Kaleydoskop, içine bakıldığı zaman simetrik desenler görülen bir optik aygıttır. Görülen desenler kaleydoskop hareket ettiril*dikçe sürekli olarak değişir. İskoç bilim adamı Sir David Brewster'in 1816'da bulduğu bu aygıtın adı "güzel", "biçim" ve "seyretmek" anlamlarındaki üç Yunanca sözcükten gelir.
Yaklaşık olarak 30 cm uzunluğunda bir tüp olan aygıtın içinde, birer kenarı birbirine değecek biçimde uzunlamasına yerleştirilmiş, aralarında genellikle 60° açı olan iki ya da üç düz ayna vardır. Bir ucunda gözetleme deliği olan tüpün öbür ucu buzlu camla kapatılmıştır. Buzlu camla kapatılmış olan uçta saydam bir cam bölmenin arkasında serbestçe hareket edebilen çok sayıda renkli cam parçası vardır. Gözetleme deliğinden bakıldığında, her renkli cam parçasının birçok görüntüsü birden görülür; çünkü her parçanın bir aynada oluşan görüntüsünün öbür aynalarda da yansımasıyla görüntü sayısı artar. Bu görüntülerin bir araya gelmesiyle simetrik bir desen oluşur. Tüpün sallanmasıyla cam parçaları yer değiştirince, oluşan desen de tümüyle değişir. Böylece sayısız değişik desen oluşturulabilir. Kaleydoskop yalnızca bir oyuncak değildir. Duvar kâğıdı, halı ve kumaş desenlerinin yapılmasında kaleydoskop desenlerinden yarar*lanılır.
Çiçek dürbünü veya kaleydoskop, içine bakıldığında renkli desenler görülen bir aygıttır. Bu desenler, ışığın yansımasıyla elde edilir ve dürbün hareket ettirildikçe sürekli değişir.
"Kaleydoskop" kelimesi Yunanca kalos (güzel), eidos (biçim), scopos (izlemek) sözcüklerinden türetilmiştir.
Dürbün, İskoç Sir David Brewster tarafından 1816'da ışığın polarizasyonundan yaralanılarak icat edilmiştir, 1817'de patenti alınmıştır. Brewster yaptığı icattan çok para kazanacağını düşünmüştür, ancak patent sırasındaki bir hatası, dürbünün taklitlerinin çok kolayca kopyalanabilmesine olanak sağlanmıştır.
Dürbünün içerisi siyah ya da koyu bir renge boyalıdır. İçinde arasında 60 derecelik eğimle birbirine bitişik iki ayna bulunur. Aynaların arasında renkli cam parçaları, tüyler, pullar, ince boncuklar vb. gibi malzemeler bulunur. Bu dürbünün bir ucundan bakıldığında şekil değiştiren çokgenler, çoğunlukla bir daha aynı olmayacak görüntüler görülür.
Popüler kültürde, televizyonda kamera hilesi olarak kullanılan "bulanıklaştırma efekti" olarak da teknolojik kullanımı yaygındır. Görüntü hafif bulanık ve çokgen şekiller halinde dramatikleşitirilir.
Bununla beraber bazı sanat merkezlerinde bu dürbünler bulunur, çeşitli sanat eserleri bununla bakılarak farklı görüntüleri elde edilir.
Yapılışı
Çiçek dürbünü yapmak için kenar boyları 1/3 oranlı, dikdörtgen biçimli üç ayna, ince, saydam bir kâğıt veya naylon parçası (şeffaf dosya parçası), yapışkan bant, makas, karton, kalem ve küçük parçacıklara bölünmüş çok sayıda renkli kâğıt, boncuk, cam kırığı ya da buna benzeyen materyaller gerekir.
Aynalar üçgen prizma oluşturacak biçimde birbirine uzun kenarlarından sırlı yüzeyleri dışa bakacak şekilde birleştirilir ve bantla tutturulur. Kartondan öncelikle bir üçgen prizma yapılır, ve buna uygun üçgen bir parça kesilir. Kesilen parça, prizmanın üst tarafına yapıştırılır. Kurşun kalemle bu üçgenin ortasına bir delik açılır. Diğer kenarı kapatmadan önce renkli materyaller, saydam kâğıt ve naylon arasına konur. Prizmanın alt tarafının da kapatılması gerekmektedir, buraya saydam kağıdı veya şeffaf dosya parçası ya da buzlu cam görüntüsü verebilecek herhangi bir materyal yapıştırılır. Artık üstteki delikten ışığa doğru bakarak oluşan desenler görülebilir.
Yaklaşık olarak 30 cm uzunluğunda bir tüp olan aygıtın içinde, birer kenarı birbirine değecek biçimde uzunlamasına yerleştirilmiş, aralarında genellikle 60° açı olan iki ya da üç düz ayna vardır. Bir ucunda gözetleme deliği olan tüpün öbür ucu buzlu camla kapatılmıştır. Buzlu camla kapatılmış olan uçta saydam bir cam bölmenin arkasında serbestçe hareket edebilen çok sayıda renkli cam parçası vardır. Gözetleme deliğinden bakıldığında, her renkli cam parçasının birçok görüntüsü birden görülür; çünkü her parçanın bir aynada oluşan görüntüsünün öbür aynalarda da yansımasıyla görüntü sayısı artar. Bu görüntülerin bir araya gelmesiyle simetrik bir desen oluşur. Tüpün sallanmasıyla cam parçaları yer değiştirince, oluşan desen de tümüyle değişir. Böylece sayısız değişik desen oluşturulabilir. Kaleydoskop yalnızca bir oyuncak değildir. Duvar kâğıdı, halı ve kumaş desenlerinin yapılmasında kaleydoskop desenlerinden yarar*lanılır.
Çiçek dürbünü veya kaleydoskop, içine bakıldığında renkli desenler görülen bir aygıttır. Bu desenler, ışığın yansımasıyla elde edilir ve dürbün hareket ettirildikçe sürekli değişir.
"Kaleydoskop" kelimesi Yunanca kalos (güzel), eidos (biçim), scopos (izlemek) sözcüklerinden türetilmiştir.
Dürbün, İskoç Sir David Brewster tarafından 1816'da ışığın polarizasyonundan yaralanılarak icat edilmiştir, 1817'de patenti alınmıştır. Brewster yaptığı icattan çok para kazanacağını düşünmüştür, ancak patent sırasındaki bir hatası, dürbünün taklitlerinin çok kolayca kopyalanabilmesine olanak sağlanmıştır.
Dürbünün içerisi siyah ya da koyu bir renge boyalıdır. İçinde arasında 60 derecelik eğimle birbirine bitişik iki ayna bulunur. Aynaların arasında renkli cam parçaları, tüyler, pullar, ince boncuklar vb. gibi malzemeler bulunur. Bu dürbünün bir ucundan bakıldığında şekil değiştiren çokgenler, çoğunlukla bir daha aynı olmayacak görüntüler görülür.
Popüler kültürde, televizyonda kamera hilesi olarak kullanılan "bulanıklaştırma efekti" olarak da teknolojik kullanımı yaygındır. Görüntü hafif bulanık ve çokgen şekiller halinde dramatikleşitirilir.
Bununla beraber bazı sanat merkezlerinde bu dürbünler bulunur, çeşitli sanat eserleri bununla bakılarak farklı görüntüleri elde edilir.
Yapılışı
Çiçek dürbünü yapmak için kenar boyları 1/3 oranlı, dikdörtgen biçimli üç ayna, ince, saydam bir kâğıt veya naylon parçası (şeffaf dosya parçası), yapışkan bant, makas, karton, kalem ve küçük parçacıklara bölünmüş çok sayıda renkli kâğıt, boncuk, cam kırığı ya da buna benzeyen materyaller gerekir.
Aynalar üçgen prizma oluşturacak biçimde birbirine uzun kenarlarından sırlı yüzeyleri dışa bakacak şekilde birleştirilir ve bantla tutturulur. Kartondan öncelikle bir üçgen prizma yapılır, ve buna uygun üçgen bir parça kesilir. Kesilen parça, prizmanın üst tarafına yapıştırılır. Kurşun kalemle bu üçgenin ortasına bir delik açılır. Diğer kenarı kapatmadan önce renkli materyaller, saydam kâğıt ve naylon arasına konur. Prizmanın alt tarafının da kapatılması gerekmektedir, buraya saydam kağıdı veya şeffaf dosya parçası ya da buzlu cam görüntüsü verebilecek herhangi bir materyal yapıştırılır. Artık üstteki delikten ışığa doğru bakarak oluşan desenler görülebilir.
Benim çok hoşuma gidiyor.