Telefonun Türkçesi

Bilindiği gibi telefon yabancı kökenlidir, alıntıdır. Bizler Türkçemize ne kadar önem versek de iş üretime geldi mi el bunda başarılı. Bizler ise gitgide tüketiciliğe alıştık ve artık hazıra konuyoruz. Bu yüzden bu aygıtı da alırken adını da hazır alındı. Karşılıklar bulunmaya çalışılmış olabilir ama hazırcılık ve tüketicilik ne yazık ki böyle olumsuz etkilemiştir. Türkçe karşılıkları bulmayı zorlaştırdı. Ancak bu hiçbir zaman bulunamaz demek değildir. En iyi bulma yolu ise doğal yöntemdir. Sözler doğal yollarla daha kolay oluşur, doğar. Neyse konuyu çok uzatmadan telefon için artık Türkçe karşılığının bu doğal yolunun geldiğini düşünüyorum. İşte telefonun Türkçe karşılığını doğduran yol;

Türkiye'de "telefon etmek" sözünün yerine yaygın olarak "aramak" denilmekte. Biz de "telefon" için "aramak" sözümüzden yararlanacağız. Geriye bir eylemden ad yapan eki kalıyor. Bunun için yine halkın "soyacak (meyve ve sebze kabuklarını soymak için kullanılan bir tür bıçak), kesecek, açacak..." sözlerinden yararlanıp en sonunda telefonun Türkçesi için "arayacak" sözü doğmuştur.

Telefon için bir karşılık daha var. Eskiden telefonlar tuşlu bile değillerdi, çevirmeliydi. Yani çevirerek aranıyordu. Çevirmek sözü de yaygın biçimde kullanılıyordu. Bunun da önemli olduğunu düşünerek "çevirmek" sözünden karşılık düşündüm ve ilk başta "çevirkonuş" diye aklıma gelmişti. Sonra "arayacak" sözünü bulunca burdaki eylemden ad yapan eki çevirmek eylemine de getirerek "çevircek" ikinci karşılığını buldum. Daha sonra telefonla ilgili internetten biraz bilgiye baktığımda fizik terimi için de "çevircek" karşılığının uygun olduğuna daha da inandım. Bilgiye göre telefon; sesi önce elektriğe çevirip ilettikten sonra tekrar sese çeviriyormuş. Bu da benim için yeterli oldu.

Konuyu çok uzattım :P Özetle;

telefon etmek: aramak, çevirmek.
telefon: arayacak, çevircek.
 
Top