Forumlar
Yeni Mesajlar
CerezExtra
EĞLENCE ↓
Şans Kurabiyesi
Renk Falınız
ÇerezRADYO
Sevgiliye Özel
ÇerezDERGİ
Hızlı Okuma Testleri
Pratik Çözümler
Yeniler
Yeni Mesajlar
Yeni ürünler
Yeni kaynaklar
Son Aktiviteler
İndir
En son incelemeler
Dükkan
Giriş
Kayıt
Yeniler
Yeni Mesajlar
Menu
Giriş
Kayıt
Uygulamayı yükle
Yükle
Forumlar
Tarih
Cumhuriyet Tarihi
GAP(Güneydogu Anadolu Projesi)
JavaScript devre dışı bırakıldı. Daha iyi bir deneyim için, devam etmeden önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Konuya cevap yaz
Mesaj
<blockquote data-quote="wien06" data-source="post: 93869" data-attributes="member: 4383"><p style="text-align: center"><span style="color: Red"><span style="font-size: 15px"><strong>SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA NEDİR</strong></span></span></p><p></p><p><strong>Sürdürülebilir kalkınma, insan ile doğa arasında denge kurarak doğal kaynakları tüketmeden, gelecek nesillerin ihtiyaçlarının karşılanmasına ve kalkınmasına imkan verecek şekilde bugünün ve geleceğin yaşamını ve kalkınmasını programlama anlamını taşımaktadır. Sürdürülebilir kalkınma sosyal, ekolojik, ekonomik, mekansal ve kültürel boyutları olan bir kavramdır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Toprak ve su kaynaklarının geliştirmesi projesi olarak başlatılan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından çok sektörlü entegre bölgesel kalkınma projesine dönüştürülmüştür. GAP İdaresi sürdürülebilir insani gelişme kavramıyla uyumlu olarak ekonomik büyüme hedeflerine çevresel ve sosyal-insani boyutu entegre etmiştir. Bu GAP'ın amacının sadece ekonomik büyüme olmayıp, temel olarak insanın yaşam kalitesinin artırılması anlamına gelmektedir. Altyapı geliştirme, tarımsal ve endüstriyel kalkınma, çevresel koruma, doğal kaynakları geliştirme, sosyal hizmetler vb., ekonomik büyümeye katkı yapanlarda da dahil olmak üzere, tüm faaliyetler sürdürülebilir bir tarzda insanın yaşam kalitesine yaptıkları katkı çerçevesinde değerlendirilmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP'ın nihai hedefi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sürdürülebilir bir insani gelişmeyi sağlamaktır. Bu nedenle kalkınmanın odağı olarak insan alınmaktadır. Gerçekleştirilmekte olan fiziki yapılar insani gelişmenin tabanını oluşturacaktır. GAP Bölgesi’ndeki sosyal farklılıkların giderilerek toplumsal kalkınmanın sağlanması, eşitlik ve refahın yaygınlaşması, Proje’ye toplumsal katılım sağlanması ve insan kaynaklarının geliştirilmesi ile Bölge’de sürdürülebilir bir kalkınma sağlanabilecektir. GAP Bölgesi’nde sürdürülebilir kalkınma ile erişilmek istenen ekonomik büyümenin insani gelişme perspektifi kapsamında ele alınması; Bölge’nin tümünü içerecek bir sosyal değişimi ekosistem, kültür ve yöre özellikli katılımcı çözümlere çevirecek gelişmelerin sağlanmasıdır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Rio'da 1992 yılında yapılan Dünya Zirvesi'nde kabul edilen Gündem 21 adlı dokümanda somutlaşan ve her ülkenin kendi şartlarına göre uygulanmasını önerdiği ilkeler, GAP'ta uygulanmakta olan sürdürülebilir insani gelişme ilkeleri ile uyum göstermekte olup, ilk sonuçları da alınmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP'ta sürdürülebilir insani gelişme hedefine yönelen planlama ve uygulama faaliyetleri aşağıdaki ilkeler çerçevesinde yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>1-Katılımcılık </strong></p><p><strong>2-Eşitlik ve Hakkaniyet </strong></p><p><strong>3-İnsan Kaynaklarını Geliştirme </strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Katılımcılık projeden etkilenen tüm tarafların projenin hazırlanma sürecinden, uygulanmasına ve izleme-değerlendirmesine kadar tüm aşamalarına katılımı olarak anlaşılmaktadır. Bu ilke tüm projelere uygulanmaktadır. Tarafların duyarlılığını oluşturarak, projelerin sosyal yapılabilirliğini artırarak, projelerin maliyetini düşürerek ve yöre halkının dile getirdiği sorunlarını çözerek projelerin başarısını olumlu olarak etkilemektedir. Bu yöntem aynı zamanda toplumun demokratikleşmesine de katkı sağlamaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP çerçevesinde kalkınmada eşitlik ve adillik, sosyal, ekonomik ve kültürel olarak dezavantajlı konumda yaşayan Bölge halkının da kalkınma sürecine entegrasyonu anlamına gelmektedir. GAP Bölgesi‘nde kadınlar, çocuklar, topraksız ve küçük topraklı çiftçiler, küçük işletmeciler, sulama dışı alanlarda yaşayan çiftçiler vb.leri dezavantajlı gruplar olarak tanımlanmakta ve bu grupların da katılımı ile özel programlar gerçekleştirilmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Özetle, GAP'ın nihai hedefi sürdürülebilir ekonomik büyüme, herkes için yeterli gelir, eğitim, sağlık ve kültürel faaliyetler gibi sosyal hizmetlere ulaşılabilirliği artırmak, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, temiz bir çevre, herkes için barınak ve bütün insanların karar alma sürecine katılması için gerekli ön koşulları oluşturmak ve böylece Bölge’de sürdürülebilir ve iç dinamizmi ile gelişen bir toplum yaratmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP'ta sürdürülebilir insani kalkınma yaklaşımı uluslararası kuruluşların GAP'a olan ilgisini çekmeye başlamıştır. Bu uluslararası kuruluşlara örnek olarak, UNDP projemiz ile ilgilenmekte ve destek sağlamaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve GAP İdaresi tarafından organize edilen "Sürdürülebilir Kalkınma ve GAP Semineri" Mart 1995'te düzenlenmiştir. Üniversitelerden, kamu kuruluşlarından, özel sektörden ve mahalli idarelerden birçok kesim bu seminere katılmıştır. Seminere GAP Bölgesi’nde sürdürülebilir insani kalkınma prensipleri tartışılmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP İdaresi ve UNDP’nin ortaklaşa yürüttüğü "GAP Bölgesinde Sürdürülebilir Kalkınma Programı"nın temelini "Sürdürülebilir Kalkınma ve GAP Semineri" oluşturmaktadır ve Mart 1997’de uygulamaya geçirilmiştir. Başlangıçta 28 alt-proje olarak belirlenen program, 2000 yılı içerisinde İsviçre Hükümetinden sağlanan finans desteği ile 33 alt-projeden oluşan daha geniş kapsamlı bir hal almıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Program aşağıda beş alt başlık altında verilen 33 alt projenin uygulanmasına destek sağlamaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><ul> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sosyal sürdürülebilirliğin teşvik edilmesi ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Tarımsal sürdürülebilirliğin teşvik edilmesi ve kırsal üretkenliğin geliştirilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Ekonomik geçerlilik için yerel girişimcilik ve sanayi kalkınmasının teşvik edilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sürdürülebilir insan yerleşimlerinin teşvik edilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Doğal kaynakların optimal düzeyde sürdürülebilir kullanımının sağlanması.</strong></li> </ul><p></p><p><strong>Sürdürülebilir İnsani Kalkınma Yaklaşımıyla Uygulanan Projelerden Örnekler:</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Aşağıda listeli olarak verilmiş olan projeler aslında insani kalkınma çerçevesinde birbiri ile bağlantılıdır. Fakat biz bunları analitik amaçlarla gruplandırmaya çalışacağız.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: DarkRed">1. Çevre Koruma Projeleri:</span> Bu projelerin çıktıları genel olarak iki bağlamdan oluşmaktadır. (i) gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanabilecek koşulları oluşturmak; Ve (ii) insanlar için sağlıklı yaşam koşulları oluşturmak.</strong></p><p><strong></strong></p><ul> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP sulama sistemlerinin işletme, bakımı ve yönetimi (GAP-İBY), </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sulama kanallarında suyun regülasyonu ve su tasarrufu sağlayan sulama metod ve teknolojileri, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Kentsel atık suların arıtılması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sulamadan dönen suların tekrar kullanımı, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Eko-kent planlama çalışması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Bio-çeşitliliğin korunması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Bölgesinde çevre çalışması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Bölgesinde çevre çalışması - Dicle Havzası </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Mevcut ve yakın gelecek için GAP Bölgesindeki iklim koşullarının tespiti, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Adıyaman-Kuyulu Bölgesi Erozyonla Mücadele Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Adıyaman-Diran Mikro Havza Islah Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Ağaçlandırma Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projesi,A, B,</strong></li> </ul><p></p><p><strong><span style="color: DarkRed">2. Şehir Planlama ve Altyapı Projeleri:</span> Bu projeler halk katılımı ile hazırlanıyor ve gerçekleştiriliyor. Katılımcılık projelerin sosyal fizibilitesini oluşturuyor ve kent yönetimi ve hayatında demokratik kültürün gelişmesine yardımcı oluyor. Projelerde şehir yaşamının kalitesinin artırılması amaçlanmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><ul> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Şehir Bölgeselleştirmede ve Planlamada katılım, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Barajlardan etkilenen nüfusun yeniden yerleşimi ve istihdamı, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Mardin Katılımcı Kentsel Rehabilitasyon Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Atatürk Baraj Gölü alt-bölge gelişme planı, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Pilot bölgelerde eko-kent ve eko-köy planlama ve geliştirme çalışmaları.</strong></li> </ul><p></p><p><strong><span style="color: DarkRed">3. Dezavantajlı Pozisyonların ve Yoksulluğun Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Projeler:</span> Bu projeler cinsiyet dengeli, zengin yoksul arasındaki dengeleri kurmakta, eğitim, sağlık, sosyal hizmetlerin sunumu, eşitlikçi kalkınmaya katkı yapmakta ve farkındalık yaratmayı içermektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><ul> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Kadınlar için Çok Amaçlı Toplum Merkezlerinin (ÇATOM) Kurulması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sulama dışı alanlarda halkın gelir düzeyinin yükseltilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezleri (GAP-GİDEM), </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Kentsel Enformal Sektörde İstihdamın Artırılması Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Yeni Ufuklar (üniversiteli girişimciler) Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Eğitim Kurumlarının Güçlendirilmesi ve Taşımalı Eğitim Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sıtma Birimlerinin Güçlendirilmesi Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Göçer Grupların Kalkınma Sürecine Katılımının Gerçekleştirilmesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sözleşmeli Hayvancılık Projesi (GAP Halkaları Modeli), </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Ortak Makine Kullanımı Projesi (GAP OMAK), </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Alt Bölge Gelişme Planı, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi.</strong></li> </ul><p></p><p><strong><span style="color: DarkRed">4. İnsan Kaynakları Geliştirilmesi ve Kurumsal Düzenlemeler:</span> Bu tip projeler verimliliği ve insanların gelirlerini artırırlar ve içsel ve dışsal katılımcılığın şartlarını oluştururlar.</strong></p><p><strong></strong></p><ul> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Sulama Sistemlerinin İşletme Bakım ve Yönetiminin Çiftçilere Devri (GAP İBY), </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Kurumsal Kapasite Geliştirme, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Çiftçi Eğitimi ve Yayım Faaliyetleri, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projesi,A, B, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Arazi Toplulaştırması, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>Gençlik İçin Sosyal Gelişim Projesi, </strong></li> <li data-xf-list-type="ul"><strong>GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi.</strong></li> </ul><p></p><p><strong><span style="color: Red"><span style="font-size: 15px"><p style="text-align: center">GAP BÖLGESİ'NİN SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLERİ</p><p></span></span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">YÜZÖLÇÜMÜ VE NÜFUSU</span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: DarkRed">Yüzölçümü :</span> Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini içine alan GAP Bölgesi toplam ülke yüzölçümünün % 9.7'sine tekabül eden 75.358 km2'lik bir alana sahiptir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: DarkRed">Nüfus :</span> 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı geçici sonuçlarına göre; 67 844 903 kişi olan ülke toplam nüfusunun % 9.7’sine tekabül eden GAP Bölgesi nüfusu 6 604 205 kişi olup, bu nüfusun % 63’ü kentlerde % 37’si kırsal alanlarda yaşamaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>1990-2000 döneminde yıllık nüfus artış hızı Bölge’de % 2.5, ülke genelinde ise % 1.8 olarak gerçekleşmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Ülke ve Bölge düzeyinde kentsel ve kırsal alanlardaki nüfus artış hızlarına bakıldığında, 1990-2000 döneminde Bölge’de kentsel nüfus artış hızının yıllık % 3.7 olduğu görülmektedir. Bu değer, ülke genelinde kentsel nüfus artış hızı olan % 2.7’nin oldukça üzerindedir. Kırsal alandaki nüfus artış hızında ise Bölge için % 0.7 iken, ülke için % 0.4’tür.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>1990 yılı itibariyle Bölge toplam nüfusu içinde % 56’lık paya sahip olan kent nüfusu 2000 yılında % 63’e çıkarken, kırsal alan nüfusu % 44’ten % 37’ye düşmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP Bölgesi’nde kentsel nüfustaki bu yüksek artış hızı sadece mevcut ve yetersiz düzeydeki kentsel altyapı hizmetlerinin daha da yetersiz hale gelmesini değil, aynı zamanda gerekli önlemler alınmadığı takdirde giderek artan oranlarda istihdam sorununu da beraberinde getirecektir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP’TA TEMEL BÜYÜKLÜKLER</span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Proje tamamlandığında, yılda toplam 52.9 milyar metreküpten fazla su akıtan Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki tesislerle, Türkiye toplam su potansiyelinin % 28.5’i kontrol altına alınacak, Çukurova’nın 4.5 katı olan 1.7 milyon hektarın üzerinde arazinin sulanması ve yaklaşık 7500 megavatlık kurulu güç kapasitesiyle yılda 27 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik enerjisi üretilmesi sağlanacaktır. Planlanan toplam sulama alanı, Türkiye’de ekonomik olarak sulanabilir toplam alanın % 20’sine ve toplam yıllık elektrik üretimi, Türkiye’de ekonomik olarak gerçekleştirilebilir elektrik enerjisi potansiyelinin % 22’sine eşdeğerdir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Ülkede hidroelektrik enerji üretiminin önemli bir bölümü GAP kapsamındaki Karakaya, Atatürk, Dicle, Kralkızı, Birecik, Karkamış ve Batman Hidroelektrik Santrallerinden (HES) sağlanmaktadır. Tesislerin açılışından 2005 yılı sonuna kadar toplam 253 milyar kilovatsaat hidroelektrik enerji üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu enerjinin parasal değeri yaklaşık 15 milyar ABD Doları’dır. (1 kWh = 6 cent)</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Türkiye’de 2005 yılında üretilen 39.6 milyar kilovatsaatlik hidrolik enerji içinde, GAP 18.7 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik üretimiyle % 47’lik bir paya sahiptir (GAP enerji hedefi: 27 milyar kilovatsaat). Parasal olarak ifade edilmek istenirse, GAP’ta 2005’te üretilen enerjinin karşılığı yaklaşık 1.1 milyar ABD Doları’dır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Yine 2005 yılında Türkiye’nin 161.5 milyar kilovatsaatlik toplam enerji üretimi (termik, hidrolik ve rüzgar) içinde GAP’ın payı % 11.6 olmuştur.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Türkiye’nin bölgesel kalkınmaya yönelik en büyük yatırımı olan GAP'ın sulama projelerinin tamamlanmasıyla 1.7 milyon hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. 2005 sonu itibariyle DSİ tarafından sulamaya açılan alan 236 019 hektar olmuştur. Fiziki gerçekleşme açısından, sulama projelerinin % 14.9’u işletmede, % 7.4’ü inşaat halinde, % 15.8’i ihale ve % 61.9’u planlama aşamasındadır. Sulama projelerinin tamamlandığında ise, Türkiye’de şimdiye kadar devlet eliyle gerçekleştirilen sulama alanına eşit bir alan daha sulu tarıma açılmış olacaktır. Böylece GAP’ın meydana getireceği yüksek tarım ve sanayi potansiyeli, Bölge’de ekonomik hasılayı artıracak, Bölge halkının yaklaşık 3.5 milyonuna iş imkanı yaratacaktır. Ayrıca sulanan alanlarda üretim artışı sağlanacaktır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP Master Planı’nın baz alındığı 1985 yılı itibariyle, kişi başına Gayrisafi Bölgesel Hasıla (GSBH), Türkiye kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYİH) % 47’si kadardır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Ülke nüfusunun yaklaşık % 10'unu oluşturan GAP Bölgesi'nin ülke Gayri Safi Yurt İçi Hasılası'na (GSYİH) katkısı % 5 düzeyindedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>1990 yılında 1987 yılı fiyatlarıyla 4 514 milyar TL olan GAP bölgesel hasılası 2001 yılında 6 077 milyar TL'ye ulaşmıştır. Aynı dönemde ülke gayri safi yurtiçi hasılası, 83 578 milyar TL'den 109 885 milyar TL'ye yükselmiştir. 2001 yılında kişi başına gelir, GAP Bölgesi'nde 1 186 dolar iken ülke genelinde 2 146 dolar olmuştur.</strong></p><p><strong></strong></p></blockquote><p></p>
[QUOTE="wien06, post: 93869, member: 4383"] [CENTER][COLOR="Red"][SIZE=4][B]SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA NEDİR[/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER] [B]Sürdürülebilir kalkınma, insan ile doğa arasında denge kurarak doğal kaynakları tüketmeden, gelecek nesillerin ihtiyaçlarının karşılanmasına ve kalkınmasına imkan verecek şekilde bugünün ve geleceğin yaşamını ve kalkınmasını programlama anlamını taşımaktadır. Sürdürülebilir kalkınma sosyal, ekolojik, ekonomik, mekansal ve kültürel boyutları olan bir kavramdır. Toprak ve su kaynaklarının geliştirmesi projesi olarak başlatılan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından çok sektörlü entegre bölgesel kalkınma projesine dönüştürülmüştür. GAP İdaresi sürdürülebilir insani gelişme kavramıyla uyumlu olarak ekonomik büyüme hedeflerine çevresel ve sosyal-insani boyutu entegre etmiştir. Bu GAP'ın amacının sadece ekonomik büyüme olmayıp, temel olarak insanın yaşam kalitesinin artırılması anlamına gelmektedir. Altyapı geliştirme, tarımsal ve endüstriyel kalkınma, çevresel koruma, doğal kaynakları geliştirme, sosyal hizmetler vb., ekonomik büyümeye katkı yapanlarda da dahil olmak üzere, tüm faaliyetler sürdürülebilir bir tarzda insanın yaşam kalitesine yaptıkları katkı çerçevesinde değerlendirilmektedir. GAP'ın nihai hedefi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde sürdürülebilir bir insani gelişmeyi sağlamaktır. Bu nedenle kalkınmanın odağı olarak insan alınmaktadır. Gerçekleştirilmekte olan fiziki yapılar insani gelişmenin tabanını oluşturacaktır. GAP Bölgesi’ndeki sosyal farklılıkların giderilerek toplumsal kalkınmanın sağlanması, eşitlik ve refahın yaygınlaşması, Proje’ye toplumsal katılım sağlanması ve insan kaynaklarının geliştirilmesi ile Bölge’de sürdürülebilir bir kalkınma sağlanabilecektir. GAP Bölgesi’nde sürdürülebilir kalkınma ile erişilmek istenen ekonomik büyümenin insani gelişme perspektifi kapsamında ele alınması; Bölge’nin tümünü içerecek bir sosyal değişimi ekosistem, kültür ve yöre özellikli katılımcı çözümlere çevirecek gelişmelerin sağlanmasıdır. Rio'da 1992 yılında yapılan Dünya Zirvesi'nde kabul edilen Gündem 21 adlı dokümanda somutlaşan ve her ülkenin kendi şartlarına göre uygulanmasını önerdiği ilkeler, GAP'ta uygulanmakta olan sürdürülebilir insani gelişme ilkeleri ile uyum göstermekte olup, ilk sonuçları da alınmaktadır. GAP'ta sürdürülebilir insani gelişme hedefine yönelen planlama ve uygulama faaliyetleri aşağıdaki ilkeler çerçevesinde yürütülmektedir. 1-Katılımcılık 2-Eşitlik ve Hakkaniyet 3-İnsan Kaynaklarını Geliştirme Katılımcılık projeden etkilenen tüm tarafların projenin hazırlanma sürecinden, uygulanmasına ve izleme-değerlendirmesine kadar tüm aşamalarına katılımı olarak anlaşılmaktadır. Bu ilke tüm projelere uygulanmaktadır. Tarafların duyarlılığını oluşturarak, projelerin sosyal yapılabilirliğini artırarak, projelerin maliyetini düşürerek ve yöre halkının dile getirdiği sorunlarını çözerek projelerin başarısını olumlu olarak etkilemektedir. Bu yöntem aynı zamanda toplumun demokratikleşmesine de katkı sağlamaktadır. GAP çerçevesinde kalkınmada eşitlik ve adillik, sosyal, ekonomik ve kültürel olarak dezavantajlı konumda yaşayan Bölge halkının da kalkınma sürecine entegrasyonu anlamına gelmektedir. GAP Bölgesi‘nde kadınlar, çocuklar, topraksız ve küçük topraklı çiftçiler, küçük işletmeciler, sulama dışı alanlarda yaşayan çiftçiler vb.leri dezavantajlı gruplar olarak tanımlanmakta ve bu grupların da katılımı ile özel programlar gerçekleştirilmektedir. Özetle, GAP'ın nihai hedefi sürdürülebilir ekonomik büyüme, herkes için yeterli gelir, eğitim, sağlık ve kültürel faaliyetler gibi sosyal hizmetlere ulaşılabilirliği artırmak, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı, temiz bir çevre, herkes için barınak ve bütün insanların karar alma sürecine katılması için gerekli ön koşulları oluşturmak ve böylece Bölge’de sürdürülebilir ve iç dinamizmi ile gelişen bir toplum yaratmaktadır. GAP'ta sürdürülebilir insani kalkınma yaklaşımı uluslararası kuruluşların GAP'a olan ilgisini çekmeye başlamıştır. Bu uluslararası kuruluşlara örnek olarak, UNDP projemiz ile ilgilenmekte ve destek sağlamaktadır. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve GAP İdaresi tarafından organize edilen "Sürdürülebilir Kalkınma ve GAP Semineri" Mart 1995'te düzenlenmiştir. Üniversitelerden, kamu kuruluşlarından, özel sektörden ve mahalli idarelerden birçok kesim bu seminere katılmıştır. Seminere GAP Bölgesi’nde sürdürülebilir insani kalkınma prensipleri tartışılmıştır. GAP İdaresi ve UNDP’nin ortaklaşa yürüttüğü "GAP Bölgesinde Sürdürülebilir Kalkınma Programı"nın temelini "Sürdürülebilir Kalkınma ve GAP Semineri" oluşturmaktadır ve Mart 1997’de uygulamaya geçirilmiştir. Başlangıçta 28 alt-proje olarak belirlenen program, 2000 yılı içerisinde İsviçre Hükümetinden sağlanan finans desteği ile 33 alt-projeden oluşan daha geniş kapsamlı bir hal almıştır. Program aşağıda beş alt başlık altında verilen 33 alt projenin uygulanmasına destek sağlamaktadır. [LIST] [*]Sosyal sürdürülebilirliğin teşvik edilmesi ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesi, [*]Tarımsal sürdürülebilirliğin teşvik edilmesi ve kırsal üretkenliğin geliştirilmesi, [*]Ekonomik geçerlilik için yerel girişimcilik ve sanayi kalkınmasının teşvik edilmesi, [*]Sürdürülebilir insan yerleşimlerinin teşvik edilmesi, [*]Doğal kaynakların optimal düzeyde sürdürülebilir kullanımının sağlanması. [/LIST] Sürdürülebilir İnsani Kalkınma Yaklaşımıyla Uygulanan Projelerden Örnekler: Aşağıda listeli olarak verilmiş olan projeler aslında insani kalkınma çerçevesinde birbiri ile bağlantılıdır. Fakat biz bunları analitik amaçlarla gruplandırmaya çalışacağız. [COLOR="DarkRed"]1. Çevre Koruma Projeleri:[/COLOR] Bu projelerin çıktıları genel olarak iki bağlamdan oluşmaktadır. (i) gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanabilecek koşulları oluşturmak; Ve (ii) insanlar için sağlıklı yaşam koşulları oluşturmak. [LIST] [*]GAP sulama sistemlerinin işletme, bakımı ve yönetimi (GAP-İBY), [*]Sulama kanallarında suyun regülasyonu ve su tasarrufu sağlayan sulama metod ve teknolojileri, [*]Kentsel atık suların arıtılması, [*]Sulamadan dönen suların tekrar kullanımı, [*]Eko-kent planlama çalışması, [*]Bio-çeşitliliğin korunması, [*]GAP Bölgesinde çevre çalışması, [*]GAP Bölgesinde çevre çalışması - Dicle Havzası [*]Mevcut ve yakın gelecek için GAP Bölgesindeki iklim koşullarının tespiti, [*]Adıyaman-Kuyulu Bölgesi Erozyonla Mücadele Projesi, [*]Adıyaman-Diran Mikro Havza Islah Projesi, [*]GAP Ağaçlandırma Projesi, [*]GAP Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projesi,A, B, [/LIST] [COLOR="DarkRed"]2. Şehir Planlama ve Altyapı Projeleri:[/COLOR] Bu projeler halk katılımı ile hazırlanıyor ve gerçekleştiriliyor. Katılımcılık projelerin sosyal fizibilitesini oluşturuyor ve kent yönetimi ve hayatında demokratik kültürün gelişmesine yardımcı oluyor. Projelerde şehir yaşamının kalitesinin artırılması amaçlanmaktadır. [LIST] [*]Şehir Bölgeselleştirmede ve Planlamada katılım, [*]Barajlardan etkilenen nüfusun yeniden yerleşimi ve istihdamı, [*]Mardin Katılımcı Kentsel Rehabilitasyon Projesi, [*]Atatürk Baraj Gölü alt-bölge gelişme planı, [*]Pilot bölgelerde eko-kent ve eko-köy planlama ve geliştirme çalışmaları. [/LIST] [COLOR="DarkRed"]3. Dezavantajlı Pozisyonların ve Yoksulluğun Ortadan Kaldırılmasına Yönelik Projeler:[/COLOR] Bu projeler cinsiyet dengeli, zengin yoksul arasındaki dengeleri kurmakta, eğitim, sağlık, sosyal hizmetlerin sunumu, eşitlikçi kalkınmaya katkı yapmakta ve farkındalık yaratmayı içermektedir. [LIST] [*]Kadınlar için Çok Amaçlı Toplum Merkezlerinin (ÇATOM) Kurulması, [*]Sulama dışı alanlarda halkın gelir düzeyinin yükseltilmesi, [*]GAP Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezleri (GAP-GİDEM), [*]Kentsel Enformal Sektörde İstihdamın Artırılması Projesi, [*]Yeni Ufuklar (üniversiteli girişimciler) Projesi, [*]Eğitim Kurumlarının Güçlendirilmesi ve Taşımalı Eğitim Projesi, [*]Sıtma Birimlerinin Güçlendirilmesi Projesi, [*]Göçer Grupların Kalkınma Sürecine Katılımının Gerçekleştirilmesi, [*]Sözleşmeli Hayvancılık Projesi (GAP Halkaları Modeli), [*]Ortak Makine Kullanımı Projesi (GAP OMAK), [*]Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Alt Bölge Gelişme Planı, [*]Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi. [/LIST] [COLOR="DarkRed"]4. İnsan Kaynakları Geliştirilmesi ve Kurumsal Düzenlemeler:[/COLOR] Bu tip projeler verimliliği ve insanların gelirlerini artırırlar ve içsel ve dışsal katılımcılığın şartlarını oluştururlar. [LIST] [*]Sulama Sistemlerinin İşletme Bakım ve Yönetiminin Çiftçilere Devri (GAP İBY), [*]Kurumsal Kapasite Geliştirme, [*]Çiftçi Eğitimi ve Yayım Faaliyetleri, [*]Tarımsal Araştırma ve Geliştirme Projesi,A, B, [*]Arazi Toplulaştırması, [*]Gençlik İçin Sosyal Gelişim Projesi, [*]GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi. [/LIST] [COLOR="Red"][SIZE=4][CENTER]GAP BÖLGESİ'NİN SOSYO-EKONOMİK ÖZELLİKLERİ[/CENTER][/SIZE][/COLOR] [COLOR="Blue"]YÜZÖLÇÜMÜ VE NÜFUSU[/COLOR] [COLOR="DarkRed"]Yüzölçümü :[/COLOR] Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illerini içine alan GAP Bölgesi toplam ülke yüzölçümünün % 9.7'sine tekabül eden 75.358 km2'lik bir alana sahiptir. [COLOR="DarkRed"]Nüfus :[/COLOR] 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı geçici sonuçlarına göre; 67 844 903 kişi olan ülke toplam nüfusunun % 9.7’sine tekabül eden GAP Bölgesi nüfusu 6 604 205 kişi olup, bu nüfusun % 63’ü kentlerde % 37’si kırsal alanlarda yaşamaktadır. 1990-2000 döneminde yıllık nüfus artış hızı Bölge’de % 2.5, ülke genelinde ise % 1.8 olarak gerçekleşmiştir. Ülke ve Bölge düzeyinde kentsel ve kırsal alanlardaki nüfus artış hızlarına bakıldığında, 1990-2000 döneminde Bölge’de kentsel nüfus artış hızının yıllık % 3.7 olduğu görülmektedir. Bu değer, ülke genelinde kentsel nüfus artış hızı olan % 2.7’nin oldukça üzerindedir. Kırsal alandaki nüfus artış hızında ise Bölge için % 0.7 iken, ülke için % 0.4’tür. 1990 yılı itibariyle Bölge toplam nüfusu içinde % 56’lık paya sahip olan kent nüfusu 2000 yılında % 63’e çıkarken, kırsal alan nüfusu % 44’ten % 37’ye düşmektedir. GAP Bölgesi’nde kentsel nüfustaki bu yüksek artış hızı sadece mevcut ve yetersiz düzeydeki kentsel altyapı hizmetlerinin daha da yetersiz hale gelmesini değil, aynı zamanda gerekli önlemler alınmadığı takdirde giderek artan oranlarda istihdam sorununu da beraberinde getirecektir. [COLOR="Blue"]GAP’TA TEMEL BÜYÜKLÜKLER[/COLOR] Proje tamamlandığında, yılda toplam 52.9 milyar metreküpten fazla su akıtan Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki tesislerle, Türkiye toplam su potansiyelinin % 28.5’i kontrol altına alınacak, Çukurova’nın 4.5 katı olan 1.7 milyon hektarın üzerinde arazinin sulanması ve yaklaşık 7500 megavatlık kurulu güç kapasitesiyle yılda 27 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik enerjisi üretilmesi sağlanacaktır. Planlanan toplam sulama alanı, Türkiye’de ekonomik olarak sulanabilir toplam alanın % 20’sine ve toplam yıllık elektrik üretimi, Türkiye’de ekonomik olarak gerçekleştirilebilir elektrik enerjisi potansiyelinin % 22’sine eşdeğerdir. Ülkede hidroelektrik enerji üretiminin önemli bir bölümü GAP kapsamındaki Karakaya, Atatürk, Dicle, Kralkızı, Birecik, Karkamış ve Batman Hidroelektrik Santrallerinden (HES) sağlanmaktadır. Tesislerin açılışından 2005 yılı sonuna kadar toplam 253 milyar kilovatsaat hidroelektrik enerji üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu enerjinin parasal değeri yaklaşık 15 milyar ABD Doları’dır. (1 kWh = 6 cent) Türkiye’de 2005 yılında üretilen 39.6 milyar kilovatsaatlik hidrolik enerji içinde, GAP 18.7 milyar kilovatsaatlik hidroelektrik üretimiyle % 47’lik bir paya sahiptir (GAP enerji hedefi: 27 milyar kilovatsaat). Parasal olarak ifade edilmek istenirse, GAP’ta 2005’te üretilen enerjinin karşılığı yaklaşık 1.1 milyar ABD Doları’dır. Yine 2005 yılında Türkiye’nin 161.5 milyar kilovatsaatlik toplam enerji üretimi (termik, hidrolik ve rüzgar) içinde GAP’ın payı % 11.6 olmuştur. Türkiye’nin bölgesel kalkınmaya yönelik en büyük yatırımı olan GAP'ın sulama projelerinin tamamlanmasıyla 1.7 milyon hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. 2005 sonu itibariyle DSİ tarafından sulamaya açılan alan 236 019 hektar olmuştur. Fiziki gerçekleşme açısından, sulama projelerinin % 14.9’u işletmede, % 7.4’ü inşaat halinde, % 15.8’i ihale ve % 61.9’u planlama aşamasındadır. Sulama projelerinin tamamlandığında ise, Türkiye’de şimdiye kadar devlet eliyle gerçekleştirilen sulama alanına eşit bir alan daha sulu tarıma açılmış olacaktır. Böylece GAP’ın meydana getireceği yüksek tarım ve sanayi potansiyeli, Bölge’de ekonomik hasılayı artıracak, Bölge halkının yaklaşık 3.5 milyonuna iş imkanı yaratacaktır. Ayrıca sulanan alanlarda üretim artışı sağlanacaktır. GAP Master Planı’nın baz alındığı 1985 yılı itibariyle, kişi başına Gayrisafi Bölgesel Hasıla (GSBH), Türkiye kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYİH) % 47’si kadardır. Ülke nüfusunun yaklaşık % 10'unu oluşturan GAP Bölgesi'nin ülke Gayri Safi Yurt İçi Hasılası'na (GSYİH) katkısı % 5 düzeyindedir. 1990 yılında 1987 yılı fiyatlarıyla 4 514 milyar TL olan GAP bölgesel hasılası 2001 yılında 6 077 milyar TL'ye ulaşmıştır. Aynı dönemde ülke gayri safi yurtiçi hasılası, 83 578 milyar TL'den 109 885 milyar TL'ye yükselmiştir. 2001 yılında kişi başına gelir, GAP Bölgesi'nde 1 186 dolar iken ülke genelinde 2 146 dolar olmuştur. [/B] [/QUOTE]
Alıntıları ekle...
İsim
Spam kontrolü
Sarı kırmızı renkleri ile ünlü futbol takımımız?
Cevapla
Forumlar
Tarih
Cumhuriyet Tarihi
GAP(Güneydogu Anadolu Projesi)
Top