Karl Marx (okunuşu: Karl Marks)[5][6] Almanca söyleyişi: [ˈkaɐ̯l ˈmaɐ̯ks]; (5 Mayıs 1818 Trier - 14 Mart 1883 Londra) 19. yüzyıldayaşamış, Yahudi asıllı filozof, politik ekonomist ve devrimci. Marx'ın ekonomi alanındaki çalışmaları, günümüzde emeği, emek-sermaye ilişkisini ve bunları takip eden ekonomi düşüncesini kavramanın büyük bir kısmı için temel oluşturdu.[7][8][9]Sosyoloji[10][11][12][13] ve sosyal bilimleri[14][15][16] başlatan isimlerdendir. En bilinenleri Komünist Manifesto(1848) ve Kapital (1867-1894) olmak üzere hayatı boyunca sayısız kitap yayımladı. Karl Marks hakkında en fazla eser yazılan kişiler listesinde ilk sırada yer almaktadır (bkz.Hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi).
Orta düzeyde zengin bir ailede, o tarihlerde Prusya'nın içinde yer alan Ren bölgesindeki Trier şehrinde doğan Marx, Genç Hegelcilerin felsefe düşünceleri ile ilgilendiği Bonn ve Berlin Üniversiteleri'nde öğrenim gördü. Çalışmalarından sonra Köln'de radikal bir gazetede yazmaya ve tarihsel materyalizm üzerinde çalışmaya başladı. 1843'te diğer radikal gazetelerde yazmaya başlayacağı ve kendisinin ömür boyu dostu ve çalışma arkadaşı olacağı Friedrich Engels ile tanışacağı Paris'e taşındı. 1849'da sürgüne gönderildi ve karısı ve çocukları ile beraber toplumsal ve ekonomik hareketler hakkında teorilerini yazacağı ve olgunlaştıracağı Londra'ya taşındı. Bu süre içerisinde sosyalizm için yapılan mücadelede yer aldı ve Birinci Enternasyonal'de önemli bir figür haline geldi.
Marx'ın toplum, ekonomi ve siyaset hakkındaki teorileri -bir bütün olarak Marksizm- insan toplumlarının sınıf savaşımı-üretimi kontrol eden yönetici sınıf ile üretim için gereken emeği sağlayan mülksüz bir emekçi sınıf arasındaki çatışma- ile ilerlediğini iddia etmektedir. Marx, devletlerin yönetici sınıf tarafından idare edildiğini ve devletin ortak kamu çıkarı adına hareket eder gibi yapıp yönetici sınıfın çıkarları doğrultusunda yönetildiğini düşünmekte [17] ve daha önceki sosyoekonomik sistemler gibi kapitalizmin de kendi yıkımına ve yeni bir sistem olan sosyalizmin onun yerini almasına neden olacak iç gerilimler ürettiğini öngörmektedir. Kapitalizmin içinde burjuvazi ve proletarya arasındaki sınıf çelişkilerinin çalışan sınıfın siyasi zaferi ve bunun sonucu kurulacak sınıfsız bir toplum;komünizm:özgür üreticiler birliği tarafından yönetilen bir toplumun ortaya çıkacağını iddia etmektedir.[18][19] Marx düşüncelerinin hayata geçmesi için etkin bir mücadele verdi; emekçi sınıfın kapitalizmin yıkılması ve sosyo ekonomik bir değişimin geçirilmesi için düzenli bir devrim hareketini yürütmek zorunda olduğunu savundu.[20] Marx insanlık tarihindeki en etkileyici figürlerden biridir.[21] Dünya çapında birçok entelektüel, işçi sendikaları ve siyasi parti onun temel çalışmalarından farklı biçimlerde etkilenmiştir.
İçindekiler
[gizle]
Orta düzeyde zengin bir ailede, o tarihlerde Prusya'nın içinde yer alan Ren bölgesindeki Trier şehrinde doğan Marx, Genç Hegelcilerin felsefe düşünceleri ile ilgilendiği Bonn ve Berlin Üniversiteleri'nde öğrenim gördü. Çalışmalarından sonra Köln'de radikal bir gazetede yazmaya ve tarihsel materyalizm üzerinde çalışmaya başladı. 1843'te diğer radikal gazetelerde yazmaya başlayacağı ve kendisinin ömür boyu dostu ve çalışma arkadaşı olacağı Friedrich Engels ile tanışacağı Paris'e taşındı. 1849'da sürgüne gönderildi ve karısı ve çocukları ile beraber toplumsal ve ekonomik hareketler hakkında teorilerini yazacağı ve olgunlaştıracağı Londra'ya taşındı. Bu süre içerisinde sosyalizm için yapılan mücadelede yer aldı ve Birinci Enternasyonal'de önemli bir figür haline geldi.
Marx'ın toplum, ekonomi ve siyaset hakkındaki teorileri -bir bütün olarak Marksizm- insan toplumlarının sınıf savaşımı-üretimi kontrol eden yönetici sınıf ile üretim için gereken emeği sağlayan mülksüz bir emekçi sınıf arasındaki çatışma- ile ilerlediğini iddia etmektedir. Marx, devletlerin yönetici sınıf tarafından idare edildiğini ve devletin ortak kamu çıkarı adına hareket eder gibi yapıp yönetici sınıfın çıkarları doğrultusunda yönetildiğini düşünmekte [17] ve daha önceki sosyoekonomik sistemler gibi kapitalizmin de kendi yıkımına ve yeni bir sistem olan sosyalizmin onun yerini almasına neden olacak iç gerilimler ürettiğini öngörmektedir. Kapitalizmin içinde burjuvazi ve proletarya arasındaki sınıf çelişkilerinin çalışan sınıfın siyasi zaferi ve bunun sonucu kurulacak sınıfsız bir toplum;komünizm:özgür üreticiler birliği tarafından yönetilen bir toplumun ortaya çıkacağını iddia etmektedir.[18][19] Marx düşüncelerinin hayata geçmesi için etkin bir mücadele verdi; emekçi sınıfın kapitalizmin yıkılması ve sosyo ekonomik bir değişimin geçirilmesi için düzenli bir devrim hareketini yürütmek zorunda olduğunu savundu.[20] Marx insanlık tarihindeki en etkileyici figürlerden biridir.[21] Dünya çapında birçok entelektüel, işçi sendikaları ve siyasi parti onun temel çalışmalarından farklı biçimlerde etkilenmiştir.
İçindekiler
[gizle]
- 1Hayatının İlk Dönemi
- 1.1Çocukluğu ve İlk Eğitimi: 1818-1836
- 1.2Hegelcilik ve İlk Eylemleri:1836-1843
- 2Komünist dönem
- 2.1Paris:1843-1845
- 2.2Brüksel: 1845–1847
- 2.3Köln:1848-1849
- 3Londra'daki Yaşamı
- 4New York Tribune İçin Yazması
- 51850-1857 arası düşünsel gelişim ve eserleri
- 5.1Louis Bonaparte'in 18 Brumaire'i
- 5.2Devrim ve Ekonomik kriz ilişkisi
- 61857 sonrası çalışma ve eserleri
- 6.1Grundrisse
- 6.2Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı
- 6.3Artı-Değer Teorileri
- 6.4Birinci Enternasyonel
- 6.5Das Kapital 1.Cilt
- 6.6Fransa'da İç Savaş
- 6.7Gotha Programı'nın Eleştirisi
- 7Ölümünden Sonra Basılan ve Düzenleme Yapılan Eserleri
- 7.1Kapital II ve III. Ciltler
- 7.2Artı-değer Teorileri
- 7.3Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni
- 8Aile hayatı
- 8.1Ölümü
- 9Felsefesi ve toplum düşüncesi
- 9.1İnsan doğası
- 9.2Tarih anlayışı
- 9.3Politik ekonomi
- 10Marx'ın etkilendikleri
- 11Marx'ın etkisi
- 12Marx'a dönüş
- 13Eleştiriler
- 14Çeşitli fotoğraflar
- 15Kaynakça
- 16Eserleri
- 17Ayrıca bakınız
- 18Dış bağlantılar
- 18.1Biyografileri
