Prof. Dr. Mustafa YILMAN
Sağlığı tanımlamak hastalığı tanımlamaktan daha zordur. Genelde sağlık; bedensel, ruhsal ve toplumsal iyilik hali olarak tanımlanır.Tıpta belli belirtiler bir arada görülünce belli bir hasta lık tanısı konur.Ancak her belirti kişinin sağlıksız olduğunu göstermez.Nitekim her diş çürüğü,baş ağrısı gerçek anlamda hastalık olmadığı gibi her korku,üzüntü veya kaygı da ruhsal bozukluk değildir.
Ruh sağlığı; kişinin kendisiyle ve çevresiyle sürekli bir denge ve uyum içinde bulunmasıdır. Ancak bu denge ve uyum katı ve statik olmayıp değişken ve esnek olmak gerekir.
Ruh sağlığı bilgisi daha değişik ve daha geniş insan kitlesinin uyanık durmasını öngören bir bilgi dalıdır. Aile-Okul-Toplum bir arada problemleri ele aldığı takdirde ruh sağlığı amacına ulaşabilir.
İnsan davranışları her zaman aynı normal akışı içinde seyretmez, bazen sapar. Bu sapmalar anormallikler psikolojisinin dallarını kapsar.
-Psikopatoloji,ruhsal mekanizmaları ve bozuklukları açıklar
-Klinik Psikoloji,davranış ve zihin bozuklukları gösterenlere daha iyi uyum ve kendilerini daha iyi ifade etmelerine yardım eder.
-Psikiyatri,Tıbbın bir dalıdır. Zihin ve heyecan bozukluklarını teşhis ve tedavi eder.
-Psikoanaliz, psikiyatrinin kolu olup davranış bozukluklarını inceleme ve tedavide kullanılan özel bir tüekniktir.
“Psikosomatik tıp,tıbbın bir kolu ve psikyatrinin tıbba yayılmasıdır. “Nöropsikiyatri,tıpda özel bir alandır.Nörolojik ve zihin rahatsızlıkları ile uğraşır.
-Psikoterapi,Ruhsal araçlarla tedaviyi esas alır.
-Ruh ve akıl sağliğı-Akıl sağlığı heyecansal kararlılığı, entelektüel yeterliği,sosyal etkileşimi ifade eder.
İnsanların uyum sorunlarıyla uğraşan Ruh Sağlığı bağımsız bir bilim değildir. Uygulamalı bir bilgi koludur.Birçok bilimden yararlanır.
Kişiyi ve onun yaşadığı çevreyi çalışma alanı içine alan ruh sağlığı akıl sağlığının korunması ve geliştirilmesidir. Psiko-sosyal bir varlık olan insan; yaşadığı sürece, sosyal ve fizik, bedensel ve ruhsal durumlardaki değişmelere uymak zorundadır.
Ruh sağlığı ve hastalıklarını kapsamı içine alan iki bilgi kolu vardır:
1.Ruh hastalıklarının sebepleri, belirtileri, çeşitleri ve iyileştirilmesini konu alan tıp dalı,
2.Ruh hastalıklarını henüz doğmadan önleme yollarını gösteren uygulamalı bilgi kolu Ruh Sağlığı
Çoğu psikologlar 'normallik' tanımını değiştirmişlerdir. Bunlar bireyi merkez alan bir tanım üzerinde durmaktadır/normal birey' ise psikolojik olarak sağlıklı kişi olarak tanımlanır. Bu kendisine seçtiği yaşam tarzı doğrultusunda davranış gösteren insandır. Bir bireyin davranışı kendisine ya da diğerlerine zararlı değilse o davranış normal kabul edilir.
Ruhen Sağlıklı ve Olgun İnsan özellikleri
l.Kişi, kendisiyle uyumlu, kaygılardan, kuruntu ve kuşkulardan uzak olmalıdır Her insanda görülebilen günlük kaygılar ve üzüntülerin ötesinde nedeni bilinmeyen ve uzun süren sıkıntılar, kaygılar ruhsal dengede bir sorunun varhğmtn göstergesi olabilir*
2 Kişi, İçinde yaşadığı yakın ve uzak çevrede ilişkiler kurup bunları surdurebtlroelidif Alta üyeterl, meslektaşlar* ve başka gruplarla işbirliğine gır ebilmelt, s Üiffcieri Agfdı arkadaşlıklar kurabilmelidir
3.insanlarla geçinme ve İşbirliği yapmanın dışında,sevgiye ve saygıya dayalı bağlar kurabilmeli,bunları geliştirebilmeli, aile üyeleriyle bağlarını sürdürürken toplum içindeki ilişkiler ağını genişletip güçlendirebilmelidir.
4.Kişinin kendine güveni olmalıdır. Davranışlarım ve yeteneklerini gerçekçi olarak tartabilmek*, kendini başkalarının gözüyle görebilmeli, yetenekleriyle ilgili üstünlük ve aşağılık duygusu taşımamalı, gerçeğe uygun bir özsaygısı olmalıdır.
5.Kişi, toplumda bir yeri ve görevi olduğu duygusuna sahip olmalıdır. Yeteneklerini geliştirebilmeli, verimli işe yönelmeli,çalışmadan ve başarıdan zevk almalıdır.
i.Kişinin geleceğe yönelik amaçları, tasarıları olmalı ve bunlara ulaşabilmek için gerçekçi bir yolda çaba harcamak, birtakım sıkıntılara katlanabilmelidir. Gerçekleştiremediği isteklerini başka yollardan doyum sağlayarak,telafi ederek denkleştirme yoluna gidebilmelidir.
7.Kişinin karşılaştığı güç durumlarda başvuracağı bir yedek gücü bulunmalı ve yeni durumlara uyma esnekliği gösterebilmelidir. Başarısızlıklardan asla yılmamalı, zor durumlarda kendini bırakmamalı,geleceğe ilişkin umutları ve mücadele gücüyle karşılaştığı engelleri aşabilmelidir
f.Bağımsız olarak girişimlerde bulunabilmek, kendi başına kararlar alıp uygulayabilmek, eylemlerinin sorumluluğunu taşıyabilmek ve sonuçlarına katlanabkmelidir.Yanılma ve başarısızlıklardan ders alabilmek,yanlışlarını düzeltmeğe çalışmalıdır. Yanılgılannı başkalarına yüklememek,kendini eleştirebilmelidir.
9.Kişinin yaşadığı çevre ve toplumla ters düşmeyen, inandığı değerleri ve İnançları olmalıdır.Hiç kimse toplumun törelerini, geleneklerini,değer yargılarını tümden yadsımamak,kendini onların dışında ve üstünde görmemeli,ancak
daima yeniliklere açık, toplumun çağdışı yasaları ve değer yargıları karşısında aktif, toplumu etkileyen ve ona katkı yapan aktif bir üye konumunda olmalıdır.
10. Ruha sağlıklı bir İnsanın, mesleği dışında,sanat,spor ve toplumsal dayanışma, yardımlaşma gibi mutlaka eğlendirici,dllendirlci ve kişiyi geliştirici uğraşıları olmalıdır.
Sağlıklı bir birey:
-Günlük hayata ayak uydurabillr
-Çevreslndekllerle iyi geçinir
-Kendi içinde huzurludur
-Hayal kırıklıklarıyla ya da sorunlarla baş edebilir.
Ruh sağlığı bugün için eğitimsel bir araçtır.Freud, "sağlıklı insan,çalışan ve seven insandır" der.Bu bakımdan ruh sağlığı İçin çalışma ve sevme son derece önemlidir .Sağlıklı olmak,hazzın barışla birleşmesidir.Ruh sağlığını,kişinin hem iç dünyası,hem de dış çevresiyle barış ve huzur içinde yaşamasıdır şeklinde tanımlayabiliriz.
Bu, insanın belirli bir ruh esnekliğine sahip olmasıyla mümkündür. Günlük hayatta türlü değişik durumlarla karşılaşan kişi,devamlı bir uyum çabası içindedir.Doğru bildiği ideallere,prensiplere(ilke)sadık kalarak yeni durumlara başarılı bir biçimde uyabildiği ölçüde insan,gönül huzuru duyar.O halde ruhun bu sağlıklı durumu , hayatta rastlanan değişikliklere tatmin(yeterii) edici bir biçimde uyum sağlayabilme iktidarı (gücü) sayesinde elde edilebilmektedir.
Böylece ruh sağlığı olgun bir insan özelliği olarak aynı zamanda elde edilmesi gereken sosyal bir değerdir. Ruh sağlığı için öğrenim, hayatın zenginleşmesidir. Çünkü uygun bir eğitim sayesinde kişi, iç dünyası ve dış çevresi arasında kurulan dengenin verdiği rahatlığa kavuşabilir.
Burada eğitimin amacı, hiçbir iikeye sahip olmadan her şeye evet deyici kişiler yetiştirmek değil, tam tersine her şeyi eleştiri süzgecinden geçiren akıl ve ahlak ilkelerine bağlı (bunları içselleştirmiş) kalan kişinin, davranışını belirlemesinisağlamaktır.
Bu anlamda ailede,okulda eğiticilerin görevi,çok ince bir nitelik kazanmaktadır.Çocuğu,genci tanımak ve ona çok erkenden doğruya bağlı kalmayı,erdemli olmayı...yaşatarak öğretmek, ruh yapısına göre onun çabalarını anlamak,ona gücünden fazlasını yüklememek, gücünün yetmediği şeylerden onu sorumlu tutmamaktır.
Görülüyor ki bir yanda kişinin yetenekleri söz konusudur, öte yanda ise yapılması gereken şeyler bulunmaktadır. İşte burada dengeyi
sağlamak,çocuktan gücü ölçüsünde iş,başarı beklemek gerektir.
Müzik yeteneği olmayan bir çocuktan müzisyen olmasını istemek ne kadar boşsa, böyle bir amacı gerçekleştirmek için çocuğu öğretime zorlamak da ruh sağlığı açısından o oranda yıkıcı bir yaklaşımdır.
Kişilik ve karakterin oluşumunda yine onun gücü ile çocuk ve gençten istenilen çabalar arasında bir denge aranması zorunluluğu vardır. Açıkçası, çocuk veya gencin ilkel eğilimlerini, kişisel özelliklerine göre motive etmek ve onu yüceltici amaçlara kanalize etmek, yöneltmek gerekir.
Çok sıkı bir disiplin, baskı; insanın varlığını hiçe sayabilir ve onun kişiliğinin gelişmesini engelleyebilir, onu silik bir insan haline getirebilir ya da kendisini isyankar kılabilir. Prof. Dr. Mustafa YILMAN
Buna karşılık şımartıcı bir eğitim yaklaşımı da kişiyi aynı kötü sonuçlara götürebilir. Çocuğu ve gence verilen eğitimin, onun özgünlüğünü(özel dokusunu) bozmadan ruh dengesini sağlayacak özelikte olması şarttır. Ruh sağlığı böylece kişinin gücü ve yeteneği ile kendisinden yapılması istenilen şeyler arasında bir denge sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.
