Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Olumsuz Etkileri

Suskun

V.I.P
V.I.P
Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Olumsuz Etkileri

Katı cisimler ısıtılır ve aniden soğutulursa çatlayıp kırılabilir.

Metal ve metalden yapılmış cisimler, ısı aldıklarında genleşir. Böyle cisimler, genleşmek için uygun yer bulamazsa eğilip bükülür, kırılır.

Genleşme oranı dikkate alınmadan çekilmiş elektrik ve telefon tellerinden kışın kopmalar,yazın sarkmalar görülür.

Demir yolu rayları, ısının etkisi düşünülmeden döşenirse eğilip bükülür ve kazalara neden olur.

Genleşme ve Büzülmenin Olumlu Etkileri

Sıcaklığı ölçmek için kullandığımız termometreler, sıvıların genleşmesinden yararlanılarak yapılmıştır.

Genleşme oranı farklı iki metalin kullanıldığı metal çiftlerinden yararlanarak termostat yapılır. Termostat, buzdolabının istenilen sıcaklıkta kalmasını sağlar.

Elektrikli fırınlarda, ütülerde sıcaklığı; kalorifer kazanlarında suyun sıcaklığını istenilen düzeyde tutmak için de termostat kullanılır.

Kapağı sıkışmış şişe ve kavanozlar, maddelerin genleşmesinden yararlanılarak kolayca açılabilir.
Sıvılar, ısıtıldığında ya da bulundukları ortamdan ısı aldığında buharlaşarak gaz hâline geçer. Sıvı, buharlaşırken ortamdan ısı alır. Bulunduğu ortamı soğutur. Bu olaya buharlaşma denir.
Gaz hâlindeki su buharı soğutulduğunda, sıvı hâle gelmesine yoğunlaşma denir. Gaz yoğunlaşırken ısı verir. Ortamı ısıtır.

Buharlaşma ile yoğunlaşma birbirinin tersidir.

Yıkanıp dışarıya asılan çamaşırlar, yaz mevsiminde daha çabuk kurur. Kış mevsiminde ise daha yavaş kurur.

Yaz mevsiminde yağmurların oluşturduğu su birikintileri kısa sürede buharlaşarak kurur, diğer mevsimlerde ise bu süreç daha uzundur.

Bu durumlar bize, sıcaklıkla buharlaşma arasında ilişki olduğunu gösterir.

GENLEŞMENİN OLUMSUZ ETKİLERİ

Genleşmenin olumlu olduğu gibi olumsuz etkileride vardır.

Elektrik tellerinin gerginliği iyi ayarlanmamışsa,kışın teller gerginleşir ve kopar.Gerekli boşluk bırakılmayan demir yolu rayları yazın genleşerek bozulur. Demir köprülerin ayakları,tekerlekler üzerine oturulup serbest bırakılmalıdır.Aksi halde yaz mevsiminde köprü eğilip bükülür.
Adi cam ve porselenden yapıllmış kaplar ısıya dayanıklı değildir.Dış yüzeyleri ile iç yüzeylerifarklı genleşir.Bu yüzden,anisıcaklıkdeğ işimlerinde çatlayıp kırlabilirler.Bu nedenle büyük kaplar yavaş yavaş ısıtılmalı ve soğutulmalıdır.

En doğrusu,genleşme oranı çok küçük olan cam veporselenden yapılmış kaliteli kapları kullanmaktır.

Yazın,sıcaktan genleşen metal çerçeveler nedeniyle gözlük camları düşüp kırılabilir.Önlem olarak,çerçeve vidaları yaz mevsmine girilirken sıkılmalıdır.

Spreyler,açılmamış konserve kutuları,gaz tüplerifazla ısınıncagenleşip patlayabilir.Bunun için sprey türleri ateşe atılmamalı,ateşin yakınına bırakılmamalıdır.Kons erve kutuları açılmadan pişirilmemelidir.Gaz tüplerinin aşırı ısınmamasına dikkat edilmelidir.
 

yesim434

Hırçın Karadeniz Kızı Biricik Yeşim
AdminE
Bu Ayın Lideri

GENLEŞME NEDİR?​

sıcaklığının artmasıyla cisimde hacim ve uzunluk artışıdır.

Olumlu 3 örnek:
  • Termometreler sıvının genleşme özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır.
  • Kavanozları genleşmeden yararlanarak açarız
  • Uçan balonlar genleşme sayesinde uçar.

Olumsuz 3 örnek:
  • Kaldırımlar genleşmekten çatlar
  • Kışın suyun donmasıyla boru genleşir ve çatlar
  • Elektrik telleri yazın sarkar.

BÜZÜLME NEDIR?​

Bir madde ısı verdiğinde hacmi küçülür ise buna büzülme denir.

Olumlu 3 örnek:
  • Gözlük camı takılırken büzülmeden yararlanılır.
  • Sıcak hava balonları büzülmeden yararlanılarak aşağı indirilir
  • Boyutları farklı iki metali iç içe geçirmek için büzülme kullanılır.

Olumsuz 3 örnek:
  • Aniden ısıtılıp soğutulan cam kırılabilir
  • Yazın raylar büzülüp eğrileşebilir.
  • Elektrik telleri kışın kısalıp kopabilir

Genleşme Nedir?

Genleşme, sıcaklıkla beraber cisimdeki değişikliğe denir. Genleşen cisim, sıcaklığın etkisiyle hacim ve uzunluk bakımından genişler, büyür.

Katı, sıvı ve gaz şeklinde bulunan çeşitli maddeler, belli bir süre içerisinde çalkalanma halinde bulunurlar. Ve bu çalkalanma sonucunda ısı biçiminde bir enerji açığa çıkmış olur.

İşte bu enerjiyle beraber açığa çıkan tanecikler, kendiliğinden şiddetli bir şekilde daha geniş alanlara yayılırlar. Bu olaya da genleşme denir.

Genleşmenin olumlu etkileri

  1. Genleşme sonucunda meydana gelen ısı ile kavanoz kapakları rahatlıkla açılır.
  2. Uçan balonların içerisinde genleşen helyum gazı bulunmaktadır.
  3. Termometreler sıvıların genleşmesi sonucunda meydana gelmiştir.

Genleşmenin olumsuz etkileri

  1. Genleşen bir cam kavanozun içindeki hava, olması gerekenden fazla genleşirse cam kırılabilir.
  2. Soğukluğu sıfır derecenin altında olan bölgelerde, boruların içerisindeki suların donarak genleşmesi sonucu borular patlayabilir.
  3. Parke gibi tahta cisimler genleşerek şişer ve çatlar.

Büzülme Nedir?

Büzülme, cismin ısı vererek bulunduğu hacimden daha küçük bir hale gelmesine denir. Genleşmenin tam tersi özelliklere sahiptir. Büzülmede ısı veren madde küçülürken genleşmede ısı alarak madde büyümektedir.

Büzülmenin olumlu etkileri

  1. Büzülme sayesinde kayaçlarda fiziksel parçalanma meydana gelir ve böylelikle toprak oluşur.
  2. Büzülme sonucunda gözlüğe takılan cam sıkılaşır.
  3. Isınana metal parçalarının soğuyarak küçülmesi büzülme sayesindedir.

Büzülmenin olumsuz etkileri

  1. Bina yapımında kullanılan malzemeler büzülür ve yıpranır.
  2. Metaller ısıtıldıktan belli bir süre sonra soğuyarak büzülürler ve bu durum sonucunda bükülmeler meydana gelir.
  3. Soğukta kavanoz kapakları büzülerek sıkışır.
 

Top