Halkla İlişkiler Uzmanlarında Aranan Özellikler

Bir Halkla İlişkiler elemanı şu on niteliğe sahip olmalıdır:

1. İyi bir halkla ilişkiler uzmanı, sözlü, sözsüz ve yazılı iletişim dilini kullanmasını oldukça iyi bilmelidir. Yazılı ya da sözlü haberleşmede kelimeler Halkla ilişkilerin başlıca aracıdır ve dikkatle seçilerek akıllıca kullanılan sözcükler, karşılıklı anlayışın sağlanmasında büyük yarar sağlar.

Bir görüş, pek çok biçimde ifade edilebilir. Bu biçimlerin hepsi doğruyu anlatır ama bazısı sempati ile karşılanıp anlaşılır, bazı anlatım biçimleri ise olumsuz tepki görür. İyimser insanın ‘bardağın yarısını dolu olduğunu’ söyleyerek övünmesi, kötümserin ise aynı ‘bardağın yarısının boş olduğundan’ yakınması, ifade farklılığı için sık kullanılan bir örnektir.

Freud’un verdiği örnek de bir görüş ya da gerçeği ifade biçiminin ne kadar önemli olduğunu vurgulaması bakımından ilginçtir: Pers kralının düşünü yorumlayan iki ‘rüya tabircisi’nden birincisi “Ne yazık ki Şahım’ der, “sülalenizin tüm bireyleri ölecek, sonra da siz öleceksiniz!’

İkincisinin yorumu ise şöyledir: ‘Müjdeler olsun Şahım, sülalenizin tüm bireylerinden daha uzun yaşayacaksınız!’
Üç duvarcıya yaptıkları işin ne olduğunu sormuşlar:
Birincisi, “Tuğlaları üst üste koyuyorum’ demiş.
İkincisi, ‘bir duvar inşa ettiğini’ söylemiş.
Üçüncüsü ise şöyle tanımlamış: “Büyük bir binanın yaratılmasına yardım ediyorum!’

Sağlıklı bir haberleşme, düşüncenin iyi ifade edilmesine dayanır. İfade, kullandığımız kelimelerin anlamlarıyla yakından ilişkilidir. Anlam, aslında kelimelerde değil, onu kullanan insanlardadır. Aynı kelimeyi kullanan iki insan, farklı şeyler ifade etmekte olabilir.

İnsanlar birbirine anlam değil, mesaj iletebilir, mesaj yayınlayabilirler. Bu mesaja herkes başka başka kendine göre anlamlar verebilir. İnsanların çoğunun, yılların verdiği alışkanlık ve öğrenimler aynı mesaja aynı ya da benzer anlamalar vermesi, anlaşabilmeyi mümkün kılmaktadır. 78 yaşındaki bir dede, 50 yaşındaki oğul ve 14 yaşındaki torunun bir araya gelip konuşmaları sırasında kullandıkları her mesajın aynı anlamları vermesi düşünülemez. Ama yakın anlamlarla bu üç ayrı kuşak temsilcisi yine de anlaşırlar. Dilin gelişimini öğrenmek, halkla ilişkiler mesleğinde çalışanlar için zorunludur.

2. Bir halkla ilişkiler uzmanı genel kültür sahibi olmanın üzerinde sosyal ve ekonomik konularda yeterli eğitimden geçmiş olmalıdır. Meslek eğitimi sırasında sosyal bilimler ve ekonomi öğrenimi görmemiş bir halkla ilişkiler uzmanının bu eksikliğini özel bir ek eğitimle gidermesi zorunludur. Ekonomi, sosyoloji, hukuk, sosyal psikoloji, antropoloji ve psikoloji bilmeyen birinin doğuştan yetenekleri olsa da halkla ilişkiler eğitimi veren yüksek okullar ders programlarına bu konuları da aldıkları için böyle bir eğitim diploması, başarılı bir halkla ilişkiler elemanı için tek değilse de çok önemli ve yararlı bir özelliktir.

Bir halkla ilişkiler uzmanının temel birimi insandır. Çünkü gerek iletişimin kaynağı olan kuruluş, gerekse alıcı olan hedef kitle, insanlardan oluşur. İnsanı tüm özellikleri ile tanımadıkça kuruluşun işleyişi ve mesaj yöneltilecek hedef kitleyi öğrenmenin ve haberleşmede başarı sağlamanın olanağı yoktur. İnsanın özelliklerini öğrenmenin yolu ise psikoloji ve o toplumun özelliklerini etkileyen oluşumları öğreten tarih, coğrafya, hukuk, ekonomi gibi konuları kavramış olmak gerekir. Toplumun sanatsal yapısı ve bu yapıdaki gelişim de bir halkla ilişkiler elemanının incelemesi gereken konular arasındadır.

3. Gazetecilik deneyimi, halkla ilişkiler mesleği için ihmal edilemeyecek bir niteliktir. Yazılı ve sözlü basın organlarının çalışma koşulları, zorluklarını bilmek ve bu organlarda çalışanlarla sağlıklı ilişkiler kurmak için söz konusu koşullarda çalışmış olmak en etkin yoldur. Buna ek olarak grafik, radyo-TV, sinema ve matbaacılık mesleklerinde de bilgi sahibi olmanın büyük önemi vardır.

4. İyi bir halkla ilişkiler uzmanı dış görünümüne dikkat eden, ilk görünüşte itici bir etki yaparak insanları kendisinden uzaklaştırmamaya özen gösteren kişidir. Saygınlık kazandıracak bir dış görünüm, ille de pahalı giysiler, aşırı saç ve makyaj düzeni, göz alıcı renkler gerektirmez. Temizlik ve uyum, sade bir görünüm de insanın özenle hazırlandığını gösterebilir. Bir halkla ilişkiler elemanı görünümünün itici olmamasını özen göstererek sağlayabilir.

5. Bir halkla ilişkiler uzmanı insanları sevmelidir. Ancak başkalarını sevmesini bilen sevilir. Haberleşme de başarıya ulaşmak için ise Halkla İlişkiler uzmanının sevilen bir insan olması gerekir. İnsanları sevmeyen biri, onlara yaklaşmak ve etkiyebilmek için gerekli niteliklerini geliştiremez. Bu niteliklerin başında ise karşısındakilerin sorunları ile ilgilenmek ve onları dinlemesini bilmek gelmektedir.

6. Bir Halkla İlişkiler uzmanı, kendi sorunlarını bir yana bırakacak, kızgınlığını, üzüntülerini içine atıp güler yüzlü olabilecek kadar sabırlı davranmalıdır. En sıkıntılı anlarda bile gülümsemeye çalışıp sıkıntıları dışa vurmamak insanda ülser ve sinirsel hastalıklar da yaratabilir. Ama unutmamak gerekir ki, her mesleğin kendine özgü zorlukları vardır.

7. Görgü kuralları, topluluk içinde davranma biçimi, Halkla ilişkiler mesleğinde kalmak isteyenlerin küçümseyemeyeceği özelliklerdir. Telefonda konuşmasını, bir protokol yemeğinde önündeki çatal bıçak gibi aletleri doğru kullanmasını, nasıl el sıkılacağını, bir cenaze töreninde nasıl davranılacağını bilmeyen Halkla ilişkiler uzmanı, kendine en çabuk yoldan başka bir meslek aramalıdır.

8. Bir Halkla ilişkiler uzmanı gerçekleri çabuk kavramayı, kendisini ve olayları dürüstçe değerlendirmeyi ve eleştirmeyi, insanları örgütlemeyi bilen, esneklik, sağduyu, espri ve hayal gücü ile araştırıcılık yanı gelişmiş kişidir.

9. Halkla İlişkiler uzmanı kendine güvenir ve karşısındakilere de bu güveni hissettirir.

10. Kendi dili dışında iyi konuştuğu dillerin sayısı Halkla ilişkiler uzmanının başarı düzeyini artırır. Mesleki gelişimleri izleyebilmek açısından, bu konuda en çok ve etkili yayın A. B. D’de yapıldığı için İngilizce, bilinmesi gereken yabancı dillerin başında gelir. İngilizce, bilinmesi gereken yabancı dillerin başında gelir.

1961’e kadar General Electric, Ligett an Myers, Procter Gambles, Cartier, Metropolitan Operası gibi 230 kuruluşa halkla ilişkiler danışmanlığı yapmış olan Edward Bernays’in, kitabında halkla ilişkiler uzmanları için sıraladığı şu öneriler, altmış yıldır geçerliliğini korumaktadır;
1. Halkı anlamak için kişisel ilişki koşuldur. Masa başında oturmakla kamuoyu veya ilgilendiğiniz ‘kitle’yi anlayamazsınız.
2. Müşterilerin hiçbir mantığa dayanmayan kendini beğenmişlikleri olayların gidişini sık sık etkiler. Protokol ve müşterilerin istekleri konusunda uyanık olmak gerekir. Davranışlar ve biçimselliğe uyma, kişiler arası ilişkilerde önemli rol oynar.
3. Hangi kitle ile ilgili uğraşacaksanız, onu iyice incelemeli ve anlamaya çalışmalısınız. Kendinizi onların yerine koymaya çaba harcamanız gereklidir.
4. Müşterilerinizle ustaca ilişki kurunuz. Duygularınızın kararlarınızı etkilemesine izin vermeyiniz.
5. Mümkün olduğu sürece kişisel ziyaretleri, telefon konuşmalarına yeğ tutunuz.
6. İnsanlar çok fazla şey bekledikleri zaman, gerçek karşısında daha çabuk hayal kırıklığına uğrarlar. Bir başka deyimle, müşteriyle ilişkilerde ölçülü olmak gerekir.
7. Sözcüklerin arkasındaki anlamları dikkatle düşünmek çok önemlidir.
8. Önceden yazılı izin almaksızın, hiç kimsenin yazı ve sözlerini kullanmayınız.
9. İyi niyet asla kendi başına bir amaç olarak düşünülemez.

Halkla İlişkiler Uzmanının Nitelikleri

Geniş bir bilgi birikimi ve beceriyi zorunlu kılan halkla ilişkiler alanında başarılı olabilmek için, iletişim yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak yanında, yönetim, organizasyon yeteneği, dürüstlük ve hepsinin üzerinde güçlü kişilik ve liderlik özelliklerine sahip olmak gerekmektedir. Bu alanda da diğer alanlarda olduğu gibi, çağın gerekliliğinin bir sonucu olarak, medya ilişkileri, yatırım ilişkileri, sergiler, kamu olayları gibi konularda uzmanlaşma eğilimi söz konusudur. Ancak işin doğası nedeniyle, halkla ilişkilerin tüm uygulama alanlarında genel bir deneyim ve bilgi birikimine sahip olmak gereklidir. Hatta herkesin uzmanlık alanına sahip olduğu büyük kuruluşlarda bile, işlerin yoğun olduğu dönemlerde, beklenmeyen bir olayla karşılaşıldığında ya da aciliyet gerektiren durumlarda elemanların tüm uygulamalarda faaliyet gösterebilmeleri, kuruluşa zaman ve mali açıdan büyük yararlar sağlamaktadır.

Bir halkla ilişkiler duayeni olan Bernays’a göre halkla ilişkiler danışmanı, çalışma sahası; kamuoyu, kitabı ise; gazeteler, dergiler, yayınlanan makaleler, reklamlar, sokaklardaki billboardlar, yaşama organı tarafından dağıtılan konuşma metinleri, kalabalık ortamlarda konuşulanlar ve tiyatrolarda dile getirilenlerden oluşan bir öğrencidir.

Halkla ilişkiler danışmanı aynı zamanda araştırmalardan ve psikolojik verilerden öğrendikleri ile deneyimlerini kendi yetenekleri çerçevesinde birleştiren bir uygulamacıdır.

Halkla ilişkilerci, yaratıcılığa yardımcı olan etkinlikleri ve görüş, düşünce ve durumları kamuoyuna ulaştıracak reklam, el ilanları, konuşma metinleri, bültenler, makaleler gibi (ki bugün yenileri eklenmiştir) iletişim araç ve yöntemleri ile kamuoyunun dikkati çekerek etkilemeye çalışmaktadır. Gerçekten halkla ilişkilerde başarının büyük ölçüde insan kaynaklı olması, halkla ilişkiler eğitiminin yanında bazı kişisel yeteneklere gerek duyulmasını ve bunların geliştirilmesi için çaba harcamasını gerektirmektedir.

Bernays’a göre, halkla ilişkiler danışmanları, toplumu yönlendiren bir aracı olup, faaliyetlerinin sonucu, genellikle toplumun sosyal, ekonomik ve politik değerlere ilgisini arttırıcı özellik taşımaktadır. Halka, kuruluşla ilgili bilgi veren halkla ilişkiler danışmanları, aynı zamanda hedef kitlenin görüşlerini yönetime yansıtmaktadır.

1927 yılında Cleveland’da bölgesel, 1933 yılında New York’da ulusal ve uluslararası, üçüncü girişimini 1954 yılında Avrupa’da açtığı ofisle gerçekleştiren Hill&Knowtown’un kurucusu John W. Hill’e göre, hizmet satan bir halkla ilişkiler firması, çalışanların yetenekleri üzerine yapılanmalıdır. Günümüzün en büyük halkla ilişkiler firmalarından birinin kurucucularından olan John Hill, 1940’ların başında sektörün büyük bir gelişme kaydetmesiyle birlikte danışmanlık firmalarının hizmet alanının genişlediğini, bu ajansların etkili biçimde hizmet üretebilmesi için ekip çalışmasının gerektiğini ifade etmektedir.