İsveç

Tarihi

İsveç'e ilk insan yerleşmeleri, eldeki belgelere göre M.Ö. 800 yıllarında İsveç'in güney ucunda görülmüştür. İlk İsveçliler zamanla kuzeye doğru yayılmaya başlamışlardır. Sonraları ticaret yapmak için Akdeniz'e açılmışlar, Romalılarla ticari ilişkiler kurmuşlardır. İsveç'in adı Svear kabilelerinden gelir. Ülkenin başlangıç tarihinde ülkenin güneyinde yerleşmiş olan Gotarlarla Svearlar arasında uzun süreli çatışmalar olmuştur. Svearların Gotarları Brevalla'da yenmesiyle İsveç Krallığı kurulmuştur.

İsveç'e M.S. 4. yüzyıldan başlayarak bazı Germen kabileleri göç etmişlerdir. Dokuzuncu yüzyılda İsveç kralları Normanların Batı Avrupa'ya yaptıkları akınlara katıldılar. Ama asıl gayeleri doğuda bir takım topraklar elde etmekti. Doğuya yönelen İsveçliler Novgorod ve Kiev'i ele geçirerek, buralarda birer prenslik kurdular.

Onuncu ve on birinci yüzyıllarda Norveç ve Danimarka ile aralıklı çatışmalara girdiler. On birinci yüzyılda Hıristiyanlık İsveç'te resmi din olarak kabul edildi. On ikinci yüzyılda kral olan Aziz Erik, Finlandiya'yı topraklarına kattı. On üçüncü yüzyılda ise, dört İskandinav ülkesi (İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya) Kalman Birliği adı ile bir tek otorite altında toplandılar (1397).

Kalman Birliği yaklaşık 125 yıl sürdü. Danimarka ile İsveç arasındaki zıtlaşmalar yoğunlaşınca, İsveç Kralı Gustaf Vafa, Danimarkalıları İsveç'ten kovarak birliğe son verdi. 1523'te İsveç Kralı Gustaf Vafa, İsveç'in bağımsızlığını ilan etti. 1520'lerde başlayan Lutherci Reform hareketleri başarıya ulaşınca, 1529'da Roma ile ilişkileri kesildi. Bunu takip eden 200 yıl içinde İsveç; Danimarka, Polonya ve Rusya'yla Baltık egemenliği için birçok savaşlar yapmıştır.

Kral İkinci Gustaf Danimarka'yla barış imzalamış, Polonya Prusyasını ele geçirmiş, 30 yıl savaşlarına önemli katkıda bulunmuştur. Vestfalya Antlaşması ile (1648) İsveç büyük bir devlet olmuştur. Baltık Denizindeki hakimiyeti, Ruslara Poltava'da İsveç orduları yenilince son bulmuştur (1709). Napolyon'un generallerinden Jean Buptiste Bernadotte 1818 yılında Ondördüncü Karl adıylaİsveç kralı olmuştur.

Bugün İsveç'te hüküm süren kral ailesi bu soydandır. On dördüncü Karl döneminde İsveç ile Norveç birleşmiş bu birleşme 1905 yılında barışcı bir biçimde son bulmuştur. İsveç Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarında tarafsız olarak kalmıştır. Günümüzde tarafsız politikasına ters düşeceği için Nato ve AET'ye girmemektedir.

İsveç mutfağı, diğer İskandinav mutfaklarına benzerlik gösterir Balık (özellikle ringa), et ve patates İsveç mutfağında önemli bir yere sahiptir Baharatlar çoğu ülkenin mutfağına göre daha seyrektir

Geleneksel olarak et suyu ve haşlanmış patates ile servis edilen İsveç köfteleri en ünlü yemeklerindendir Akvavit, popüler bir distile içecektir ve kültürel bir önem taşır

Yöresel çıtır ekmek Knäckebröd, günümüzde birkaç alternatife de sahiptir Bunun yanı sıra İsveççe'de Lingon olarak adlandırılan dağ kızılcığı reçeli de kahvaltı kültüründe önemli bir yere sahiptir

Yöresel yemeklerden örnekler sunacak olursak Surströmming (Kuzey İsveç'e ait bir tür balık yemeği) ve Güney İsveç'te de yılanbalığı örnek olarak verilebilir

Her nasılsa İsveç mutfağı yabancı mutfakların etkisi altında kalmıştır Günümüzde çoğu restorantta farklı kültürlere ait yemek seçeneği vardır.

İsveçliler günde 3 öğün yerler. Sabah kahvaltısı İsveçliler için çok önemli değildir. Önemli öğünler öğle ve akşam yemekleridir.

İsveçliler kahvaltıda ekmek, tereyağı, ciğer ezmesi, peynir ve marine edilmiş hareng balığı yerler.

Öğle yemeği evde de dışarıda da yense daima sıcak yemektir. Et veya balık ve sebzeden oluşur. Sebze genellikle patatestir.

Akşam yemeği genellikle, ekmek, peynir, salamura hareng ve salam çeşitlerinden ya da köfte veya herhangi bir et ve patatesten oluşan tek yemektir.

İsveç Mutfağı'nın önemli bir yemeği olan "dolma" Türk Mutfağı'nın bu mutfağa etkisidir. Bu yemeğin sizlere anlatmak istediğim kısa da bir öyküsü var. Hemen hemen 250 yıl önce Ruslarla yaptığı bir savaş sırasında Osmanlılara sığman İsveç Kralı, askerleriyle tam beş yıl Osmanlı topraklarında yaşamış. Bu süre içinde Türk yeme alışkanlığını edinen Kral ve askerleri ülkelerine döndükten sonra da bu alışkanlıklarını devam ettirdikleri için dolma İsveç Mutfağı'na girmiş. Ama İsveç'te üzüm bağları olmadığı için, onlar dolmayı lahanadan ve daha iri olarak yapmışlar.