Süleyman DEMİREL

KıRMıZı

TeK BaşıNa CUMHURİYET
V.I.P
452px-Suleyman_Demirel_1998.jpg

9. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Görev Süresi
16 Mayıs 1993 – 16 Mayıs 2000
Yerine geldiği Turgut Özal
Yerine gelen Ahmet Necdet Sezer
Doğum 1 Kasım 1924 (1924-11-01) (86 yaşında)
Isparta, Türkiye
Partisi Adalet Partisi, Doğru Yol Partisi
Eşi(leri) Nazmiye Demirel (12 Mart 1948-)

Sami Süleyman Gündoğdu Demirel (d. 1 Kasım 1924, İslamköy, Atabey / Isparta) Türkiye Cumhuriyeti'nin 9. cumhurbaşkanı, 7 farklı hükümette toplam yaklaşık 12 yıllık bir süreyle olmak üzere 12. başbakanı, siyasetçi ve inşaat mühendisi. Başbakan olarak tek başına iktidarda bulunduğu 1965-1971 döneminde Türkiye ekonomisi ortalama yıllık %7.0 oranında büyümüş ve Türkiye'nin GSMH'si Dünya toplamının binde 7.43'ünden binde 8.37'sine yükselmiştir.
Türkiye'nin en genç genel müdürü ve İsmet İnönü'den sonra en uzun başbakanlık yapmış kişisi olan Süleyman Demirel; 31 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel başkanı, 41 yaşında başbakan olmuş; 12 yıla yaklaşan başbakanlık görevinde Türkiye'nin kalkınması ve gelişmesine yönelik çeşitli hizmetlerde bulunmuştur.

Yaşam öyküsü

Gençliği, eğitimi ve evliliği


Isparta'nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy'de Hacı Yahya Demirel (1893-1972)'in oğlu olarak doğdu. İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar'da bitirdi. Şubat 1949'da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu.

Görevleri
1953 yılında Seyhan Barajı inşaatı başladığında Proje Mühendisi iken Başvekil Adnan Menderes'in dikkatini çekerek 1954 yılında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nde Barajlar Dairesi Başkanlığına atandı. 1955 yılında da Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne tayin edildi. Bu arada Eisenhower Vakfı'nın onu bursiyer olarak seçmesiyle ABD'ye gitti. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde inşaat mühendisliği konusunda dersler verdi.

Siyasal yaşama girişi
Siyasal yaşamına 1962 yılında, Adalet Partisi (AP) Genel İdare Kurulu üyeliği ile başladı. 28 Kasım 1964 tarihinde AP'ye genel başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965 tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükûmetinde meclis dışından Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı.

Başbakanlığı
10 Ekim 1965'te yapılan genel seçimlerde başında bulunduğu AP, yüzde 52 oy alarak tek başına iktidar oldu.Bu seçimlerde Isparta Milletvekili olarak parlamentoya girdi ve Türkiye'nin 12. başbakanı olarak hükûmeti kurdu. 4 yıl süren 1. Demirel Hükümeti'nde ülke '68 öğrenci olaylarıyla sarsıldı.

10 Ekim 1969 tarihindeki genel seçimlerde de AP %48 oy alarak yine tek başına iktidar oldu. 2. Demirel Hükümeti'nde sol-sağ olaylarının önüne geçilemedi. Bir yandan da eski Demokrat Parti mensuplarının siyasi haklarının iadesi sorunu nedeniyle Celâl Bayar çevresindeki Adalet Partisi milletvekilleri istifa ederek Demokratik Parti'yi kurdular. Bu konuyu da kullanan Milli Demokratik Devrimciler 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne kalkışınca 1971 yılında 12 Mart muhtırası ile askeri darbe yapıldı. Demirel istifa etti, Nihat Erim Hükümeti kuruldu.

1973 yılında yapılan seçimlerde, siyasi rakibi olan Bülent Ecevit'in liderliğindeki Cumhuriyet Halk Partisi, Demirel'in AP'sinden daha çok oy aldı. 1975 yılında kurulan 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti'nde (MC, "AP-MSP-MHP-CGP" koalisyonu) tekrar başbakan oldu.

1977 seçimlerinde de en çok oyu alan parti CHP olduğu halde hiçbir parti tek başına hükümet kuramıyodu. 1977 yılında kurulan 2. MC Hükümeti'nde, "AP-MHP-MSP" koalisyonunda başbakanlık yaptı. Güneş Motel Olayı diye anılan operasyonla CHP'nin Adalet Partisi'nden seçilmiş 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle transfer etmesiyle 2. MC Hükümeti düştü. 1978 başında Ecevit tek başına iktidar oldu. AP'den transfer edilen milletvekillerinin çoğuna bakanlık verildi. ABD ambargosunun getirdiği sıkıntılar, enflasyon va bir kısmı Türk Gladio'su tarafından organize edilen anarşik olaylar (özellikle Kontrgerilla tarafından tertiplendiği iddia edilen Kahramanmaraş olayları), Ecevit iktidarının halkın nezdinde güvenini kaybetmesine neden oldu. 1979 ara seçimlerinde, seçimleri devrimci grupların da boykot etmesiyle Demirel tek başına iktidar oldu. Bu sırada DPT Müsteşarlığına Turgut Özal getirildi. 24 Ocak 1980 Türkiye'nin liberal ekonomiye geçişinde tam bir dönüm noktası oldu. 1980 yılında olayların önüne geçilemezken; eski başbakan Nihat Erim, Tekel Bakanı MHP'li Gün Sazak ve Maden-İş Genel Başkanı Kemal Türkler gibi önemli kişilikler suikastlarla öldürüldü.


1971 muhtırası ile 1980 darbesi arasında 1975-1977, 1977-1978 ve 1979-1980 yıllarında 3 defa koalisyon hükümeti kuran Süleyman Demirel, 12 Eylül darbesinden sonra bir müddet Zincirbozan askeri tesislerinde tutuklu kaldı. 1987'ye kadar 7 sene yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987'de yapılan halk oylaması ile siyasi yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı'na seçildi.

29 Kasım 1987'de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM'ye girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında da, DYP ile Sosyaldemokrat Halkçı Parti'nin bir araya gelerek koalisyon kurduğu 49.Hükümetinde başbakanı olarak görev aldı.

Cumhurbaşkanlığı
16 Mayıs 1993 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye'nin 9. Cumhurbaşkanı olarak seçildi.16 Mayıs 2000 tarihinde, görevini Ahmet Necdet Sezer'e devretmiştir.
 
Top