Haya (utanma Duygusu) Utanan kimseler nasıl niteleniyor?
Hepimizin çevresinde ya da kendisinde gördüğü bir duygudur utanma duygusu(Haya)
Genelde hepimiz severiz utanması olan kişileri, yüzü kızaran birini görünce, içten içe sıcaklık hissederiz ona
Günümüzde bu duygudan mahrum bir nesil yetişiyor Anne, babalar evlatlarına utanmaması gerektiğini aşılıyorlar Doğru mu yapılan bu davranış? 7-8 yaşındaki çocuklar, kameraların önünde şarkılar söyleyip dans edebiliyorlar Biz o yaşlardayken biri soru sorduğunda cevap vermeye utanırdık Hayret ediyorum ve çok kızıyorum Çocuklara değil ailelere kızıyorum Sizinde yorumlarınızı merak ediyorum
Bakın utanma ile ilgili Efendimizin sözleri şunlar:
Utanma Duygusu (Haya)
682 İbni Ömer radıyallâhu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, utangaç kardeşine bu huyunu terketmesini söyleyen Medine'li bir müslümanın yanından geçerken ona:
Onu kendi haline bırak; zira hayâ imandandır buyurdu(1)
* Utanma başın yere eğilmesi yüz kızarması gibi değişik şekillerde ortaya çıkan ahlaki bir vasıf olup imanlı olan kimselerde bulunur İmanı olmayan veya zayıf olanlarda görülmez(2)
683 İmrân İbni Husayn radıyallâhu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
Hayâ ancak hayır kazandırır(3)
Müslim'in bir rivayetine göre ise:
Hayânın hepsi hayırdır, buyurdu(4)
684 Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
İman yetmiş (veya altmış) kadar daldan ibarettir Bunların en yükseği lâ ilâhe illallah demek, en aşağısı da insana zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır Utanmak da imanın dallarından biridir(5)
* İman etmiş olmanın gerçeklerinden en aşağı derecede olanları sıralanan bu hadis-i şerif; utanmanın da imandan bir parça olduğunu belirterek İslam da imanla alakası olmayan hiçbir davranışın olmadığını ortaya koymaktadır
Beyhaki ve bazı alimlerimizin imanın şubeleri ile alakalı kitaplarında sıraladıkları 77 bölümden 30 kadarı inançla alakalı olup 47 kadarı dil ve bedeni amelleri kapsamaktadır Bunlar içerisinde devlet idaresinden ve ona itaatten cihada kadar hepsi mevcuttur İmanla alakası olmayan hiçbir şey yoktur kişi iman etti mi hem dini hem de devleti, hem dünyayı hem de ahireti her şeyi kabul etmiş demektir İman edenin hayatında şirk unsurları gibi din-dünya ikilemi veya dünya-ahiret ikilemi olamaz islam bir bütündür her şeyiyle beraber yaşanır(6)685 Ebû Saîd elHudrî radıyallahu anh' şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem örtünme çağına girmiş bir genç kızdan daha utangaçtı Hoşlanmadığı bir şey gördüğünde bunu yüzüne bakınca anlardık(7)
(1) Buhârî, Îmân 16, Edeb 77; Müslim, Îmân 5759 Ayrıca bk Tirmizî, Îmân 7; Nesâî, Îmân 27; İbni Mâce, Mukaddime 9, Zühd 17
(2) Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu's-Salihin Tercümesi: 226
(3) Buhârî, Edeb 77; Müslim, Îmân 60
(4) Müslim, Îmân 61
(5) Buhârî, Îmân 3; Müslim, Îmân 58 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Sünnet 14; Tirmizî, Birr 80; Nesâî, Îmân 16; İbni Mâce, Mukaddime 9
Önceden 125'de geçmişti Bir benzeri 1737'de gelecektir
(6) Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu's-Salihin Tercümesi: 226
(7) Buhârî, Menâkıb 23, Edeb 72, 77; Müslim, Fezâil 67 Ayrıca bk İbni Mâce, Zühd 17
Hepimizin çevresinde ya da kendisinde gördüğü bir duygudur utanma duygusu(Haya)
Genelde hepimiz severiz utanması olan kişileri, yüzü kızaran birini görünce, içten içe sıcaklık hissederiz ona
Günümüzde bu duygudan mahrum bir nesil yetişiyor Anne, babalar evlatlarına utanmaması gerektiğini aşılıyorlar Doğru mu yapılan bu davranış? 7-8 yaşındaki çocuklar, kameraların önünde şarkılar söyleyip dans edebiliyorlar Biz o yaşlardayken biri soru sorduğunda cevap vermeye utanırdık Hayret ediyorum ve çok kızıyorum Çocuklara değil ailelere kızıyorum Sizinde yorumlarınızı merak ediyorum
Bakın utanma ile ilgili Efendimizin sözleri şunlar:
Utanma Duygusu (Haya)
682 İbni Ömer radıyallâhu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, utangaç kardeşine bu huyunu terketmesini söyleyen Medine'li bir müslümanın yanından geçerken ona:
Onu kendi haline bırak; zira hayâ imandandır buyurdu(1)
* Utanma başın yere eğilmesi yüz kızarması gibi değişik şekillerde ortaya çıkan ahlaki bir vasıf olup imanlı olan kimselerde bulunur İmanı olmayan veya zayıf olanlarda görülmez(2)
683 İmrân İbni Husayn radıyallâhu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
Hayâ ancak hayır kazandırır(3)
Müslim'in bir rivayetine göre ise:
Hayânın hepsi hayırdır, buyurdu(4)
684 Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
İman yetmiş (veya altmış) kadar daldan ibarettir Bunların en yükseği lâ ilâhe illallah demek, en aşağısı da insana zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır Utanmak da imanın dallarından biridir(5)
* İman etmiş olmanın gerçeklerinden en aşağı derecede olanları sıralanan bu hadis-i şerif; utanmanın da imandan bir parça olduğunu belirterek İslam da imanla alakası olmayan hiçbir davranışın olmadığını ortaya koymaktadır
Beyhaki ve bazı alimlerimizin imanın şubeleri ile alakalı kitaplarında sıraladıkları 77 bölümden 30 kadarı inançla alakalı olup 47 kadarı dil ve bedeni amelleri kapsamaktadır Bunlar içerisinde devlet idaresinden ve ona itaatten cihada kadar hepsi mevcuttur İmanla alakası olmayan hiçbir şey yoktur kişi iman etti mi hem dini hem de devleti, hem dünyayı hem de ahireti her şeyi kabul etmiş demektir İman edenin hayatında şirk unsurları gibi din-dünya ikilemi veya dünya-ahiret ikilemi olamaz islam bir bütündür her şeyiyle beraber yaşanır(6)685 Ebû Saîd elHudrî radıyallahu anh' şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem örtünme çağına girmiş bir genç kızdan daha utangaçtı Hoşlanmadığı bir şey gördüğünde bunu yüzüne bakınca anlardık(7)
(1) Buhârî, Îmân 16, Edeb 77; Müslim, Îmân 5759 Ayrıca bk Tirmizî, Îmân 7; Nesâî, Îmân 27; İbni Mâce, Mukaddime 9, Zühd 17
(2) Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu's-Salihin Tercümesi: 226
(3) Buhârî, Edeb 77; Müslim, Îmân 60
(4) Müslim, Îmân 61
(5) Buhârî, Îmân 3; Müslim, Îmân 58 Ayrıca bk Ebû Dâvûd, Sünnet 14; Tirmizî, Birr 80; Nesâî, Îmân 16; İbni Mâce, Mukaddime 9
Önceden 125'de geçmişti Bir benzeri 1737'de gelecektir
(6) Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu's-Salihin Tercümesi: 226
(7) Buhârî, Menâkıb 23, Edeb 72, 77; Müslim, Fezâil 67 Ayrıca bk İbni Mâce, Zühd 17
