Kırım Savaşları
-Sinop
– Kürekdere
– Petropavlovsk
– Alma
– Sivastopol
– Balaklava
– İnkerman
– Gözleve
– Taganrog
– Çernaya Nehri
– Kars
– Malakof
– Kılburun
-Sinop
– Kürekdere
– Petropavlovsk
– Alma
– Sivastopol
– Balaklava
– İnkerman
– Gözleve
– Taganrog
– Çernaya Nehri
– Kars
– Malakof
– Kılburun
Sinop Baskını (30 Kasım 1853)
Kırım Savaşının önemli çarpışmalarından biri olan baskın. Bu baskında Rus Karadeniz donanması, Sinop'ta Osmanlı donanmasına ağır bir darbe indirdi. Dünya deniz savaşları tarihinde yelkenli ahşap gemilerin rol aldığı son çarpışma ve gülle yerine patlayıcı mermilerin (humbara) kullanıldığı ilk çarpışma olarak Sinop Baskını'nın özel bir yeri vardır.
Nedenleri
Osmanlı ve Rus orduları bir süredir Kırım Savaşı'nın Kafkas cephesinde çarpışıyorlardı. Kafkaslardaki Osmanlı güçlerinin ikmal yolu Trabzon ve Batum limanlarıydı. Deniz yolunu korumak amacıyla Patrona Osman Paşa (Oramiral) komutasında Sinop'ta bir filotilla üslenmişti.
Gelişimi
Ana üssü Sivastopol olan Rus Karadeniz donanmasının başında Amiral Nahimov vardı. Sivastopol Sinop'a sadece 180 deniz mili uzaklıktadır. Sürpriz bir baskında filotillanın 280 deniz mili uzaktaki İstanbul'dan yardım alamayacağını hesaplayan Nahimov, 30 Kasım 1853 Cuma günü ateş gücü çok üstün gemilerle ve sis altında tam bir baskın etkisi ile Sinop limanına girdi. Rus filosu 7 saffı harp gemisi (612 top), 2 Yelkenli Korvet (98 top) ve 3 buharlıdan (12 top) oluşuyordu. Kale toplarının hazırlıksız, Osmanlı bahriyelilerinin eğitimsiz olması gibi faktörler de Rusların lehindeydi. Rus gemileri limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına dizilerek patlayıcı mermi atan toplarla saldırıya geçtiler.
Günün sonunda 7 yelkenli fırkateyn, 3 yelkenli korvet ve 2 buharlı vapurdan oluşan Osmanlı filotillasının tümü imha oldu. Yanan gemilerde bulunan ve denize dökülen 4.000'in üzerinde asker şehit oldu. (Bkz. KERR et al.. GÜLEN ise bu sayıyı 2.700 şehit, 556 ağır yaralı ve 150 esir olarak veriyor) Patrona Osman Paşa esir düştü, yardımcısı Riyale (Tümamiral) Bozcaadalı Hüseyin Paşa ise şehit oldu.
Kurekdere Muharebesi
1854 yılında Kırım Savaşı esnasında gerçekleşmiştir. Kars üzerinden Gümrü'deki Rus kuvvetlerine saldıran Osmanlı güçleri şiddetli çarpışmalar sonucu Rus kuvvetleri arafından bozguna uğatılmıştır. Ruslar topyekün saldıran yaklaşık 40,000 Omanlı kuvvetine yarısı kadar bir kuvvetle karşı koymuşlardır. Osmanlı ordusundaki yönetim aksaklıkları ve üst üste yapılan stratejik hatalar muharebeyi kaybettirmiş savaşın süresi uzamıştır. Daha sonra başarısız olan yöneticiler görevden alınacaktır. Bu muharebe sonrası bölgede dört ay askeri harekat olmamıştır.
Petropavlovsk Kuşatması
Kırım Savaşı'nın Pasifik ayağını oluşturan harekat. Ruslar 100 kadar asker kayıp verirken,müttefikler 500 asker kaybı vermişlerdir.
Çin ve Japon denizlerinde, savaş başladığında, Rus amiral Yevfimy Putyatin komutasında Pallada, 60 donanma topu, 44 adet Aurora, ve 12 Dvina fırkateyni bulunuyordu. İngiliz kuvvetleri Amiral David Price ve Fransız kuvvetleri Amiral Auguste Febvrier-Despointes komutası altındaydı. Müttefikler toplamda dokuz gemi ve 200 top bataryasından oluşan filoya sahiptiler. Putyatin, Amur nehri üzerinden gönderdiği Pallada fırkateyni ile, zayıflayan garnizona sürekli destek veriyordu. Auora ve Divina ise sığınak olarak kullanıldı ve olası müttefik saldırıları buralardan gözetlendi. Kuşatma 18 Ağustos 1854 tarihinde başladı, üç fırkateyn, bir yelkenli ve bir buharlı gemiden oluşan müttefik filosu Avaça Körfezine demirledi. Müttefik kuvvetleri sayıca Rus ordusundan üstünde ve uzak bölgedeydi. Müttefikler, Amiral Febvrier-Despointes ve Price komutasında Petropavlosk şehirini 30 Ağustos 1854'te bombardımana tuttular. Ruslar şehri yalnızca 67 top bataryasıyla savundular. Bombardıman ertesi gün de devam etti.
Alma Muharebesi (20 Eylül 1854)
Kırım Savaşı'nın önemli ilk muharebesidir, Alma Nehri'nin güneyinde gerçekleşmiştir. General St. Arnaud ve Lord Raglan komutasındaki İngiliz-Fransız müttefik güçleri, General Menshikov'un Rus kuvvetlerini bozguna uğratmasıyla sonuçlanmıştır. Ruslar yaklaşık 6,000 kayıp vermiştir.
İngiliz-Fransız kuvvetleri Kırım yarımadasının batı sahili, Sivstopol'un 56 km kuzeyindeki Kalamita Körfezi'ne 13 Eylül 1854'te konuşlandı. Dizanteri ve kolera hastalıkları nedeniyle oldukça düzensiz durumda olmalarına karşın, kıyıdan 4 km içeriye kadar sokuldular. Altı gün sonra müttefik ordusunun üç nehire doğru ilerlemesi sürerken ikinci olan Alma Nehri yakınlarında Rus ordusuyla karşılaşıldı. Rus ordusu savunma pozisyonuna geçmişti. İngiliz ve Fransız kuvvetleri geceyi çadırsız kampta geçirdikten sonra, nehrin kuzey tepelerinden aşağıya sızma yapmaya başladılar. Ruslar ise nehrin güneyindeki sarp tepelere doğru çıktılar, 107 m yükseklikte, kısa step otlarıyla örtülü hakim bir tepede konuşlandılar. Muharebeyi kazanan müttefiklere Sivastopol'un yolu açıldı.
Sivastopol Kuşatması
Kırım Savaşı sırasında 17 Ekim 1854 - 11 Eylül 1855 tarihleri arasında Birleşik Krallık ve Fransa kuvvetlerinin Sivastopol'daki Rusya İmparatorluk Kuvvetlerini'ne karşı gerçekleştirdikleri muharebedir.
Muharebeler
Ekim ayın başında Fransa ve Birleşik Krallık birlikleri Balıklava'daki üslerinden hareket ederek Sivastopol'un güneyinde bulunan Hersones tepesi boyunca kuşatma hattını kurmaya yöneltmeye başladılar. Askerler tabyalar, bataryalar ve siperleri kazmaya başladılar.
Rusya İmparatorluk Kuvvetleri, Karadeniz Filosu'na bağlı savaş gemilerinin topları ve denizcileri de Sivastopol istihkamının savunması için kullandılar.
Balaklava Muharebesi
25 Ekim 1854'te meydana gelen, Kırım Savaşı sırasında Ruslar ile Kırım'ın Sivastopol kentini kuşatan Osmanlı Devleti - Birleşik Krallık - Fransız İmparatorluk ittifak kuvvetleri arasındaki muharebedir. İttifak kuvvetlerinin amacı Sivastopol'un limanı ve kalesini ele geçirmekti. Muharebenin bir tarafının bu üç değişik devlet tarafından oluşması, Alma Muharebesi'nde kazanılan ittifak zaferinin ardından meydana geldi.
İttifak kuvvetleri Sivastopol kentine uzun sürecek bir kuşatma yerine hızlı bir şekilde saldırmaya karar verdi. Lord Raglan komutası altındaki İngilizler ve Canrobert komutası altındaki Fransızlar, birliklerini limanın güneyine konuşlandırdı. İngilizler Balaklava'nın güney limanına doğru ilerlerken, Fransızlar batı kıyısındaki Kamieş'e girdi. Fakat bu pozisyon, İngilizlerin sağ kuşatma kanadını zayıflattı, ve bu kanatta az asker vardı. Rus komutanı Liprandi, 25.000 askerini yanına alarak Balaklava civarındaki kuvvetlere saldırmaya hazırlandı, bunu yaparken İngilizlerle sağ kuşatma kanadının arasındaki bağı koparmayı umuyordu.
Rusya İmparatorluğu'nun süvari birlikleri Osmanlı askerleri yenip Balaklava Limanı'na giden yolunu açtı. Rus süvarileri önleyebilecek güç olarak az sayıda Osmanlı askerler ve Kraliyet Deniz Piyadesi (Royal Marines)'nin dışında Colin Campbell komutasındaki 93. Piyade Alayı (Sutherland Highlanders Regiment of Foot) kalmıştır. Alay iki sütun halinde hattı oluşturup Rus süvarilerinin şiddetli saldırlarını geri çevirmeyi başardı. 93. Piyade Alayı askerlerinin kırmızı renkli üniformasından dolayı bu çarpışma "İnce Kırmızı Hat" adıyla anıldı.
"İnce Kırmızı Hat" tarafından geri çevirilen Rus süvari birliklerine bağlı 3500 atlı bu sefer James Yorke Scarlett komutasındaki ve 5. Dragoon Muhafız ile 6. Dragoon Muhafızı'ndan oluşturulan "Ağır Süvari Tugayı" (Heavy Cavalry Brigade)'na yöneldi. 600 atlıdan oluşan "Ağır Süvari Tugayı" Rus süvari birliklerine karşı saldırı düzenledi ve sayıca yaklaşık altı katı olan Rus süvarileri yendi.
İnkerman Muharebesi
5 Kasım 1854'te İngiliz ve Fransız birliklerinden oluşan müttefik ordusunun Rus kuvvetleri saldırması sonucu gerçekleşmiştir. Rus ordusundan alanda bozulması Sivastopol Kuşatması'nı zorunlu kılacatır. Birliklerin, sisli havada kendi insiyatifleri ile muharebeyi kazanmaları sonucu "Askerin Muharebesi" olarak adlandırılmıştır. Müttefikler; İngiltere, Fransa ve Osmanlı Rus donanma üssünün bulunduğu Sivastopol'a 14 Eylül 1854'te çıkarma yaptı. Plan, Rus donanmasını esir almaktı. Müttefikler [Alma Muharebesi]]nde bozguna uğrayan Rusları, düzensiz bir şekilde şehre ilerlemeye zorladı. Birlikler kendini toparlamadan bir saldırı amaçlanıyordu fakat müttefik komutanları Sivastopol'a yapılacak saldırı üzerinde anlaşamadı. Bunun üzerine şehrin arka tarafına ilerlemeye ve kuşatma altına almaya karar verildi. Kuşatmadan önce Rus komutan Sivastopol'u savunmak için bir garnizon bırakarak ordusuyla birlikte şehri tahliye etti.
Muharebe
5 Kasımda Ruslar şehrin doğusundan müttefiklerin sağ kanadına saldırdılar. Saldırı iki dizi askerden oluşan 42,000lik bir kuvvetle yapıldı. Rus saldırısı ilk olarak İngiliz İkinci Bölüğündeki 2,700 asker tarafından karşılandı. Ruslar müttefik ordusuna takviye ulaşmadan bu kanadı imha etmek istiyorlardı. Rus general, Soymonov aldığı emirler doğrultusunda kuvvetleri Çrneya Vadisinde konuşlandırdı, bu tüm birlikleri etkili kullanmamasına neden oldu.
Gözleve Muharebesi
Kırım Savaşı’nın muharebelerinden biri. Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa komutasında Osmanlı Ordusu Kırım'ın Gözleve (bugünkü Evpatoriya)'deki istihkam noktasına saldıran Rusya İmparatorluğu güçlerini ağır kayıplarla geri püskürttü.
Arka Plan
Önemli Tatar yerleşimlerinden Gözleve liman kenti, Kırım’ın güney batısındaki Kalamiş (Kalamitski) Körfezi kuzeyindedir. Gözleve’de Mimar Sinan’ın 1552’de yaptığı bir cami vardır. 1783’te Rusya İmparatorluğu'nun egemenliğine giren Gözleve’nin adı Eupatoria oldu. Liman, Kırım’a 14 Eylül 1854’te başlayan Müttefik çıkarmasındaki ilk kıyıbaşı oldu. İzleyen 50 günde Müttefikler Alma, Balıklava ve İnkirman’da Rus direnişini kırıp, Sivastopol’u kuşattılar. Bu süreçte Osmanlı askeri önemli bir rol almadı. Deniz üstülüğünü yitiren Rus Karadeniz Filosu, Sivastopol limanı ağzında karaya oturtulmuştu. Müttefikler denizden rahatça ikmal yapıyorlardı. Dar yarımada kıstağı yakınındaki Gözleve ise, Rusların tek ikmal ve geri çekilme yolu üzerinde ciddi bir tehditti.
Çarpışmanın Gelişimi
Hrulev harekatın baskın olacağını umuyor, Gözleve’de sadece 30 kadar top bulunduğunu, toplar susturulunca piyadenin fazla direnmeden kaleyi boşaltacağını varsayıyordu. Rus topçusu kuzeybatı’daki yassı tepelere sessizce gelip 16 Şubat gecesi taarruz hazırlık mevzilerini aldı. Piyade topların arasında sipere girdi. Sağda Tuna ve Poltava, merkezde Aleksopol ve Kremençuk alayları mevzilendi. Sol kanada Azak ve Podolya alayları yerleşti. Yunanlı gönüllülerden oluşan bir milis birliği de merkezde ihtiyattaydı. İki kanatta süvariler vardı.
Rus vurucu darbesinin, (Alman asıllı Tümgeneral Kridener komutasında) güçlü Azak alayının ve 76 topun mevzilendiği sol kanattan geleceği görülebilirdi ama 17 Şubat sabahı Gözleve’yi örten koyu sis, göz keşfine imkân vermiyordu.
Çatışmalar gün ağarırken Osmanlı savunmasının sağ kanadına yönelen bir ağır top ateşi ile başladı. Osmanlı topçusu hemen güçlü bir karşılık vererek bu kanattaki Podolya Avcı Taburlarını epey hırpaladı. Ardından metrisleri aşmak için merdivenlerle koşan Yunanlı Milisler ve Azak piyadesi aynı kanada peş peşe üç kez yüklendilerse de kale önündeki engelleri aşamadılar. Saldırı kolları Osmanlı topçu ateşi ve zaman zaman İngiliz savaş gemisi Viper’dan atılan Congreve fişekleri ile sarsıldı. Ancak Rus hücumunu asıl kıran, yer yer süngü takıp karşı hücuma kalkan piyade ile geri çekilen Rus kollarını yanlardan vuran süvari birlikleri oldu. Piyade çarpışmalarında Mısır’lı komutan Selim Paşa ile Miralay Rüstem bey şehit düştüler. Dört saat süren çatışmalarda Ruslar 2.500 kadar yaralı ve ölü kayıp verip geri çekildiler. Kale’nin kaybı sadece 350 askerdi.
Sonuçları
1855'te Kırım harp sahnesinde Sivasopol dışındaki tek önemli askeri harekat olan Gözleve çarpışması gerçek bir stratejik dönüm noktası oldu. Ruslar kaleye bir daha saldırmaya cesaret edemediler. Osmanlı savunmasıyla Müttefik elinde kalmaya devam eden Gözleve kalesi, Kırım kıstağı için tehdit olmaya devam etti. Böylece Rusların Kırım’da güçlü bir kara ordusu tutup müttefik kuşatmasını kırma ya da tehdit etme umutları da fiilen yok oldu. Çarpışmadan birkaç gün sonra Rus Çarı’nın öldüğü haberi geldi. Gözleve’de Osmanlı Ordusu (Silistre’den sonra) ikinci önemli savunma zaferini kazanmış oldu. Müttefiklerin gözünde Osmanlı askerinin ve Ömer Paşa’nın prestiji büyük ölçüde yükseldi. Ayrıca Osmanlı yüksek rütbeli askerleri bu savaşta Osmanlı askeri gücüne yeni manevralar yaptırmış, önündeki 50 yıl boyunca bu taktik ve düzene sadık kalmıştır.
Tuna ve Kırım cephelerinde başarı ümidi kalmayan Rusya doğuya, Kars’a yöneldi. Savunması bir İngiliz Albayına bırakılan Kars kalesi Rus kuşatmasına epey direndikten sonra 26 Kasım 1855’te teslim olacaktır.
Taganrog Kuşatması
Kırım Savaşı sırasında (1853–1856) İngiliz ve Fransız müttefik birliklerinin Rostov-na-Donu şehrine girmesini sağlamak amaçlı önemli bir şehir olan Taganrog'a yaptıkları harekattır.
12 Mayıs, 1855'te İngiliz ve Fransız müttefikler Azak Denizi'nde harekata başladı. Kerch Boğazı'na çıkarma yaparak Kerç ve Enikale adlı iki şehri süratle zaptetiler. Harekatın ilerlemesi üzerine Kamişevaya Körfezine bataryaları konuşlandırdılar.
22 Mayıs'ta İngiliz-Fransız filosu, 17 zırhlı buharlı bot ve 20 gambotla, Taganrog şehrinin Azak Denizi ile bağlantısını kapattılar. Komutanlara şehri teslim etmeleri çağrısında bulundular. Fransız bir elçi Taganrog valisi Tolstoy'a çağrıyı iletti. Bir saat içinde valinin teslim olmayı reddettiği müttefiklere bildirildi. Bunun üzerine müttefik filosu tekrar Taganrog'u bombardımana tuttu. Old Stone Steps (Каменная лестница) ve Yunan Klisesi yakınlarına çıkarma harekatı yaptılar. Kozaklar ve gönüllü birliklerin direnişiyle karşılaşınca müttefikler geri çekilerek tekrar Azak Denizi'ne indiler.
Çernaya Muharebesi
Kırım Savaşı sırasında Çerneya Nehri yakınında meydana gelmiştir. Muharebe Rus birlikleri ile Osmanlı-Fransız-Sardinya birlikleri arasında Sivastopol kırsalında gerçekleşmiştir. Muharebe sonunda Ruslar geri çekilmiş ve müttefikler kazanmıştır.
Kars Kuşatması
Kırım Savaşı'nın son büyük çaplı askeri harekatıdır. Haziran 1855'te Sivastopoldaki güçlerin üzerindeki baskıyı hafifletmek için, İmparator II. Alexander ve General Muravyov önderliğindeki Rus birlikleri Anadoluya yönelmeye karar verdiler. 25,000 askerden oluşan güçlü bir kolorduyla Doğu Anadolu'nun en önemli kalerinden Kars'a doğru ani bir taaruza geçti. İlk saldırı İngiliz general William Fenwick Williams komutasındaki Osmanlı garnizou tarafından geri püskürtüldü. Ruslar kasım ayına kadar şehri kuşatma altında tuttular. Saldırı haberinin duyulması üzerine Osmanlı Komutanı Ömer Paşa Sivastopoldaki Osmanlı birlikleriyle Karstaki Rus birliklerini değiştirerek kuşatmayı kaldırma fikrini belirti.6 Eylül'de Ömer Paşa 45,000 askeriyle birlikte Sukumi'ye çekildi. Ancak Muravyov bunun üzerine Kars'a üçüncü kez saldırı düzenledi ve Osmanlı birliklerince geri püskürtüldü. Osmanlı 700-800 kayıp verirken Rus ordusu 3000-6000 arası ölü yaralı ve esir verdi.
Malakof Muharebesi
Kırım Savaşı sırasında, Rus ve Fransız kuvvetleri arasında 7 Eylül 1855 tarihinde gerçekleşen muharebe. Sivastopol Kuşatması'nın bir parçası olarak yapılmış ve General MacMahon önderliğindeki Fransızlar kesin olarak kazanmıştır. Muharebenin önemli olaylarından biride Fransız piyadesinin düşen Rus cephesine Fransız bayrağı dikmesidir.
Kılburun Muharebesi
Kırım Savaşı'nın son donanma muharebesidir. 17 Ekim 1855'te Dinyeper Nehri'nin güney kıyısındaki Kılburun Yarımadasında gerçekleşmiştir. Britanya Kraliyet Donanması ve Fransız Donanması müşterek harekatında Rusların kıyıdaki kalesi hedef alındı.
Muharebe savaşın sonucuna etki etmemiştir. Fransızlar Ruslara ait kaleleri dört saatte imha etmiştir. Hem bu muharebe hem de Sinop Muharebesi artık ahşap kaplı savaş gemilerinin modern zırhlı savaş gemilerine karşı koyamadığını kanıtlamıştır.
