Ne zaman dışarıda çiçekten çiçeğe konan bir kelebek görsek gözlerimizi ondan alamayız. Kelebekler çok sevimli canlılardır. Onların rengarenk kanatları doğaya neşe verir. Ancak bu neşenin kaynağı olan kelebekler doğada çok uzun bir süre yaşamayabilir.
Pek çok internet ve sosyal paylaşım sitesinde kelebeklerin ömürü hakkında yanlış bilinen, kelebeklerin ömrünün 1 gün olduğu gibi bilgilere rastlamak mümkündür.
Halk arasında kelebeklerin yaşam süreleri 1 gün olarak telaffuz edilse de bu aslında kelebeklerin kısa ömürlü canlılar olduğunu vurgulamak adına söylenen bir deyimdir.
Yanlış: Kelebeğin ömrü bir gündür.
Gerçek: Dünya üzerinde bugüne kadar normal ömrü 1 gün olan tek bir kelebek türü bile tespit edilememiştir. Yetişkin kelebeklerin ömrü, türüne bağlı olmak üzere 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Üstelik bu süreye yaşam döngüsündeki "yumurta", "tırtıl" ve "koza" dönemleri dahil değildir. Eğer bu dönemler de dahil edilirse, çoğu kelebeğin ömrü 1 seneyi bulabilir.
Bilgi-1: Dünya üzerinde ömrü 1 gün olan hiçbir kelebek türü yoktur. Kelebekler metamorfoz (başkalaşım) geçirirler ve ömürleri 4 ana kısımdan oluşur: yumurta, tırtıl, koza ve yetişkin (imago). Pek çok türün yumurtası ancak birkaç hafta sonunda çatlar. Bu süre sonunda yumurtadan çıkan tırtıl, 2-3 hafta ila aylarca sürebilen bir süre boyunca "yemek makinası" olarak yaşar ve durmadan beslenir. Bu süre sonunda gelişimini tamamlar ve etrafına bir koza sarar. Kelebek, 10-12 gün ila birkaç hafta arası değişebilen bir sürede kozada kalır ve sonunda yetişkin olarak kozasından çıkar. Yetişkin kelebek de 1 hafta ila 1 yıl arası yaşayabilir. Bazı kaynaklar bu ortalamayı 2 hafta civarında verse de, ömürlerini bildiğimiz bütün kelebeklerin yaşam ortalamasına bakıldığında, bu sürenin yaklaşık 1 ay civarında olduğu görülmektedir. Ancak kesinlikle 1 gün değildir.
Bilgi-2: Konuyla ilgili bir diğer sıkıntı, "kelebek" sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Kelebek, bırakın tek bir türü ifade etmeyi, taksonomik olarak bir cinsi ya da bir aileyi bile ifade etmez. Rhopalocera isimli dev bir alt takımın tümüne verilen addır. Bu aile içerisinde, gerçek kelebekler, süvari kelebekleri ve güve-kelebekler olmak üzere 3 süperaile altında kategorize edilen, toplamda 20.000 civarında kelebek türü yaşamaktadır. Bu canlıların ortak atası, günümüzden 50-40 milyon yıl kadar önce evrimleşmiştir. Kelebeklerin en yakın akrabası olan güveleri de işin içine katarsak, tür sayısı 180.000'e, aile sayısı 126'ya, süperaile sayısı 46'ya fırlamaktadır. Güveler ve kelebeklerin oluşturduğu takıma Lepidoptera denir ve bugüne kadar sınıflandırılmış bütün türlerin %10'unu tek başına içerisinde barındırır.
Bilgi-3: Bir kelebeğin ömrü, diğer birçok türde olduğu gibi boyutlara, türe, yaşam alanlarına ve yılın hangi döneminde yetişkin hale geldiğine bağlı olarak değişir. Örneğin daha küçük boyutlardaki bir kelebek, daha iri bir kelebeğe nazaran daha kısa yaşayacaktır. Kelebekler soğukkanlı hayvanlar oldukları için iklimden ciddi anlamda etkilenirler. Eğer ki bir kelebek, soğuk havanın gelmesinden hemen önce yumurtladıysa, havalar ısınana kadar yumurta gelişmeyecek ve yavru oluşmayacaktır. Ne zaman ki hava şartları düzelir, tırtıl yumurtadan çıkarak yaşamına başlar. Benzer şekilde, eğer ki yetişkin bir kelebek soğuk havalar vurduğunda güneye göç edememiş olursa, uygun bir yerde kış uykusuna yatacaktır ve hava ısınana kadar kendisini korumaya çalışacaktır. Tüm bu faktörler, kelebeklerin ömürlerini etkileyen unsurlardır. Bunlar hesaba katılırsa bir kelebek, kendisine biçilen ömür ortalamasının çok daha üzerine de çıkabilecektir. Son bir nokta da, koruma altındaki kelebekler ile vahşi kelebekler arasındaki farktır. Koruma altındaki hayvanlar, neredeyse istisnasız olarak her zaman vahşi doğadakilerden daha uzun yaşarlar.
Bilgi-4: Bu mitin yayılma sebebi, mayıs sineklerinin ("birgün sinekleri" de denir) kısa ömrü ile kelebeklerin ömürlerinin karıştırılmasıdır. Bu canlılar da metamorfoz geçirirler ve aynı durum geçerlidir: yumurtada birkaç hafta bekledikten sonra, birkaç ay ila birkaç yıl arasında değişen bir süre boyunca "naiad" denen ara basamakta kalırlar. Bu basamakta canlı, ömrü boyunca kozaya girmeden farklılaşır ve sonunda yetişkin hale gelir. Bu yetişkin halde kanatlara sahiptir ve bu formun ömrü 1-2 gün arasında değişir. Ancak genel olarak, tüm basamaklarıyla birlikte bir mayıs sineğinin genel hayatı yıllarca sürmektedir. Dahası, mayıs sinekleri kelebek değildir.
Aslında kelebeklerinin kısa ömürlü canlılar olduğunu düşünmek biraz da yaşam süresinden ne anladığımıza bağlıdır. Yaşamayı; doğmak, yaşamak ve ölmek şeklinde tarif edersek kelebekler aylarca yaşarlar. Kırlarda ve bahçelerde uçuşarak ince, zarif ve güzel renklerle bezenmiş kanatlarıyla yapraklara konan, bizim kelebek olarak tanıdığımız hali, ömrünün ölümüne yakın son aşamasıdır. Bu şekli ile yaşadığı hayat gerçekten çok kısadır.
Ömrünün bu en güzel kısmının ne kadar sürdüğünü kesin olarak söylemek güçtür. Kelebeklerin bazı çeşitlerinin birkaç gün, bazılarının ise birkaç hafta yaşadıkları biliniyor. Ancak tabiatta çok nadir de olsa bir yıl yaşayan kelebeklere de rastlanmaktadır.
Kelebekler aylarca tırtıl halinde yaşadıkları halde, kelebek olarak yetişkin iken çok kısa bir süre yaşarlar. Bu yüzden bir kısım kelebeklerde beslenme için ağız ve hortum bile bulunmaz. Yaşamlarının bu kısa parçasını beslenmekten çok eşlerini aramak, çiftleşmek ve yumurtlamak, kısaca yeni kuşakları oluşturabilmek için harcarlar.
Çok narin gibi görünmelerine rağmen kelebeklerin yapıları yeryüzünde karşılaştıkları her sorunu çözecek düzeydedir. Çöllerde bulutlar gibi dolaşırlar, sularda yüzebilir, karanlık mağara kovuklarında yaşayabilirler. Dünyanın en yüksek dağlarında, tropikal ormanlarda, petrol birikintilerinde, yanardağ ağızlarında hatta kutuplarda bile dolaşırlar.
Kelebeklerin 170 bin civarında türü vardır. Böceklerin en geniş takımlarından birini oluştururlar. Yeryüzünde yaşayan kelebek çeşitlerinin sayısının 18 sıfırlı bir sayı ile ifade edilebileceği sanılmaktadır. Yani Dünyada insan başına bir milyon kelebek düşmektedir. Bir başka deyişle ortalama ağırlığı 70 kilogram olan bir insana yeryüzünde 850 kilogram kelebek düşer.
Kelebeğin tüm ömrü değil de ömrünün son safhası gerçekten kısadır ama yine de bir günden fazladır. Aslında onun için süre önemli değildir. Ömrünün bu en güzel aşamasında düşündüğü tek şey vardır, neslinin devamı. Sürüngen bir tırtıl olmaktan kurtulup, havada özgürce dolaştığı bu kısa sürede amacı uğruna çoğunlukla beslenmez bile.
Kelebekler ne kadar yaşarlar ?
Yetişkin kelebeklerin ömrü, türüne bağlı olmak üzere 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Üstelik bu süreye yaşam döngüsündeki “yumurta“, “tırtıl” ve “koza” dönemleri dahil değildir. Eğer bu dönemler de dahil edilirse, bazı tür kelebeklerin ömrü yaklaşık 1 sene olmaktadır.
Dünya üzerinde ömrü 1 gün olan hiçbir kelebek türü yoktur. Kelebekler metamorfoz (başkalaşım) geçirirler ve ömürleri yumurta, tırtıl, koza ve yetişkin (imago) olmak üzere 4 ana süreçle değerlendirilir.
Kelebeklerin evreleri ve evrelerde geçen süreleri ise şu şekildedir;
1-Yumurta evresi: Dişi kelebek yumurtalarını bir bitkinin üzerine bırkır. Bırakılan yumurtalar 6-14 gün arsında olgunlaşır ve çatlar.
2-Larva Evresi: Yumurtalar çatlayınca içinden tırtıllar çıkar ve kelebeğin larva dönemi başlar. Her kelebeğin larvası farklı renktedir. Kelebeklerin larva süreleri 3-6 haftadır.
3-Pupa Evresi: Larva evresini tamamlayan tırtıl ağaç gövdeleri taş aralıkları saçak altları veya evlerin içlerine girerek emin bir yerde pupa evresine geçer. Pupa süresi 10-15 gündür. Pupa evresinin son 3-4 gününde kabuk şeffaflaşır kelebeğin esrarengiz renk ve desenleri görülür hale gelir.
4-Kelebek Evresi: Pupa evresinin sonunda kelebek dışarıya çıkar . Geride boş bir kabuk kalır. Pupadan çıkan kelebeğin yaşam süresi 7-10 gün arasıdır.
Sonuç olarak bir kelebegin yumurta evresinden kelebek evresine kadar olan yaşam süresi ortalama 2-3 aydır. Fakat kanatlarının rengarenk olup çiçeklerin üzerine konan o harika hali ise genellikle 7 ila 10 gün arasındadır.
Pek çok internet ve sosyal paylaşım sitesinde kelebeklerin ömürü hakkında yanlış bilinen, kelebeklerin ömrünün 1 gün olduğu gibi bilgilere rastlamak mümkündür.
Halk arasında kelebeklerin yaşam süreleri 1 gün olarak telaffuz edilse de bu aslında kelebeklerin kısa ömürlü canlılar olduğunu vurgulamak adına söylenen bir deyimdir.
Yanlış: Kelebeğin ömrü bir gündür.
Gerçek: Dünya üzerinde bugüne kadar normal ömrü 1 gün olan tek bir kelebek türü bile tespit edilememiştir. Yetişkin kelebeklerin ömrü, türüne bağlı olmak üzere 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Üstelik bu süreye yaşam döngüsündeki "yumurta", "tırtıl" ve "koza" dönemleri dahil değildir. Eğer bu dönemler de dahil edilirse, çoğu kelebeğin ömrü 1 seneyi bulabilir.
Bilgi-1: Dünya üzerinde ömrü 1 gün olan hiçbir kelebek türü yoktur. Kelebekler metamorfoz (başkalaşım) geçirirler ve ömürleri 4 ana kısımdan oluşur: yumurta, tırtıl, koza ve yetişkin (imago). Pek çok türün yumurtası ancak birkaç hafta sonunda çatlar. Bu süre sonunda yumurtadan çıkan tırtıl, 2-3 hafta ila aylarca sürebilen bir süre boyunca "yemek makinası" olarak yaşar ve durmadan beslenir. Bu süre sonunda gelişimini tamamlar ve etrafına bir koza sarar. Kelebek, 10-12 gün ila birkaç hafta arası değişebilen bir sürede kozada kalır ve sonunda yetişkin olarak kozasından çıkar. Yetişkin kelebek de 1 hafta ila 1 yıl arası yaşayabilir. Bazı kaynaklar bu ortalamayı 2 hafta civarında verse de, ömürlerini bildiğimiz bütün kelebeklerin yaşam ortalamasına bakıldığında, bu sürenin yaklaşık 1 ay civarında olduğu görülmektedir. Ancak kesinlikle 1 gün değildir.
Bilgi-2: Konuyla ilgili bir diğer sıkıntı, "kelebek" sözcüğünden kaynaklanmaktadır. Kelebek, bırakın tek bir türü ifade etmeyi, taksonomik olarak bir cinsi ya da bir aileyi bile ifade etmez. Rhopalocera isimli dev bir alt takımın tümüne verilen addır. Bu aile içerisinde, gerçek kelebekler, süvari kelebekleri ve güve-kelebekler olmak üzere 3 süperaile altında kategorize edilen, toplamda 20.000 civarında kelebek türü yaşamaktadır. Bu canlıların ortak atası, günümüzden 50-40 milyon yıl kadar önce evrimleşmiştir. Kelebeklerin en yakın akrabası olan güveleri de işin içine katarsak, tür sayısı 180.000'e, aile sayısı 126'ya, süperaile sayısı 46'ya fırlamaktadır. Güveler ve kelebeklerin oluşturduğu takıma Lepidoptera denir ve bugüne kadar sınıflandırılmış bütün türlerin %10'unu tek başına içerisinde barındırır.
Bilgi-3: Bir kelebeğin ömrü, diğer birçok türde olduğu gibi boyutlara, türe, yaşam alanlarına ve yılın hangi döneminde yetişkin hale geldiğine bağlı olarak değişir. Örneğin daha küçük boyutlardaki bir kelebek, daha iri bir kelebeğe nazaran daha kısa yaşayacaktır. Kelebekler soğukkanlı hayvanlar oldukları için iklimden ciddi anlamda etkilenirler. Eğer ki bir kelebek, soğuk havanın gelmesinden hemen önce yumurtladıysa, havalar ısınana kadar yumurta gelişmeyecek ve yavru oluşmayacaktır. Ne zaman ki hava şartları düzelir, tırtıl yumurtadan çıkarak yaşamına başlar. Benzer şekilde, eğer ki yetişkin bir kelebek soğuk havalar vurduğunda güneye göç edememiş olursa, uygun bir yerde kış uykusuna yatacaktır ve hava ısınana kadar kendisini korumaya çalışacaktır. Tüm bu faktörler, kelebeklerin ömürlerini etkileyen unsurlardır. Bunlar hesaba katılırsa bir kelebek, kendisine biçilen ömür ortalamasının çok daha üzerine de çıkabilecektir. Son bir nokta da, koruma altındaki kelebekler ile vahşi kelebekler arasındaki farktır. Koruma altındaki hayvanlar, neredeyse istisnasız olarak her zaman vahşi doğadakilerden daha uzun yaşarlar.
Bilgi-4: Bu mitin yayılma sebebi, mayıs sineklerinin ("birgün sinekleri" de denir) kısa ömrü ile kelebeklerin ömürlerinin karıştırılmasıdır. Bu canlılar da metamorfoz geçirirler ve aynı durum geçerlidir: yumurtada birkaç hafta bekledikten sonra, birkaç ay ila birkaç yıl arasında değişen bir süre boyunca "naiad" denen ara basamakta kalırlar. Bu basamakta canlı, ömrü boyunca kozaya girmeden farklılaşır ve sonunda yetişkin hale gelir. Bu yetişkin halde kanatlara sahiptir ve bu formun ömrü 1-2 gün arasında değişir. Ancak genel olarak, tüm basamaklarıyla birlikte bir mayıs sineğinin genel hayatı yıllarca sürmektedir. Dahası, mayıs sinekleri kelebek değildir.
Aslında kelebeklerinin kısa ömürlü canlılar olduğunu düşünmek biraz da yaşam süresinden ne anladığımıza bağlıdır. Yaşamayı; doğmak, yaşamak ve ölmek şeklinde tarif edersek kelebekler aylarca yaşarlar. Kırlarda ve bahçelerde uçuşarak ince, zarif ve güzel renklerle bezenmiş kanatlarıyla yapraklara konan, bizim kelebek olarak tanıdığımız hali, ömrünün ölümüne yakın son aşamasıdır. Bu şekli ile yaşadığı hayat gerçekten çok kısadır.
Ömrünün bu en güzel kısmının ne kadar sürdüğünü kesin olarak söylemek güçtür. Kelebeklerin bazı çeşitlerinin birkaç gün, bazılarının ise birkaç hafta yaşadıkları biliniyor. Ancak tabiatta çok nadir de olsa bir yıl yaşayan kelebeklere de rastlanmaktadır.
Kelebekler aylarca tırtıl halinde yaşadıkları halde, kelebek olarak yetişkin iken çok kısa bir süre yaşarlar. Bu yüzden bir kısım kelebeklerde beslenme için ağız ve hortum bile bulunmaz. Yaşamlarının bu kısa parçasını beslenmekten çok eşlerini aramak, çiftleşmek ve yumurtlamak, kısaca yeni kuşakları oluşturabilmek için harcarlar.
Çok narin gibi görünmelerine rağmen kelebeklerin yapıları yeryüzünde karşılaştıkları her sorunu çözecek düzeydedir. Çöllerde bulutlar gibi dolaşırlar, sularda yüzebilir, karanlık mağara kovuklarında yaşayabilirler. Dünyanın en yüksek dağlarında, tropikal ormanlarda, petrol birikintilerinde, yanardağ ağızlarında hatta kutuplarda bile dolaşırlar.
Kelebeklerin 170 bin civarında türü vardır. Böceklerin en geniş takımlarından birini oluştururlar. Yeryüzünde yaşayan kelebek çeşitlerinin sayısının 18 sıfırlı bir sayı ile ifade edilebileceği sanılmaktadır. Yani Dünyada insan başına bir milyon kelebek düşmektedir. Bir başka deyişle ortalama ağırlığı 70 kilogram olan bir insana yeryüzünde 850 kilogram kelebek düşer.
Kelebeğin tüm ömrü değil de ömrünün son safhası gerçekten kısadır ama yine de bir günden fazladır. Aslında onun için süre önemli değildir. Ömrünün bu en güzel aşamasında düşündüğü tek şey vardır, neslinin devamı. Sürüngen bir tırtıl olmaktan kurtulup, havada özgürce dolaştığı bu kısa sürede amacı uğruna çoğunlukla beslenmez bile.
Kelebekler ne kadar yaşarlar ?
Yetişkin kelebeklerin ömrü, türüne bağlı olmak üzere 1 hafta ile 1 yıl arasında değişebilir. Üstelik bu süreye yaşam döngüsündeki “yumurta“, “tırtıl” ve “koza” dönemleri dahil değildir. Eğer bu dönemler de dahil edilirse, bazı tür kelebeklerin ömrü yaklaşık 1 sene olmaktadır.
Dünya üzerinde ömrü 1 gün olan hiçbir kelebek türü yoktur. Kelebekler metamorfoz (başkalaşım) geçirirler ve ömürleri yumurta, tırtıl, koza ve yetişkin (imago) olmak üzere 4 ana süreçle değerlendirilir.
Kelebeklerin evreleri ve evrelerde geçen süreleri ise şu şekildedir;
1-Yumurta evresi: Dişi kelebek yumurtalarını bir bitkinin üzerine bırkır. Bırakılan yumurtalar 6-14 gün arsında olgunlaşır ve çatlar.
2-Larva Evresi: Yumurtalar çatlayınca içinden tırtıllar çıkar ve kelebeğin larva dönemi başlar. Her kelebeğin larvası farklı renktedir. Kelebeklerin larva süreleri 3-6 haftadır.
3-Pupa Evresi: Larva evresini tamamlayan tırtıl ağaç gövdeleri taş aralıkları saçak altları veya evlerin içlerine girerek emin bir yerde pupa evresine geçer. Pupa süresi 10-15 gündür. Pupa evresinin son 3-4 gününde kabuk şeffaflaşır kelebeğin esrarengiz renk ve desenleri görülür hale gelir.
4-Kelebek Evresi: Pupa evresinin sonunda kelebek dışarıya çıkar . Geride boş bir kabuk kalır. Pupadan çıkan kelebeğin yaşam süresi 7-10 gün arasıdır.
Sonuç olarak bir kelebegin yumurta evresinden kelebek evresine kadar olan yaşam süresi ortalama 2-3 aydır. Fakat kanatlarının rengarenk olup çiçeklerin üzerine konan o harika hali ise genellikle 7 ila 10 gün arasındadır.
Kaynak: Derleme...
