Tuva ya da Tıva, Rusya Federasyonu içinde özerk Türk Cumhuriyetidir.
Tuvalar; 313.940'ı Tuva Cumhuriyetinde, 100.000'i, Moğolistan'da, 4.000' i Çinde yaşayan Türk halkıdır.
Tuvaların bir kısmı Türklerin Kırgız boyundan, bir kısmı Uygur boyundan olup Tuva üst kimliğini benimsemektedir. Dilleri; Türk dillerinin Sibirya grubuna ait Tuvacadır. Çocuklarına Türkçe isim verirler.
Tuva Türkleri birkaç dinin ve kültürün kesiştiği noktada yer almaktadır. Aynı topraklarda Hristiyanlar, Budistler ve Şamanlar barış içinde hayat sürdürmektedirler. XIII asırda Tuvaların Moğol İmparatorluğuna dahil olmalarıyla Buda ile tanışıklıkları başlar. Fakat bu dinin kabulu ve yaygınlaşması ancak Tuvaların Çin İmparatorluğuna XVIII asırda katılmalarıyla gerçekleşir. Buda dini Tuva halkının geleneksel örf ve adetlerini önemli ölçüde etkilemiştir. Tuvalar iki dinin arasında kendi hayat şartlarına uygun şekilde geleneklerini oluşturmuşlar. Şamanlık ve Budizm Tuvaların beşikten mezara kadarki tüm geleneklerine yansımıştır.
Günümüzde de Tuvada senkretik (karışmış) dini görüş yaygındır. Günlük hayatlarında Tuvalar her şeyi Şaman inanışlarına göre uygularken en çok hastalıkta bu uygulamadan medet unmuşlar. Tuvalar insan dünyasıyla ruh dünyasının arasında köprü oluşturan Şamanlığın insan sağlığını geri döndürdüğüne inanırlar. Şaman adetlerini uygularken transa geçen şaman, ruhların arasında bulunduğunu ve orada gördüklerini etrafındakilere anlatır.
Tuva Türkleri'nin hayatı, diğer Türk boylarında olduğu gibi XX. asra kadar hayvancılık ve avcılık üzerineydi. XIX. asrın sonlarında yoğun olarak başlayan Rus göçü bu hayatlarında büyük ölçüde değişikliğe sebep oldu. Ruslar 1884 yılında, ülkenin kuzeyinde bulunan Turan Kasabası'nı, 1914 yılında Başkent Kızıl'ı kurdular. İlk göçerlerin daha çok deri ticareti ve ağaç işleriyle uğraştıklarını görüyoruz. Göçer Tuva Türkleri'nin yerleşik hayata yoğun olarak Stalin zamanında geçtikleri görülür.
Tuva kendine has müzik üslubu ile bölgesinde bir önderdir. Gerek Buryat, Moğol ve gerekse Altay, Hakas şarkıcıları Tuva sanatçıları kadar etkili olamamışlardır. Tuva da boğazın derinliğinden söylenen şarkılar ve Tuva'nın Gırtlak Sanatçıları dünyaca tanınır.
Tuvalar; 313.940'ı Tuva Cumhuriyetinde, 100.000'i, Moğolistan'da, 4.000' i Çinde yaşayan Türk halkıdır.
Tuvaların bir kısmı Türklerin Kırgız boyundan, bir kısmı Uygur boyundan olup Tuva üst kimliğini benimsemektedir. Dilleri; Türk dillerinin Sibirya grubuna ait Tuvacadır. Çocuklarına Türkçe isim verirler.
Tuva Türkleri birkaç dinin ve kültürün kesiştiği noktada yer almaktadır. Aynı topraklarda Hristiyanlar, Budistler ve Şamanlar barış içinde hayat sürdürmektedirler. XIII asırda Tuvaların Moğol İmparatorluğuna dahil olmalarıyla Buda ile tanışıklıkları başlar. Fakat bu dinin kabulu ve yaygınlaşması ancak Tuvaların Çin İmparatorluğuna XVIII asırda katılmalarıyla gerçekleşir. Buda dini Tuva halkının geleneksel örf ve adetlerini önemli ölçüde etkilemiştir. Tuvalar iki dinin arasında kendi hayat şartlarına uygun şekilde geleneklerini oluşturmuşlar. Şamanlık ve Budizm Tuvaların beşikten mezara kadarki tüm geleneklerine yansımıştır.
Günümüzde de Tuvada senkretik (karışmış) dini görüş yaygındır. Günlük hayatlarında Tuvalar her şeyi Şaman inanışlarına göre uygularken en çok hastalıkta bu uygulamadan medet unmuşlar. Tuvalar insan dünyasıyla ruh dünyasının arasında köprü oluşturan Şamanlığın insan sağlığını geri döndürdüğüne inanırlar. Şaman adetlerini uygularken transa geçen şaman, ruhların arasında bulunduğunu ve orada gördüklerini etrafındakilere anlatır.
Tuva Türkleri'nin hayatı, diğer Türk boylarında olduğu gibi XX. asra kadar hayvancılık ve avcılık üzerineydi. XIX. asrın sonlarında yoğun olarak başlayan Rus göçü bu hayatlarında büyük ölçüde değişikliğe sebep oldu. Ruslar 1884 yılında, ülkenin kuzeyinde bulunan Turan Kasabası'nı, 1914 yılında Başkent Kızıl'ı kurdular. İlk göçerlerin daha çok deri ticareti ve ağaç işleriyle uğraştıklarını görüyoruz. Göçer Tuva Türkleri'nin yerleşik hayata yoğun olarak Stalin zamanında geçtikleri görülür.
Tuva kendine has müzik üslubu ile bölgesinde bir önderdir. Gerek Buryat, Moğol ve gerekse Altay, Hakas şarkıcıları Tuva sanatçıları kadar etkili olamamışlardır. Tuva da boğazın derinliğinden söylenen şarkılar ve Tuva'nın Gırtlak Sanatçıları dünyaca tanınır.
