OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DURAKLAMA DÖNEMİ(1579-1699)
Duraklamanın Nedenleri:
İç nedenler:
a)devlet otoritesinin zayıflaması
-padişahların çocuk yaşta tahta çıkması
-valide sultanların yönetimde etkili olması
- padişahların yönetim deneyimi kazanamaması
b) Ordunun Bozulması
- haksız tımar dağılımının yapılması
- yeniçeri ocağının bozulması
c)maliyenin bozulması
-savaş gelirlerinin azalması ve uzun süren savaşların ekonomiye zara vermesi
- gelirleri arttırmak için köylüden fazla vergi alınması sonucu köylünün toprağı terk etmesi ve üretimin düşmesi
- maaşlı asker sayısının arttırılması
- saray harcamalarının artması
d) ilmiye sınıfının bozulması
- beşik ulemalığının ortaya çıkması
-medrese eğitiminin bozulması
-kadızadelerin ortaya çıkması
e)eyalet yönetiminin bozulması
-tımar sisteminin bozulması sonucu ülke yönetiminin de bozulması
DIŞ NEDENLER
-imparatorluğun doğal sınırlara ulaşması
- coğrafi keşifler sonunda avrupa’nın ekonomik olarak güçlenmesi
-Avrupa’nın bilim ve teknikte ileri gitmesi
-Avrupa’daki güçlü krallıkların Osmanlı’ya karşı birleşmesi
İÇ İSYANLAR
1.İstanbul (merkez) isyanları
-istanbul’da, yeniçeriler ve kapıkulu sipahileri tarfından çıkarılan isyanlardır.
Nednler:
-yeniçerilerin devlet yönetiminde etkili olma isteği
-yeniçeri maaşlarının (ulufe) ayarı düşük par aile ödenmesi
-yeniçerilerin cülus bahşişini az bulması
2.Celali (Anadolu) isyanları
Nednler:
-osmanlı ekonomisinin bozulması
17.yy’da çıkan isyanların en önemli nedenidir.
Savaş gelirlerinin azalması sonucunda vergilerin iltizam yoluyla toplanması ve tımarlı sipahi dirliklerinin hazineye kalması
-ülke yönetiminin bozulması
Beylerbeyi, sancakbeyi, kadı gibi devlet görvlilerinin kanunlara uymaması sonucu, halkın devlete olan güveninin azlması.
İsyanların Oluşumu:
İsyanlar 1595 ve 1610 yılları arasında yoğunlaşmıştır. Karayazıcı. Deli Hasan, Tavil Ahmed, Kalenderoğlu ve Canbolatoğlu isyanları güçlükle bastırılmıştır.
İsyanların bastırılmasında Kuyucu Murat Paşa, IV.Murat, Köprülü Mehmet Paşa etkili olmuştur. İsyanlar, baskı ve şiddet politikası ile bastırılmıştır.
Sonuçlar:
Köyden kente göç arttı.
Üretim düştüğü için tımar sisteminde bozulma yaşandı.
Devletin otoritesi zayıfladı.
3. Eyalet İsyanları
Erzurum valisi Abaza Mehmet Paşa ve Sivas Valisi Vardar Ali Paşa’nın isyanları önemlidir. Bunların dışında; Yemen Bağdat, Eflak, Boğdan, Erdel ve Kırım’da çıkan isyanlar bağımsızlık kazanma niteliğindedir.
XVII.YY ISLAHAT HAREKETLERİ
Islahatların Genel Özellikleri
-maliyeyi düzeltmeye ve isyanları bastırmaya yönelik
-baskı ve şiddet politikası
-isyanların sosyal ve ekonomik nedenleri araştırılmamıştır.
-ıslahatlar kişilere bağlı ve eski düzeni canlandırmaya yönelik olmuştur.
-Batı örnek alınmamıştır.
Kuyucu Murat Paşa
Celali isyanlarının Anadolu’da yoğun olarak görüldüğü I.Ahmet döneminde veziriazam olan Kuyucu Murat PaŞA, ülkenin bozulan güvenliğini düzeltmek ve devlet otoritesini yeniden kurmak amacıyla Anadolu’da askeri hareketlerde bulunmuştur.
II.Osman
Devlet düzeniyle ilgili yapmak istediği en önemli ıslahat Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemesidir. Bu düşüncesini çevresinde duyurması sonucu yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
Bunu dışında Genç Osman, saray dışından evlilik yaparak sarayla halk arasındaki bağları güçlendirmeye çalışmıştır.
IV. Murat
Çocuk yaşta yönetime geçtiği için, yönetim, annesi Kösem Sultanın eline geçmiştir. Padişah devlet yönetimini eline aldıktan sonra baskı ve şiddet politikası ile İstanbul ve Andolu’da güvenliği sağlamıştır.
Tarhuncu Ahmet Paşa
Bütçeyi dengelemek için saray masraflarını kısan Tarhuncu Ahmet Paşa öldürüldü.
Köprülüler Devri
Köprülü Mehmet paşa bazı koşullarla veziriazamlığı kabul etti.
-saray, devlet işerine karışmayacak
-devlet işleriyle ilgili istekleri kabul edilecek
İstediği kişiyi istediği göreve atayabilecek
-hakkında bir şikayet olursa, yargılanmadan cezanlandırılmayacak.
Köprülü, öncelikle bozulan devlet otoritesin düzeltmeye çalıştı. İstanbulda güvenliği sağladıktan sonra Celali isyanlarını bastırdı.
Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ise Erdel sorunundan dolayı avusturyaya savaş açtı ve bu savaş Vasvar antlaşması ile son buldu. Bundan sonra Kandıye Kalesi alınarak Girit’in fethi tamamlandı.
(kendi notlarımdan..)
Duraklamanın Nedenleri:
İç nedenler:
a)devlet otoritesinin zayıflaması
-padişahların çocuk yaşta tahta çıkması
-valide sultanların yönetimde etkili olması
- padişahların yönetim deneyimi kazanamaması
b) Ordunun Bozulması
- haksız tımar dağılımının yapılması
- yeniçeri ocağının bozulması
c)maliyenin bozulması
-savaş gelirlerinin azalması ve uzun süren savaşların ekonomiye zara vermesi
- gelirleri arttırmak için köylüden fazla vergi alınması sonucu köylünün toprağı terk etmesi ve üretimin düşmesi
- maaşlı asker sayısının arttırılması
- saray harcamalarının artması
d) ilmiye sınıfının bozulması
- beşik ulemalığının ortaya çıkması
-medrese eğitiminin bozulması
-kadızadelerin ortaya çıkması
e)eyalet yönetiminin bozulması
-tımar sisteminin bozulması sonucu ülke yönetiminin de bozulması
DIŞ NEDENLER
-imparatorluğun doğal sınırlara ulaşması
- coğrafi keşifler sonunda avrupa’nın ekonomik olarak güçlenmesi
-Avrupa’nın bilim ve teknikte ileri gitmesi
-Avrupa’daki güçlü krallıkların Osmanlı’ya karşı birleşmesi
İÇ İSYANLAR
1.İstanbul (merkez) isyanları
-istanbul’da, yeniçeriler ve kapıkulu sipahileri tarfından çıkarılan isyanlardır.
Nednler:
-yeniçerilerin devlet yönetiminde etkili olma isteği
-yeniçeri maaşlarının (ulufe) ayarı düşük par aile ödenmesi
-yeniçerilerin cülus bahşişini az bulması
2.Celali (Anadolu) isyanları
Nednler:
-osmanlı ekonomisinin bozulması
17.yy’da çıkan isyanların en önemli nedenidir.
Savaş gelirlerinin azalması sonucunda vergilerin iltizam yoluyla toplanması ve tımarlı sipahi dirliklerinin hazineye kalması
-ülke yönetiminin bozulması
Beylerbeyi, sancakbeyi, kadı gibi devlet görvlilerinin kanunlara uymaması sonucu, halkın devlete olan güveninin azlması.
İsyanların Oluşumu:
İsyanlar 1595 ve 1610 yılları arasında yoğunlaşmıştır. Karayazıcı. Deli Hasan, Tavil Ahmed, Kalenderoğlu ve Canbolatoğlu isyanları güçlükle bastırılmıştır.
İsyanların bastırılmasında Kuyucu Murat Paşa, IV.Murat, Köprülü Mehmet Paşa etkili olmuştur. İsyanlar, baskı ve şiddet politikası ile bastırılmıştır.
Sonuçlar:
Köyden kente göç arttı.
Üretim düştüğü için tımar sisteminde bozulma yaşandı.
Devletin otoritesi zayıfladı.
3. Eyalet İsyanları
Erzurum valisi Abaza Mehmet Paşa ve Sivas Valisi Vardar Ali Paşa’nın isyanları önemlidir. Bunların dışında; Yemen Bağdat, Eflak, Boğdan, Erdel ve Kırım’da çıkan isyanlar bağımsızlık kazanma niteliğindedir.
XVII.YY ISLAHAT HAREKETLERİ
Islahatların Genel Özellikleri
-maliyeyi düzeltmeye ve isyanları bastırmaya yönelik
-baskı ve şiddet politikası
-isyanların sosyal ve ekonomik nedenleri araştırılmamıştır.
-ıslahatlar kişilere bağlı ve eski düzeni canlandırmaya yönelik olmuştur.
-Batı örnek alınmamıştır.
Kuyucu Murat Paşa
Celali isyanlarının Anadolu’da yoğun olarak görüldüğü I.Ahmet döneminde veziriazam olan Kuyucu Murat PaŞA, ülkenin bozulan güvenliğini düzeltmek ve devlet otoritesini yeniden kurmak amacıyla Anadolu’da askeri hareketlerde bulunmuştur.
II.Osman
Devlet düzeniyle ilgili yapmak istediği en önemli ıslahat Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemesidir. Bu düşüncesini çevresinde duyurması sonucu yeniçeriler tarafından öldürülmüştür.
Bunu dışında Genç Osman, saray dışından evlilik yaparak sarayla halk arasındaki bağları güçlendirmeye çalışmıştır.
IV. Murat
Çocuk yaşta yönetime geçtiği için, yönetim, annesi Kösem Sultanın eline geçmiştir. Padişah devlet yönetimini eline aldıktan sonra baskı ve şiddet politikası ile İstanbul ve Andolu’da güvenliği sağlamıştır.
Tarhuncu Ahmet Paşa
Bütçeyi dengelemek için saray masraflarını kısan Tarhuncu Ahmet Paşa öldürüldü.
Köprülüler Devri
Köprülü Mehmet paşa bazı koşullarla veziriazamlığı kabul etti.
-saray, devlet işerine karışmayacak
-devlet işleriyle ilgili istekleri kabul edilecek
İstediği kişiyi istediği göreve atayabilecek
-hakkında bir şikayet olursa, yargılanmadan cezanlandırılmayacak.
Köprülü, öncelikle bozulan devlet otoritesin düzeltmeye çalıştı. İstanbulda güvenliği sağladıktan sonra Celali isyanlarını bastırdı.
Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ise Erdel sorunundan dolayı avusturyaya savaş açtı ve bu savaş Vasvar antlaşması ile son buldu. Bundan sonra Kandıye Kalesi alınarak Girit’in fethi tamamlandı.
(kendi notlarımdan..)
