-Gözde Acil Durumlar
Ani görme kaybı : 1 gözde görmenin aniden kaybolması durumunda çok acil göz doktoruna başvurmanız gerekmektedir. Ani görme kaybının nedeni gözün retina (sinir) tabakasını besleyen damarın emboli (pıhtı) sonucu tıkanması olabilir. 2 saat içinde göze yapılan müdahale ile kalıcı hasar önlenebilir. Hastaların başvuru süreleri tedavinin başarısını etkileyen en önemli etkendir.
Göz yaralanmaları :Acil müdahale gerekmektedir. Delici cisimlerle göz yaralanmaları, künt göz travmaları (yumruk, taş, top vs), kapaklarda kesiler veya zedelenmeler durumunda vakit geçirmeden göz doktoruna vakit geçirmeden göz doktoruna başvurmak gerekir. Bu süre içinde mikrop kapmaması için mümkün olduğunca göze dokunulmaktan kaçınılmaktadır.
Göze yabancı cisim kaçması : Toz, Kum, Toprak, Sinek gibi yabancı cisimler kaçması durumunda gözünüzü kesinlikle ovalamayın. Gözlerinizi bol su ile yıkayın. Cisim çıkmadıysa veya çıkmasına rağmen batmanız geçmediyse göz doktoruna başvurun.
Göze demir, cam, tahta, bıçak, çivi, kalem, iğne, şiş gibi yabancı cisim saplanması durumunda çıkarılmaya çalışılmadan göz doktoruna başvurmak gerekir.
Göze kimyasal sıvı kaçması : Göze deterjan, çamaşır suları, insektisitler, asitler, alkaliler, yapıştırıcılar, göz yaşartıcı gazlar, boyalar, solventler, kireç, bazı parfümler gibi kimyasal maddeler kaçması durumunda hemen suyla en az 10 dakika bol bol yıkayın. Göz kapağındaki yapışıklıkları önlemek için gözlerinizi sürekli kapatmayın, açık tutmaya çalışarak göz doktoruna başvurun.
Gözde şiddetli ağrı ve kızarıklık : Göz tansiyonunun ani yükselmesiyle oluşabilir. Tedavide geç kalınırsa kalıcı görme kayıpları meydana gelebilir.
Gözde kızarıklık, akıntı, ağrı, görme azalması ve ışıktan rahatsızlık : Gözün saydam tabakası korneanın iltihaplanması (keratit) sonucu oluşur. Tedavide geç kalındığı zaman korneada oluşan kesafet görmeyi bozar.
Gözde kızarıklık, sulanma ve çapaklanma : Göz nezlesi belirtileridir ve bulaşıcıdır. Tedavi ile ilerlemesi ve bulaşıcılığı önlenir.
Göz kapaklarında şişlik, ısı artışı, görme bulanıklığı, göz hareketlerinde kısıtlık : Göz küresinin etrafındaki yumuşak dokunun iltihaplanması (orbital selülit) nedeniyle görülür. En kısa zamanda tedaviye başlamak gerekir.
Göz sulanması, çapaklanma : Göz yaşı kanalının tıkanarak iltihaplanması (dakriyosistit) alt göz kapağı ve burun tarafında şişlik, gözde sulanma, çapaklanma ve ağrıya neden olur. Biran önce tedaviye başlanmalıdır.
Ani Görme Kaybı Sebepleri
Göze veye beynin görme merkezine giden damarlardan birinde daralma veya tıkanma belirtisi olabilir. Birkaç saat içinde göz doktorunun görmesi gerekir. Bazen de damarlarda değil göz sinirlerinde iletim bozukluğu yapan hastalıklara bağlı olabilir. Hasta hastalığının nedenini bilemiyeceği için, ister tek gözde ister iki gözde ani görme kaybı olduğunda acilen göz doktoruna muayene olmak gereklidir. Geçmesini beklemek geçmemesine yol açabilir.
Yetişkinlerde körlüğe yol açan sebepler
DIABET
Seker hastaligi, gözde çesitli bozukluklara yol açabilir. Göz enfeksiyonlarinin sikligi, göz adale felçleri, katarak gelismesi diabete bagli göz komplikasyonlari arasinda sayilabilir. En önemli komplikasyon ise, diabet sürecinin uzamasi ve düzensiz kan sekeri seviyeleri ile orantili olarak göz dibinde retina adini verdigimiz görme tabakasinda kanamalar ödem ve yeni damarlanmalar ile seyreden diabet retionopatisidir. Bu hastalikta görme merkezinin kanama ve ödem ile etkilenmesi ile hastanin görmesi giderek azalir. Yeni damarlarin çatlamasi ise büyük göz içi kanamalarina ve gözün kaybina sebep olabilir.
Seker hastaliginin iyi kontrol edilmesi, birlikte olabilen yüksek kol tansiyonunun ve böbrek bozuklugunun tedavisi, bu komplikasyonunun olusmasi veya ilerlemesi üzerinde etkilidir.
Hastalik olusmussa en önemli tedavi yöntemi; göz anjiografisi adi verilen göz dibi damarlarinin özel fotograflarini aldiktan sonra uygulanan lazer tedavisidir. Lazer fotokoagülasyon adini verdigimiz bu yöntem özellikle çok ilerlememis durumlarda görmenin korunmasini %70-80 oraninda saglamaktadir. Ancak çok ilerlemis durumlarda vitrektomi adi verilen özel aletlerle yapilan ameliyat, birçok göz için kurtarici olmaktadir. Bir diabet hastasinin 3-6 aylik aralarla muntazam bir sekilde göz kontrolü yaptirmasi, bu komplikasyonun henüz baslangiç durumlarda teshisini saglamakta tedavide basari sansida o derece yüksek olmaktadir.
YÜKSEK KOL TANSIYONU DAMAR SERTLIGI
Yüksek kol tansiyonu ve siklikla birlikte mevcut olan damar sertligi bütün vücut damarlarini bu arada göz damarlarini da etkilemektedir. Yüksek kol tansiyonuna bagli göz dibi kanamalari, damar tikanmalari, görme kaybi ile sonuçlanabilir. Yine bu hastalarda görme sinirini besleyen damarlarin tikanmasi da bir körlük nedenidir.
Bu hastalarin kol tansiyonlarini düzenli takip etmeleri, rutin kan muayenelerini düzenli yaptirmalari, diyet ve spora önem vermeleri iç hastaliklari uzmaninin kontrolünde olmalari bu gibi komplikasyonlarin olusmasini önleyecektir.
Bu gibi hastalarin periyodik göz kontrollerini yaptirmalari gereklidir. Göz hekimi, göz damarlarinin durumu hakkinda bilgi verecegi gibi herhangi bir komplikasyon olustugunda gerekli tedbirlerin alinmasini saglayacaktir.
GÖRME TABAKASI VE SINIRINI ETKILEYEN DEJENARATIF-ILTIHABI HASTALIKLAR
Bu grup hastalikta bilinen veya bilinmeyen bir sebeple, görme tabakasi, görme merkezi veya siniri bozulabilmekte ve körlüge neden olabilmektedir. Bu gibi bozukluklarda sebebe veya hastaligin durumuna göre ilaç veya lazer tedavileri ile görmenin kazanilmasina veya korunmasina yardimci olmaktadir.
GÖZ TANSIYONU (GLOKOM)
Glokomun en yaygin sekli olan açik-açili glokom sinsi baslayan ve yavas gelisen bir hastaliktir.
Glokomun bu tipi kolaylikla kontrol altinda tutulabildigi halde, genellikle, tamiri mümkün olmayan görüs kaybi olusturduktan sonra, teshis edilir.
Açik açili glokom, gözün içinde mevcut olan sivinin artisina bagli basincin, optik siniri olusturan hassas lifleri harap etmesine baglanir. Genellikle belirli semptomlari olmadigi ve asamali olarak gelisip, görüsü kademeli olarak etkilendiginden glokom çabuk teshis edilemez. Tedavi uygulanmadigi durumlarda, optik sinir bozulmaya ve sonuç olarak görüs alani daralmaya baslar. Maalesef bir çok insan, görüs alani daralincaya kadar, görüsmelerdeki kademeli kaybi fark etmez, optik sinir harabiyeti durdurulmadigi takdirde, glokom tünel görüse neden olur ve sonuç körlüge varir. Glokomdan dogan körlük tedavi edilemez.
Kirk yasi askin her kisi açik-açili glokom süphesi ile karsi karsiyadir. Özellikle ailesinde Glokom hikayesi olan kisiler bu hastaliga adaydir.
Glokomun diger çesitleri açik-açili glokom kadar sik görülmez. Açi kapanmasi glokomu ciddi agri, bulanti, göz kizarmasi ve bulanikliga neden olur. Tibbi müdahalenin gecikmesi halinde bir iki gün içerisinde körlüge sebep olabilir.
Ikinci dereceden glokomlari; geçirilmis ameliyat sonrasi ilerlemis katarak, yara tümör veya göz iltihaplari gibi diger etkenlerden olusabilir.
Ciddi önem tasiyan neovascular glokom diabete ve diger göz dibi damar hastaliklarina bagli olarak çikabilir.
Glokom hastaliginda göz tansiyonunun düsürücü ilaçlar, lazer, ameliyat gibi tedavi yöntemleri mevcuttur. Amaç, göz tansiyonunu düsürerek görme sinirinin ve görme alaninin bozulmasina engel olmaktadir.
KATARAKT
Görme azligina neden olabilecek bir baska hastalik ise katarakt veya beyaz su delinen göz merceginin kesiflesmesidir. Kataraktlar dogustan olabilirler veya ileri yaslarda ortaya çikabilirler. Bazen de göze bir darbe neticesinde çok kisa sürede gelisebilirler. Gözde geçirilmis hastaliklarin sonucunda veya diabet gibi sistemik bir hastaliga bagli olarak gelisebilirler. Ilaçla herhangi bir tedavisi olmayan bu hastaligin çözümü cerrahi yöntemle olur. Günümüzde katarakt cerrahisi en yüksek basariya sahip olan ameliyattir. Hasta ameliyet sonrasinda gözlük veya kontakt lens takar, ancak modern cerrahi yöntemlerde gözün içine perde alindiktan sonra yeni yapay bir lens yerlestirilir. Sonuçlar yüz güldürücüdür.
Gene ameliyat ile tedavisi gerçeklestirilmesi gereken bir hastalik retina dekolmani adi verilen görme tabakalarinin yirtilarak birbirinden ayrilmasidir. Bu hastalikta kisi görme alaninin bir mölümünün karanlik bir duvar ile kapli oldugunu görür. Bu durumda kisi hemen bir göz hekimine basvurmalidir ve birkaç gün içinde ameliyat edilmelidir. Çok uzun bir vakit kaybi ameliyatinda basarisini düsürecektir.
Ülkemizde körlügün önemli nedenlerinden bir tanesi Behçet Hastaligidir. Bu hastalik gözde nüksler ile seyreden iltihaplar yapmaktadir. Tecrübeli bir merkezin takibi altinda tedavi edilen hastalarda görme bozuklugu en alt seviyelerde tutulabilir. Gözün haricinde agizda aftlar ve cinsel bölgede yaralar ile kendini gösteren bu hastalik tedavi ile tümüyle ortadan kalkmaz ve kisiye, tipki seker hastaligi gibi ömür boyu arkadaslik eder. Ancak ilaçlar ile kontrol altinda tutulabilir. Behçet disi göz iltihaplari da ayni sekilde uzun seyirlidir ve siki takip ile ilaç tedavisi gereklidir.
GÖZ TÜMÖRLERI
Nadirde olsa gözün kapaklar gibi dis kisimlarinda veya göz içinde gelisebilen tümörler, giderek gözün harap olmasina ve körlüge yol açarlar.
Bu Gibi Tümörlerin Tedavisinde Cerrahi Yöntemler Radyoterapi, Krioterapi (Dondurma yolu ile) Fotokoagülasyon gibi çesitli tedavi yollari kullanilmakta ve gözün kazanilmasina çalisilmaktadir.
GÖZ SAGLIGI AÇISINDAN NELERE DIKKAT ETMELIDIR?
Gözlerimizin sagligi açisindan basta gelen konu düzenli ve vitamin yönünden zengin beslenme, düzenli uyku ve saglik sartlarina dikkat edilmesidir. Isik sartlari da önemlidir. Özellikle okuma, TV seyretme gibi gözün sürekli ve dikkatli kullanilmasi durumlarinda ne kamasma yapacak kadar parlak isik ne de görmeyi güçlestirecek kadar az isik olmalidir. Isik kaynagi, yazarken sag elini kullanan kisinin sol omuzu ve basi üstünden gelmelidir. Parlak günes isiginin ültraviyole etkisinden korunmak için günes gözlükleri gerekli oldugu gibi degisik isik kaynaklarina meslek veya diger amaçlarla maruz kalabilecek kisilerin koruyucu gözlük kullanmalari sarttir.
Ayrıca okuma mesafesi (30-40 cm), TV seyretme uzakligi 3-4 mt’den az olmamalidir.
Gözlerin periyodik kontrolleri yapilmali görme ve gözün saglikli oldugu bilinmelidir. Özellikle seker hastaligi gibi gözü direkt etkileyen sistemik bir hastaliga sahip kisiler bu kontrollerini 6 ayda bir mutlaka yaptirmalidirlar.
Bu şekilde: bu önemli organimizi koruyabilir veya herhangi bir tehlike karsisinda gereken tedbiri alabiliriz.
