Osmanlı-ABD Arasında Silah Ticareti

Osmanlı Devleti, 1870′li yıllarda Avrupa ve Amerika’da gelişen silah teknolojisini yakından takip etmekteydi. O dönemde devletin başında bulunan Sultan Abdüllaziz, Avrupalı devletlere karşı dengeleri korumaya yönelik barışçıl bir politika izlemişti ve iç isyanlar sayılmazsa tam bir barış devri yaşanıyordu. Bunun bir sonucu olarak da Sultan Abdüllaziz, özellikle askeri modernizasyon olmak üzere ıslahatlara daha zaman ayırma imkanı bulmuştu. Bu noktada atılan önemli adımlarından biri de Avrupa ordularının kullandığı gelişmiş silahlara sahip olmak için Amerika’dan yapılan silah ithalatıdır.

Amerika ile gerçekleştirilen silah ticareti Serasker Hüseyin Avni Paşa’nın seraskerliği döneminde yoğunluk kazandı. Osmanlı Devleti, o tarihlerde kullanılan iğneli tüfekler arasında Snider, Henry Martini ve Winchester modellerini tercih etmiştir. İhale usülü alınan bu son teknoloji silahların Henry Martini modelinden 9 Ağustos 1872 yılında 200.000 adet alınması kararlaştırılmıştır. Miralay Tevfik Bey tarafından Amerika’dan getirilecek ve tanesi 80 şiline mal olacak olan bu tüfekleri ve fişeklerinin maliyetini karşılamak için 820.000 liralık bir borçlanmaya gidilmiş ve miktar Maliye Nezaretince karşılanmıştı.

Mayıs 1873′de bu siparişin 500.000′e çıkarılması kararlaştırılmış, nisan 1876 yılına gelindiğinde ise Henry Martinilerin büyük bir bölümünü Türkiye’ye getirilerek askerlere dağıtılmıştı. Sultan Abdüllaziz’den sonra da geri kalan kısmının getirilmesine devam edilmiştir. Mayıs 1876 yılına gelindiğinde Hassa ordusuna bağlı 28 taburun hepsi Henry Martini tüfeği ile donatılmıştır. Zamanla da tüm muvazzaf Osmanlı ordusu bu tüfekleri kullanmaya başlayacaktır.

Ayrıca Henry Martini ve Winchester tüfeklerinin kullanımını askerlere öğretmek için dersler verilmişti. Böylelikle tüfeklerin nasıl tutulacağı ve nasıl kullanılacağı konusunda talimatlar hazırlanarak askerlerin eğitilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak ise 1877′de Rus ordularına karşı Plevne müdaafasında başarılı olunmasında Sultan Abdüllaziz döneminde Osmanlı askerlerine dağıtılan zamanın son teknolojisi olan bu bu tüfeklerin büyük katkısı olmuştur. Osmanlı daha sonra tüfek ithal etmek yerine, gerekli malzemeleri alarak Tophane fabrikalarında kendi tüfeğini yapmaya başlayacaktır.

Sedat UYAR/Dünya Bülteni