• Merhaba Ziyaretçi.
    "Yapay Zeka Objektif " Fotoğraf Yarışması başladı. İlgili konuya  BURADAN  ulaşabilirsiniz. Sizi de bu yarışmada görmek isteriz...

Türkiye Muhasebe Standardı (TMS)

ZeyNoO

V.I.P
V.I.P
Amaç
1. Bu standardın amacı stoklarla ilgili muhasebe işlemlerini açıklamaktır. Muhasebede stokların muhasebeleştirilmesi ile ilgili temel konu, stokların bir varlık olarak muhasebeleştirilip, kullanılması ve elden çıkarılmasındaki gelirler ile karşılaştırılacak olan ilgili maliyetin belirlenmesidir.

Kapsam
2. Bu standart aşağıda sayılanlar dışındaki tüm stoklar için uygulanır.
• İnşaat sözleşmeleri ve beraberindeki hizmet sözleşmeleri
• Finansal araçlar
• Tarımsal faaliyetlerle ilgili canlılar ve hasat zamanındaki tarımsal ürünler
3. Bu standart aşağıda belirtilenler tarafından tutulan stokların ölçümünde kullanılmaz:
• Tarım ve orman ürünleri, hasat dönemi sonrası tarımsal ürün, mineral ve mineral ürünler üreticilerinin elinde bulundurdukları stoklar gerçekleşebilir değeriyle ölçüldüğünde değer değişikliği değişimin olduğu dönemde kar ve zarara yansıtılır
• Stokların rayiç değerlerinden satış giderlerini düşerek aracıların elinde bulundurdukları stoklar rayiç değerinden satış giderleri düşülerek değerlendirildiği için meydana gelen değişiklikler değişim döneminde kar yada zarara yansıtılır
4. 3'ün ilk maddesinde yer alan stoklar üretimin belli dönemlerinde net gerçekleşebilir değerleri ile ölçülürler.
5. Aracılar, kendileri ve başkası için mal alan satan kişilerdir.3'ün son maddesindeki stoklar,yakın gelecekte satma,kar elde etme ya da aracılık karı doğurmak amacıyla edinilir.Bu stoklar bu standardın sadece değerleme esaslarına tabi değildir.

Tanımlar
6. Aşağıdaki terimler bu standartta belirlenen anlamları ile kullanırlar
Stoklar;
• İşin normal akışı içinde satılmak için elde tutulan,
• Satılmak üzere üretilmekte olan
• Üretim sürecinde yada hizmet sunumunda kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde bulunan varlıklardır.
Net gerçekleşebilir değer; işin normal akışı içinde tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için tahmini satış giderleri toplamının düşürülmesiyle elde edilen tutardır.
Gerçeğe uygun değer; karşılıklı pazarlık ortamında, bir varlığın el değiştirmesi yada bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.
7. Net gerçekleşebilir değer; bir işletmenin, stokların satılmasından elde etmeyi beklediği net tutarı ifade eder.
8. Stoklar, tekrar satılmak üzere satın alınan ticari malları kapsar. Aynı zamanda işletme tarafından üretilen mamulleri, üretimdeki yarı mamülleri ve üretimde kullanılmak üzere bekleyen ilk madde ve malzemeleri de kapsar.

Stokların Değerlemesi
9. Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir.

Stokların Maliyeti
10. Stokların maliyeti, tüm satın alma ve dönüştürme maliyetlerini, stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir.

Satın Alma Maliyeti
11. Stokların satın alma maliyeti, satın alma fiyatı, ithalat vergileri, diğer vergilerve nakliye, yükleme boşaltma maliyetleri ile mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle doğrudan bağlantısı kurulabilen diğer maliyetleri içerir.

Dönüştürme Maliyetleri
12. Stokların dönüştürme maliyetleri,direkt işçilik giderleri gibi, üretimle doğrudan ilişkili maliyetleri kapsar.Sabit genel üretim maliyetleri;amortisman,fabrika binası, teçhizatın bakım onarım giderleri gibi, üretim miktarından bağımsız olarak nispeten sabit kalan dolaylı üretim maliyetleri ile fabrikanın yönetim ve idaresi ile ilgili maliyetlerdir. Değişken genel üretim giderleri, en direkt malzeme ve endirekt işçilik gibi, üretim miktarı ile birlikte doğru orantılı olarak değişen dolaylı üretim maliyetleridir.
13. Sabit genel üretim maliyetlerinin dönüştürme maliyetlerine dağıtımı, üretim faaliyetlerinin normal kapasitede olacağı varsayımına dayanır. Normal kapasite, planlanan bakım, onarım çalışmalarından kaynaklanacak kapasitede düşüklüğü de dikkate alınarak, normal koşullarda bir veya birkaç dönem veya sezonda elde edilmesi beklenen ortalama üretim miktarıdır. Her üretim birimine dağıtılan sabit genel üretim gider tutarı,düşük kapasite ya da atıl kapasite nedeniyle arttırılmaz. Dağıtılmayan genel üretim giderleri,gerçekleştiği dönemde gider olarak kaydedilip sonuç hesaplanır.
14. Üretim sürecinde aynı anda birden fazla ürün birlikte üretilebilir.Birlikte üretilen ürünler,her ürünün ana ürün olduğu “ortak ürünler” veya ana ürün ve yan ürün olabilir.

Diğer Maliyetler
15. Diğer maliyetler, ancak stokları mevcut konum ve duruma getirdikleri ölçüde stok maliyetine dahil edilirler.
16. Stokların maliyetine alınmayan ve oluştukları dönemin gideri olarak kabul edilen giderlere ilişkin örnekler şöyledir:
• Normalin üstünde gerçekleşen İlk madde ve malzeme, işçilik ve diğer üretim maliyetleri
• Bir sonraki üretim aşaması için zorunlu olanlar dışındaki depolama giderleri
• Stokların bulunduğu konum ve duruma gelmesinde katkısı olmayan genel yönetim giderleri v.s
• Satış giderleri
17. Borçlanma Maliyetleri Standardı”, borçlanma maliyetlerinin stokların maliyetine dahil edildiği sınırlı koşulları belirlemiştir.
18. Bir işletme stokları vadeli ödeme koşuluyla almış olabilir. Anlaşma peşin alım fiyatıyla ödenen fiyat arasında fark olan finansman unsuru içeriyorsa bunlar finanse edildiği dönemde faiz gideri olarak muhasebeleştirilir.

Hizmet Sunan İşletmelerde Stok Maliyeti
19. Verilen hizmetle ilgili hasılatın mali tablolara gelir olarak yansıtılmadığı durumlarda ilgili giderler stok hesabına yansıtılır. Hizmetin sunulmasında doğrudan görev alan personelin işçilik ücretleri ve diğer maliyetleri ile bunlarla ilişkili olabilecek genel giderleri içerir.

Canlı Varlıkların Hasatından Elde Edilen Tarımsal Ürünlerin Maliyeti
20. “Tarımsal Faaliyetler” Standardında belirtildiği üzere, işletmenin canlı varlıklarının hasatıyla elde etmiş olduğu tarımsal ürünler,hasat yerindeki gerçeğe uygun değerinden satış yerinde katlanılması beklenen maliyetler düşüldükten sonra bulunan net değeriyle değerlenir.Standardın uygulanması açısından stoğun maliyeti bu değerdir.

Maliyetin Ölçümüyle İlgili Teknikler
21. Sonuçlar maliyete yakınsa, stok maliyetinin ölçümüyle ilgili standart maliyet yöntemi ve perakende yöntemi gibi teknikler kullanılabilir. Standart maliyet hesabında, ilk madde ve malzemelerin, işçiliğin, verimliliğin ve kapasite kullanım oranlarının normal düzeyleri dikkate alınır.
22. Perakende yöntemi, perakende satış yapan işletmeler tarafından, diğer maliyet yöntemlerini uygulamanın pratik olmadığını, benzer kar marjlarına sahip, hızla değişen çok sayıda kalemden oluşan stokların değerlemesinde kullanılır. Kullanılacak yüzde oranının belirlenmesinde, gerçek satış fiyatının altında fiyatlandırılan stoklar dikkate alınır.

Stok Maliyetlerini Hesaplama Yöntemleri
23. Normal artlarda birbirleri ile ikame edilemeyen stok kalemleri ile özel projeler için üretilen veya satın alınan mal veya hizmetlerin maliyeti, her bir varlığa ilişkin özel maliyeti dikkate alınarak belirlenir.
24. Özel maliyet yöntemi genellikle birbirleri ile ikame edilebilen büyük miktardaki kalemlerden oluşan stoklar için uygun bir maliyet hesaplama yöntemi değildir.
25. 23. paragrafta belirtilenler dışında kalan stokların maliyeti, ilk giren ilk çıkar (FİFO) veya ağırlıklı ortalama maliyet yöntemlerinden biri uygulanarak belirlenir.
26. Örneğin; aynı stoklar işletmenin farklı bölümlerinde farkı bölümlerinde farklı kullanım alanına sahip olabilir. Ancak stokların coğrafi konumlarındaki bir farklılık tek basına aynı stok kalemi için farklı maliyet hesaplama yöntemlerinin kullanımını haklı çıkaracak yeterlilikte değildir.
27. FİFO yönteminde; ilk satın alınan veya üretilen stok kaleminin satıldığı ve dönem sonunda stokla kalan kalemlerin en son satın alınan veya üretilenden olduğu varsayılır. Ağırlıklı ortalama maliyet yönteminde; her stok kaleminin maliyeti, dönem başındaki benzer varlıkların ağırlıklı ortalama maliyetiyle dönem içinde satın alınan veya üretilen benzer varlıkların maliyetinin ağırlıklı ortalamasının alınmasıyla tespit edilir.

Net Gerçekleşebilir Değer
28. Stokların maliyeti; stokların zarar görmesi,kısmen ve tamamen kullanılmaz olması yada satış fiyatlarının düşmesi gibi durumlarda geri kazanılamayabilir ve stok maliyeti geri kazanılabilir tutardan daha yüksek olabilir. Maliyetlerin kullanım ve satış sonucu elde edilcek tutardan yüksek olması durumunda,stok değer düşüklüğü karşılığı ayrılır.
29. Stokların elde etme maliyetleri, bu maddede belirtilen istisnalar hariç her bir stok kalemi bazında net gerçekleşebilir değerine indirilir.
30. Net gerçekleşebilir değerin tahmini, hesaplama anında mevcut güvenilir kanıtlara göre stokların satılması durumunda elde edilmesi beklenen satış tutarları esas alınarak yapılır.
31. Net gerçekleşebilir değere ilişkin tahminler yapılırken, ayrıca, stokların elde tutulma amacıda dikkate alınır.Elde tutulan stoklar,satış sözleşmelerinde belirtilenden fazlaysa, fazlalık kısmın net gerçekleşebilir değeri,genel satış fiyatları dikkate alınarak yapılır.
32. İlk madde ve malzemelerin fiyatlarındaki azalış, mamullerin maliyetinin net gerçekleşebilir değerinden daha yüksek olacağını gösteriyorsa, ilk madde ve malzemelerin değeri net gerçekleşebilir değerine düşülür.
33. Her finansal tablo dönem itibariyle,net gerçekleşebilir değeri yeniden gözden geçirilir.

Gider Olarak Kaydetme
34. Stoklar satıldığında, bu stokların kayıtlı değeri, bu stoklarla ilgili hasılatın finansal tablolara alındığı dönemde gider olarak muhasebeleştirilir.
35. İşletmelerde kullanılmak üzere imal ve inşa edilen varlıklar için kullanılan stoklar, bu varlıkların maliyetine yüklenerek varlıkların hizmet süresi içinde gidere dönüştürülür.

Raporlanacak Bilgiler
36. Finansal tablo ve dipnotlarında aşağıdaki hususlar açıklanır:
• Stokların değerlemesinde benimsenen muhasebe politikaları, kullanılan maliyet hesaplama yöntemleri
• Stokların toplam kayıtlı değerleri ve stokların işletmeye uygun şekilde sınıflandırılmış bazda ayrı ayrı tutarları
• Dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarları
• Yükümlülükler için teminat olarak gösterilen stokların kayıtlı değeri vs…
37. Farklı sınıflandırmaya tabi olan stokların kayıtlı değeriyle bu varlıklarda gerçekleşen değişimin boyutu hakkındaki bilgi finansal tablo kullanıcıları açısından yararlıdır.
38. Dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı, başka bir deyişle satılan malın malın maliyeti, satılan stokların ölçümünde stok maliyetine giren unsurlardan ve stok maliyetine dağıtılmayıp doğrudan gider kaydedilen genel üretim maliyetlerinden ve üretim maliyetiyle ilgili fire ve kayıpların anormal üretim gideri tutarlarından oluşur.
39. Bazı işletmeler dönem içinde gider kaydedilen stokların maliyetinden başka tutarlarında kamuya açıklandığı bir kar veya zarar formatı oluşturabilir.

Yürürlük Tarihi
40. Bu standart, 31/12/2005'den sonra başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girer.
 
Top