Hakemlik Kuralları & Şekiller

22. HAKEM GRUBU VE USULLERİ



22.1 OLUŞUM

Bir maçtaki hakem grubu aşağıdaki görevlilerden oluşur:

- bat hakem

- yardımcı hakem

- yazı hakemi

- dört (iki) çizgi hakemi



22.2 PROSEDÜRLER

22.2.1 Maç esnasında sadece baş ve yardımcı hakemler düdük çalabilir:

22.2.1.1 rally’yi başlatan servis atışı için işareti baş hakem verir;

22.2.1.2 bir hata yapıldığından emin olmaları ve hatanın nevini teşhis etmeleri halinde baş ve yardımcı hakemler rally’nin sona erdiğini işaret ederler.

22.2.2 Bir oyun duraklaması esnasında baş ve yardımcı hakemler bir takımın talebini kabul ya da reddettiklerini belirtmek için düdük çalabilirler.

22.2.3 Hakem rally’nin sona erdiğini işaret eden düdüğü çaldıktan sonra resmi el işaretleriyle aşağıdaki hususları belirtmek zorundadır (Kural 27.1):

22.2.3.1 Eğer hata için düdüğü baş hakem çalarsa, şunları gösterecektir:

a) servis atacak takım

b) hatanın nevi

c) hatalı oyuncu (gerekirse)

Yardımcı hakem birinci hakemin el işaretlerini izleyerek tekrarlar.

22.2.3.2 Eğer hata için düdüğü yardımcı hakem çalmışsa, şunları gösterecektir:

a) hatanın nevi

b) hatalı oyuncu (gerekirse)

c) bat hakemi izleyip el itaretlerini tekrarlayarak servis atacak takım

Bu durumda baş hakem hatanın nevini ve hatalı oyuncuyu kesinlikle göstermez; sadece servis atacak takımı gösterir.

22.2.3.3 Çifte hata olması halinde, iki hakem de şunları gösterir:

a) hatanın nevi

b) hatalı oyuncular (gerekirse)

c) baş hakemin yönlendirmesi üzerine servis atacak takım.

23. BAŞ HAKEM



23.1 DURUŞ YERİ

Baş hakem filenin bir ucuna yerleştirilmiş hakem sandalyesinde oturarak veya ayakta durarak görevlerini yerine getirir. Görüş alanı filenin üst kenar seviyesinin yaklaşık 50 cm. yukarısında olmalıdır.



23.2 YETKİLERİ

23.2.1 Baş hakem maçı başından sonuna kadar yönetir. Maç esnasında takımların tüm mensupları ve görevliler üzerinde otorite sahibidir. Maç boyunca baş hakemin kararları kesindir. Baş hakem, hataya düştüklerini fark ettiği takdirde diğer görevlilerin kararlarını geçersiz saymaya yetkilidir.

Baş hakem vazifesini doğru yapmayan görevlileri değiştirebilir.

23.2.2 Baş hakem aynı zamanda top toplayıcıların, yer paspaslarının ve silicilerin çalışmalarını da kontrol eder.

23.2.3 Bat hakem kurallarda belirtilmemit olanlar da dahil olmak üzere oyuna ilitkin her türlü konuda karar verme yetkisine sahiptir.

23.2.4 Baş hakem, kararları hakkında herhangi bir tartışmaya müsaade etmeyecektir.

Bununla birlikte oyun kaptanının talebi üzerine kararlarına esas teşkil eden kuralların uygulanması veya yorumu konusunda açıklama yapacaktır.

Eğer oyun kaptanı baş hakemin açıklamasını kabul etmez ve kararına itiraz ederse, derhal bu itirazı maçın sonunda kaydettirme hakkını saklı tuttuğunu açıklamalıdır. Baş hakemin bu hakka müsaade etmesi gerekir (Kural 5.1.2a ve 5.1.3b).

23.2.5 Baş hakem maç öncesinde ve esnasında oyun sahasının ve koşullarının oyun gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını belirlemekten sorumludur.



23.3 SORUMLULUKLARI

23.3.1 Maçtan önce bat hakem:

23.3.1.1 oyun sahasının durumunu, topu ve diğer malzemeleri denetler,

23.3.1.2 takım kaptanlarıyla birlikte kura atışı yapar,

23.3.1.3 takımların ısınmalarını kontrol eder.

23.3.2 Maç sırasında aşağıdaki konularda sadece baş hakem yetkilidir:

23.3.2.1 takımlara uyarıda bulunak

23.3.2.2 hatalı davranış ve geciktirmeleri cezalandırmak,

23.3.2.3 aşağıdaki hususlarda karar vermek:

a) servis atan oyuncunun ve perdeleme dahil servis kullanan takımın pozisyon hataları,

b) topla oynamadaki hatalar,

c) filenin altından, alt boşluktan geçen top (Kural 9.4.5).

24. YARDIMCI HAKEM



24.1 DURUŞ YERİ

Yardımcı hakem, baş hakemin karşı tarafındaki direğin yakınında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, oyun alanının dışında, ayakta görevlerini yerine getirir (Tekil 10).



24.2 YETKİLERİ

24.2.1 Yardımcı hakem baş hakemin yardımcısıdır. Ancak kendi görev sahasına giren yetkileri de bulunmaktadır (Kural 24.3). Baş hakemin görevine devam etmesi imkansız hale gelirse, yardımcı hakem onun yerini alır.

24.2.2 Yetki çerçevesi dışındaki hataları düdük çalmadan işaret edebilir; ancak bunlar için hakeme ısrar edemez.

24.2.3 Yazı hakeminin çalışmasını kontrol eder.

24.2.4 Her iki takımın oturma sıralarındaki mensuplarının hareketlerini kontrol eder ve bunların hatalı davranışlarını baş hakeme bildirir.

24.2.5 Isınma bölgesindeki oyuncuların hareketlerini kontrol eder (Kural 4.2.3).

24.2.6 Duraklamalar için müsaade verir, sürelerini denetler ve kurallara uygun olmayan talepleri reddeder.

24.2.7 Her takımın kullandığı mola ve oyuncu değişikliği sayısını kontrol eder ve 2. mola ile 5. ve 6.oyuncu değişikliklerini baş hakem ve ilgili koça bildirir.

24.2.8 Bir oyuncunun sakatlanması halinde yardımcı hakem istisnai oyuncu değişikliğine (Kural 8.2) veya oyuncunun iyileşmesi için 3 dakikalık zamana müsaade eder (Kural 18.1.2).

24.2.9 Başta ön bölge olmak üzere zeminin durumunu kontrol eder. Ayrıca maç boyunca topların kurallara uygun olup olmadığını denetler.



24.3 SORUMLULUKLARI

24.3.1 Her setin başında, netice setindeki alan değişiminden sonra ve her gerektiğinde oyun alanındaki oyuncuların fiili pozisyonlarının pozisyon kağıtlarındaki kayıtlara uygunluğunu denetler.

24.3.2 Maç boyunca yardımcı hakem aşağıdaki hallerde karar verir, düdük çalar ve itaret eder:

24.3.2.1 servisi karşılayan takımın pozisyon hataları (Kural 7.5),

24.3.2.2 oyuncuların oyun sahasının kendi tarafında filede topla oynama teşebbüsünde bulunurken fileye ya da antene teması (Kural 12.3.1),

24.3.2.3 rakibin oyun alanına ve file altındaki boşluğuna girilmesi (Kural 12.2),

24.3.2.4 geri hat oyuncularının hücum vuruşu veya blok hataları (Kural 8.5.2.2, 14.3.3, 15.6.2 ve 15.6.6),

24.3.2.5 bir oyuncunun serbest bölgedeki Libero oyuncusunun parmak pasından gelen topa yaptığı hücum vuruşu hatası (Kural 14.3.6),

24.3.2.6 oyun sahasının kendi tarafındaki antene temas eden veya geçiş boşluğu dışından fileyi geçerek rakip sahaya giden top (Kural 9.4.3 ve 9.4.4),

24.3.2.7 bat hakemin görebilecek pozisyonda olmadığı zamanlarda topun zemine ya da yabancı bir cisme teması (Kural 9.4.1 ve 9.4.2).

25. YAZI HAKEMİ



25.1 DURUŞ YERİ

Yazı hakemi, baş hakemin karşısında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, masasında oturarak görevlerini yerine getirir.



25.2 SORUMLULUKLARI

Yazı hakemi, yardımcı hakem ile işbirliği içinde kurallara uygun şekilde müsabaka cetvelini tutar.

Yazı hakemi, kendi sorumlulukları içinde hakemlere zil veya başka bir ses aleti kullanarak işaret verir.

25.2.1 Maçtan ve setten önce yazı hakemi:

25.2.1.1 yürürlükteki usullere uygun şekilde maç ve takımlara ilişkin verileri kaydeder, takım kaptanları ve koçların imzalarını alır;

25.2.1.2 pozisyon kağıdından her takımın başlangıç dizilişini kaydeder;Yazı hakemi pozisyon kağıtlarını zamanında almadığı takdirde bu durumu derhal yardımcı hakeme bildirir. Pozisyon kağıtları hakemler haricinde hiç kimseye gösterilmemelidir.

25.2.1.3 Libero oyuncusunun numarası ve adını kaydeder.

25.2.2 Maç boyunca yazı hakemi:

25.2.2.1 kazanılan sayıları kaydeder ve skorbordun doğru sayıyı göstermesini temin eder;

25.2.2.2 her takımın servis atma sırasını kontrol eder ve servis atışından hemen sonra herhangi bir yanlışlığı hakemlere bildirir;

25.2.2.3 sayılarını kontrol etmek suretiyle mola ve oyuncu değişikliklerini kaydeder ve yardımcı hakeme bilgi verir;

25.2.2.4 kurallara aykırı duraklama talebi hakkında hakemlerin dikkatini çeker;

25.2.2.5 setlerin bitimini ve netice setinde sekizinci sayının kaydedildiğini hakemlere bildirir;

25.2.2.6 yaptırımları, uyarıları ve ihtarları kaydeder;

25.2.2.7 istisnai oyuncu değişiklikleri (Kural 8.2), iyileşme süresi (Kural 18.1.2), uzatılmış duraklamalar (Kural 18.3), harici müdahale (Kural 18.2) gibi diğer tüm olayları yardımcı hakemin direktifleri doğrultusunda kaydeder.

25.2.3 Maç sonunda yazı hakemi:

25.2.3.1 nihai neticeyi kaydeder;

25.2.3.2 müsabaka cetvelini imzaladıktan sonra takım kaptanlarının ve daha sonra da hakemlerin imzalarını alır;

25.2.3.3 bir itiraz olması halinde baş hakemin müsaadesiyle müsabaka cetveline itiraz edilen olay hakkında bir beyan yazar ya da takım kaptanının yazmasına izin verir.

26. ÇİZGİ HAKEMLERİ



26.1 DURUŞ YERİ

FIVB Dünya Müsabakaları’nda dört çizgi hakemi bulunması zorunludur. Çizgi hakemleri, oyun alanının her köşesinden 1 ile 3 metre uzaklıktaki serbest bölgede, kontrol ettikleri çizginin temsili uzantısı üzerinde ayakta dururlar.

Eğer sadece iki çizgi hakemi kullanılıyorsa, baş ve yardımcı hakemin sağ tarafındaki köşelerden 1 ile 2 metre uzaklıkta ayakta dururlar.

Her biri kendi tarafındaki hem dip, hem yan çizgiyi kontrol eder.



26.2 SORUMLULUKLARI

Çizgi hakemleri görevlerini (40 x 40 cm) bayrağı kullanarak yerine getirirler:

26.2.1 top kendi çizgilerine yakın düştüğü zaman topun “dahil” ya da “hariç” olduğunu işaret ederler;

26.2.2 hariç toplarda topu karşılayan takımın topa temaslarını işaret ederler;

26.2.3 top antenlere temas ettiğinde, servis atıldığında top fileyi geçiş boşluğunun dışından geçtiğinde, vs. işaret ederler (Kural 9.4.3 ve 9.4.4);

26.2.4 servis için topa vurulduğu anda herhangi bir oyuncunun (servis atan hariç) ayakları oyun alanının dışındaysa, işaret ederler:

26.2.5 Dip çizgilerden sorumlu çizgi hakemleri servis atan oyuncunun ayak hatalarını işaret ederler (Kural 13.4.2).

26.2.6 Bat hakemin talebi üzerine bir çizgi hakemi işaretini tekrarlamalıdır.