p><p><em>çalap / çalabı, kelep / kelebi; ağaç / ağacı, kazanç / kazancı; geçit / geçidi, kanat / kanadı; başak / başağı, bıçak / bıçağı, çocuk / çocuğu, dudak / dudağı, durak / durağı, uzak / uzağı.</em></p><p></p><p>Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri ise iki ünlü arasında kalınca çoğunlukla korunur:</p><p></p><p><em>ak / akı; at / atı; ek / eki; et / eti; göç / göçü; ip / ipi; kaç / kaça, kaçıncı; kök / kökü; ok / oku; ot / otu; saç / saçı; sap / sapı; suç / suçu; üç / üçü, üçüncü.</em></p><p></p><p>Ancak, tek heceli olduğu hâlde sonundaki ünsüzü tonlulaşan (yumuşayan) kelimeler de vardır:</p><p></p><p><em>but / budu, dip / dibi, gök / göğü, kap / kabı, kurt / kurdu, uç / ucu, yurt / yurdu.</em></p><p></p><p>Dilimizde tonsuz (sert) ünsüzle biten kelimelere gelen ekler tonsuz (sert) ünsüzle başlar:</p><p></p><p><em>aç-tı, aş-çı, bak-tım, bas-kı, çiçek-ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, süt-çü.</em></p><p></p><p>Buna karşılık üçgen, dörtgen, beşgen, dikgen, çokgen kelimeleri bu kurala uymaz.</p></blockquote><p></p>
[QUOTE="YoRuMSuZ, post: 805823, member: 1"] [B][COLOR=#ff0000]Ünlülerin Nitelikleri[/COLOR][/B] Dilimizde 8 ünlü vardır: [FONT=Courier New][SIZE=5]a, e, ı, i, o, ö, u, ü.[/SIZE][/FONT] Bunlar, çıkış yeri ve dilin durumuna, dudakların durumuna, ağzın açıklığına göre şu şekilde sınıflandırılır: [B]A. Çıkış yeri ve dilin durumuna göre[/B] [INDENT]1. Kalın ünlüler: a, ı, o, u 2. İnce ünlüler: e, i, ö, ü[/INDENT] [B]B. Dudakların durumuna göre[/B] [INDENT]1. Düz ünlüler: a, e, ı, i 2. Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü[/INDENT] [B]C. Ağzın açıklığına göre[/B] [INDENT]1. Geniş ünlüler: a, e, o, ö 2. Dar ünlüler: ı, i, u, ü[/INDENT] Ünlülerin nitelikleri aşağıdaki çizelgede toplu olarak gösterilmiştir: [IMG]http://i.imgur.com/GlZ4xjY.png[/IMG] [B][COLOR=#ff0000]Ünsüzlerin Nitelikleri[/COLOR][/B] Dilimizde 21 ünsüz vardır: [FONT=Courier New][SIZE=5]b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.[/SIZE][/FONT] Ünsüzler ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre iki gruba ayrılır: [B]1. Tonlu (yumuşak) ünsüzler, 2. Tonsuz (sert) ünsüzler.[/B] Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere [B]tonlu (yumuşak) ünsüzler[/B] adı verilir: [I]b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.[/I] Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere[B] tonsuz (sert) ünsüzler [/B]denir: [I]ç, f, h, k, p, s, ş, t.[/I] Türk alfabesinde her ünsüz bir harfle yazılır. Buna karşılık Almanca, Fransızca, İngilizce, Macarca gibi dillerde tek sesi göstermek için ikili veya üçlü harfler de kullanılır: [I]ch, cs, cz, sch, sh, sz, zs [/I]gibi. Bunlar, sözlük, dizin ve ansiklopedilerde ch, cs ... şeklinde alfabetik sıraya girerler. Lâtin alfabesine dayanan Çek, Hırvat, Romen vb. ulusların yazı sistemlerinde birtakım özel harfler de vardır: [I]č, š, ž, ţ[/I] gibi. Bugünkü Türkiye Türkçesinde kökeni Türkçe olan kelimelerin sonunda tonlu (yumuşak) b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz: [I]ağaç, ak, at, büyük, ip, ot, saç, üç, yoğurt, yurt.[/I] Ancak, anlam farkını belirtmek üzere ad, od, sac gibi birkaç kelimenin yazılışında buna uyulmaz: [I]ad (isim), at (binek hayvanı); od (ateş), ot (bitki); sac (yassı demir), saç (kıl).[/I] Dilimizdeki alıntılar da hac, şad, yad gibi birkaç örnek dışında, kelime sonunda tonsuzlaşma kuralına uymuştur: [I]sebep (< sebeb), kitap (< kitab), bent (< bend), cilt (< cild), bant (< band), etüt (< etüd), metot (< metod), standart (< standard), ahenk (< aheng), hevenk (< aveng), renk (< reng).[/I] Bu gibi alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında tonsuz (sert) ünsüzler tonlulaşır (yumuşar): [I]sebep / sebebi, kitap / kitabı, bent / bendi, cilt / cildi, etüt / etüdü, metot / metodu, ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi.[/I] Buna karşılık bank, tank gibi birkaç yabancı kelime bu kurala uymaz. [B]UYARI [/B]: Bazı alıntı sözlerde tonlulaşma (yumuşama) olmaz: [I]ahlâk / ahlâkın, cumhuriyet / cumhuriyete, evrak / evrakı, hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti.[/I] Birden fazla heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri iki ünlü arasında kalınca tonlulaşarak (yumuşayarak) b, c, d, ğ'ye dönüşür: [I]çalap / çalabı, kelep / kelebi; ağaç / ağacı, kazanç / kazancı; geçit / geçidi, kanat / kanadı; başak / başağı, bıçak / bıçağı, çocuk / çocuğu, dudak / dudağı, durak / durağı, uzak / uzağı.[/I] Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri ise iki ünlü arasında kalınca çoğunlukla korunur: [I]ak / akı; at / atı; ek / eki; et / eti; göç / göçü; ip / ipi; kaç / kaça, kaçıncı; kök / kökü; ok / oku; ot / otu; saç / saçı; sap / sapı; suç / suçu; üç / üçü, üçüncü.[/I] Ancak, tek heceli olduğu hâlde sonundaki ünsüzü tonlulaşan (yumuşayan) kelimeler de vardır: [I]but / budu, dip / dibi, gök / göğü, kap / kabı, kurt / kurdu, uç / ucu, yurt / yurdu.[/I] Dilimizde tonsuz (sert) ünsüzle biten kelimelere gelen ekler tonsuz (sert) ünsüzle başlar: [I]aç-tı, aş-çı, bak-tım, bas-kı, çiçek-ten, düş-kün, geç-tim, ipek-çi, seç-kin, seç-ti, süt-çü.[/I] Buna karşılık üçgen, dörtgen, beşgen, dikgen, çokgen kelimeleri bu kurala uymaz. [/QUOTE]
Alıntıları ekle...
İsim
Spam kontrolü
Ülkemizin kuzeyindeki deniz hangisidir? (bitişik yazınız)
Cevapla
Forumlar
Eğitim
BilgiBANK
Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları
Ünlü ve Ünsüz Harflerin Nitelikleri
Top