Halkla İlişkilerin Tanımı
Son yıllarda giderek yaygınlaşan ve kurumlar açısından önem kazanan faaliyet alanlarından biri olan halkla ilişkiler, yeni bir yöntem değildir. İnsanlarla ne zaman, nerede ve nasıl bir iletişim kurulacağı üzerinde belirleyici olmak şüphesiz önemli bir süreçtir. Tıpkı Büyük İskender’in sadece savaş kazanmanın yeterli olmadığı, bu zaferden insanların haberdar olmasını sağlamanın da önemli olduğu gerçeğini fark etmesi gibi. Büyük İskender halka önceden zafer hikayelerini anlatacak haberciler yollardı. Günümüzde artık teknoloji sayesinde mesajlarımızı iletebilmek için Büyük İskender gibi eziyetlere katlanmamız gerekmiyor. Ancak sesimizi duyurabilmek ve doğru anlaşılmak için hala bireylerarası iletişimin o karmaşık yapısıyla bir şekilde baş edebilmek zorundayız. Seçilen ton, dil, sergilenen yaklaşım ve yapılan zamanlama geçmişteki gibi hala mesajın çok önemli bir parçasıdır (Bary, 2003, s.15).
Etkili ve doğru iletişime duyulan ihtiyaç yüzyıllardan beri hiç azalmamıştır. Yoğun rekabet ortamında kurumlar varlıklarını sürdürebilmek için hedef kitleleri ile etkili iletişim kurmanın son derece önemli olduğunu bilmektedirler. Bu nedenle iş ve yönetim anlayışında çok büyük değişimler yaşanmıştır. Burada internetin ne kadar önemli katkılar sağladığı açıktır. Teknoloji bizlere kolay ulaşılabilir olma ve şeffaflık gibi güzel fırsatlar sağladı. Ancak bizleri saldırılara karşı daha savunmasız hale getirdiğini de söyleyebiliriz. Teknoloji sayesinde çevremizle kuracağımız başarılı iletişimin önemini göz ardı edemeyiz. İşte bu noktada halkla ilişkiler devreye giriyor. Artık iş çevreleri halkla ilişkilere çok fazla önem veriyor.
Peki, ama halkla ilişkiler dediğimiz bu kavram nedir? Halkla ilişkileri oluşturan birçok başlık ve işlev var. Duyurum, danışmanlık, kurumsal reklamcılık, medya ilişkileri… İşte bu kavramlar kimi zaman birbirine karıştırılıyor, kimi zamanda birbiri yerine kullanılıyor, kısacası bir kavram kargaşası yaşanıyor. İşte bu ünitede ve diğer ünitelerde anlatılan bu kavramlarla halkla ilişkilerin ne olduğunu ya da ne olmadığını öğrenme fırsatı bulacaksınız. Gelin şimdi bu kavramları inceleyelim.
Halkla İlişkiler Nedir?
Halkla ilişkiler kavramı üzerinde uzun süre tam bir görüş birliğine varılamamıştır. Bu nedenle kavram sosyal bilimlerin alt dalları içinde yorumlanmaktadır. Kavram üzerinde görüş birliğine varılabilmesi için, Foundation for Public Relations Research and Education tarafından araştırma yapılmasına karar verilmiştir. 65 uzmanın yaptığı araştırmada 472 tanım analiz edilmiş ve bu tanımların analizi sonucunda halkla ilişkiler ile ilgili daha kapsayıcı bir tanım yapılmıştır. “Halkla ilişkiler, bir işletme ile hedef kitle arasında karşılıklı iletişimi, anlayışı, kabulü ve işbirliğini sağlamaya ve sürdürmeye yardımcı bir yönetim fonksiyonudur.” (Harlow. 1976. s.35).
1976’daki halkla ilişkiler tanımından sonra 1978’de Mexico City’de Halkla İlişkiler Derneklerinin Dünya Asemblesi’nde üzerinde uzlaşılan tanıma göre; “Halkla ilişkiler, kuruluş yöneticilerinin programlarını uygulayabilmek, hem kuruluş hem de halka hizmet verebilmek için eğilimleri, istekleri analiz etmek ve sonuçlarını tahmin etmeye yönelik sosyal bilim ve sanattır.”
İngiltere Halkla İlişkiler Enstitüsü (IPR) ise halkla ilişkileri, “bir kuruluş ile hedef kitlesi arasında iyi niyet ve karşılıklı anlayışa dayalı ilişkileri sürdürmeye yönelik, önceden planlanmış çabalar” olarak tanımlamışlardır. Enstitünün yaptığı bu tanımda iletişim sürecinin oluşturulmasında iyi ilişkilerin önemi vurgulanmıştır.
Halkla ilişkilere akademik anlamda önemli katkılar sağlayan, halkla ilişkiler bölümlerinde kitapları okutulan Cutlip ve Center ise “karşılıklı yarar sağlayan iki yönlü iletişime dayalı dürüst ve sorumlu uygulamalarla, kamuoyunu etkilemeye yönelik planlı çabalar” şeklinde tanımladıkları halkla ilişkiler kavramında iki yönlü iletişimin önemini vurgulamaktadırlar.
Foundamentals of PR adlı kitabın yazarı Nolte ise “Halkla ilişkiler, her ikisinin de yararını gözetecek kuruluşun sosyal, politik ve ekonomik çevresine adaptasyonunu, çevrenin de kuruluşa uyumunu gerçekleştiren bir yönetim görevi” olduğunu vurgulayarak yönetim ve çevre arasında uyumun sağlanabilmesi için alınması gereken tedbirleri halkla ilişkiler sorumluluğu içerisinde değerlendirmektedir. James Grunig ile P. Seitel’a göre “halkla ilişkiler kuruluş ile hedef kitlesi arasında iletişim yönetimidir.”
Son yıllarda giderek yaygınlaşan ve kurumlar açısından önem kazanan faaliyet alanlarından biri olan halkla ilişkiler, yeni bir yöntem değildir. İnsanlarla ne zaman, nerede ve nasıl bir iletişim kurulacağı üzerinde belirleyici olmak şüphesiz önemli bir süreçtir. Tıpkı Büyük İskender’in sadece savaş kazanmanın yeterli olmadığı, bu zaferden insanların haberdar olmasını sağlamanın da önemli olduğu gerçeğini fark etmesi gibi. Büyük İskender halka önceden zafer hikayelerini anlatacak haberciler yollardı. Günümüzde artık teknoloji sayesinde mesajlarımızı iletebilmek için Büyük İskender gibi eziyetlere katlanmamız gerekmiyor. Ancak sesimizi duyurabilmek ve doğru anlaşılmak için hala bireylerarası iletişimin o karmaşık yapısıyla bir şekilde baş edebilmek zorundayız. Seçilen ton, dil, sergilenen yaklaşım ve yapılan zamanlama geçmişteki gibi hala mesajın çok önemli bir parçasıdır (Bary, 2003, s.15).
Etkili ve doğru iletişime duyulan ihtiyaç yüzyıllardan beri hiç azalmamıştır. Yoğun rekabet ortamında kurumlar varlıklarını sürdürebilmek için hedef kitleleri ile etkili iletişim kurmanın son derece önemli olduğunu bilmektedirler. Bu nedenle iş ve yönetim anlayışında çok büyük değişimler yaşanmıştır. Burada internetin ne kadar önemli katkılar sağladığı açıktır. Teknoloji bizlere kolay ulaşılabilir olma ve şeffaflık gibi güzel fırsatlar sağladı. Ancak bizleri saldırılara karşı daha savunmasız hale getirdiğini de söyleyebiliriz. Teknoloji sayesinde çevremizle kuracağımız başarılı iletişimin önemini göz ardı edemeyiz. İşte bu noktada halkla ilişkiler devreye giriyor. Artık iş çevreleri halkla ilişkilere çok fazla önem veriyor.
Peki, ama halkla ilişkiler dediğimiz bu kavram nedir? Halkla ilişkileri oluşturan birçok başlık ve işlev var. Duyurum, danışmanlık, kurumsal reklamcılık, medya ilişkileri… İşte bu kavramlar kimi zaman birbirine karıştırılıyor, kimi zamanda birbiri yerine kullanılıyor, kısacası bir kavram kargaşası yaşanıyor. İşte bu ünitede ve diğer ünitelerde anlatılan bu kavramlarla halkla ilişkilerin ne olduğunu ya da ne olmadığını öğrenme fırsatı bulacaksınız. Gelin şimdi bu kavramları inceleyelim.
Halkla İlişkiler Nedir?
Halkla ilişkiler kavramı üzerinde uzun süre tam bir görüş birliğine varılamamıştır. Bu nedenle kavram sosyal bilimlerin alt dalları içinde yorumlanmaktadır. Kavram üzerinde görüş birliğine varılabilmesi için, Foundation for Public Relations Research and Education tarafından araştırma yapılmasına karar verilmiştir. 65 uzmanın yaptığı araştırmada 472 tanım analiz edilmiş ve bu tanımların analizi sonucunda halkla ilişkiler ile ilgili daha kapsayıcı bir tanım yapılmıştır. “Halkla ilişkiler, bir işletme ile hedef kitle arasında karşılıklı iletişimi, anlayışı, kabulü ve işbirliğini sağlamaya ve sürdürmeye yardımcı bir yönetim fonksiyonudur.” (Harlow. 1976. s.35).
1976’daki halkla ilişkiler tanımından sonra 1978’de Mexico City’de Halkla İlişkiler Derneklerinin Dünya Asemblesi’nde üzerinde uzlaşılan tanıma göre; “Halkla ilişkiler, kuruluş yöneticilerinin programlarını uygulayabilmek, hem kuruluş hem de halka hizmet verebilmek için eğilimleri, istekleri analiz etmek ve sonuçlarını tahmin etmeye yönelik sosyal bilim ve sanattır.”
İngiltere Halkla İlişkiler Enstitüsü (IPR) ise halkla ilişkileri, “bir kuruluş ile hedef kitlesi arasında iyi niyet ve karşılıklı anlayışa dayalı ilişkileri sürdürmeye yönelik, önceden planlanmış çabalar” olarak tanımlamışlardır. Enstitünün yaptığı bu tanımda iletişim sürecinin oluşturulmasında iyi ilişkilerin önemi vurgulanmıştır.
Halkla ilişkilere akademik anlamda önemli katkılar sağlayan, halkla ilişkiler bölümlerinde kitapları okutulan Cutlip ve Center ise “karşılıklı yarar sağlayan iki yönlü iletişime dayalı dürüst ve sorumlu uygulamalarla, kamuoyunu etkilemeye yönelik planlı çabalar” şeklinde tanımladıkları halkla ilişkiler kavramında iki yönlü iletişimin önemini vurgulamaktadırlar.
Foundamentals of PR adlı kitabın yazarı Nolte ise “Halkla ilişkiler, her ikisinin de yararını gözetecek kuruluşun sosyal, politik ve ekonomik çevresine adaptasyonunu, çevrenin de kuruluşa uyumunu gerçekleştiren bir yönetim görevi” olduğunu vurgulayarak yönetim ve çevre arasında uyumun sağlanabilmesi için alınması gereken tedbirleri halkla ilişkiler sorumluluğu içerisinde değerlendirmektedir. James Grunig ile P. Seitel’a göre “halkla ilişkiler kuruluş ile hedef kitlesi arasında iletişim yönetimidir.”