Halsizlik, kusma, ishal, kabızlık gibi birçok belirtisi olan ve kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen kolit en genel tanımıyla bağırsak iltihaplanmasıdır.
Uzman bir doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir. İlaç tedavilerinin cevap vermediği durumlarda cerrahi müdahaleler gerektiren kolit hastalığı kontrol edilmezse kolon kanserine davetiye çıkarır.
Kolit Nedir?
Kolit, tıp dilinde kalın bağırsak iltihaplarına verilen isimdir (1). Birçok çeşidi bulunan kolit hastalığı, bağırsaklara ciddi zararlar verebilir. Sindirim sistemini de ciddi tehdit eden kolit hastalığı neden olduğu kusma, ishal, halsizlik gibi belirtiler yüzünden kişinin yaşam kalitesine ciddi anlamda olumsuz etkileri vardır.
En çok bilinen kolit türleri; ülseratif kolit, Crohn hastalığı, spastik kolit, mikroskobik kolit, bulaşıcı (mikrobik) kolit, ilaç alerjisine bağlı hemorajik kolit, bağırsak damar hastalığından kaynaklı iskemik kolit ve radyoterapiye bağlı oluşan radyasyon kolitidir.
Ülseratif Kolit
Ülseratif kolit, kalın bağırsakla sınırlı olarak kalın bağırsağın tamamının iltihaplı, ödemli ve ülserli olmasıdır. Bağırsakta oluşan yaralar kanlı ve sümüksü ishale neden olmaktadır. Dönem dönem alevlenerek dönem dönem de sönerek devam eder. İnflamatuar bağırsak hastalığı olarak tanımlanır. Nedeni bilinmemektedir.
Kalıtımsal özellikler, bağışıklık sistemi ve çevresel faktörler bu hastalıkta etmen olarak kabul edilir. Yüz binde 79 kişide görülen ülseratif kolit cinsiyet dağılımında farklılık göstermez. Nedeni bilinmediği için de tam bir tedavisi söz konusu değildir. Bulaşıcı bir hastalık değildir.
Crohn Hastalığı
Crohn hastalığı, ülseratif kolitle benzerlik gösterse de ülseratif kolitten farklı olarak sadece kalın bağırsakla sınırlı değildir. Ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Genellikle kalın bağırsak ve ince bağırsağın birleştiği yerde, ortaya çıktığı bölümü tutar. Crohn hastalığı, özbağışıklık hastalığı olarak da tanımlanır.
Doğuştan gelen bir hastalıktır. Vücut DNA’daki bir bozukluk yüzünden sindirim sistemindeki bir bölgeyi tehdit olarak algılar ve oraya iltihap sardırır. Ülseratif kolitten farklı olarak Crohn hastalığında bağırsaklarda yara oluşmaz. Crohn hastalığı yüz binde 47 kişide görülür.
Crohn hastalığının da tedavi yoktur. Kullanılan ilaçlarla baskılanmaya çalışılır. Birbirine çok karıştırılan ve uzun tetkikler sonucu tam olarak tanımlanabilen bu hastalıklar kroniktir. (5)
Spastik Kolit Hastalığı
Spastik kolit hastalığı, en çok karşılaşılan sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Gerçek bir iltihaplanmanın olmadığı stres ve duygusal gerginliğe bağlı ortaya çıkan bir durumdur. Kalın bağırsakta oluşan anormal kas hareketleri ya da kas spazmı olarak da tanımlanır. Bağırsaktaki kas hareketlerine bağlı olarak kabızlık ya da ishal gibi normal olmayan boşaltım sorunu olarak ortaya çıkar (6). Nedeni tam olarak belli değildir. Bu yüzden de tedavisi yoktur.
Mikroskobik Kolit
Mikroskobik kolit, sürekli ishale neden olan bir hastalıktır. Kolonoskopi ile bağırsaktan paça alınıp incelenmesiyle teşhis edilir. Röntgen, ultrason gibi yöntemlerde görünmez. Bilinen iki türü vardır:
Kolojenöz kolit: Bağırsakta protein tabakası oluşmasıyla ortaya çıkar. Kolon dokusunda kalın bir tabaka protein (kolojen) oluşumu söz konusudur.
Lenfositik Kolit: Bağırsakta lenfositlerin birikmesiyle ortaya çıkar. Kolojenöz ve lenfosit kolitin iki ayrı hastalık mı olduğu yoksa aynı hastalığın farklı evreleri mi olduğu hala araştırılmaktadır.
Mikrobik kolit; bazı bakteri, mikrop, toksin ve antibiyotiklerin neden olduğu bağırsak iltihaplanmasıdır. Sağlıklı olmayan yiyecek ve içecekler, hijyenik olmayan ortamlar mikrobik kolite zemin hazırlar.
Diğer Kolit Çeşitleri
Hemorajik kolit işinin belli ilaçlara karşı alerjisine bağlı ortaya çıkan bağırsak rahatsızlığıdır. İlaç kullanımının kesilmesiyle şikayetler de ortadan kalkar.
İstemik kolit tamamen bağırsaktaki kan akışıyla ilgili bir rahatsızlıktır. Kan akışının yavaşlaması ya da tamamen durması sonucunda bağırsakta meydana gelen hasar sonucu ortaya çıkar.
Radyasyon koliti, özellikle kanser tedavisi gören hastalarda görülür. Radyoterapinin yan etkilerinden biridir.
Tüm bu bilgiler ışığında kolit ciddi bir rahatsızlıktır ve sürekli kontrol altında tutulması gerekir.
Kolit Belirtileri Nelerdir?
Farklı türleri olan kolitin birçok türünde ortaya çıkış nedeni bilinmemektedir. Ancak bağırsaklarda ortaya çıkan ve kabızlık, ishal gibi boşaltım sorunlarına neden olan kolit hastalığının belirtileri türüne bağlı olarak değişir. Ama genelde görülen belirtiler birbirine yakındır.
İshal: Hemen hemen tüm kolit türlerinde görülür. Kanlı ya da sümüksü yapıda ve devam eden ishal rahatsızlığınız varsa hiç vakit kaybetmeden gastroenteroloji uzmanına gitmelisiniz. Kanlı ishal ülseratif ve istemik kolitin en çok görülen belirtisidir. Ayrıca sulu ishal radyasyon koliti ve mikroskobik kolitin belirtisidir.
Kabızlık: Kolitin ilk döneminde görülür. Düzensiz bağırsak hareketlerinin belirtisidir. Kabızlığın ardından hemen ishal başlamışsa ve devam ediyorsa kolitin habercisidir.
Kramp biçiminde karın ağrısı: Özellikle Crohn hastalarında sıklıkla karşılaşılır. Bağırsaklardaki iltihabi durumun neden olduğu bağırsak kasılmaları karın boşluğunda bu ağrılara neden olur.
Makatta oluşan fistül ve fissürler: Fistül, makatta oluşan ve içinden iltihap akan deliklerdir. Anüsteki çatlaklara da fisür adı verlir. Crohn hastalarında sıklıkla görülür.
Makatta akıntı ve akıntı hissi: Bağırsaklar işlevini tam olarak yerine getiremediği için özellikle sulu ishal durumunda makatta akıntı ya da akıntı hissi oluşur.
Halsizlik: Vücutta iltihaplanma olması nedeniyle vücut direnci düşer ve halsizlik oluşur.
Ateş: İltihaplanmaya bağlı olarak kolit hastalarında ateş görülür.
Kusma: Bağırsakların iltihaplanması ve bağırsaklardaki daralmadan dolayı sindirim sisteminde oluşan aksaklık mideyi de etkiler ve kusmalara yol açar.
İştahsızlık ve kilo kaybı: Bağırsaklarda oluşan sıkıntıdan dolayı kişide iştahsızlık başlar. Bağırsak işlevini tam yerine getirememesinden dolayı da istemsiz kilo vermeler olur. Kolitin ileri safhalarında bağırsak tıkanması oluşursa bu durum kişinin aşırı kilo vermesine neden olur.
Gözde kızarıklık ve yanma: Vücuttaki iltihaptan dolayı gözlerde kızarıklık ve yanma olur. İltihabi durumun kontrol altına alınmasıyla geçer.
Eklem ağrıları: vücuttaki eklem ağrılarının bir nedeni de kolit hastalığıdır. Kolite bağlı gelişen iltihabi durum eklemleri olumsuz etkiler.
Karaciğerde fonksiyon bozuklukları: Karaciğer testlerinde ortaya çıkan fonksiyon bozukluklarının nedenlerinden biri de kolittir. Kimya laboratuvarı olan karaciğer iltihabi durumdan etkilenerek bazı fonksiyonlarını sağlıklı olarak yerine getiremez.
Ciltte dökülmeler: İltihabın etkisiyle ciltte de bazı problemler ortaya çıkar. Ciltte dökülmeler oluşur.
Kansızlık ve solukluk: Kolit hastalarının yüzü genelde solgun olur. Ayrıca kansızlık da baş gösterir.
Böbrek ve safra taşı: Aslında böbrek ve safra taşı direk bir belirti değildir. Ancak bağırsaklar kolitten dolayı mideden gelen safrayı sindiremez ve geri döndürürse bu safra böbrek ve safra taşı oluşmasına neden olur. Crohn hastalarında sıklıkla görülür.
Özellikle de kalın bağırsakla ince bağırsağın birleştiği bölgede daralma ve tıkanma başlamışsa taş oluşumu kaçınılmazdır. Yılda 20-25 civarı böbrek taşı dökebilirsiniz.
Uzman bir doktor tarafından tedavi edilmesi gerekir. İlaç tedavilerinin cevap vermediği durumlarda cerrahi müdahaleler gerektiren kolit hastalığı kontrol edilmezse kolon kanserine davetiye çıkarır.
Kolit Nedir?
Kolit, tıp dilinde kalın bağırsak iltihaplarına verilen isimdir (1). Birçok çeşidi bulunan kolit hastalığı, bağırsaklara ciddi zararlar verebilir. Sindirim sistemini de ciddi tehdit eden kolit hastalığı neden olduğu kusma, ishal, halsizlik gibi belirtiler yüzünden kişinin yaşam kalitesine ciddi anlamda olumsuz etkileri vardır.
En çok bilinen kolit türleri; ülseratif kolit, Crohn hastalığı, spastik kolit, mikroskobik kolit, bulaşıcı (mikrobik) kolit, ilaç alerjisine bağlı hemorajik kolit, bağırsak damar hastalığından kaynaklı iskemik kolit ve radyoterapiye bağlı oluşan radyasyon kolitidir.
Ülseratif Kolit
Ülseratif kolit, kalın bağırsakla sınırlı olarak kalın bağırsağın tamamının iltihaplı, ödemli ve ülserli olmasıdır. Bağırsakta oluşan yaralar kanlı ve sümüksü ishale neden olmaktadır. Dönem dönem alevlenerek dönem dönem de sönerek devam eder. İnflamatuar bağırsak hastalığı olarak tanımlanır. Nedeni bilinmemektedir.
Kalıtımsal özellikler, bağışıklık sistemi ve çevresel faktörler bu hastalıkta etmen olarak kabul edilir. Yüz binde 79 kişide görülen ülseratif kolit cinsiyet dağılımında farklılık göstermez. Nedeni bilinmediği için de tam bir tedavisi söz konusu değildir. Bulaşıcı bir hastalık değildir.
Crohn Hastalığı
Crohn hastalığı, ülseratif kolitle benzerlik gösterse de ülseratif kolitten farklı olarak sadece kalın bağırsakla sınırlı değildir. Ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Genellikle kalın bağırsak ve ince bağırsağın birleştiği yerde, ortaya çıktığı bölümü tutar. Crohn hastalığı, özbağışıklık hastalığı olarak da tanımlanır.
Doğuştan gelen bir hastalıktır. Vücut DNA’daki bir bozukluk yüzünden sindirim sistemindeki bir bölgeyi tehdit olarak algılar ve oraya iltihap sardırır. Ülseratif kolitten farklı olarak Crohn hastalığında bağırsaklarda yara oluşmaz. Crohn hastalığı yüz binde 47 kişide görülür.
Crohn hastalığının da tedavi yoktur. Kullanılan ilaçlarla baskılanmaya çalışılır. Birbirine çok karıştırılan ve uzun tetkikler sonucu tam olarak tanımlanabilen bu hastalıklar kroniktir. (5)
Spastik Kolit Hastalığı
Spastik kolit hastalığı, en çok karşılaşılan sindirim sistemi rahatsızlığıdır. Gerçek bir iltihaplanmanın olmadığı stres ve duygusal gerginliğe bağlı ortaya çıkan bir durumdur. Kalın bağırsakta oluşan anormal kas hareketleri ya da kas spazmı olarak da tanımlanır. Bağırsaktaki kas hareketlerine bağlı olarak kabızlık ya da ishal gibi normal olmayan boşaltım sorunu olarak ortaya çıkar (6). Nedeni tam olarak belli değildir. Bu yüzden de tedavisi yoktur.
Mikroskobik Kolit
Mikroskobik kolit, sürekli ishale neden olan bir hastalıktır. Kolonoskopi ile bağırsaktan paça alınıp incelenmesiyle teşhis edilir. Röntgen, ultrason gibi yöntemlerde görünmez. Bilinen iki türü vardır:
Kolojenöz kolit: Bağırsakta protein tabakası oluşmasıyla ortaya çıkar. Kolon dokusunda kalın bir tabaka protein (kolojen) oluşumu söz konusudur.
Lenfositik Kolit: Bağırsakta lenfositlerin birikmesiyle ortaya çıkar. Kolojenöz ve lenfosit kolitin iki ayrı hastalık mı olduğu yoksa aynı hastalığın farklı evreleri mi olduğu hala araştırılmaktadır.
Mikrobik kolit; bazı bakteri, mikrop, toksin ve antibiyotiklerin neden olduğu bağırsak iltihaplanmasıdır. Sağlıklı olmayan yiyecek ve içecekler, hijyenik olmayan ortamlar mikrobik kolite zemin hazırlar.
Diğer Kolit Çeşitleri
Hemorajik kolit işinin belli ilaçlara karşı alerjisine bağlı ortaya çıkan bağırsak rahatsızlığıdır. İlaç kullanımının kesilmesiyle şikayetler de ortadan kalkar.
İstemik kolit tamamen bağırsaktaki kan akışıyla ilgili bir rahatsızlıktır. Kan akışının yavaşlaması ya da tamamen durması sonucunda bağırsakta meydana gelen hasar sonucu ortaya çıkar.
Radyasyon koliti, özellikle kanser tedavisi gören hastalarda görülür. Radyoterapinin yan etkilerinden biridir.
Tüm bu bilgiler ışığında kolit ciddi bir rahatsızlıktır ve sürekli kontrol altında tutulması gerekir.
Kolit Belirtileri Nelerdir?
Farklı türleri olan kolitin birçok türünde ortaya çıkış nedeni bilinmemektedir. Ancak bağırsaklarda ortaya çıkan ve kabızlık, ishal gibi boşaltım sorunlarına neden olan kolit hastalığının belirtileri türüne bağlı olarak değişir. Ama genelde görülen belirtiler birbirine yakındır.
İshal: Hemen hemen tüm kolit türlerinde görülür. Kanlı ya da sümüksü yapıda ve devam eden ishal rahatsızlığınız varsa hiç vakit kaybetmeden gastroenteroloji uzmanına gitmelisiniz. Kanlı ishal ülseratif ve istemik kolitin en çok görülen belirtisidir. Ayrıca sulu ishal radyasyon koliti ve mikroskobik kolitin belirtisidir.
Kabızlık: Kolitin ilk döneminde görülür. Düzensiz bağırsak hareketlerinin belirtisidir. Kabızlığın ardından hemen ishal başlamışsa ve devam ediyorsa kolitin habercisidir.
Kramp biçiminde karın ağrısı: Özellikle Crohn hastalarında sıklıkla karşılaşılır. Bağırsaklardaki iltihabi durumun neden olduğu bağırsak kasılmaları karın boşluğunda bu ağrılara neden olur.
Makatta oluşan fistül ve fissürler: Fistül, makatta oluşan ve içinden iltihap akan deliklerdir. Anüsteki çatlaklara da fisür adı verlir. Crohn hastalarında sıklıkla görülür.
Makatta akıntı ve akıntı hissi: Bağırsaklar işlevini tam olarak yerine getiremediği için özellikle sulu ishal durumunda makatta akıntı ya da akıntı hissi oluşur.
Halsizlik: Vücutta iltihaplanma olması nedeniyle vücut direnci düşer ve halsizlik oluşur.
Ateş: İltihaplanmaya bağlı olarak kolit hastalarında ateş görülür.
Kusma: Bağırsakların iltihaplanması ve bağırsaklardaki daralmadan dolayı sindirim sisteminde oluşan aksaklık mideyi de etkiler ve kusmalara yol açar.
İştahsızlık ve kilo kaybı: Bağırsaklarda oluşan sıkıntıdan dolayı kişide iştahsızlık başlar. Bağırsak işlevini tam yerine getirememesinden dolayı da istemsiz kilo vermeler olur. Kolitin ileri safhalarında bağırsak tıkanması oluşursa bu durum kişinin aşırı kilo vermesine neden olur.
Gözde kızarıklık ve yanma: Vücuttaki iltihaptan dolayı gözlerde kızarıklık ve yanma olur. İltihabi durumun kontrol altına alınmasıyla geçer.
Eklem ağrıları: vücuttaki eklem ağrılarının bir nedeni de kolit hastalığıdır. Kolite bağlı gelişen iltihabi durum eklemleri olumsuz etkiler.
Karaciğerde fonksiyon bozuklukları: Karaciğer testlerinde ortaya çıkan fonksiyon bozukluklarının nedenlerinden biri de kolittir. Kimya laboratuvarı olan karaciğer iltihabi durumdan etkilenerek bazı fonksiyonlarını sağlıklı olarak yerine getiremez.
Ciltte dökülmeler: İltihabın etkisiyle ciltte de bazı problemler ortaya çıkar. Ciltte dökülmeler oluşur.
Kansızlık ve solukluk: Kolit hastalarının yüzü genelde solgun olur. Ayrıca kansızlık da baş gösterir.
Böbrek ve safra taşı: Aslında böbrek ve safra taşı direk bir belirti değildir. Ancak bağırsaklar kolitten dolayı mideden gelen safrayı sindiremez ve geri döndürürse bu safra böbrek ve safra taşı oluşmasına neden olur. Crohn hastalarında sıklıkla görülür.
Özellikle de kalın bağırsakla ince bağırsağın birleştiği bölgede daralma ve tıkanma başlamışsa taş oluşumu kaçınılmazdır. Yılda 20-25 civarı böbrek taşı dökebilirsiniz.
Son düzenleme:
