iyi bir Bağlamanın 10 özelliği
Bir bağlama mı almak istiyorsunuz? Ya da bağlamanızı iyi olup olmadığını merak mı ediyorsunuz?
Belki yararı olur düşüncesiyle iyi bir bağlamanın bazı özelliklerini belirtmekte yarar var diye düşündük.
İşte iyi bir bağlamanın 10 özelliği:
1. Tekneİyi bir bağlama için yapan ve çalan ustaların tercih ettiği teknelik ağaçlar Dut, Ardıç, Gül, Maun, Vengi, Kestane gibi sert ve özgül ağırlığı yüksek ağaçlardır.
Tekne oyma (Tek parça) ise dut ve kestane tercih edilmelidir. Yarma tabir edilen teknelerde damar halkalarının daralıp bittiği yer teknenin tümsek olan arka bitiş noktası olmalıdır. Bunlar daha değerli ve az bulunur teknelerdir.
Yaprak (dilimler halinde birleştirilmiş) teknelerin yaprakları birbirine iyi alıştırılıp yapıştırılmış olmalı, ve dilimler arasında aşırı renk, damar ve genişlik farkı olmamalıdır.
Her iki teknede de form düzgün, orantılar (boy, genişlik, derinlik) doğru ve ağaç kesinlikle kuru ve yıllanmış olmalıdır.
2. KapakKapak bir bağlamanin ses kalitesini en çok belirleyen,hayati önemdeki bölümüdür.
Kapak için tercih edilen ağaç genellikle bir tür çam cinsi olan beyaz ladindir. Kanada ladini de denilen koyu renkli kapaklar bir dönem kullanıldıysa da iyi netice alınamamıştir.
Iyi bir kapak kesinlikle yıllanmış bir kurulukta, damarları düzgün, budaksız ve esnek bir yumuşaklıkta, ve tekneye hafif bir bombeyle oturtulmuş olmalıdır. Maalesef birçok usta sazın sesinin gür çıkması için kapağı gereğinden ince tutmakta bu ise sesin patlamasına ve ileride çökmeye sebep olup sorun yaratmaktadır.
İyi bir usta kapakta gereken kalınlğı düşürmeden iyi sesi yakalayan ustadır.
3. Sapİyi bir bağlamada sap, damarlarından doğru biçilmiş, kuru, gürgen kelebek gibi sert ağaclardan yapılmış olmalıdır. Sap kalınlığı ve genişliği orantılı ve ele oturur olmalıdır.
4. Burgular ve EşiklerBurgular Pelesenk, Simşir, Gül, Kelebek gibi ağaçlardan yapılabilir.
Burgu delikleri düzgün, orantılı ve dogru açıyla ve temiz açılmış burgu ve burguluk iyi traşlanıp temizlenmiş olmalıdır. Bazı ustalarca da kullanılan metal gitar burguları ise kanımca geçici bir moda; bağlamaya yakışıp yakışmadığı ise tartışılırdır.
Üst ve dip eşikler şimşir, abanoz bazen de kemikten olabilir. Orta eşikte (Köprü) ise kelebek tercih edilmelidir.
Tüm eşikler düzgün bir işçiliğe sahip olmalı gereğinden yüksek veya düşük olmamalıdır. Teller eşığe asla gömülmemeli. Tel aralıkları orantılı, dip eşikteki delikler dar ve düzgün açilmış olmalıdır. Orta eşik (Köprü) yüksekliği yaklaşık 5-7 mm ve eşik kapağa her yerinden tam oturur olmalıdır.
Burgu ve eşiklerdeki işçilik ve kalite, sazı yapan ustanın, sazın görünmeyen yerler ile genelindeki titizliğinin ve ustalığının ipuçlarını verebilir.
5. TesfiyeTesfiye sazın perdelerindeki herbir sesin temiz ve cızırtısız çıkması için yapılan işlem ve ayarın adıdır.
İyi bir tesfiyede teller belirli bir gerginliğe kadar çıkabilmeli sapın esneme (çekme) payı iyi verilmeli, teller sapa mümkün olan en yakın aralığa indirilmeli, sesler temiz, çalım yumuşak, perdeler ayarlı olmalıdır.
Burada belirtmekte yarar var ki tesfiye, bir ustanın ustalık derecesini gösteren ve maalesef çok az usta tarafından gerektiği gibi yapılan, son derece önemli bir işlemdir.
6. CilaBağlama cilası olarak parlak ve koruyucu olması açısından en tercih edileni polyesterdir. Sesi biraz düşürdüğü bilinse de neme, tezene ve tırnak darbelerine karşı koruyucu olması açısından tercih edilir. Polyester, sazın üzerinde ince bir tabaka halinde bulunmalı, kesinlikle kalın olmamalıdır.
Az da olsa kullanılan kamalak cila ise, sesi daha az etkilese de koruyucu değildir. Ve özellikle amatör müzisyenler için tercih edilmemelidir. Birçok ustanın kullandığı vernik ise pek denenmemiş ve sıra saz tabir edilen düşük kaliteli sazlarda kullanılmaktadır.
7. PerdelerBağlama boylarına göre perde kalınlıkları değişebilse de en çok tercih edilen 38-40 cm.lik tekne boyuna sahip bağlamalar için uygun perde kalınlığı 0,35-0,40mm çapında olanlardır. Perdeler yerinden çok zor oynayacak şekilde sıkıca ve üstüste gelmeyecek şekilde direkt doğru yerlere bağlanmış olmalıdır.
8. Desen süs ve filotalarBirdönem modaya dönüşmüş olan ve biraz da alıcıyı cezbetmek için yapılan değişik süs ve desenler bu gün, yapan ve çalan iyi ustalar tarfından tercih edilmemektedir. Genel eğilim enstrümana yakışan bir sadelikten yanadır.
Yine de ille de desen diyenler bilmelidir ki plastik, metal gibi doğal olmayan hiçbir madde bağlamada kullanılmamalıdır. Sap üzerinde hakiki sedef, üst-dip eşik ve kafeste kemik; (isteyen ve fiyat farkını önemsemeyenler için) kullanılabilinir. Ağacın boyanması, kalemle filota (çizgi) çekilmesi ise hiçbir iyi ustanın yapmayacağı bir işlemdir.
9. Elektirikli ses yükselticilerBağlama satın alan birçok amatör müzisyenin yaptığı bir hata da hiç kullanmayacakları halde eşik altı ve fişmen denilen, yalnızca sahne için gerekli olan aletleri bağlamalarında istemeleri veya bunlara sahip bağlamaları daha tercih edilir sanmalarıdır. Bu aletlerin bağlamanın dogal akustik sesini olumsuz etkilediğini ve fazladan bir maliyet içerdiğini unutmamalıdırlar. Ayrıca elektronik teknik hergün gelişip değişmekte. Bağlamanızdaki bu tür bir alet birsüre sonra eski ve tercih edilmez olabilmektedir.
10. Ses Bağlamadaki ses rengi ve ses gürlüğü tamamen kişisel bir tercihdir. Herkes gürlükten ilk anda etkilense de gür sesli bir bağlama herzaman iyi bir bağlama olmayabilir. Tabii ki belli bir gürlük gereklidir. Ama tınıdaki bağlamaya yakışır ton ve renk, gürlük kadar, hatta daha da önemlidir.
Bilinmelidir ki bağlama çalan birçok usta için iyi bir ton, yumuşaklık ve denge; yorucu bir gürlükten önce gelir.
Siparişle kişiye özel yapılan bağlamalarda ses rengi,ton ve gürlügün nasıl olacağı ise yapan usta dahil hiçkimsenin tam olarak önceden kestiremeyeceği birşeydir.
Bir bağlama mı almak istiyorsunuz? Ya da bağlamanızı iyi olup olmadığını merak mı ediyorsunuz?
Belki yararı olur düşüncesiyle iyi bir bağlamanın bazı özelliklerini belirtmekte yarar var diye düşündük.
İşte iyi bir bağlamanın 10 özelliği:
1. Tekneİyi bir bağlama için yapan ve çalan ustaların tercih ettiği teknelik ağaçlar Dut, Ardıç, Gül, Maun, Vengi, Kestane gibi sert ve özgül ağırlığı yüksek ağaçlardır.
Tekne oyma (Tek parça) ise dut ve kestane tercih edilmelidir. Yarma tabir edilen teknelerde damar halkalarının daralıp bittiği yer teknenin tümsek olan arka bitiş noktası olmalıdır. Bunlar daha değerli ve az bulunur teknelerdir.
Yaprak (dilimler halinde birleştirilmiş) teknelerin yaprakları birbirine iyi alıştırılıp yapıştırılmış olmalı, ve dilimler arasında aşırı renk, damar ve genişlik farkı olmamalıdır.
Her iki teknede de form düzgün, orantılar (boy, genişlik, derinlik) doğru ve ağaç kesinlikle kuru ve yıllanmış olmalıdır.
2. KapakKapak bir bağlamanin ses kalitesini en çok belirleyen,hayati önemdeki bölümüdür.
Kapak için tercih edilen ağaç genellikle bir tür çam cinsi olan beyaz ladindir. Kanada ladini de denilen koyu renkli kapaklar bir dönem kullanıldıysa da iyi netice alınamamıştir.
Iyi bir kapak kesinlikle yıllanmış bir kurulukta, damarları düzgün, budaksız ve esnek bir yumuşaklıkta, ve tekneye hafif bir bombeyle oturtulmuş olmalıdır. Maalesef birçok usta sazın sesinin gür çıkması için kapağı gereğinden ince tutmakta bu ise sesin patlamasına ve ileride çökmeye sebep olup sorun yaratmaktadır.
İyi bir usta kapakta gereken kalınlğı düşürmeden iyi sesi yakalayan ustadır.
3. Sapİyi bir bağlamada sap, damarlarından doğru biçilmiş, kuru, gürgen kelebek gibi sert ağaclardan yapılmış olmalıdır. Sap kalınlığı ve genişliği orantılı ve ele oturur olmalıdır.
4. Burgular ve EşiklerBurgular Pelesenk, Simşir, Gül, Kelebek gibi ağaçlardan yapılabilir.
Burgu delikleri düzgün, orantılı ve dogru açıyla ve temiz açılmış burgu ve burguluk iyi traşlanıp temizlenmiş olmalıdır. Bazı ustalarca da kullanılan metal gitar burguları ise kanımca geçici bir moda; bağlamaya yakışıp yakışmadığı ise tartışılırdır.
Üst ve dip eşikler şimşir, abanoz bazen de kemikten olabilir. Orta eşikte (Köprü) ise kelebek tercih edilmelidir.
Tüm eşikler düzgün bir işçiliğe sahip olmalı gereğinden yüksek veya düşük olmamalıdır. Teller eşığe asla gömülmemeli. Tel aralıkları orantılı, dip eşikteki delikler dar ve düzgün açilmış olmalıdır. Orta eşik (Köprü) yüksekliği yaklaşık 5-7 mm ve eşik kapağa her yerinden tam oturur olmalıdır.
Burgu ve eşiklerdeki işçilik ve kalite, sazı yapan ustanın, sazın görünmeyen yerler ile genelindeki titizliğinin ve ustalığının ipuçlarını verebilir.
5. TesfiyeTesfiye sazın perdelerindeki herbir sesin temiz ve cızırtısız çıkması için yapılan işlem ve ayarın adıdır.
İyi bir tesfiyede teller belirli bir gerginliğe kadar çıkabilmeli sapın esneme (çekme) payı iyi verilmeli, teller sapa mümkün olan en yakın aralığa indirilmeli, sesler temiz, çalım yumuşak, perdeler ayarlı olmalıdır.
Burada belirtmekte yarar var ki tesfiye, bir ustanın ustalık derecesini gösteren ve maalesef çok az usta tarafından gerektiği gibi yapılan, son derece önemli bir işlemdir.
6. CilaBağlama cilası olarak parlak ve koruyucu olması açısından en tercih edileni polyesterdir. Sesi biraz düşürdüğü bilinse de neme, tezene ve tırnak darbelerine karşı koruyucu olması açısından tercih edilir. Polyester, sazın üzerinde ince bir tabaka halinde bulunmalı, kesinlikle kalın olmamalıdır.
Az da olsa kullanılan kamalak cila ise, sesi daha az etkilese de koruyucu değildir. Ve özellikle amatör müzisyenler için tercih edilmemelidir. Birçok ustanın kullandığı vernik ise pek denenmemiş ve sıra saz tabir edilen düşük kaliteli sazlarda kullanılmaktadır.
7. PerdelerBağlama boylarına göre perde kalınlıkları değişebilse de en çok tercih edilen 38-40 cm.lik tekne boyuna sahip bağlamalar için uygun perde kalınlığı 0,35-0,40mm çapında olanlardır. Perdeler yerinden çok zor oynayacak şekilde sıkıca ve üstüste gelmeyecek şekilde direkt doğru yerlere bağlanmış olmalıdır.
8. Desen süs ve filotalarBirdönem modaya dönüşmüş olan ve biraz da alıcıyı cezbetmek için yapılan değişik süs ve desenler bu gün, yapan ve çalan iyi ustalar tarfından tercih edilmemektedir. Genel eğilim enstrümana yakışan bir sadelikten yanadır.
Yine de ille de desen diyenler bilmelidir ki plastik, metal gibi doğal olmayan hiçbir madde bağlamada kullanılmamalıdır. Sap üzerinde hakiki sedef, üst-dip eşik ve kafeste kemik; (isteyen ve fiyat farkını önemsemeyenler için) kullanılabilinir. Ağacın boyanması, kalemle filota (çizgi) çekilmesi ise hiçbir iyi ustanın yapmayacağı bir işlemdir.
9. Elektirikli ses yükselticilerBağlama satın alan birçok amatör müzisyenin yaptığı bir hata da hiç kullanmayacakları halde eşik altı ve fişmen denilen, yalnızca sahne için gerekli olan aletleri bağlamalarında istemeleri veya bunlara sahip bağlamaları daha tercih edilir sanmalarıdır. Bu aletlerin bağlamanın dogal akustik sesini olumsuz etkilediğini ve fazladan bir maliyet içerdiğini unutmamalıdırlar. Ayrıca elektronik teknik hergün gelişip değişmekte. Bağlamanızdaki bu tür bir alet birsüre sonra eski ve tercih edilmez olabilmektedir.
10. Ses Bağlamadaki ses rengi ve ses gürlüğü tamamen kişisel bir tercihdir. Herkes gürlükten ilk anda etkilense de gür sesli bir bağlama herzaman iyi bir bağlama olmayabilir. Tabii ki belli bir gürlük gereklidir. Ama tınıdaki bağlamaya yakışır ton ve renk, gürlük kadar, hatta daha da önemlidir.
Bilinmelidir ki bağlama çalan birçok usta için iyi bir ton, yumuşaklık ve denge; yorucu bir gürlükten önce gelir.
Siparişle kişiye özel yapılan bağlamalarda ses rengi,ton ve gürlügün nasıl olacağı ise yapan usta dahil hiçkimsenin tam olarak önceden kestiremeyeceği birşeydir.
