11. Sınıf Servet-i Fünun Edebiyatının Oluşumu

OBir

MEB
Özel üye
Batı etkisindeki Türk edebiyatının kısa, ama etkili dönemidir. Servet-i Fünun kuşağı, Tanzimat’ın birinci dönemin toplumcu sanatçılarından çok Tanzimat’ın sanatta estetiği ön plana alan ikinci dönem sanatçılarının hazırladığı bir edebi zevk ortamı içinde büyümüşlerdir. Topluluğun alt yapısını Tanzimat sanatçılarından Recaizade Mahmut Ekrem hazırlamıştır.

Tanzimat dönemi edebiyatçıları, Doğu kültürü içinde yetişip Batı kültürünü sonradan tanırken Servet-i Fünuncular Batı kültürü içinde yetişmiştir.

Servet-i Fünun (Fenlerin Serveti) dergisi 1891 yılında Ahmet İhsan Tokgöz tarafından çıkarılmaya başlanır. 1896 yılında Hasan Asaf adlı bir genç Malumat dergisinde Burhan-ı Kudret adlı bir şiir yayımlar. Şiirdeki “Zerre-i nurundan iken muktebes/ Mihr ü mehe bakmak abes” beytindeki “muktebes”le “abes” sözcükleri arasında kafiye yapılması tartışmalara yol açar. Çünkü eski şiire göre kafiye olacak seslerin aynı harfle yazılması gerekiyordu. Oysa bu şiirde muktebes sözcüğündeki “s” Arap alfabesindeki “sin” harfiyle, abes sözcüğündeki “s” ise Arap alfabesindeki “peltek se” ile bitmekteydi. Hasan Asaf ise eleştirileri Recaizade Mahmut Ekrem’in “Şiir göz için değil kulak içindir.” sözüyle yanıtlamıştır. Bu tartışma bir bakıma “eski – yeni” çatışmasında bardağı taşıran son damla olmuştur. Bunun üzerine yenilik taraftarı genç şairler Recaizade Mahmut Ekrem’in yanında Servet-i Fünun dergisinde toplanır. 1896’da Recaizade Mahmut Ekrem, Ahmet İhsan’ı, dergiyi edebiyat dergisi yapmaya ikna eder ve derginin başına Tevfik Fikret getirilir.

Servet-i Fünun dönemi edebiyatçıları Servet-i Fünun dergisi etrafında toplanmışlardır. Servet-i Fünun, II. Abdülhamit yönetiminin baskısı (istibdat) altında gelişmiş bir edebiyattır; karamsarlık, umutsuzluk, bunalım, bu döneme hâkimdir. Sanat için sanat anlayışı döneme egemendir.

Servet-i Fünuncuların Fransızca başta olmak üzere Batı dillerini bilmeleri Batı edebiyatıyla güçlü bir bağ kurmalarını kolaylaştırmıştır. Servet-i Fünun edebiyatçıları etkinliklerini Tevfik Fikret başkanlığında gerçekleştirmişlerdir. Servet-i Fünuncular eserlerinde toplumsal faydayı değil estetik zevki öne çıkarmışlardır.

Bu dönem, gazetecilikten dergiciliğe geçilen bir dönemdir. Tanzimat’ın hedef olarak benimsediği dilde sadeleşme unutulmuş, tersine daha da sanatlı, ağır bir dil kullanılmıştır. Hüseyin Cahit Yalçın’ın Servet-i Fünun’da yayımlanan “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalesinden dolayı, Servet-i Fünun dergisi kapatılır ve topluluk dağılır.
 
Top