HALÜSİNASYON
Halusinasyon (Sanrı)(Hallucination)
Bir nesne, kişi, olay, olgu olmadan oluşan algı durumudur. Başka bir deyişle, nesnesiz algıdır.
Halüsinasyonlar, kimi kez kişinin bütün davranışını ve tutu- munu etkiler. Kişinin sürekli olarak sabit gözlerle bir yere bakması karşısında kimse yokken konuşması ya da konuşur gibi ağız hareketlen yapması, gözlerini kapaması, kulaklarını tıkaması, gereksiz yere kapıyı pencereyi gözlemesi, zaman zaman, Kapı mı çaldı , Bu sesler nereden geliyor?” gibi sorular sorması, görme ya da işitme sannlannın kişi tarafından benimsenmesi ve bu tür davranışlarla tutumlarla dışa yansıtılmasıdır.
Duyulara bağlı haliisinasyonlar (Sensorielle cination) (Hallucination sensory):Beş duyu organıyla bağlantılı olarak işitme, görme, koku, tat, dokunma hallüsinasyon- lan biçiminde ortaya çakar.
Bunlardan başka şu tür hallüsinasyonlar vardır: İç organlara ilişkin hallüsinasyonlar (hallucination cénesthesique), motor hallüsinasyonlar (hallucination motrices), ruhi hallüsinasyonlar (hallucinations psychiques) (pyschic hallucination).
Elementer halüsinasyonlar (Hallucination élémentaire) (Elementary hallucination):Bu tür hallüsinasyonlar ayırt edilemeyen, basit yalın gürültü, ıslık, uğultu, makine ve motor sesi, vızıltı gibi kolay anlaşılmayan seslerdir. Paranoid bozuklukların başlangıcında, alkol ve uyuşturucu madde alındığında duyulabilir. Hasta zamanla bu yalın sesleri daha karmaşık biçimde yorumlayabilir.
Sözlü halüsinasyonlar (Hallucination verbale):Hastanın kulaklanndan birine ya da her ikisine birden gelen açık seçik anlaşılabilir sözler ve konuşmalar vardır. İşitilen sesler ve konuşmalar hastanın tanıdığı ya da tanımadığı bir ya da birçok kişiye ait olabilir. Tannnm, peygamberin sesleri olabileceği gibi, türlü makinelerden, eşyalardan araç ve gereçlerden gelen seslerle hayvan sesleri ve insan konuşmalan da duyulur.
Kimi kez bir kulaktan övücü sözler, diğerlerinden kötü sözler, küfür ve serzenişler de işitilir. Bu duruma (hallusınation bilatérale antagoniste de Séglas) ya da sadece (hallucination antagoniste) denir.
İşitme hallüsinasyonlanna paranoid bozukluklarda, melankolide, şizofreninin paranoid tipinde sık rastlanır. Alkol psikoz- lan arasında bulunan Wernicke halüslnozasında açık ve net işitme hallüsinasyonlan vardır. Bunlar kötü sözler ve küfürler biçiminde olup, kimi kez bir kulaktan duyulur.
23 yasında, erkek, yükseköğrenim öğrencisi, bekâr, şizofreni tanısı konan hasta:
".....Kulağımdaki uğultular uzaktan gelen ezan seslerini andırıyor... Çok uzaktan gelen ancak açık seçik anlaşılan seder... Gökyüzünden geliyor gibi... Belki Tanrı sesleniyor...
Ne yapmam gerektiğini söylüyor bana. İçimdeki şeytanla savaşmak için Tann bana yol gösteriyor. Onu bulut ve duman gibi görüyorum. Çok yükseklerde... Gökyüzünde... Onu görmek için başım hep yukarda dolaşıyorum... Onu görünce ne dediğini daha iyi anlıyorum..."
36 yaşında, erkek, lise mezunu, bakkal, evli, Wernicke halü- sinozası tanısı konan hasta:
"Dükkâna gelen müşteriler, yoldan gelip geçenler bana küfür ediyorlar. ..Önsel sapık, eşcinsel diyorlar... Onlara niye böyle konuşuyorsunuz diye soruyorum. İnkâr ediyorlar. Konuşmadık diyorlar..."
Görme haliislnasyonlan (Hallucination visuelle) (Visual hallucination):Görmeye ilişkin algı yanılmaları, kıvılcım, alev, ışık, parıltı, renk gibi yalın ve elemanter olabilir. Bu tür hallüsinasyonlara intoksikasyonlann yaptığı bilinç bulanıklıklarında, uyuşturucu ya da uyancı madde ve alkol kullananlarda rastlanır. Paranoid bozukluklarda, özellikle şizofreni ve pa- rafrenide ve alkol psikozlannda görülen hallüsinasyonlar karmaşıktır. Devamlı ya da gelip geçici olabilirler. İçerdikleri biçimlere göre türlü hallüsinasyonlar ortaya çıkabilir.
Kimi hastalar geometrik şekiller büyük ve küçük hayvanlar görürler. Bilinç bulanıklıklarında normalden çok küçük binlerce adam, asker görülür. Buna (hallucination Lilliputienne) denir. Kimi kez de normalden çok büyük insanlar görülür, buna da (hallucination Gullivérienne) ya da (hallucination Gigantesque) denir. Bu tür hallüsinasyonlar bağımlılık yapan ilaçlann, maddelerin ya da alkolün kesilmesi sırasında, yoksunluk belirtileri arasında, sık görülür. Bilinç bulanıklığında ortaya çıkan hallüsinasyonlar hasta için korkutucu olabilir (hallcination pantophobique).
Mistik hezeyanlarla birlikte olan paranoid bozukluklarda hastayı vecd durumuna getiren hallüsinasyonlar görülür (Hallucination extatique).
36 yaşında, erkek, lise mezunu, evli, serbest meslek. Uzun süre esrar kullanmış, şizofreni tanısı almış hasta bu durumu şöyle anlatmıştır:
'' Oturduğum yerde üzerime mavi, yeşil bulutlar çöküyor.... Çevreyi göremiyorum.. .Bulutlarlabirlikte yükseliyorum.
Mavilikler içindeyim....Tanrıya doğru rum. Bulut gibi, ruh gibi uçuyorum. Birden her yer aydınlanıyor. Tamının karşısındayım şimdi. Bulutlann üzerinde, güneş, ay, yıldızlar hepsi bulunduğum yerin altında kaktı..."
38 yaşında erkek, lise mezunu evli, şizofren tanısı konan hasta:
"...Zaman zaman, karşımda Tann*yı görüyorum. Kuranıkerim'den ayetler okuyor bana.... Bana yor. Tanrı'nın buyruğunu dinliyorum. Kuran-ı say
falan gözlerimin önüne geliyor. Sayfalan Tann çeviriyor. Bana okutuyor. Tann bana tok bir sesle yola getir,
yayı kötülüklerden kurtar, ama önce kendini şeytanın kötülüklerinden anndır dedi. Tann'nın sesini dinleyip, gösterdiği ayetleri okuyorum. Bu nedenle kimseyle konuşmuyorum."
Kimi hastalar geometrik şekiller büyük ve küçük hayvanlar görürler. Bilinç bulanıklıklarında normalden çok küçük binlerce adam, asker görülür. Buna (hallucination Lilliputienne) denir. Kimi kez de normalden çok büyük insanlar görülür, buna da (hallucination Gullivérienne) ya da (hallucination Gigantesque) denir. Bu tür hallüsinasyonlar bağımlılık yapan ilaçlann, maddelerin ya da alkolün kesilmesi sırasında, yoksunluk belirtileri arasında, sık görülür. Bilinç bulanıklığında ortaya çıkan hallüsinasyonlar hasta için korkutucu olabilir (hallcination pantophobique).
Mistik hezeyanlarla birlikte olan paranoid bozukluklarda hastayı vecd durumuna getiren hallüsinasyonlar görülür (Hallucination extatique).
50 yaşında, erkek, ilkokul mezunu, evli, parafreni tanısı konan hasta:
"...Tanrı'dan peygamber efendimiz Mustafa'dan sözlü, yazılı mesajlar geliyor. Çelen mesajları camide toplanan cemaatin zihinlerine aktarıyorum. Bana peygamberlik mucizen varmı? diye soruyorlar. Mucizem bu...Hadi bakalım göstersinler bu mucizeyi. Günün birinde Tanrı katında yerim olacak. Ben O'na ulaşmaya çalışıyorum. O bana ulaştı bile... Ben de başkalarına O'nu .''
Hastanın kendini görmesi (hallucination autoscopique) ya da (hallucination héautoscopique): Ender görülen bir algı bozukluğudur. Hasta yanında kendisini görür. Şizofrenide, organik beyin sendromlarındâ, epilepside, histeride ortaya çıkar.
Hastanın kendi hayalini gördügü hallüsinasyon durumlanda iç organlann da görüldüğü ileri sürülür.
32 yaşında, kadın, lise mezunu, evli, ev kadını, paranoid şizofreni tanısı konan hasta:
'' Dışarı çıkmaz oldum. Odamda kendi başıma oturuyorum. Ben yatakta yatarken, bana benzer birisi odaya girip koltuğa oturuyor. Benim benzerim değil. Bu benim. Ben yatıyorum, o hareket ediyor. Benim yapamadıklanmı benim yerime o yapıyor. Ben oyum...İçime bakınca ruhumu görüyorum. Karnımda oturuyor. Benden küçük ama bana benziyor. Mavi, pembe bir bulut gibi. Görünüp kayboluyor...
Kimi hasta, bedenine ve iç organlanna hayvanların (zoopat- hie) ya da şeytanın (possesion diabolique) girdiğinden yakınır.
Kimi hallüsinasyonlar görme alanı dışında da olabilir. Bu duruma (hallucination extracampique) denir.
Tad halüslnasyonlan(Hallucination gustatives) (Cus-tatoryhallucination);Çoğunlukla hastada bulunan hezeyanlarla ilgili olarak görülür. Hasta acı, yakıcı, ekşi tat aldığından söz eder. Bunların kendine kötülük yapmak, zehirlemek, öldür-
Kimi hasta, bedenine ve iç organlanna hayvanlann (zoopat- hie) ya da şeytanın (possesion diabolique) girdiğinden yakınır.
Kimi hallüsinasyonlar görme alanı dışında da olabilir. Bu dununa (hallucination extracampique) denir.
Tad halüsinasyonları (Hallucination gustatives) (Gus- tatory hallucination):Çoğunlukla hastada bulunan hezeyanlarla ilgili olarak görülür. Hasta acı, yakıcı, ekşi tat aldığından söz eder. Bunlann kendine kötülük yapmak, zehirlemek, öldürmek için verilen maddelerden ileri geldiğini ileri sürer. Parano- id, şizofrenide, parafrenide melankolide, histeride sık görülen bir halüsinasyon tipidir.
Koku haliisinasyonlan (Halluolfa
ve)toryhallucination):Hezeyanlarla ilgili olarak güzel ya da pis kokuların duyulmasıdır. Genel olarak, pislik, amonyak, çürük yumurta, arsenik, esrar kokusu duyulur. Kötü kokular duyulan bu tür halüsinasyonlara (cacosmie) de denir. Çeşitli paranoid bozukluklarda ortaya çıktığı gibi, temporal lop epilepsilerinde (uncinate fit) kötü tat hallüsinasyonlanyla birlikte de görülebilir.
Koku yitimi (Anosmie) (Anosmia):Bütün kokulara karşı duyarsızlık durumudur. Histeride ve furontal lopta oturan beyin tümörlerinde sık görülür.
Koku duyumunda azalma (Hyposmie) (Hyposmia):Histeri ve depresyonlarda sık görülür.
Dokunma halüsinasyonlan (Hallusination tactile) (Tactile hallucination):Burada iki ayn tip halüsinasyon söz konusudur. Birinde hasta dışardan dokunulduğunu ileri sürer. Diğerinde derisinde, özellikle parmaklannda, yüzünde, cinsel organlar bölgesinde, temas, iğne batması, yanma, gerginlik, uyuşma olduğunu söyler. Çeşitli paranoid hezeyanlara uygun olarak ortaya çıkan bu tür halüsinasyonlar, özellikle, alkol, ve kokain kullananlarda sık görülür. Hastalar derilerinin altında böceklerin, kurtların dolaştığını sanırlar. Bunlan çıkarmak için her türlü çabayı gösterirler. Derilerinin üzerini iğne ya da bıçakla delik deşik ederler.
Cinsel organlann yakınlarında, daha çok dışardan dokunma biçiminde duyulan halüsinasyonlara (hallucination genesique) denir. Görme halüsinasyonlanyla birlikte olabilir. Hastanın, bedeninin değişik yerlerine, devamlı olarak, dışardan dokunuluyor- muş yanılgısı içinde bulunmasına (etat dysesthesique) adı verilir-
İç organlara İlişkin halüslnasyon estheslque) (Somatlc hallucination):Hastalar iç organla^ nnda yanma, ağrı, sıkışma, şişme, genişleme, acı duyduklarını ileri sürerler. Bu tür halüsinasyonlarçogunlukla hezeyanlarla birlikte olur.
Paranoid bozukluklar ve perküsyon hezeyanı bulunan hastalar, düşmanlannın kendisini zehirlediklerini, türlü yollarla etkili olup iç organlannın çalışmasını bozduklannı ileri sürer.
Beden şeması haliislnasyonlan (Hallucination de schéma corporel):Hastalar bütünüyle bedenin ya da organlardan birinin biçim değiştirdiğinden, büyüyüp küçüldüğünden yakınırlar. Beyinde, organik nedenler sonucu ortaya çıkan felçlerde ya da cerrahi bir girişim sonunda kol ya da bacağın kesilmesinde hasta eksik olan organın var olduğunu ileri sürer. Bu duruma (mamure de fontame) denilir.
Kişiliğin parçalanmasını, ikiye ayrılmasını, bedensel değişmeler biçiminde ortaya çıkan kişilik bozukluklannı, iç organlara ilişkin halüsinasyonlar olarak yorumlayanlar da vardır. Bu duruma (dédoublement de la personnalité) adı verilir. Şizofreni, histeri ve epilepside görülen bu durum gerçekte çeşitli algı ve düşünce bozukluklan sonucu oluşur, aynı hastada birbirinden farklı iki davranış tipi ortaya çıkar.
Kişiliğin değişmesi (Dépérsonnallsatlon) (Depersonnali satlon):Bedensel ve ruhsal olarak kişiliğin değiştiğini, başkalaştığını sanmaktır. Kimi kez değişik kişilik yapılan oluşur. Buna çok kişilik anlamına gelen (multiple personnalité) adı verilir.
Ayna delili (Signe de miroir) (Mlrror staring):Hastanın kendinde, özellikle yüzünde değişmeler olduğuna inanması sonucu, sık sık aynaya bakması ve yüzünü incelemesidir. Şizofreninin başlangıcında görülen bir belirtidir.
Motor halüsinasyonlar(Hallucination motrice Motrice holluclnation): Hastalar bedenlerinin bir bölümünün ya da bütününün hareket ettiğini, yer değiştirdiğini sanırlar. Kimi hastalar da hareket etmediklerini ancak kaslannın hareket ediyormuş gibi kasıldığını ileri sürerler. Bu duruma (hallucination kinesthesiques) (kinesthetic hallucination) denir. Şizofrenin paranoid tipi ve parafrenide sık görülür. Mistik hezeyanlarla birlikte olan parafrenilerde hastalar bedenlerinin yer değiştirdiğini, başka ülkelere gittiğini, hatta göklere uçtuğunu söylerler.
Özcan Köknel'in Ruh Sağlığı kitabından alıntılar
Halusinasyon (Sanrı)(Hallucination)
Bir nesne, kişi, olay, olgu olmadan oluşan algı durumudur. Başka bir deyişle, nesnesiz algıdır.
Halüsinasyonlar, kimi kez kişinin bütün davranışını ve tutu- munu etkiler. Kişinin sürekli olarak sabit gözlerle bir yere bakması karşısında kimse yokken konuşması ya da konuşur gibi ağız hareketlen yapması, gözlerini kapaması, kulaklarını tıkaması, gereksiz yere kapıyı pencereyi gözlemesi, zaman zaman, Kapı mı çaldı , Bu sesler nereden geliyor?” gibi sorular sorması, görme ya da işitme sannlannın kişi tarafından benimsenmesi ve bu tür davranışlarla tutumlarla dışa yansıtılmasıdır.
Duyulara bağlı haliisinasyonlar (Sensorielle cination) (Hallucination sensory):Beş duyu organıyla bağlantılı olarak işitme, görme, koku, tat, dokunma hallüsinasyon- lan biçiminde ortaya çakar.
Bunlardan başka şu tür hallüsinasyonlar vardır: İç organlara ilişkin hallüsinasyonlar (hallucination cénesthesique), motor hallüsinasyonlar (hallucination motrices), ruhi hallüsinasyonlar (hallucinations psychiques) (pyschic hallucination).
Elementer halüsinasyonlar (Hallucination élémentaire) (Elementary hallucination):Bu tür hallüsinasyonlar ayırt edilemeyen, basit yalın gürültü, ıslık, uğultu, makine ve motor sesi, vızıltı gibi kolay anlaşılmayan seslerdir. Paranoid bozuklukların başlangıcında, alkol ve uyuşturucu madde alındığında duyulabilir. Hasta zamanla bu yalın sesleri daha karmaşık biçimde yorumlayabilir.
Sözlü halüsinasyonlar (Hallucination verbale):Hastanın kulaklanndan birine ya da her ikisine birden gelen açık seçik anlaşılabilir sözler ve konuşmalar vardır. İşitilen sesler ve konuşmalar hastanın tanıdığı ya da tanımadığı bir ya da birçok kişiye ait olabilir. Tannnm, peygamberin sesleri olabileceği gibi, türlü makinelerden, eşyalardan araç ve gereçlerden gelen seslerle hayvan sesleri ve insan konuşmalan da duyulur.
Kimi kez bir kulaktan övücü sözler, diğerlerinden kötü sözler, küfür ve serzenişler de işitilir. Bu duruma (hallusınation bilatérale antagoniste de Séglas) ya da sadece (hallucination antagoniste) denir.
İşitme hallüsinasyonlanna paranoid bozukluklarda, melankolide, şizofreninin paranoid tipinde sık rastlanır. Alkol psikoz- lan arasında bulunan Wernicke halüslnozasında açık ve net işitme hallüsinasyonlan vardır. Bunlar kötü sözler ve küfürler biçiminde olup, kimi kez bir kulaktan duyulur.
23 yasında, erkek, yükseköğrenim öğrencisi, bekâr, şizofreni tanısı konan hasta:
".....Kulağımdaki uğultular uzaktan gelen ezan seslerini andırıyor... Çok uzaktan gelen ancak açık seçik anlaşılan seder... Gökyüzünden geliyor gibi... Belki Tanrı sesleniyor...
Ne yapmam gerektiğini söylüyor bana. İçimdeki şeytanla savaşmak için Tann bana yol gösteriyor. Onu bulut ve duman gibi görüyorum. Çok yükseklerde... Gökyüzünde... Onu görmek için başım hep yukarda dolaşıyorum... Onu görünce ne dediğini daha iyi anlıyorum..."
36 yaşında, erkek, lise mezunu, bakkal, evli, Wernicke halü- sinozası tanısı konan hasta:
"Dükkâna gelen müşteriler, yoldan gelip geçenler bana küfür ediyorlar. ..Önsel sapık, eşcinsel diyorlar... Onlara niye böyle konuşuyorsunuz diye soruyorum. İnkâr ediyorlar. Konuşmadık diyorlar..."
Görme haliislnasyonlan (Hallucination visuelle) (Visual hallucination):Görmeye ilişkin algı yanılmaları, kıvılcım, alev, ışık, parıltı, renk gibi yalın ve elemanter olabilir. Bu tür hallüsinasyonlara intoksikasyonlann yaptığı bilinç bulanıklıklarında, uyuşturucu ya da uyancı madde ve alkol kullananlarda rastlanır. Paranoid bozukluklarda, özellikle şizofreni ve pa- rafrenide ve alkol psikozlannda görülen hallüsinasyonlar karmaşıktır. Devamlı ya da gelip geçici olabilirler. İçerdikleri biçimlere göre türlü hallüsinasyonlar ortaya çıkabilir.
Kimi hastalar geometrik şekiller büyük ve küçük hayvanlar görürler. Bilinç bulanıklıklarında normalden çok küçük binlerce adam, asker görülür. Buna (hallucination Lilliputienne) denir. Kimi kez de normalden çok büyük insanlar görülür, buna da (hallucination Gullivérienne) ya da (hallucination Gigantesque) denir. Bu tür hallüsinasyonlar bağımlılık yapan ilaçlann, maddelerin ya da alkolün kesilmesi sırasında, yoksunluk belirtileri arasında, sık görülür. Bilinç bulanıklığında ortaya çıkan hallüsinasyonlar hasta için korkutucu olabilir (hallcination pantophobique).
Mistik hezeyanlarla birlikte olan paranoid bozukluklarda hastayı vecd durumuna getiren hallüsinasyonlar görülür (Hallucination extatique).
36 yaşında, erkek, lise mezunu, evli, serbest meslek. Uzun süre esrar kullanmış, şizofreni tanısı almış hasta bu durumu şöyle anlatmıştır:
'' Oturduğum yerde üzerime mavi, yeşil bulutlar çöküyor.... Çevreyi göremiyorum.. .Bulutlarlabirlikte yükseliyorum.
Mavilikler içindeyim....Tanrıya doğru rum. Bulut gibi, ruh gibi uçuyorum. Birden her yer aydınlanıyor. Tamının karşısındayım şimdi. Bulutlann üzerinde, güneş, ay, yıldızlar hepsi bulunduğum yerin altında kaktı..."
38 yaşında erkek, lise mezunu evli, şizofren tanısı konan hasta:
"...Zaman zaman, karşımda Tann*yı görüyorum. Kuranıkerim'den ayetler okuyor bana.... Bana yor. Tanrı'nın buyruğunu dinliyorum. Kuran-ı say
falan gözlerimin önüne geliyor. Sayfalan Tann çeviriyor. Bana okutuyor. Tann bana tok bir sesle yola getir,
yayı kötülüklerden kurtar, ama önce kendini şeytanın kötülüklerinden anndır dedi. Tann'nın sesini dinleyip, gösterdiği ayetleri okuyorum. Bu nedenle kimseyle konuşmuyorum."
Kimi hastalar geometrik şekiller büyük ve küçük hayvanlar görürler. Bilinç bulanıklıklarında normalden çok küçük binlerce adam, asker görülür. Buna (hallucination Lilliputienne) denir. Kimi kez de normalden çok büyük insanlar görülür, buna da (hallucination Gullivérienne) ya da (hallucination Gigantesque) denir. Bu tür hallüsinasyonlar bağımlılık yapan ilaçlann, maddelerin ya da alkolün kesilmesi sırasında, yoksunluk belirtileri arasında, sık görülür. Bilinç bulanıklığında ortaya çıkan hallüsinasyonlar hasta için korkutucu olabilir (hallcination pantophobique).
Mistik hezeyanlarla birlikte olan paranoid bozukluklarda hastayı vecd durumuna getiren hallüsinasyonlar görülür (Hallucination extatique).
50 yaşında, erkek, ilkokul mezunu, evli, parafreni tanısı konan hasta:
"...Tanrı'dan peygamber efendimiz Mustafa'dan sözlü, yazılı mesajlar geliyor. Çelen mesajları camide toplanan cemaatin zihinlerine aktarıyorum. Bana peygamberlik mucizen varmı? diye soruyorlar. Mucizem bu...Hadi bakalım göstersinler bu mucizeyi. Günün birinde Tanrı katında yerim olacak. Ben O'na ulaşmaya çalışıyorum. O bana ulaştı bile... Ben de başkalarına O'nu .''
Hastanın kendini görmesi (hallucination autoscopique) ya da (hallucination héautoscopique): Ender görülen bir algı bozukluğudur. Hasta yanında kendisini görür. Şizofrenide, organik beyin sendromlarındâ, epilepside, histeride ortaya çıkar.
Hastanın kendi hayalini gördügü hallüsinasyon durumlanda iç organlann da görüldüğü ileri sürülür.
32 yaşında, kadın, lise mezunu, evli, ev kadını, paranoid şizofreni tanısı konan hasta:
'' Dışarı çıkmaz oldum. Odamda kendi başıma oturuyorum. Ben yatakta yatarken, bana benzer birisi odaya girip koltuğa oturuyor. Benim benzerim değil. Bu benim. Ben yatıyorum, o hareket ediyor. Benim yapamadıklanmı benim yerime o yapıyor. Ben oyum...İçime bakınca ruhumu görüyorum. Karnımda oturuyor. Benden küçük ama bana benziyor. Mavi, pembe bir bulut gibi. Görünüp kayboluyor...
Kimi hasta, bedenine ve iç organlanna hayvanların (zoopat- hie) ya da şeytanın (possesion diabolique) girdiğinden yakınır.
Kimi hallüsinasyonlar görme alanı dışında da olabilir. Bu duruma (hallucination extracampique) denir.
Tad halüslnasyonlan(Hallucination gustatives) (Cus-tatoryhallucination);Çoğunlukla hastada bulunan hezeyanlarla ilgili olarak görülür. Hasta acı, yakıcı, ekşi tat aldığından söz eder. Bunların kendine kötülük yapmak, zehirlemek, öldür-
Kimi hasta, bedenine ve iç organlanna hayvanlann (zoopat- hie) ya da şeytanın (possesion diabolique) girdiğinden yakınır.
Kimi hallüsinasyonlar görme alanı dışında da olabilir. Bu dununa (hallucination extracampique) denir.
Tad halüsinasyonları (Hallucination gustatives) (Gus- tatory hallucination):Çoğunlukla hastada bulunan hezeyanlarla ilgili olarak görülür. Hasta acı, yakıcı, ekşi tat aldığından söz eder. Bunlann kendine kötülük yapmak, zehirlemek, öldürmek için verilen maddelerden ileri geldiğini ileri sürer. Parano- id, şizofrenide, parafrenide melankolide, histeride sık görülen bir halüsinasyon tipidir.
Koku haliisinasyonlan (Halluolfa
ve)toryhallucination):Hezeyanlarla ilgili olarak güzel ya da pis kokuların duyulmasıdır. Genel olarak, pislik, amonyak, çürük yumurta, arsenik, esrar kokusu duyulur. Kötü kokular duyulan bu tür halüsinasyonlara (cacosmie) de denir. Çeşitli paranoid bozukluklarda ortaya çıktığı gibi, temporal lop epilepsilerinde (uncinate fit) kötü tat hallüsinasyonlanyla birlikte de görülebilir.Koku yitimi (Anosmie) (Anosmia):Bütün kokulara karşı duyarsızlık durumudur. Histeride ve furontal lopta oturan beyin tümörlerinde sık görülür.
Koku duyumunda azalma (Hyposmie) (Hyposmia):Histeri ve depresyonlarda sık görülür.
Dokunma halüsinasyonlan (Hallusination tactile) (Tactile hallucination):Burada iki ayn tip halüsinasyon söz konusudur. Birinde hasta dışardan dokunulduğunu ileri sürer. Diğerinde derisinde, özellikle parmaklannda, yüzünde, cinsel organlar bölgesinde, temas, iğne batması, yanma, gerginlik, uyuşma olduğunu söyler. Çeşitli paranoid hezeyanlara uygun olarak ortaya çıkan bu tür halüsinasyonlar, özellikle, alkol, ve kokain kullananlarda sık görülür. Hastalar derilerinin altında böceklerin, kurtların dolaştığını sanırlar. Bunlan çıkarmak için her türlü çabayı gösterirler. Derilerinin üzerini iğne ya da bıçakla delik deşik ederler.
Cinsel organlann yakınlarında, daha çok dışardan dokunma biçiminde duyulan halüsinasyonlara (hallucination genesique) denir. Görme halüsinasyonlanyla birlikte olabilir. Hastanın, bedeninin değişik yerlerine, devamlı olarak, dışardan dokunuluyor- muş yanılgısı içinde bulunmasına (etat dysesthesique) adı verilir-
İç organlara İlişkin halüslnasyon estheslque) (Somatlc hallucination):Hastalar iç organla^ nnda yanma, ağrı, sıkışma, şişme, genişleme, acı duyduklarını ileri sürerler. Bu tür halüsinasyonlarçogunlukla hezeyanlarla birlikte olur.
Paranoid bozukluklar ve perküsyon hezeyanı bulunan hastalar, düşmanlannın kendisini zehirlediklerini, türlü yollarla etkili olup iç organlannın çalışmasını bozduklannı ileri sürer.
Beden şeması haliislnasyonlan (Hallucination de schéma corporel):Hastalar bütünüyle bedenin ya da organlardan birinin biçim değiştirdiğinden, büyüyüp küçüldüğünden yakınırlar. Beyinde, organik nedenler sonucu ortaya çıkan felçlerde ya da cerrahi bir girişim sonunda kol ya da bacağın kesilmesinde hasta eksik olan organın var olduğunu ileri sürer. Bu duruma (mamure de fontame) denilir.
Kişiliğin parçalanmasını, ikiye ayrılmasını, bedensel değişmeler biçiminde ortaya çıkan kişilik bozukluklannı, iç organlara ilişkin halüsinasyonlar olarak yorumlayanlar da vardır. Bu duruma (dédoublement de la personnalité) adı verilir. Şizofreni, histeri ve epilepside görülen bu durum gerçekte çeşitli algı ve düşünce bozukluklan sonucu oluşur, aynı hastada birbirinden farklı iki davranış tipi ortaya çıkar.
Kişiliğin değişmesi (Dépérsonnallsatlon) (Depersonnali satlon):Bedensel ve ruhsal olarak kişiliğin değiştiğini, başkalaştığını sanmaktır. Kimi kez değişik kişilik yapılan oluşur. Buna çok kişilik anlamına gelen (multiple personnalité) adı verilir.
Ayna delili (Signe de miroir) (Mlrror staring):Hastanın kendinde, özellikle yüzünde değişmeler olduğuna inanması sonucu, sık sık aynaya bakması ve yüzünü incelemesidir. Şizofreninin başlangıcında görülen bir belirtidir.
Motor halüsinasyonlar(Hallucination motrice Motrice holluclnation): Hastalar bedenlerinin bir bölümünün ya da bütününün hareket ettiğini, yer değiştirdiğini sanırlar. Kimi hastalar da hareket etmediklerini ancak kaslannın hareket ediyormuş gibi kasıldığını ileri sürerler. Bu duruma (hallucination kinesthesiques) (kinesthetic hallucination) denir. Şizofrenin paranoid tipi ve parafrenide sık görülür. Mistik hezeyanlarla birlikte olan parafrenilerde hastalar bedenlerinin yer değiştirdiğini, başka ülkelere gittiğini, hatta göklere uçtuğunu söylerler.
Özcan Köknel'in Ruh Sağlığı kitabından alıntılar
