Sosyal medyada sıkça karşılaştığımız ironi kelimesi ne anlama geliyor? İroni nedir ve nasıl yapılır? Gelin konuya yabancı okuyucularımız için ironi kavramına yakından bakalım.
Özellikle sosyal medyanın hayatımıza girmesinden sonra ironi kelimesi ile daha fazla haşır neşir olmaya başladık. Öncesinde, daha çok anlatılan olaylara ya da söz öbeklerine dayanan ironi artık daha çok karşımıza internet üzerindeki görseller ile çıkmakta. Alaycılığa dayanan bu söz sanatı, birçok internet kullanıcısı için kendini ifade etme biçimine dönüşmüş durumda.
İroni nedir? İroni ne demek?
Sözlü ya da yazılı iletişim esnasında anlam olarak söylenenin tam tersini ifade etmeye ironi denir. İroni kelimesi, köken olarak Yunanca’da “eironia” olarak bilinen ve asıl maksadını gizlemek, bilmezden gelmek anlamına gelen bir kelimedir. Fakat ironi kelimesinin 3 farklı kullanımından bahsedebiliriz.
İroni denince akla ilk gelen ve en yaygın olarak kullanılan ironi çeşitlerinden birisi sözel ironidir. Sözel ironi, sözün tersini kastederek kişiyle ya da bir olayla alay etme biçimidir. Dilimize de yavaş yavaş sarkazm olarak geçen bu duruma kült kategorisinde bir yabancı dizi olan Friends’deki bir sahne üzerinden örnek verebiliriz. Dizideki iki karakterimiz Chandler ve Rose kaybolan bir video kamerayı aramaktadırlar. Ve aralarında şöyle bir konuşma geçer:
İkinci ironi çeşidi ise durumsal ironi olarak bilinen ve bir olayın beklenenden farklı bir şekilde gelişip sonuçlanmasına denir. Örneğin ateşler içinde bir itfaiye arabası düşünelim, ve itfaiye arabasının dışındaki itfaiyecilerin de yardım için başka bir itfaiye ekibini araması bu ironi çeşidine örnektir. Twitter gibi sosya medya sitelerinde benzerleri “caps” adı verilen görseller olarak karşımıza çıkarlar.
Son ironi biçimimiz de dramatik ironidir. Dramatik ironi okuyucu ve izleyicinin bildiği bir durumu karakterlerin bilmemesinden kaynaklanır. Özellikle tiyatro oyunlarında kullanılan dramatik ironinin en bilinen örneklerinden birine William Shakespeare’in Romeo ve Juliet oyununda rastlarız.
Oyunu bilmeyenler için ironi kısmını kısaca özetleyecek olursak, kaderleri bir yazılmamış iki aşıktan Juliet evlendirilmek istediği adamdan kurtulmak ve Romeo ile kaçmak için bir iksir içer ve kendine ölü süsü verir. Fakat bundan haberi olmayan Romeo, Juliet’i öperek aynı zehir ile hayatına son verir. Juliet ise uyandığında Romeo’nun öldüğünü görünce intihar ederek hayatını sonlandırır.
İroni nasıl yapılır?
Öncelikle ironi yapmanın bir sanat olduğundan bahsetmek gerekir. Yaptığınız ironiler tıpkı bir sanatçının eseri gibi sizin bu işteki ustalığınızın göstergesidirler. İroni yaparken gözlem gücünüz, zamanlamanız ve seçtiğiniz kelimeler son derece önemlidir. Fakat bunları yaparken temelde değişmeyen tek şey anlatmak istediğiniz şeyin tam tersini söylemektir.
Tabii ki ironi her zaman sanatsal kaygılar ile yapılacak diye bir şey yoktur. Buluşmaya geç kalan birisine o erkencisin demek de bir ironi şeklidir fakat son derece sade bir üsluba dayanır. Aslında günlük hayatta kullandığımız ironik cümleler çok üstünde düşünülmeden karşıdaki ile alay etmeye dayalıdır.
Sosyal medyada ise ironi daha önce sözünü ettiğimiz kalıplar kullanarak yapılır. Mizah öğelerinin son derece yüksek olduğu Türk sosyal medya dünyası zamanla birçok kalıbın ortaya çıkmasına sebep oldu. Genellikle Bu kalıpların ortaya çıkmasında geçmişte sosyal medyada iki kişi arasında geçen konuşmalar yatıyor. Örneğin kendi fotoğrafına, “bu yakışıklı da kim?” yazdıktan sonra tekrar kendine “aaa ben mişim” şeklinde cevap veren Ömer amca böyle bir akımın başlamasına sebep oluyor.
Fakat İroninin sosyal medya dışında tam anlamıyla nasıl bir sanat haline dönüşebileceğini merak ediyorsanız, Cyrano De Bergerac adlı oyunda kullanılan burun tiradına bakmanız yeterli olacaktır. Ana karakterimiz Cyrano oldukça büyük ve uzun bir buruna sahiptir ve onunla bunu kullanarak dalga geçmek isteyen bir soyluya kendince şöyle cevap vermeye çalışır:
Neden sosyal medyada ironi daha çok yapılır?
Sosyal medya, hayatımızın bir parçası olmasının yanında aynı zamanda hayatın gerçeklerinden kaçtığımız eğlenceli bir mecra olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar farkında olmasak bile sosyal medya kullanırken yazdıklarımız konusunda gerçek hayata göre daha cürretkar olabiliyoruz. Bunun bir sonucu olarak da olaylara mizahi bir yönden yaklaşmak ve ironi yapmak birçok kullanıcı için gerçek hayata oranla daha cazip hale geliyor.
Sosyal medyada ironinin önemli bir yere sahip olmasının sebeplerinden birisi de Twitter gibi sitelerde bulunan karakter sınırlamaları. Uzun bir tweet flood’u yapmak yerine kullanıcılar tek bir görsel ile ya da bir söz kalıbı ile yaşanan olaylarla ilgili düşüncelerini ironi sanatını kullanarak diğer kullanıcılarla paylaşabiliyorlar. Aslında yaşanan olaya mizahi bir bakış açısı kazandıran sosyal medya kullanıcıları, tüm kullanıcıların katıldığı bir beyin fırtınasına sebep olarak yeni trendleri belirliyorlar.
İroni, sosyal medyada sayesinde eskisine oranla hayatımızda hiç olmadığı kadar fazla yere sahip. Bu da internetin sağladığı özgürlüklerin ve kısıtlamaların ortak bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Yapması da anlaması da ayrı dikkat isteyen bu sanat sosyal medya var oldukça popülerliğini koruyacak gibi gözüküyor.
Özellikle sosyal medyanın hayatımıza girmesinden sonra ironi kelimesi ile daha fazla haşır neşir olmaya başladık. Öncesinde, daha çok anlatılan olaylara ya da söz öbeklerine dayanan ironi artık daha çok karşımıza internet üzerindeki görseller ile çıkmakta. Alaycılığa dayanan bu söz sanatı, birçok internet kullanıcısı için kendini ifade etme biçimine dönüşmüş durumda.
İroni nedir? İroni ne demek?
Sözlü ya da yazılı iletişim esnasında anlam olarak söylenenin tam tersini ifade etmeye ironi denir. İroni kelimesi, köken olarak Yunanca’da “eironia” olarak bilinen ve asıl maksadını gizlemek, bilmezden gelmek anlamına gelen bir kelimedir. Fakat ironi kelimesinin 3 farklı kullanımından bahsedebiliriz.
İroni denince akla ilk gelen ve en yaygın olarak kullanılan ironi çeşitlerinden birisi sözel ironidir. Sözel ironi, sözün tersini kastederek kişiyle ya da bir olayla alay etme biçimidir. Dilimize de yavaş yavaş sarkazm olarak geçen bu duruma kült kategorisinde bir yabancı dizi olan Friends’deki bir sahne üzerinden örnek verebiliriz. Dizideki iki karakterimiz Chandler ve Rose kaybolan bir video kamerayı aramaktadırlar. Ve aralarında şöyle bir konuşma geçer:
- Chandler: Kamerayı bulabildin mi?
- Ross: Hayır, ya sen?
- Chandler: Buldum tabii ki, o yüzden masanın altındayım ya
- Chandler: Kutlama yapıyorum.
İkinci ironi çeşidi ise durumsal ironi olarak bilinen ve bir olayın beklenenden farklı bir şekilde gelişip sonuçlanmasına denir. Örneğin ateşler içinde bir itfaiye arabası düşünelim, ve itfaiye arabasının dışındaki itfaiyecilerin de yardım için başka bir itfaiye ekibini araması bu ironi çeşidine örnektir. Twitter gibi sosya medya sitelerinde benzerleri “caps” adı verilen görseller olarak karşımıza çıkarlar.
Son ironi biçimimiz de dramatik ironidir. Dramatik ironi okuyucu ve izleyicinin bildiği bir durumu karakterlerin bilmemesinden kaynaklanır. Özellikle tiyatro oyunlarında kullanılan dramatik ironinin en bilinen örneklerinden birine William Shakespeare’in Romeo ve Juliet oyununda rastlarız.
Oyunu bilmeyenler için ironi kısmını kısaca özetleyecek olursak, kaderleri bir yazılmamış iki aşıktan Juliet evlendirilmek istediği adamdan kurtulmak ve Romeo ile kaçmak için bir iksir içer ve kendine ölü süsü verir. Fakat bundan haberi olmayan Romeo, Juliet’i öperek aynı zehir ile hayatına son verir. Juliet ise uyandığında Romeo’nun öldüğünü görünce intihar ederek hayatını sonlandırır.
İroni nasıl yapılır?
Öncelikle ironi yapmanın bir sanat olduğundan bahsetmek gerekir. Yaptığınız ironiler tıpkı bir sanatçının eseri gibi sizin bu işteki ustalığınızın göstergesidirler. İroni yaparken gözlem gücünüz, zamanlamanız ve seçtiğiniz kelimeler son derece önemlidir. Fakat bunları yaparken temelde değişmeyen tek şey anlatmak istediğiniz şeyin tam tersini söylemektir.
Tabii ki ironi her zaman sanatsal kaygılar ile yapılacak diye bir şey yoktur. Buluşmaya geç kalan birisine o erkencisin demek de bir ironi şeklidir fakat son derece sade bir üsluba dayanır. Aslında günlük hayatta kullandığımız ironik cümleler çok üstünde düşünülmeden karşıdaki ile alay etmeye dayalıdır.
Sosyal medyada ise ironi daha önce sözünü ettiğimiz kalıplar kullanarak yapılır. Mizah öğelerinin son derece yüksek olduğu Türk sosyal medya dünyası zamanla birçok kalıbın ortaya çıkmasına sebep oldu. Genellikle Bu kalıpların ortaya çıkmasında geçmişte sosyal medyada iki kişi arasında geçen konuşmalar yatıyor. Örneğin kendi fotoğrafına, “bu yakışıklı da kim?” yazdıktan sonra tekrar kendine “aaa ben mişim” şeklinde cevap veren Ömer amca böyle bir akımın başlamasına sebep oluyor.
Fakat İroninin sosyal medya dışında tam anlamıyla nasıl bir sanat haline dönüşebileceğini merak ediyorsanız, Cyrano De Bergerac adlı oyunda kullanılan burun tiradına bakmanız yeterli olacaktır. Ana karakterimiz Cyrano oldukça büyük ve uzun bir buruna sahiptir ve onunla bunu kullanarak dalga geçmek isteyen bir soyluya kendince şöyle cevap vermeye çalışır:
Neden sosyal medyada ironi daha çok yapılır?
Sosyal medya, hayatımızın bir parçası olmasının yanında aynı zamanda hayatın gerçeklerinden kaçtığımız eğlenceli bir mecra olarak karşımıza çıkıyor. Her ne kadar farkında olmasak bile sosyal medya kullanırken yazdıklarımız konusunda gerçek hayata göre daha cürretkar olabiliyoruz. Bunun bir sonucu olarak da olaylara mizahi bir yönden yaklaşmak ve ironi yapmak birçok kullanıcı için gerçek hayata oranla daha cazip hale geliyor.
Sosyal medyada ironinin önemli bir yere sahip olmasının sebeplerinden birisi de Twitter gibi sitelerde bulunan karakter sınırlamaları. Uzun bir tweet flood’u yapmak yerine kullanıcılar tek bir görsel ile ya da bir söz kalıbı ile yaşanan olaylarla ilgili düşüncelerini ironi sanatını kullanarak diğer kullanıcılarla paylaşabiliyorlar. Aslında yaşanan olaya mizahi bir bakış açısı kazandıran sosyal medya kullanıcıları, tüm kullanıcıların katıldığı bir beyin fırtınasına sebep olarak yeni trendleri belirliyorlar.
İroni, sosyal medyada sayesinde eskisine oranla hayatımızda hiç olmadığı kadar fazla yere sahip. Bu da internetin sağladığı özgürlüklerin ve kısıtlamaların ortak bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Yapması da anlaması da ayrı dikkat isteyen bu sanat sosyal medya var oldukça popülerliğini koruyacak gibi gözüküyor.
