mehmet1980
Üye
IDE Sabit Disklere RAID Nasıl Kurulur?
Geçtiğimiz aylarda yayınladığımız RAID yazımızdan sonra, bir de "IDE Disklere RAID Nasıl Kurulur?" meselesine eğilelim ve bu konuyu kapatalım dedik.
Geçtiğimiz aylarda yazdığımız RAID hakkındaki yazı sizlerin oldukça ilgisini çekmiş olmalı ki, bu konu hakkında hep sorular aldık. Sorular da çoğalmışken, IDE RAID bir sistemin nasıl kurulacağından ve performanstan da bahsedelim de konuyu kapatalım diye düşündük.
Üstteki yazımızı biraz hatırlayalım. Esas RAID'in SCSI RAID olduğundan bahsetmiştik. SCSI RAID ile performansın yanı sıra, güvenliği maksimum dereceye ulaştıran çok kompleks yapıda olan sistemlerin olduğundan bahsetmiştik. Fakat, IDE Disk'lerin fiyatlarının oldukça ucuzlaması, "çok pahalı" olan SCSI RAID kartlarındaki bazı kompleks yapıdaki sistemlerin kısıtlanması ile, IDE RAID kartlarının uygun bir fiyatla ortaya çıktığını, hatta ve hatta, yeni anakartların bir kısmında, IDE RAID kontrolcüsünün entegre olarak geldiğinden bahsetmiştik. Sonuç olarak, karşımızda performans ve güvenlik konusunda yarar sağlayan IDE RAID kontrol kartlarını ve IDE RAID'li anakartlara ulaşmamız oldukça kolay.
IDE RAID kontrolcülerine ulaşmak artık kolay. Artık bunda bir sorunumuz yok. Esas sorun olan RAID sisteminin nasıl kurulacağı. Biliyorum, çoğumuz RAID olayına çok yabancı. RAID sistemleri genelde iş istasyonları ve sunucularda kullanılan bir olay olduğundan, çoğumuzun RAID kurma konusunda bir tecrübesi yoktur ve nelere dikkat edileceğini bilmiyordur. İşte bu yazımızda, bunları göz önüne alarak, IDE RAID sisteminin nasıl kurulacağından, bu işlemleri yaparken nelere dikkat etmemiz gerektiğinden bahsedeceğiz.
Sonda söylemem gerekeni başta söyleyeyim de gözünüz korkmasın. Çünkü RAID deyince millet korkuyor ve "Çok karmaşık şey bu, ben anlamam" diye düşünmeye başlıyor. Eğer, sisteminize sabit disk bağlamayı ve BIOS'a girip daha önce birkaç ayar yapmayı biliyorsanız, IDE RAID sistem kurabileceksiniz anlamına geliyor bu.
İşlemlere başlamadan önce, ne tür bir yapılandırmaya ihtiyacımız olacağını belirlemek gerekiyor. Şimdi, eğer performans için mi IDE RAID sistem kuracağız (çoğumuz performans için RAID sistemini kurmak istiyor), yoksa "benim diskimin performansı bana yeter, ben güvenlik isterim, dosyalarım kıymetlidir" diyorsanız, RAID sistem kurarken güvenliği mi tercih edeceksiniz? Yoksa, "benim param bol, hız da isterim güvenlik de" diyorsanız, her farklı konfigurasyon için farklı ihtiyaçlarımız ve yapılandırmalarımızın olacağını bilmek gerekiyor. Ona göre ihtiyaçlarımız ve önerilerimiz olacak.
Şimdi, her şeyden önce, hemen konuya derinlemesine dalmadan, birkaç bilgiyi hatırlamak iyi olacaktır. RAID 0 (Striping=Şeritleme), RAID 1 (Mirroring=Aynalama), RAID 0+1 (Şeritleme + Aynalama) modlarının ne anlama geldiğine kabaca bir daha bakalım. RAID 0 için "şeritleme" ve RAID 1 için "aynalama" kelimelerini kullanacağım yabancılık çekmeyin diye.
Şeritleme metodunda, minimum iki disk gerekiyor. İki disk ile şeritleme yaptığımızı varsayalım. İki diski şeritledik, şimdi bu şertilediğimiz sabit disk gurubuna veri yazdıralım. Bu bilgiler iki diske birden paylaştırılarak yazılıyor. Bu sayede yazma performansında ciddi bir artma söz konusu oluyor. Mesela, 20 GB'lık iki tane disk taktığımızda, bunları şeritlersek, tek disk'miş gibi ama 40 GB olarak gözüküyor. Şeritlemenin mantığı bu: dosyaları, kurduğumuz şeritleme dizisinde kaç tane disk var ise onlara paylaştırarak yaz. Böylece ne oluyor? Verilerinizin bir parçası birinci diskte, diğer parçası ikinci diskte. Okurken de, az çok aynı mantık geçerli. Şeritleme sistemi, disk ile fazlaca uğraşan uygulamalar için "hissedilecek" düzeyde performans artışını sağladığını söylemek mümkün. Örnek mi? Mesela, görüntü işleme ile uğraşan dostlarımız, uzun görüntü dosyalarını işlerken, arada olan takılmalardan oldukça şikayetçi. Şeritleme yöntemi ile, oluşan bu darboğazı fazlasıyla aşmak mümkün. Lafı dolamadan söyleyelim, bilgisayarı şu anda en çok yavaşlatan parçaların başında harddisk geliyor. Performans artışı hissetmek istiyorsanız, şeritleme sistemine bakmalısınız. Özellikle, son zamanlarda Windows 2000 ve Windows Millenium işletim sistemleri oldukça revaçta ve zaten disk ile fazlaca uğraşan bu işletim sistemlerinin üzerine bir ton ıvır zıvır program kurunca, sabit disk'in kafayı sıyırması farz oluyor.
Şeritleme sistemi kuracak arkadaşlar, bir konuya oldukça dikkat etmeli: Veri güvenliği. Veri güvenliği bakımından, şeritleme sistemi çok sakat. Bunu daha önce de vurgulamıştık. Disklerinizden birisine en ufak bir şey olduğunda, diğer diskteki tüm bilgilerde anında uçuyor. Bir daha geri gelmemek şartıyla. Bizden söylemesi. Hani bir şey olursa, söylemedi demeyin.
Aynalama ise, performans'ın yerine güvenliğin ağır bastığı yerlerde kullanılmalı. Aynalama sistemi için de en az 2 disk gerekiyor. Mesela 2 tane disk aldınız diyelim ve bunları aynalama sistemini kullanarak yapılandırdınız. Disk'lerden bir tanesi bundan sonra gözükmeyecek. Niye? Çünkü birinci diske yazdığınız her şey, eş zamanlı olarak ikinci diske yazılacak; arka planda çalışan dakik bir yedekleme ünitesi olacak.. Birinci diskinizin balataları koparma vakti geldiğinde, hiç telaşlanmıyorsunuz; ikinci diskiniz ile veri kaybı olmadan işlerinize devam ediyorsunuz. Benim dosyalarım kıymetlidir, onlar giderse ben de giderim diyorsanız, şöyle güzelinden bir aynalama sistemi kurmanız sizler için mantıklı olacaktır.
Aynalama sisteminde performans, tek diskli konfigurasyona göre düşüyor. Yazma performansında bir düşme olduğunu söylemek mümkün; okuma performansı için ise aynı şey geçerli değil.
Evet, IDE RAID kontrolcüleri ile sağlana bir diğer sistemi ise şeritleme + aynamala sistemi. Bunu 4 disk ile yapıyorsunuz. İki disk ile şeritleme yapıyorken, diğer iki disk bunların aynalamasını yapıyor. Bende para çok, dosyalarım önemlidir, hız da isterim diyorsanız, RAID 0+1 sistemi, sizler için mantıklı olacaktır.
NELER GEREKİYOR?
Öncelikle kafanızda hangi RAID sistemini kuracağını belirlemiş oldunuz. Şimdi, herkesin kafasına takılan bir soru var burada. Geçtiğimiz aylarda yazdığımız RAID ile ilgili yazıdan sonra bu sorular çoğaldı: "Hocam, RAID sistem kuracağım, RAID sisteminde kullanacağım disk kapasiteleri ve modelleri aynı mı olmalı? Bizi bir aydınlatsan". Mantıklı sorular bunlar. Hemen açıklayalım:
Eğer şeritleme (RAID 0) yapacaksanız, disklerin kapasiteleri ve modelleri aynı olacak diye bir kaide yok. Kapasiteler farklı olabilir. Modelleri de. Fakat bizim önerimiz, birbirine yakın özelliklerdeki, aynı kapasitedeki disklerden kullanmanız olacaktır şeritleme yöntemi için. Aynı model + kapasite tabii ki tercih sebebidir. Mesela atıyorum, sistemimde 7200 devir dönen ve 2 MB tampon belleğe sahip bir disk var. Şertileme yapacaksanız, bunun yanına aynı kapasitede 5400 devir bir disk takmanız mantıklı değil.
Yine 7200 devir, 2 MB tampon belleğe sahip, tercihen aynı kapasiteye sahip bir disk takmanız yararınıza. Ama burası önemli: şeritleme yaparken, kapasitelerden önce, diskin ana özelliklerinin (devir dönüş hızı ve tampon bellek) aynı olmasına özen gösterin. Mesela, 7200 rpm'lik bir disk'in yanına aynı kapasitede 5400 rpm disk yakıp şeritleme yaptığınızda, performans hiç de istediğiniz gibi olmayabilir.
Aynalama (RAID 1) modunda ise, kaynak olacak olan disk'in boyutu, yedekleme işlemi yapacak olan disk'ten daha küçük olmalı. Yani, yedekleme işlemi yapacak olan ikinci disk'in boyutu, birinci disk'ten daha büyük olmalı. Yeni bir sistem kuracaksanız ve aynalama yapmaya niyetli iseniz, aynı model ve kapasiteye sahip iki disk almanızı tavsiye ederiz.
Şeritleme + Aynalama (RAID 0 + 1) biraz daha çetrefilli. Dolayısı ile bu sistemde kullanacağınız tüm disklerin aynı kapasite ve tercihen aynı modelde olmasına özen gösterin.
Diskleri temin ettikten sonra başka nelere ihtiyacımız olacak derseniz, IDE RAID kontrol kartı diyeceğiz. Eğer anakartınızın üzerinde IDE RAID kontrolcüsü entegre olarak gelmiş ise, bir şey yapmanıza gerek yok. Eğer anakartınızda böyle bir kontrolcü yok ise, PCI yuvasına takılan IDE RAID kontrolcülerinden alabilirsiniz diye düşünüyorum. Fiyatları da oldukça uygun mertebede.
SÜRÜCÜLERİ VE BIOS'U GÜNCELLEYELİM
"Hocam, yapma etme; zaten BIOS'lardan gına geldi, RAID'in BIOS'uda mı olurmuş" diye söylenmeye başlamıştır bir kaçımız. Sürücüleri işletim sistemini kurduktan sonra güncelleriz ama BIOS olayı önemli. Her RAID kontrolcüsünün bir BIOS'u var. Bu bir. Çünkü, RAID yapılandırmasını nasıl yapardık yoksa? Tıpkı anakartın BIOS'u gibi; BIOS'a girip RAID yapılandırmalarını yapıyoruz ve birkaç ayar çekiyoruz. Anakartların nasıl BIOS güncellemesi çıkıyor ise, IDE RAID kontrolcülerinin de BIOS güncellemeleri çıkıyor ve var olan hatalar düzeltiliyor. Bazen bu hatalar ciddi düzeyde olabiliyor. Mesela, eski BIOS'da yer alan bir hata, şeritlediğiniz diskleri uçurabiliyordu. Bundan dolayı, en son BIOS sürümünü yüklemek gerekiyor. Eğer anakartınızın üzerinde entegre bir RAID kartı var ise, anakartınızın en son BIOS'unu yüklemeniz yeterli. Bu sayede, RAID kontrolcüsünün BIOS'u da güncellenmiş olacaktır. PCI RAID kontrolcüsü kullanıyor iseniz, hangi marka o kartı üretmiş ise onun WWW sitesine gitmek gerekiyor. HighPoint'in HTP370 RAID kontrolcüsünü taşıyan kartlar için generic BIOS sürümleri mevcut:
PCI RAID kartlarının BIOS'u güncelleme işlemi pek de zor değil. Aralık ayında ele aldığımız anakartın BIOS güncellemesine oldukça benziyor. Bir sistem disketiyle, bilgisayarı açın. Komut satırına, güncelleme programının ismini yazın. Seçenekler arasından "Flash BIOS" ifadesini seçin ve dosya ismini girin. Dikkat etmeniz gereken, her üreticini farklı bir güncelleme sistemi içermesi. Dolayısı ile, çektiğiniz dosya arasında olan readme (benioku) dosyalarında söylenenleri adım adım yapmak, kartınızı bozmamanız açısından mantıklı olacaktır.
Daha sonra, kartın sürücülerini çekmeniz gerekiyor. Tıpkı nasıl ses kartının sürücüsünü yüklüyorsanız, RAID kontrolcüsünün sürüclerini de yüklemeniz gerekiyor. İlgili adresleri yukarıda verdim. Bunlar çekin ve bir köşede dursun. Lazım olacak çünkü. İlerde boşu boşuna uğraşmayalım. Eğer, Windows 2000 veya NT 4.0 gibi bir işletim sistemi kuracaksanız, bu sürücüler önceden lazım. Yok ama Win98 & ME kuracağım derseniz ister şimdi çekin ister sonra. Paşa gönlünüz bilir.
İŞLEMLERE BAŞLIYORUZ
Sizlere rehberlik etmek amacıyla biz de kendi sistemimize RAID bir sistem kuralım dedik. Bunun amacıyla yukarıda gördüğünüz gibi baba bir sistem oluşturduk. 256 MB belleğe artık ağzımız alışıyor; fiyatlar ucuzlamışken almak gerek diyoruz. Abit KT7A-RAID anakarta entegre olarak HPT370 RAID kontrolcüsünü 1.03b BIOS'u ve sürücüleri kullanıldı. İşlemci olarak ise, çarpanını kırdığımız Duron 600 işlemcimizi paşalar gibi 1 GHz'de çalıştırdık ve işlemcinin bir darboğaz yaratmasını engelledik. Kurduğumuz RAID sistemin performansı analiz edebilmek amacıyla - çoğumuzun şeritleme (RAID 0) sistemini kuracağını düşünerek - 2 tane 7200 devir ve 2 MB tampon belleğe sahip 20 GB'lık Quantum Fireball AS disklerimizi şeritleme metodu ile sisteme bağladık ve elde edeceğimiz performans artışını görebilmek amacıyla testlerimizi gerçekleştirdik. Test sonuçlarımızı, yazımızın sonunda tartışacağız. İlk önce RAID sisteminin kurulumunu yapalım.
Eğer 2 disk ile şeritleme yapacaksanız, iki diskinizi de RAID kontrolcüsünün farklı portlarına Master olarak bağlayacaksınız. Biliyorsunuz, ATA/66 standardı ile birlikte kabloların artık disklere takılacak yönü standartlaştı. Disk'lerin üzerinde Jumper'lar ile artık oynamıyoruz. Bir kerelik olsun, Jumper'ımızı "Cable Select" konumuna getiriyoruz. Böylece, diski bağladığımız kablonun ucu, sabit disk'in bağlı olduğu kanalda efendi veya köle olmasını belirliyor. ATA/100 kablomuzun (ATA/66 kablosu ile aynı) mavi ucu, kontrolcünün IDE portlarına takılacak. Eğer diskin efendi (master) olması isteniyorsa, kablonun siyah ucuna; köle (slave) olması isteniyorsa kablonun gri ucuna diski takmak gerekiyor.
Bu noktalara dikkat ettikten sonra, eğer iki disk ile şeritleme yapacaksanız, iki disk'in de farklı kanallar Master olarak bağlayacaksınız. Eğer 2'den fazla disk kullanacaksanız (Örneğin 4 disk) mecburen takılacak diğer diskler köle durumuna düşecek.
Eğer iki disk ile aynalama yapacaksanız, bu disklerin de ayrı kanallara master olarak bağlanması tavsiyemizdir.
Biliyorsunuz, IDE RAID kartlarına maksimum 4 disk bağlayabiliyorsunuz. Para çok, ben 4 disk aldım diyorsanız, fazla bir öneri yok. Ya bu 4 diskin hepsini şeritleyerek maksimum performans elde edeceğiz ve toplama kapasiteden bir düşüş olmayacak. Ya da, 2 disk'i şeritleriz, diğer ikisini de bunları aynalayacak şekilde ayarlarız.
4 disk ile şeritleme + aynalama yapacak iseniz (2 tanesi şeritleme için, 2 tanesi aynalama için) Birinci kanaldaki efendi ve köle diskleri şeritleyelim, diğer IDE kanalındaki efendi ve köle diski ise bu şeritlediğimiz diskleri aynalaması için görevlendirelim.
Böylece, hangi yapılar için, disklerin durumunun nasıl olması gerektiğini öğrendik. Şimdi ise, kontrol kartlarımızın BIOS'una girerek bu işlemleri nasıl yapılacağına bir bakalım.
Türkiye'de, HPT 370 RAID kontrolcüsünü taşıyan kartlar olduğunu düşünerek, biz de sizlere bu işlemleri HPT 370 RAID kontrolcüsüne sahip ABIT KT7A-RAID anakartı ile anlatacağız. Demek istediğimiz, adım adım yapacağımız işlemlerde HPT 370 RAID kontrolcüsünü baz alıyoruz.
Bilgisayarını açtıktan sonra, BIOS Post Ekranından sonra, IDE RAID kontrol kartının BIOS ekranı görünecektir, ve burada kartın BIOS'una girebilmek için Ctrl + H tuş kombinasyonunu kullanıyoruz.
Kartın BIOS ekranı geldiğinde, pek de yabancı gözükmeyen bir ekran ile karşılaşacağız.
BIOS ekranında 5 tane seçenek karşınıza gelecek. Birinci seçenek ile RAID dizimizi yaratabiliyoruz, ikinci ayar ile daha önceden var olan RAID dizemizi silebiliyoruz, kontrolcü üzerine bağlı olan olan IDE aygıtların çalışma modunu seçebiliyoruz (mesela diskiniz ATA/100 standardında ise, burada ayar UDMA 5 olarak belirir; bu ayarı değiştirebilirsiniz). Ve son olarak, eğer kontrolcünün üzerine birden fazla disk takılı ise, bunlardan hangisinin birincil disk olarak kullanılacağını belirliyorsunuz. Bizim burada yoğunlaşacak olduğumuz seçenek birincisi.
Birinci seçenek olan, Create RAID (RAID Yarat) seçeneğine girdiğimizde, birkaç oynanamız gereken ayar çıkıyor. Bunlardan birincisi: Array Mode. Yani hangi RAID sistemini kuracağımızı buradan belirliyoruz.
Örneğin iki diskimizi şeritleme yapacağız. İlk başta birinci seçenek olan Array Mode seçeneğinin üzerine gelerek Enter'a basıyoruz ve gelen menüden RAID 0 ( Striping ) seçeneğini seçiyoruz. Burada, hangi RAID sistemini kullanacağımız belirttik.
Bir sonraki aşamada, Select Disk Drives seçeneğine geliyoruz. Bu seçenekle, yukarıda belirttiğimiz şeritleme metodunda hangi disklerin kullanılacağını seçiyoruz. Bu seçeneğin üzerine gelip Enter'a basıyoruz ve aşağıda belirecek çubuk yardımı ile belirlediğimiz RAID sisteminde kullanılacak diskleri belirliyoruz.
Evet, önemli olan aşamalar bitti gibi. Üçüncü seçenekte ise Block Size yani cluster boyutunu belirliyoruz. Bu rakam'ın 64 KB olması oldukça mantıklı. Cluster konusunda, daha önceki aylarda Levent Daşkıran'ın yazdığı "Sabit Diskinize Hükmedin" adlı yazısında ayrıntısıyla değinilmişti, bu yazıya
Mesela, siz 100 parçalık bir dokümanın içinden mi bir dosyayı daha kolay bulursunuz, yoksa 20 parçalık mı? 20 parçalık dokümanın içinde, aradığınız dosyayı bulmak daha kolay olur. Cluster boyutunu ne kadar küçültürseniz, Sabit Diskiniz istediğiniz dosyayı bulmak için biraz daha fazla çaba harcayacaktır. Bu da performans düşüşü demek oluyor. Ama, sıralı okuma ve yazmada normale oranla oldukça hızlı çalışabilirsiniz Bu işin eksisi yok mu? Var tabii.. Eğer küçük dosyalar ile çok fazla uğraşıyorsanız, bu sizin için kapasiteden kaybetmeniz anlamına gelir. Video Editing gibi işlemlerle uğraşan arkadaşlar için bu miktarın 64 KB olması tavsiyemizdir. Hatta herkes için tavsiyemizdir.
En son seçenek ise, "Start Creation Process". Bu seçenek ile, seçtiğimiz ayarlara göre RAID dizemiz oluşturuluyor. İşte bu kadar! Daha sonra BIOS'umuzdan çıkarak bilgisayarı yeniden başlatıyoruz.
Diskimizi şimdi biçimlendirmemiz lazım. 2 adet 20 GB'lık diskimizi şeritledik diyelim. RAID ayarlarını yaptık ve RAID dizemizi yarattık. FDISK ile diskimizi biçimlendirmeye çalıştığımızda, tek parça 40 GB'lık dev bir parça göreceksiniz. İşte olay bu. Sonra "format c:" komutunu verdiğinizde ise, "aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın" kıvamında sabit diskiniz formatlanmaya başlanacak. Bu arada, BIOS'dan birincil boot aygıtı olarak ATA100 RAID'i seçmeyi unutmuyorsunuz değil mi? Eğer PCI RAID kontrol kartına sahipseniz, birincil boot aygıtı olarak SCSI'yi seçin.
Şimdi kafamız karıştı diyorsunuz ve "hocam bir toparlasana şöyle güzelcene" diye mırıldanıyorsunuz. Olayın mantığını kavramak önemli. İlk olarak hangi RAID dizesini kullanacağımızı seçiyoruz. Daha sonra Bu RAID dizemizde hangi disklerin kullanılacağını belirliyoruz. Cluster boyutunu seçiyoruz ve RAID dizemizi yaratıyoruz. Daha sonra ise, nasıl yeni bir disk aldığımızda ona format muamelesi yapıyoruz, RAID dizemize de aynı muameleyi yapıyoruz. FDISK kullanmasını bilmeyen dostlarımız buraya tıklayabilirler
İşlemimiz bitti sayılır. Mirroring (Aynalama) veya Striping (Şeritleme) + yapacak arkadaşlar içinde aynı işlemler geçerli. Fakat Aynalama yapacak arkadaşlar için ayrı bir paragraf açmak istiyoruz.
Aynalama (RAID 0 = Mirroring) yapacak arkadaşlara has birkaç özellik bulunuyor BIOS'umuzda. Bu ayarlardan birincisi, ana menüde olan "Duplicate Mirror Disks" ayarı. Bu ayar ile varolan bir disk'in, hiçbir şekilde biçimlendirmeden başka bir diske yedeğinin alınmasını sağlıyor ve bir "aynalama" sistemi kuruyor. Bu menüye girdiğiniz zaman karşınıza, üç seçenek gelecek. Select Source Disk - Selecet Target Disk - Start Duplication.
Birinci seçenek ile kopyalanmasını istediğiniz kaynak disk'i seçiyorsunuz. İkinci seçenek ile, bu dosyaların kopyalanacağı, yani "ayna" olacak diski seçiyorsunuz. Üçüncü seçenek ile ise bu kopyalama işlemlerini başlatıyorsunuz. Bu işlem yaklaşık 30 dakika kadar sürecektir.
Daha sonra bu menüden çıkıp işlemlerinize devam edebiliyorsunuz. Yani, şöyle bir soru mutlaka sizden gelecektir: "Kardeşim, ben sıfırdan bir RAID 1 (şeritleme) sistemi kurmak istemiyorum. 15 GB bilgim var ve ben bu bilgileri yedekleyemem. Eğer aynalama sistemi kurarken disk'ten bilgiler silinecekse, bu işi hiç yapmayalım. Bilgilerimize zarar vermeden, ikinci bir disk'i, ana diskimin aynası olarak nasıl konfigüre edebilirim". İşte bunu "Duplicate Mirror Disks" menüsünden yapacaksınız.
Bu arada, "Create Array" menüsünden, "Array Mode" yani hangi RAID dizesi oluşturulacağının sorulduğu menüden, Span (JBOD) seçeneği dikkatinizi çekecektir ve bunun ne olduğunu soracaksınız. "Span "modu ile, belirlediğiniz disklerden bir havuz oluşacak. Yani sistemde takılı olan iki tane 20 GB'lık diski "Span" yap dediğinizde, tıpkı RAID 0 (şeritleme) metodunda olduğu gibi, 40 GB göreceksiniz diskinizi. Ama hiçbir performans veya güvenlik katkısı olmadan. Buradan, "Span" modunun, herhangi bir performans yada güvenlik bakımından getirdiği bir özelliği olmayan, sadece belirlediğiniz disklerden bir "havuz" oluşturan bir sistem. Kullanıp kullanmamak size kalmış.
Bu adımları takip ettiğiniz takdirde bir sorun olmayacaktır. Zaten RAID dizesi kurmak basit bir iş. Windows 2000 veya NT 4.0 işletim sistemlerini kurarken bir sorun çıkabilir. Zira, NT tabanlı işletim sistemleri (NT 4.0 ve Win2K) üçüncü parti IDE kontrolcüleri üzerine takılı olan disklerden kurulum yapamıyor. Bunun için, bu iki işletim sistemini de kurarken, alt tarafta şöyle bir mesaj görünüyor: "3. parti SCSI veya IDE kontroclüleri üzerindeki disklerden kurulum yapacaksanız F6 tuşuna basınız". Velhasıl kelam, kurulumun başında F6 tuşuna basıyorsunuz ve kurulumun ilerleyen bölümlerinde sizden bu IDE veya SCSI kontrol kartının disketini isteyecek. Siz de paşalar gibi, kartın yanında gelen sürücüleri göstereceksiniz. Olay tamamdır.
Yazının başlarında, Internet'ten yeni sürücüleri çekin demiştik ya, işte bakın nasıl da yaradı. Windows 9x & ME kurarken bu sürücülere ihtiyaç yok. İşletim sisteminin kurulumu bittikten sonra, Bilgisayarım - Denetim Masası - Sistem Yöneticisi - Aygıt Yöneticisi bölümünden, bilinmeyen aygıltar bölümüne baktığınızda, Mass Storage Controller adlı bir aygıt göreceksiniz. Bu aygıt'ın üzerine gelip, özelliklerine gidip, "Sürücüleri Güncelle" butonuna tıklayarak, Internet'ten indirdiğiniz yeni sürücülerin yerini gösterdiğinizde, aygıt yöneticisine baktığınızda, aşağıdaki resim gibi bir görüntü elde edeceksiniz. İşte, sürücü kurulumu da bitti.
PEKİ ELİMİZE NE GEÇTİ ?
Aynalama (Mirroring) sistemi ile elimize gerçekten çok sağlam bir güvenlik sistemi geçti diyebiliriz. Disk bozulma kaygısı olmadan işlemlerinize devam edin. Ama bu güvenlik için bir diskinizi feda etmiş oluyorsunuz. Bilmiyorum, çoğu kişi sırf bu konu yüzünden aynalama metodu yerine, performans için şeritleme metodunu uygulayacaktır. Şimdi merak da ediyorsunuzdur, 2 diskimi şeritledim; performans kazancım ne olur? Biz de, yerimizde durmadık, sırf bu iş için gidip 2 x 20 GB Quantum Fireball AS 7200 rpm ATA/100 disk aldık ve Abit KT7A-RAID üzerine bu diskleri Striping ( şeritleme) metodu ile bir güzel çaktık.
Cluster boyutunu, yukarıda sizlere tavsiye ettiğimiz gibi 64 KB olarak belirledik. Dosya sistemi olarak FAT32 kullandık ve Windows 2000 Professional İşletim sistemini yükledik. Daha önce aynı sistemde, yine HPT 370 RAID kontrolcüsüne takılı olan tek Quantum Fireball AS diskini aynı şartlarda test ettik. Ve Şeritleme yaptığımız sistem ile sonuçlarını karşılaştırdık.
İsterseniz ilk başta performans sonuçlarına bir bakalım. Daha sonra yorum yaparız:
Winbench99 ile yaptığımız testlerde, performans farkı ciddi bir şekilde artıyor. Zaten, performans artışının gözle görülür olduğunu sanırım söylememe gerek yok. Transfer oranlarının, yüksek miktarda artığına dikkat edin. Sisoft Sandra 2001'i normalde testlerimizde kullanmıyoruz. Fakat çoğu kullanıcının, Winbench99 test programını temin edememesi ve testi gerçekleştirmenin oldukça zor olduğunu düşünerek, Sisoft Sandra'nın test sonuçlarına da yer verelim istedik. Zira bu programı temin etmek çok kolay ve herkes kendi sisteminden ufak çaplı bir test yapabilir:
Peki ne dikkatimizi çekti? RAID 0 sisteminde, işlemci kullanımı oldukça yüksekti. Normalde tek disk ile olan işlemci kullanımının yaklaşık 9-10 katı kadar fazla işlemci kullandığını gördük. Yani yaklaşık olarak %30 civarında. Peki bu normal miydi? Bazı donanım sitelerine bakarak, benzer sonuçlar aldıklarını gördük. Bazılar ise %4 gibi bir rakam bulmuşlar ki, bu arkadaşlar sanırım "atıl" olarak ölçüm yapmışlar.
Diskin okuma ve yazma hızı bir darboğazdan çıkınca, işlemci daha fazla ve daha hızlı gelen veriyi daha çabuk işlemek zorunda kalıyor. Tabii, doğal olarak işlemci kullanımı artıyordu. Bundan dolayı, bunu bir dezavantaj olarak görmek doğru değil.
Şimdi gelelim sonuca. Öncelikle, sisteminin genel performansını arttırmak için şeritleme yöntemi çok mantıklı. Özellikle, görüntü ve resim işleme gibi Sabit diskinizi oldukça kasan uygulamalarda farkı ciddi olarak hissetmeniz mümkün. Görüntü işlemeyle uğraşan bir çok arkadaş, IDE Sabit Disk'i üzerinde büyük video'ları işlerken sorun yaşamaktan şikayetçi. İki tane şöyle iyisinden 7200 devir, 2 MB tampon belleğe sahip ve ATA/100 özelliğinde disk alıp bunları şeritlerse, bu sorunların altından kalkılabileceğini bilmek gerekir. En azından darboğaz olan disk hızını en aza indirebilmek mümkün.
Hızı önemsemeyen ama verilerini güvene almak isteyen kullanıcılar için ise RAID 1 (Mirroring - Aynalama) konfigurasyonu oldukça mantıklı olacaktır. Bu sayede, veri kaybetme korkusu olmadan işlere devam etmek oldukça rahatlık verici bir olay. Yani düşünsenize, siz hiçbir şey yapmadan, diğer taraftan bilgilerinizin eş zamanlı olarak diğer diske yedeklerinizin alınması ve birinci diske bir şey olduğunda, aynalama yaptığınız disk ile çalışmalarınıza devam etmek oldukça hoş, verisi önemli kişiler için gerekli bir özellik.
Bu arada, ATA/100 konusunda birkaç şey söylemek lazım. Günümüzde ATA/33 standardını aştığımızı biliyoruz. Normal şartlarda, bu gidişle IDE Diskler ile ATA/66 yani 66 MB/saniye hızını aşmamıza daha çok var. Peki ATA/100 gerekli mi? Normal kullanıcılar için hayır. Normalde ATA/100 gerekli bir olay değil ama RAID ile şeritleme yaparsanız? İşte o zaman cevabımız değişir, ve ATA/100'ün işe yaradığından bahsederiz. Sebep mi? İki diski şeritleyerek yaptığımız testlerde, sizlerinde grafiklerden gördüğü gibi, transfer oranlarında 66 MB/saniye hızına yavaşça dayandığımızı gördük. 4 Disk ile şeritleme yapacak olsaydık, 66 MB/sn. tranfer hızını aşmış olacaktık ve ATA/100 standardı bizler için oldukça lazım olacaktı.
Yani sonuçta, ATA/100 bazı kullanıcılar için bile olsa işe yarıyor. "Yahu, 4 disk ile şeritlemeyi kim yapar ki?" demeyin. Bunu yapan bir çok kişi var. Tabii, paraları da bol, o ayrı mesele.
Gelelim sonuca."RAID 0 veya RAID 1 veya RAID 0+1 konfigürasyonlarını tavsiye eder misin?" şeklinde bir soruya cevap vermek aslında kolay. Eğer disk performansından bıkmış iseniz, ve Diskinizi ciyak ciyak ötmesini istemiyorsanız, cevabımız evet. Diskinize bir kaza veya şans eseri bir şey olduğunda, verileri kaybetmek korkuyorsanız, ve veriler gidince sizde gitmek durumunda iseniz, cevabımız evet. Hızın ve güvenliğin önemli olduğu iş istasyonlarında bu tür bir konfigürasyon gerekli ise, cevabımız evet.
IDE RAID olayı, "mini iş istasyonu" inşaa etmek isteyenlerin işine yarayacaktır. Ama unutmayın, sunucu veya "baba iş istasyonu" kıvamında bir şey istiyorsanız, o zaman kat be kat pahalı olan SCSI çözümlerine yönelmenizi sanırım söylememize gerek yok. Hadi bakalım, kolay gelsin hepinize. Bol RAID'li günler...
Geçtiğimiz aylarda yayınladığımız RAID yazımızdan sonra, bir de "IDE Disklere RAID Nasıl Kurulur?" meselesine eğilelim ve bu konuyu kapatalım dedik.
Geçtiğimiz aylarda yazdığımız RAID hakkındaki yazı sizlerin oldukça ilgisini çekmiş olmalı ki, bu konu hakkında hep sorular aldık. Sorular da çoğalmışken, IDE RAID bir sistemin nasıl kurulacağından ve performanstan da bahsedelim de konuyu kapatalım diye düşündük.
Üstteki yazımızı biraz hatırlayalım. Esas RAID'in SCSI RAID olduğundan bahsetmiştik. SCSI RAID ile performansın yanı sıra, güvenliği maksimum dereceye ulaştıran çok kompleks yapıda olan sistemlerin olduğundan bahsetmiştik. Fakat, IDE Disk'lerin fiyatlarının oldukça ucuzlaması, "çok pahalı" olan SCSI RAID kartlarındaki bazı kompleks yapıdaki sistemlerin kısıtlanması ile, IDE RAID kartlarının uygun bir fiyatla ortaya çıktığını, hatta ve hatta, yeni anakartların bir kısmında, IDE RAID kontrolcüsünün entegre olarak geldiğinden bahsetmiştik. Sonuç olarak, karşımızda performans ve güvenlik konusunda yarar sağlayan IDE RAID kontrol kartlarını ve IDE RAID'li anakartlara ulaşmamız oldukça kolay.
IDE RAID kontrolcülerine ulaşmak artık kolay. Artık bunda bir sorunumuz yok. Esas sorun olan RAID sisteminin nasıl kurulacağı. Biliyorum, çoğumuz RAID olayına çok yabancı. RAID sistemleri genelde iş istasyonları ve sunucularda kullanılan bir olay olduğundan, çoğumuzun RAID kurma konusunda bir tecrübesi yoktur ve nelere dikkat edileceğini bilmiyordur. İşte bu yazımızda, bunları göz önüne alarak, IDE RAID sisteminin nasıl kurulacağından, bu işlemleri yaparken nelere dikkat etmemiz gerektiğinden bahsedeceğiz.
Sonda söylemem gerekeni başta söyleyeyim de gözünüz korkmasın. Çünkü RAID deyince millet korkuyor ve "Çok karmaşık şey bu, ben anlamam" diye düşünmeye başlıyor. Eğer, sisteminize sabit disk bağlamayı ve BIOS'a girip daha önce birkaç ayar yapmayı biliyorsanız, IDE RAID sistem kurabileceksiniz anlamına geliyor bu.
İşlemlere başlamadan önce, ne tür bir yapılandırmaya ihtiyacımız olacağını belirlemek gerekiyor. Şimdi, eğer performans için mi IDE RAID sistem kuracağız (çoğumuz performans için RAID sistemini kurmak istiyor), yoksa "benim diskimin performansı bana yeter, ben güvenlik isterim, dosyalarım kıymetlidir" diyorsanız, RAID sistem kurarken güvenliği mi tercih edeceksiniz? Yoksa, "benim param bol, hız da isterim güvenlik de" diyorsanız, her farklı konfigurasyon için farklı ihtiyaçlarımız ve yapılandırmalarımızın olacağını bilmek gerekiyor. Ona göre ihtiyaçlarımız ve önerilerimiz olacak.
Şimdi, her şeyden önce, hemen konuya derinlemesine dalmadan, birkaç bilgiyi hatırlamak iyi olacaktır. RAID 0 (Striping=Şeritleme), RAID 1 (Mirroring=Aynalama), RAID 0+1 (Şeritleme + Aynalama) modlarının ne anlama geldiğine kabaca bir daha bakalım. RAID 0 için "şeritleme" ve RAID 1 için "aynalama" kelimelerini kullanacağım yabancılık çekmeyin diye.
Şeritleme metodunda, minimum iki disk gerekiyor. İki disk ile şeritleme yaptığımızı varsayalım. İki diski şeritledik, şimdi bu şertilediğimiz sabit disk gurubuna veri yazdıralım. Bu bilgiler iki diske birden paylaştırılarak yazılıyor. Bu sayede yazma performansında ciddi bir artma söz konusu oluyor. Mesela, 20 GB'lık iki tane disk taktığımızda, bunları şeritlersek, tek disk'miş gibi ama 40 GB olarak gözüküyor. Şeritlemenin mantığı bu: dosyaları, kurduğumuz şeritleme dizisinde kaç tane disk var ise onlara paylaştırarak yaz. Böylece ne oluyor? Verilerinizin bir parçası birinci diskte, diğer parçası ikinci diskte. Okurken de, az çok aynı mantık geçerli. Şeritleme sistemi, disk ile fazlaca uğraşan uygulamalar için "hissedilecek" düzeyde performans artışını sağladığını söylemek mümkün. Örnek mi? Mesela, görüntü işleme ile uğraşan dostlarımız, uzun görüntü dosyalarını işlerken, arada olan takılmalardan oldukça şikayetçi. Şeritleme yöntemi ile, oluşan bu darboğazı fazlasıyla aşmak mümkün. Lafı dolamadan söyleyelim, bilgisayarı şu anda en çok yavaşlatan parçaların başında harddisk geliyor. Performans artışı hissetmek istiyorsanız, şeritleme sistemine bakmalısınız. Özellikle, son zamanlarda Windows 2000 ve Windows Millenium işletim sistemleri oldukça revaçta ve zaten disk ile fazlaca uğraşan bu işletim sistemlerinin üzerine bir ton ıvır zıvır program kurunca, sabit disk'in kafayı sıyırması farz oluyor.
Şeritleme sistemi kuracak arkadaşlar, bir konuya oldukça dikkat etmeli: Veri güvenliği. Veri güvenliği bakımından, şeritleme sistemi çok sakat. Bunu daha önce de vurgulamıştık. Disklerinizden birisine en ufak bir şey olduğunda, diğer diskteki tüm bilgilerde anında uçuyor. Bir daha geri gelmemek şartıyla. Bizden söylemesi. Hani bir şey olursa, söylemedi demeyin.
Aynalama ise, performans'ın yerine güvenliğin ağır bastığı yerlerde kullanılmalı. Aynalama sistemi için de en az 2 disk gerekiyor. Mesela 2 tane disk aldınız diyelim ve bunları aynalama sistemini kullanarak yapılandırdınız. Disk'lerden bir tanesi bundan sonra gözükmeyecek. Niye? Çünkü birinci diske yazdığınız her şey, eş zamanlı olarak ikinci diske yazılacak; arka planda çalışan dakik bir yedekleme ünitesi olacak.. Birinci diskinizin balataları koparma vakti geldiğinde, hiç telaşlanmıyorsunuz; ikinci diskiniz ile veri kaybı olmadan işlerinize devam ediyorsunuz. Benim dosyalarım kıymetlidir, onlar giderse ben de giderim diyorsanız, şöyle güzelinden bir aynalama sistemi kurmanız sizler için mantıklı olacaktır.
Aynalama sisteminde performans, tek diskli konfigurasyona göre düşüyor. Yazma performansında bir düşme olduğunu söylemek mümkün; okuma performansı için ise aynı şey geçerli değil.
Evet, IDE RAID kontrolcüleri ile sağlana bir diğer sistemi ise şeritleme + aynamala sistemi. Bunu 4 disk ile yapıyorsunuz. İki disk ile şeritleme yapıyorken, diğer iki disk bunların aynalamasını yapıyor. Bende para çok, dosyalarım önemlidir, hız da isterim diyorsanız, RAID 0+1 sistemi, sizler için mantıklı olacaktır.
NELER GEREKİYOR?
Öncelikle kafanızda hangi RAID sistemini kuracağını belirlemiş oldunuz. Şimdi, herkesin kafasına takılan bir soru var burada. Geçtiğimiz aylarda yazdığımız RAID ile ilgili yazıdan sonra bu sorular çoğaldı: "Hocam, RAID sistem kuracağım, RAID sisteminde kullanacağım disk kapasiteleri ve modelleri aynı mı olmalı? Bizi bir aydınlatsan". Mantıklı sorular bunlar. Hemen açıklayalım:
Eğer şeritleme (RAID 0) yapacaksanız, disklerin kapasiteleri ve modelleri aynı olacak diye bir kaide yok. Kapasiteler farklı olabilir. Modelleri de. Fakat bizim önerimiz, birbirine yakın özelliklerdeki, aynı kapasitedeki disklerden kullanmanız olacaktır şeritleme yöntemi için. Aynı model + kapasite tabii ki tercih sebebidir. Mesela atıyorum, sistemimde 7200 devir dönen ve 2 MB tampon belleğe sahip bir disk var. Şertileme yapacaksanız, bunun yanına aynı kapasitede 5400 devir bir disk takmanız mantıklı değil.
Yine 7200 devir, 2 MB tampon belleğe sahip, tercihen aynı kapasiteye sahip bir disk takmanız yararınıza. Ama burası önemli: şeritleme yaparken, kapasitelerden önce, diskin ana özelliklerinin (devir dönüş hızı ve tampon bellek) aynı olmasına özen gösterin. Mesela, 7200 rpm'lik bir disk'in yanına aynı kapasitede 5400 rpm disk yakıp şeritleme yaptığınızda, performans hiç de istediğiniz gibi olmayabilir.
Aynalama (RAID 1) modunda ise, kaynak olacak olan disk'in boyutu, yedekleme işlemi yapacak olan disk'ten daha küçük olmalı. Yani, yedekleme işlemi yapacak olan ikinci disk'in boyutu, birinci disk'ten daha büyük olmalı. Yeni bir sistem kuracaksanız ve aynalama yapmaya niyetli iseniz, aynı model ve kapasiteye sahip iki disk almanızı tavsiye ederiz.
Şeritleme + Aynalama (RAID 0 + 1) biraz daha çetrefilli. Dolayısı ile bu sistemde kullanacağınız tüm disklerin aynı kapasite ve tercihen aynı modelde olmasına özen gösterin.
Diskleri temin ettikten sonra başka nelere ihtiyacımız olacak derseniz, IDE RAID kontrol kartı diyeceğiz. Eğer anakartınızın üzerinde IDE RAID kontrolcüsü entegre olarak gelmiş ise, bir şey yapmanıza gerek yok. Eğer anakartınızda böyle bir kontrolcü yok ise, PCI yuvasına takılan IDE RAID kontrolcülerinden alabilirsiniz diye düşünüyorum. Fiyatları da oldukça uygun mertebede.
SÜRÜCÜLERİ VE BIOS'U GÜNCELLEYELİM
"Hocam, yapma etme; zaten BIOS'lardan gına geldi, RAID'in BIOS'uda mı olurmuş" diye söylenmeye başlamıştır bir kaçımız. Sürücüleri işletim sistemini kurduktan sonra güncelleriz ama BIOS olayı önemli. Her RAID kontrolcüsünün bir BIOS'u var. Bu bir. Çünkü, RAID yapılandırmasını nasıl yapardık yoksa? Tıpkı anakartın BIOS'u gibi; BIOS'a girip RAID yapılandırmalarını yapıyoruz ve birkaç ayar çekiyoruz. Anakartların nasıl BIOS güncellemesi çıkıyor ise, IDE RAID kontrolcülerinin de BIOS güncellemeleri çıkıyor ve var olan hatalar düzeltiliyor. Bazen bu hatalar ciddi düzeyde olabiliyor. Mesela, eski BIOS'da yer alan bir hata, şeritlediğiniz diskleri uçurabiliyordu. Bundan dolayı, en son BIOS sürümünü yüklemek gerekiyor. Eğer anakartınızın üzerinde entegre bir RAID kartı var ise, anakartınızın en son BIOS'unu yüklemeniz yeterli. Bu sayede, RAID kontrolcüsünün BIOS'u da güncellenmiş olacaktır. PCI RAID kontrolcüsü kullanıyor iseniz, hangi marka o kartı üretmiş ise onun WWW sitesine gitmek gerekiyor. HighPoint'in HTP370 RAID kontrolcüsünü taşıyan kartlar için generic BIOS sürümleri mevcut:
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
drivers.htm. Promise, hem RAID kontrolcüsü üreten, hem de bu kontrolcüleri taşıyan kartları üreten bir firma. Bu kartlardan sahipseniz,
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
adresine gidiyorsunuz. Ülkemizde, Abit'in HTP370 RAID kontrolcüsü kartından başka PCI IDE RAID kontrol kartı bulamayacağınız düşünerek, diğer markalardan bahsetmemiz mantıksız. Kendisi üzerinde RAID kontrolcüsü taşıyan anakartlar ise piyasada pek fazla değil. Ama Abit'in RAID kontrolcüsü taşıyan kartlarını bulmak mümkündür diye düşünüyorum. GigaByte'ın ve Asus'un henüz RAID kontrolcüsü taşıyan kartları Türkiye'de yok. PCI RAID kartlarının BIOS'u güncelleme işlemi pek de zor değil. Aralık ayında ele aldığımız anakartın BIOS güncellemesine oldukça benziyor. Bir sistem disketiyle, bilgisayarı açın. Komut satırına, güncelleme programının ismini yazın. Seçenekler arasından "Flash BIOS" ifadesini seçin ve dosya ismini girin. Dikkat etmeniz gereken, her üreticini farklı bir güncelleme sistemi içermesi. Dolayısı ile, çektiğiniz dosya arasında olan readme (benioku) dosyalarında söylenenleri adım adım yapmak, kartınızı bozmamanız açısından mantıklı olacaktır.
Daha sonra, kartın sürücülerini çekmeniz gerekiyor. Tıpkı nasıl ses kartının sürücüsünü yüklüyorsanız, RAID kontrolcüsünün sürüclerini de yüklemeniz gerekiyor. İlgili adresleri yukarıda verdim. Bunlar çekin ve bir köşede dursun. Lazım olacak çünkü. İlerde boşu boşuna uğraşmayalım. Eğer, Windows 2000 veya NT 4.0 gibi bir işletim sistemi kuracaksanız, bu sürücüler önceden lazım. Yok ama Win98 & ME kuracağım derseniz ister şimdi çekin ister sonra. Paşa gönlünüz bilir.
İŞLEMLERE BAŞLIYORUZ
Sizlere rehberlik etmek amacıyla biz de kendi sistemimize RAID bir sistem kuralım dedik. Bunun amacıyla yukarıda gördüğünüz gibi baba bir sistem oluşturduk. 256 MB belleğe artık ağzımız alışıyor; fiyatlar ucuzlamışken almak gerek diyoruz. Abit KT7A-RAID anakarta entegre olarak HPT370 RAID kontrolcüsünü 1.03b BIOS'u ve sürücüleri kullanıldı. İşlemci olarak ise, çarpanını kırdığımız Duron 600 işlemcimizi paşalar gibi 1 GHz'de çalıştırdık ve işlemcinin bir darboğaz yaratmasını engelledik. Kurduğumuz RAID sistemin performansı analiz edebilmek amacıyla - çoğumuzun şeritleme (RAID 0) sistemini kuracağını düşünerek - 2 tane 7200 devir ve 2 MB tampon belleğe sahip 20 GB'lık Quantum Fireball AS disklerimizi şeritleme metodu ile sisteme bağladık ve elde edeceğimiz performans artışını görebilmek amacıyla testlerimizi gerçekleştirdik. Test sonuçlarımızı, yazımızın sonunda tartışacağız. İlk önce RAID sisteminin kurulumunu yapalım.
Eğer 2 disk ile şeritleme yapacaksanız, iki diskinizi de RAID kontrolcüsünün farklı portlarına Master olarak bağlayacaksınız. Biliyorsunuz, ATA/66 standardı ile birlikte kabloların artık disklere takılacak yönü standartlaştı. Disk'lerin üzerinde Jumper'lar ile artık oynamıyoruz. Bir kerelik olsun, Jumper'ımızı "Cable Select" konumuna getiriyoruz. Böylece, diski bağladığımız kablonun ucu, sabit disk'in bağlı olduğu kanalda efendi veya köle olmasını belirliyor. ATA/100 kablomuzun (ATA/66 kablosu ile aynı) mavi ucu, kontrolcünün IDE portlarına takılacak. Eğer diskin efendi (master) olması isteniyorsa, kablonun siyah ucuna; köle (slave) olması isteniyorsa kablonun gri ucuna diski takmak gerekiyor.
Bu noktalara dikkat ettikten sonra, eğer iki disk ile şeritleme yapacaksanız, iki disk'in de farklı kanallar Master olarak bağlayacaksınız. Eğer 2'den fazla disk kullanacaksanız (Örneğin 4 disk) mecburen takılacak diğer diskler köle durumuna düşecek.
Eğer iki disk ile aynalama yapacaksanız, bu disklerin de ayrı kanallara master olarak bağlanması tavsiyemizdir.
Biliyorsunuz, IDE RAID kartlarına maksimum 4 disk bağlayabiliyorsunuz. Para çok, ben 4 disk aldım diyorsanız, fazla bir öneri yok. Ya bu 4 diskin hepsini şeritleyerek maksimum performans elde edeceğiz ve toplama kapasiteden bir düşüş olmayacak. Ya da, 2 disk'i şeritleriz, diğer ikisini de bunları aynalayacak şekilde ayarlarız.
4 disk ile şeritleme + aynalama yapacak iseniz (2 tanesi şeritleme için, 2 tanesi aynalama için) Birinci kanaldaki efendi ve köle diskleri şeritleyelim, diğer IDE kanalındaki efendi ve köle diski ise bu şeritlediğimiz diskleri aynalaması için görevlendirelim.
Böylece, hangi yapılar için, disklerin durumunun nasıl olması gerektiğini öğrendik. Şimdi ise, kontrol kartlarımızın BIOS'una girerek bu işlemleri nasıl yapılacağına bir bakalım.
Türkiye'de, HPT 370 RAID kontrolcüsünü taşıyan kartlar olduğunu düşünerek, biz de sizlere bu işlemleri HPT 370 RAID kontrolcüsüne sahip ABIT KT7A-RAID anakartı ile anlatacağız. Demek istediğimiz, adım adım yapacağımız işlemlerde HPT 370 RAID kontrolcüsünü baz alıyoruz.
Bilgisayarını açtıktan sonra, BIOS Post Ekranından sonra, IDE RAID kontrol kartının BIOS ekranı görünecektir, ve burada kartın BIOS'una girebilmek için Ctrl + H tuş kombinasyonunu kullanıyoruz.
Kartın BIOS ekranı geldiğinde, pek de yabancı gözükmeyen bir ekran ile karşılaşacağız.
BIOS ekranında 5 tane seçenek karşınıza gelecek. Birinci seçenek ile RAID dizimizi yaratabiliyoruz, ikinci ayar ile daha önceden var olan RAID dizemizi silebiliyoruz, kontrolcü üzerine bağlı olan olan IDE aygıtların çalışma modunu seçebiliyoruz (mesela diskiniz ATA/100 standardında ise, burada ayar UDMA 5 olarak belirir; bu ayarı değiştirebilirsiniz). Ve son olarak, eğer kontrolcünün üzerine birden fazla disk takılı ise, bunlardan hangisinin birincil disk olarak kullanılacağını belirliyorsunuz. Bizim burada yoğunlaşacak olduğumuz seçenek birincisi.
Birinci seçenek olan, Create RAID (RAID Yarat) seçeneğine girdiğimizde, birkaç oynanamız gereken ayar çıkıyor. Bunlardan birincisi: Array Mode. Yani hangi RAID sistemini kuracağımızı buradan belirliyoruz.
Örneğin iki diskimizi şeritleme yapacağız. İlk başta birinci seçenek olan Array Mode seçeneğinin üzerine gelerek Enter'a basıyoruz ve gelen menüden RAID 0 ( Striping ) seçeneğini seçiyoruz. Burada, hangi RAID sistemini kullanacağımız belirttik.
Bir sonraki aşamada, Select Disk Drives seçeneğine geliyoruz. Bu seçenekle, yukarıda belirttiğimiz şeritleme metodunda hangi disklerin kullanılacağını seçiyoruz. Bu seçeneğin üzerine gelip Enter'a basıyoruz ve aşağıda belirecek çubuk yardımı ile belirlediğimiz RAID sisteminde kullanılacak diskleri belirliyoruz.
Evet, önemli olan aşamalar bitti gibi. Üçüncü seçenekte ise Block Size yani cluster boyutunu belirliyoruz. Bu rakam'ın 64 KB olması oldukça mantıklı. Cluster konusunda, daha önceki aylarda Levent Daşkıran'ın yazdığı "Sabit Diskinize Hükmedin" adlı yazısında ayrıntısıyla değinilmişti, bu yazıya
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
18.HTM adresinden erişebilirsiniz. Konuyu ayrıntısıyla merak edenler, ailenizin Web sitesinden Eski Sayılar Arşivi bölümünden bu yazıyı bulabilirsiniz. Ben ayrıntıya girmeden anlatacağım. Block Size ile tabir edilen, sabit diskinize ait bir mantıksal birim. Cluster'lar bilgilerin saklandığı en küçük birim. Mesela, Cluster boyutunu siz 64 KB belirler iseniz, diskinize kopyalayacağınız en küçük dosya boyutu 64 KB olarak kalacaktır. Mesela, 1 KB'lık dosya kopyaladınız ya, işte bu diskte 64 KB yer kaplayacak. Peki bu işin artısı ne derseniz, cluster boyutu ne kadar büyük ise performans o kadar iyidir demektir. Örnek vererek anlatalım. Mesela, siz 100 parçalık bir dokümanın içinden mi bir dosyayı daha kolay bulursunuz, yoksa 20 parçalık mı? 20 parçalık dokümanın içinde, aradığınız dosyayı bulmak daha kolay olur. Cluster boyutunu ne kadar küçültürseniz, Sabit Diskiniz istediğiniz dosyayı bulmak için biraz daha fazla çaba harcayacaktır. Bu da performans düşüşü demek oluyor. Ama, sıralı okuma ve yazmada normale oranla oldukça hızlı çalışabilirsiniz Bu işin eksisi yok mu? Var tabii.. Eğer küçük dosyalar ile çok fazla uğraşıyorsanız, bu sizin için kapasiteden kaybetmeniz anlamına gelir. Video Editing gibi işlemlerle uğraşan arkadaşlar için bu miktarın 64 KB olması tavsiyemizdir. Hatta herkes için tavsiyemizdir.
En son seçenek ise, "Start Creation Process". Bu seçenek ile, seçtiğimiz ayarlara göre RAID dizemiz oluşturuluyor. İşte bu kadar! Daha sonra BIOS'umuzdan çıkarak bilgisayarı yeniden başlatıyoruz.
Diskimizi şimdi biçimlendirmemiz lazım. 2 adet 20 GB'lık diskimizi şeritledik diyelim. RAID ayarlarını yaptık ve RAID dizemizi yarattık. FDISK ile diskimizi biçimlendirmeye çalıştığımızda, tek parça 40 GB'lık dev bir parça göreceksiniz. İşte olay bu. Sonra "format c:" komutunu verdiğinizde ise, "aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın" kıvamında sabit diskiniz formatlanmaya başlanacak. Bu arada, BIOS'dan birincil boot aygıtı olarak ATA100 RAID'i seçmeyi unutmuyorsunuz değil mi? Eğer PCI RAID kontrol kartına sahipseniz, birincil boot aygıtı olarak SCSI'yi seçin.
Şimdi kafamız karıştı diyorsunuz ve "hocam bir toparlasana şöyle güzelcene" diye mırıldanıyorsunuz. Olayın mantığını kavramak önemli. İlk olarak hangi RAID dizesini kullanacağımızı seçiyoruz. Daha sonra Bu RAID dizemizde hangi disklerin kullanılacağını belirliyoruz. Cluster boyutunu seçiyoruz ve RAID dizemizi yaratıyoruz. Daha sonra ise, nasıl yeni bir disk aldığımızda ona format muamelesi yapıyoruz, RAID dizemize de aynı muameleyi yapıyoruz. FDISK kullanmasını bilmeyen dostlarımız buraya tıklayabilirler
İşlemimiz bitti sayılır. Mirroring (Aynalama) veya Striping (Şeritleme) + yapacak arkadaşlar içinde aynı işlemler geçerli. Fakat Aynalama yapacak arkadaşlar için ayrı bir paragraf açmak istiyoruz.
Aynalama (RAID 0 = Mirroring) yapacak arkadaşlara has birkaç özellik bulunuyor BIOS'umuzda. Bu ayarlardan birincisi, ana menüde olan "Duplicate Mirror Disks" ayarı. Bu ayar ile varolan bir disk'in, hiçbir şekilde biçimlendirmeden başka bir diske yedeğinin alınmasını sağlıyor ve bir "aynalama" sistemi kuruyor. Bu menüye girdiğiniz zaman karşınıza, üç seçenek gelecek. Select Source Disk - Selecet Target Disk - Start Duplication.
Birinci seçenek ile kopyalanmasını istediğiniz kaynak disk'i seçiyorsunuz. İkinci seçenek ile, bu dosyaların kopyalanacağı, yani "ayna" olacak diski seçiyorsunuz. Üçüncü seçenek ile ise bu kopyalama işlemlerini başlatıyorsunuz. Bu işlem yaklaşık 30 dakika kadar sürecektir.
Daha sonra bu menüden çıkıp işlemlerinize devam edebiliyorsunuz. Yani, şöyle bir soru mutlaka sizden gelecektir: "Kardeşim, ben sıfırdan bir RAID 1 (şeritleme) sistemi kurmak istemiyorum. 15 GB bilgim var ve ben bu bilgileri yedekleyemem. Eğer aynalama sistemi kurarken disk'ten bilgiler silinecekse, bu işi hiç yapmayalım. Bilgilerimize zarar vermeden, ikinci bir disk'i, ana diskimin aynası olarak nasıl konfigüre edebilirim". İşte bunu "Duplicate Mirror Disks" menüsünden yapacaksınız.
Bu arada, "Create Array" menüsünden, "Array Mode" yani hangi RAID dizesi oluşturulacağının sorulduğu menüden, Span (JBOD) seçeneği dikkatinizi çekecektir ve bunun ne olduğunu soracaksınız. "Span "modu ile, belirlediğiniz disklerden bir havuz oluşacak. Yani sistemde takılı olan iki tane 20 GB'lık diski "Span" yap dediğinizde, tıpkı RAID 0 (şeritleme) metodunda olduğu gibi, 40 GB göreceksiniz diskinizi. Ama hiçbir performans veya güvenlik katkısı olmadan. Buradan, "Span" modunun, herhangi bir performans yada güvenlik bakımından getirdiği bir özelliği olmayan, sadece belirlediğiniz disklerden bir "havuz" oluşturan bir sistem. Kullanıp kullanmamak size kalmış.
Bu adımları takip ettiğiniz takdirde bir sorun olmayacaktır. Zaten RAID dizesi kurmak basit bir iş. Windows 2000 veya NT 4.0 işletim sistemlerini kurarken bir sorun çıkabilir. Zira, NT tabanlı işletim sistemleri (NT 4.0 ve Win2K) üçüncü parti IDE kontrolcüleri üzerine takılı olan disklerden kurulum yapamıyor. Bunun için, bu iki işletim sistemini de kurarken, alt tarafta şöyle bir mesaj görünüyor: "3. parti SCSI veya IDE kontroclüleri üzerindeki disklerden kurulum yapacaksanız F6 tuşuna basınız". Velhasıl kelam, kurulumun başında F6 tuşuna basıyorsunuz ve kurulumun ilerleyen bölümlerinde sizden bu IDE veya SCSI kontrol kartının disketini isteyecek. Siz de paşalar gibi, kartın yanında gelen sürücüleri göstereceksiniz. Olay tamamdır.
Yazının başlarında, Internet'ten yeni sürücüleri çekin demiştik ya, işte bakın nasıl da yaradı. Windows 9x & ME kurarken bu sürücülere ihtiyaç yok. İşletim sisteminin kurulumu bittikten sonra, Bilgisayarım - Denetim Masası - Sistem Yöneticisi - Aygıt Yöneticisi bölümünden, bilinmeyen aygıltar bölümüne baktığınızda, Mass Storage Controller adlı bir aygıt göreceksiniz. Bu aygıt'ın üzerine gelip, özelliklerine gidip, "Sürücüleri Güncelle" butonuna tıklayarak, Internet'ten indirdiğiniz yeni sürücülerin yerini gösterdiğinizde, aygıt yöneticisine baktığınızda, aşağıdaki resim gibi bir görüntü elde edeceksiniz. İşte, sürücü kurulumu da bitti.
PEKİ ELİMİZE NE GEÇTİ ?
Aynalama (Mirroring) sistemi ile elimize gerçekten çok sağlam bir güvenlik sistemi geçti diyebiliriz. Disk bozulma kaygısı olmadan işlemlerinize devam edin. Ama bu güvenlik için bir diskinizi feda etmiş oluyorsunuz. Bilmiyorum, çoğu kişi sırf bu konu yüzünden aynalama metodu yerine, performans için şeritleme metodunu uygulayacaktır. Şimdi merak da ediyorsunuzdur, 2 diskimi şeritledim; performans kazancım ne olur? Biz de, yerimizde durmadık, sırf bu iş için gidip 2 x 20 GB Quantum Fireball AS 7200 rpm ATA/100 disk aldık ve Abit KT7A-RAID üzerine bu diskleri Striping ( şeritleme) metodu ile bir güzel çaktık.
Cluster boyutunu, yukarıda sizlere tavsiye ettiğimiz gibi 64 KB olarak belirledik. Dosya sistemi olarak FAT32 kullandık ve Windows 2000 Professional İşletim sistemini yükledik. Daha önce aynı sistemde, yine HPT 370 RAID kontrolcüsüne takılı olan tek Quantum Fireball AS diskini aynı şartlarda test ettik. Ve Şeritleme yaptığımız sistem ile sonuçlarını karşılaştırdık.
İsterseniz ilk başta performans sonuçlarına bir bakalım. Daha sonra yorum yaparız:
Winbench99 ile yaptığımız testlerde, performans farkı ciddi bir şekilde artıyor. Zaten, performans artışının gözle görülür olduğunu sanırım söylememe gerek yok. Transfer oranlarının, yüksek miktarda artığına dikkat edin. Sisoft Sandra 2001'i normalde testlerimizde kullanmıyoruz. Fakat çoğu kullanıcının, Winbench99 test programını temin edememesi ve testi gerçekleştirmenin oldukça zor olduğunu düşünerek, Sisoft Sandra'nın test sonuçlarına da yer verelim istedik. Zira bu programı temin etmek çok kolay ve herkes kendi sisteminden ufak çaplı bir test yapabilir:
Bağlantıyı görüntüleme izniniz yok, görüntülemek için:
Giriş yapın veya üye olun.
adresinden gerekli bilgilere erişebilirsiniz. Peki ne dikkatimizi çekti? RAID 0 sisteminde, işlemci kullanımı oldukça yüksekti. Normalde tek disk ile olan işlemci kullanımının yaklaşık 9-10 katı kadar fazla işlemci kullandığını gördük. Yani yaklaşık olarak %30 civarında. Peki bu normal miydi? Bazı donanım sitelerine bakarak, benzer sonuçlar aldıklarını gördük. Bazılar ise %4 gibi bir rakam bulmuşlar ki, bu arkadaşlar sanırım "atıl" olarak ölçüm yapmışlar.
Diskin okuma ve yazma hızı bir darboğazdan çıkınca, işlemci daha fazla ve daha hızlı gelen veriyi daha çabuk işlemek zorunda kalıyor. Tabii, doğal olarak işlemci kullanımı artıyordu. Bundan dolayı, bunu bir dezavantaj olarak görmek doğru değil.
Şimdi gelelim sonuca. Öncelikle, sisteminin genel performansını arttırmak için şeritleme yöntemi çok mantıklı. Özellikle, görüntü ve resim işleme gibi Sabit diskinizi oldukça kasan uygulamalarda farkı ciddi olarak hissetmeniz mümkün. Görüntü işlemeyle uğraşan bir çok arkadaş, IDE Sabit Disk'i üzerinde büyük video'ları işlerken sorun yaşamaktan şikayetçi. İki tane şöyle iyisinden 7200 devir, 2 MB tampon belleğe sahip ve ATA/100 özelliğinde disk alıp bunları şeritlerse, bu sorunların altından kalkılabileceğini bilmek gerekir. En azından darboğaz olan disk hızını en aza indirebilmek mümkün.
Hızı önemsemeyen ama verilerini güvene almak isteyen kullanıcılar için ise RAID 1 (Mirroring - Aynalama) konfigurasyonu oldukça mantıklı olacaktır. Bu sayede, veri kaybetme korkusu olmadan işlere devam etmek oldukça rahatlık verici bir olay. Yani düşünsenize, siz hiçbir şey yapmadan, diğer taraftan bilgilerinizin eş zamanlı olarak diğer diske yedeklerinizin alınması ve birinci diske bir şey olduğunda, aynalama yaptığınız disk ile çalışmalarınıza devam etmek oldukça hoş, verisi önemli kişiler için gerekli bir özellik.
Bu arada, ATA/100 konusunda birkaç şey söylemek lazım. Günümüzde ATA/33 standardını aştığımızı biliyoruz. Normal şartlarda, bu gidişle IDE Diskler ile ATA/66 yani 66 MB/saniye hızını aşmamıza daha çok var. Peki ATA/100 gerekli mi? Normal kullanıcılar için hayır. Normalde ATA/100 gerekli bir olay değil ama RAID ile şeritleme yaparsanız? İşte o zaman cevabımız değişir, ve ATA/100'ün işe yaradığından bahsederiz. Sebep mi? İki diski şeritleyerek yaptığımız testlerde, sizlerinde grafiklerden gördüğü gibi, transfer oranlarında 66 MB/saniye hızına yavaşça dayandığımızı gördük. 4 Disk ile şeritleme yapacak olsaydık, 66 MB/sn. tranfer hızını aşmış olacaktık ve ATA/100 standardı bizler için oldukça lazım olacaktı.
Yani sonuçta, ATA/100 bazı kullanıcılar için bile olsa işe yarıyor. "Yahu, 4 disk ile şeritlemeyi kim yapar ki?" demeyin. Bunu yapan bir çok kişi var. Tabii, paraları da bol, o ayrı mesele.
Gelelim sonuca."RAID 0 veya RAID 1 veya RAID 0+1 konfigürasyonlarını tavsiye eder misin?" şeklinde bir soruya cevap vermek aslında kolay. Eğer disk performansından bıkmış iseniz, ve Diskinizi ciyak ciyak ötmesini istemiyorsanız, cevabımız evet. Diskinize bir kaza veya şans eseri bir şey olduğunda, verileri kaybetmek korkuyorsanız, ve veriler gidince sizde gitmek durumunda iseniz, cevabımız evet. Hızın ve güvenliğin önemli olduğu iş istasyonlarında bu tür bir konfigürasyon gerekli ise, cevabımız evet.
IDE RAID olayı, "mini iş istasyonu" inşaa etmek isteyenlerin işine yarayacaktır. Ama unutmayın, sunucu veya "baba iş istasyonu" kıvamında bir şey istiyorsanız, o zaman kat be kat pahalı olan SCSI çözümlerine yönelmenizi sanırım söylememize gerek yok. Hadi bakalım, kolay gelsin hepinize. Bol RAID'li günler...
