Efendimiz'in İnsanları Eğitmesi ve Umumî Mânâda Terbiyeciliği

BeReNN

Alyam?
Özel üye
Efendimiz'in umumî mânâda terbiyeciliğine geçmeden evvel mevzua ışık tutacak şu âyeti kısaca tahlil etmeye çalışalım. Zira Allah Resûlü'nün içinde bulunduğu şartları ve hangi seviyedeki insanları alıp terbiye potasında erittiğini bilmeden O'nun terbiye edicilikte ulaştığı zirveyi tam olarak anlamak mümkün değildir:
Efendimiz'in İnsanları Eğitmesi ve Umumî Mânâda Terbiyeciliği

هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي اْلأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ

"(O Allah) ümmîler arasından kendilerine âyetlerini okuyan onları arıtan onlara kitabı ve hikmeti öğreten bir peygamber gönderendir. Oysa onlar önceden açık bir sapıklık içinde idiler."[1]

Âyette geçen bazı kelimeler çok dikkat çekicidir:

هُوَ الَّذِي Âyete bir gaib zamiriyle başlanıyor. Çünkü o günün insanları Allah'ı bilmiyor ve tanımıyorlardı. Allah onlara karşı gaybubet içindeydi. Onlar cahil bedevi ve vahşiydiler. Onların sinelerinde Allah (celle celâluhu) "O" olarak dahi mütecellî değildi. Onlar O'nu üçüncü bir şahıs (O) ve üçüncü bir zât olarak bile bilmiyorlardı. Evvelâ onların gaybubetlerine yani mahiyetlerinin zulmanîliğiyle Allah'tan fersah fersah uzak bulunduklarına muhatap ve mütekellim de olamadıklarına dikkat çekiyor.

Sonra "Ümmîler" diyor. Onlar ümmîdirler: Kitap nedir ilim nedir bilmezler. Allah'ı tanımazlar ve peygamberden de habersizdirler. Ümmî bir cemaat öyle çetin bir cemaattir ki hiçbir hayır beklenmeyen o çetin cemaate o en müthiş iradeliyi en büyük ruhluyu en muhteşem kalbliyi göndererek hiçbir zatî değerleri olmayan o cemâdât gibi yığınlardan insanlığı idare edecek dâhiler çıkarmıştır. İkinci olarak Allah (celle celâluhu)kitaba kaleme kıraate her şeyden daha fazla önem verdiği hâlde onlar Allah'ın ehemmiyet verdiği şeylerden çok uzak bulunmaktadırlar.

مِنْهُمْ Onlardan bir elçi yani onların içinden çıkmıştır. Allah Resûlü'nün onlardan olması sadece kitaba ve kıraate açık olmaması itibarıyladır. Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) cahiliye insanından değildi. Ama kitabet ve kıraate kapalı bulunması bakımından da onlardan biriydi. Böyle de olmalıydı; zira O'nun muallimi Allah (celle celâluhu) olacaktı. O'nu rahle-i tedrisi önüne alacak O hiçbir şey bilmeyen ve talim-terbiye görmemiş nebisini onlardan ayıracak yetiştirecek ve ümmî ümeme muallim yapacaktı.

يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ O onlara âyât-ı beyyinâtı ceste ceste okuyup şerh ediyor ve onları terbiye ederek ruhanîleştiriyor ve insanî kemalâta tevcih ile insan yapmak istiyordu.. evet bir taraftan kitabı talim diğer taraftan da terbiye ile onları hep arş-ı kemalât-ı insaniyete yönlendiriyordu.

وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلاَلٍ مُبِينٍ Onlar her ne kadar Allah Resûlü gelmeden evvel dalâlet cehalet ve sapıklık içinde yüzseler de Allah (celle celâluhu) onları tezkiye ve terbiye edecek ve onları yetiştirecekti ve yetiştiriyordu da.. evet bütün bunları ümmî bir nebinin eliyle yapıyordu.

Kitabın taliminden maksat Kur'ân'dır. Bu kitap dün bir cemaati kucaklayıp insanlığı yükselttiği gibi gelecekte geleceğin aydınlık nesillerini a'lâ-yı illiyyîn-i kemalâta ulaştıracaktır. Günümüzde orijinal zannedilen bütün düşünceler yalancı mumlar gibi bir bir sönüp gidecek ve güneşlerin kol gezdiği iklimlerde bütün güneşlere: "Gurub etmeyin ben varım!" demeye namzet tek kitap o olacaktır. Âfâk-ı âlemde sadece onun bayrağı dalgalanacak ve bütün nesiller boyunlarındaki esaret zincirlerini kırarak ona koşacaklardır. Koşma emareleri belirdi bile... İşte Rus İmparatorluğuişte Çin! On sene evvel buralarda olanları duysaydınız hayal zannederdiniz. Bakın şimdi korkunç istibdatlar nasıl yıkılıyor! İmparatorluklar nasıl peşi peşine devriliyor.. ve her şeye rağmen Kur'ân nasıl tıpkı küllerin altındaki bir kor gibi ortaya çıkıyor... Ve koskocaman bir tevhid dünyası yeniden diriliyor. Bunca istibdat zulüm tegallüp ve tasalluta rağmen İslâmî ruh bütün tazeliğiyle dünyanın dört bir yanında kendini hissettiriyor ve gönüllerde alâka uyarıyor.

Evet diğer bir mânâsı da bu kitabın aydınlık ikliminde peygamber onların nefislerini maâliyâta yöneltsin; insanları insanlığa yükseltsin insanı insanî terbiye ile insan-ı kâmil olma yollarına tevcih etsin ve kendisinin bizzat yükselip yaptığı miracı onlara da ruhen yapabilme yollarını gösterip herkese kalb ve ruhunun derinliklerine miraç yaptırtsın diye Allah (celle celâluhu) şanı yüce Nebisine Kitab'ı talim etmiştir. Velev ki O'nun ümmeti daha önce sapıklık içinde yüzen insanlar olsa bile! Allah diledikten sonra kömürü elmas; taşı-toprağı altın yapabilir.. yapmış ve bu kömür ruhlu insanları pırıl pırıl birer elmas hâline getirmiştir.

Evet ondan meydana gelen o "Ak Çağın Altın Nesli" bugün bütün parlaklığıyla hâlâ gözleri kamaştırmaktadır. Evet bu icraatı yapan Allah'tır; bunu sarraf ve cevherci olan Hz. Muhammed'in eliyle yapmıştır. Bu itibarla denebilir ki beşeri insanlığa ve insanî kemalâta yükselten insanî kemalâtın zirvesini tutmuş olan Hz. Muhammed Mustafa'dır (sallallâhu aleyhi ve sellem).

O'ndan sonra insanlık vilâyet kanatlarıyla tasfiye kanatlarıyla tezkiye kanatlarıyla birr u takva kanatlarıyla ve Allah'a en yakınlık mânâsına kurbet kanatlarıyla yükseldikleri her yerde Hz. Muhammed Mustafa'nın (sallallâhu aleyhi ve sellem) bayrağının dalgalandığını görmüşlerdir. Adımlarını nereye attılarsa daha önce Hz. Muhammed'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) oradan daha evvel gelip geçmiş olduğunu görmüş ve "Bârekallah"larla O'na temenna durmuşlardır. Bundan sonra da duracaklardır.

Allah Resûlü'nün terbiyesini sadece nefislerin tezkiyesi şeklinde anlamak yanlıştır. O âlemşümul bir terbiye sistemi ile gelmiş ve bütün kalbleribütün ruhları bütün akılları bütün nefisleri gaye-i hayallerine yükseltecek bir mesaj sunmuştur. Evet Kur'ân'ın âlemşümul hakikatleri de işte bunu ifade etmektedir. O insanların akıllarına sahip çıkacak aklı kamçılayacak ve onu akıl adına vahiy buudlu akılla en son noktaya vardıracak.. sonra ruhları yakalayacak ve onların terbiyesini kendine meslek edinenlerin çok önünde onları maâliyâta tevcih edecek ve kalbi müştak olduğu âlemlerde o âlemlerin yemyeşil Cennet gibi yamaçlarında gezdirecek.. keza insan hissiyat ve letâifini ele alacak onları üveyikler gibi kanatlandıracak.. hayalin topalladığı yerlerde onları his ve letâifleriyle dolaştıracak.. ve ruhen kalben hissen yükselttiği talebelerine aynı zamanda iktisadî içtimaî idarî askerî siyasî ve ilmî bütün müesseselerin kapılarını ardına kadar açacak ve bu dünyaya davet ettiği talebelerini en mükemmel idareciler en seçkin iktisatçılar en başarılı siyasetçiler ve en ekmel askerî dâhiler olarak yetiştirecek mesajlarla gelmiştir.

Evet Allah Resûlü âlemşümul bir dava ile geldi ve âdeta bir yönüyle iktisat bir yönüyle maliye bir yönüyle idare bir yönüyle talim ve terbiyebir yönüyle adliye bir yönüyle de devletler milletler hukuku dersi verdi.

Hâsılı O getirdiği mesajla mikro plânda bugünkü gelişmişliği bütünüyle kucaklıyordu. Evet bugün O'nun esas olarak ele aldığı ve insanlığa sunduğu şu geniş terbiye anlayışının bir yanında hafif bir eksiklik olsaydı O'nun geliş gayesi tam mânâsıyla tahakkuk etmeyecekti. Oysaki O size mealen şöyle diyor:

"Şimdiye kadar gelen bütün peygamberlerin her birisi bu muhteşem binanın bir tarafını yaptı. Ama onun bir yanında ikmal edilmesi gerekli olan bir gedik vardı. Her gelip uğrayan 'Acaba bu bina ne zaman tamamlanacak?' diyordu. Buyururlar ki: 'İşte onu tamamlayan benim. Artık benimle o binanın eksik yanı kalmamıştır.' "[2]

Kur'ân-ı Kerim bu mevzuda Efendimiz'i teyit sadedinde: اَلْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ "Bugün size dininizi tamamladım."[3] der. Yani şimdiye kadar gelen bütün enbiyâ evliyâ asfiyâ "Bu bina ne zaman tamamlanacak?" diyorlardı. İşte seni tamamlayıcı olarak gönderdim ve seni mükemmil kıldım o binayı sen ikmâl edeceksin. Ben bu dinden hoşnut olduğum gibi onu herkesin de hoşnut olacağı esaslarla bezedim...

Evet Allah Resûlü eksikleri tamamlamak için gelmişti. O'ndan sonra O'nun sunduğu mesaj ve getirdiği esaslarda eksik arayanlar kendi kafalarındaki eksiklikleri ve kendi ruhlarındaki boşlukları arasalar daha iyi yaparlar. O bir tamamlayıcı kemale erdirici ve ıslahatçıydı. Bütün eğri büğrü şeyleri ıslah eksik kalmış şeyleri itmam ve o güne kadar tamamlanamamış şeyleri de ikmal edecekti ve etti de.

Bir terbiyecinin büyüklüğünü şu hususlarda görürüz:
 

BeReNN

Alyam?
Özel üye
1. Ruh Nefis ve Aklı Yüceltmesi

İnsanların ruh nefis ve akıllarını ruh nefis ve akıl adına yükselebilecek en son noktaya ulaştırması ki; Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) tarihin şehadetiyle kendi talebelerine ve müntesiplerine -Allah'ın inayetiyle- bunu yapmıştır. Evet onları aklın ruhun ve nefsin ulaşabileceği en son noktaya kadar götürmüş ve orada gezdirmiştir.

Kur'ân-ı Kerim'de nefs-i emmareden bahsedilir. O nefis ki insanı boynuna vurduğu gemle istediği yerde dolaştırır ve sürekli baskı altında tutar.. tutar da o duygu ve düşüncesiyle bir ruh insanı olabilecekken bir beden ve cisim insanı hâline gelir. Seyyidina Hz. Yusuf (aleyhisselâm) işte bu nefs-i emmarenin şerrinden Allah'a sığınmış ve إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّي "Mutlaka nefis şiddetle fenalığı emreder. Allah kime merhamet ederse ancak o kurtulur."[4] demişti. Nefis zatında emmaredir. Ancak onun Lut Gölü kadar çukur olan bu durumdan kurtulup merhale merhale zirvelere doğru yükselmesi de mümkündür. İşte Kur'ân nefsi bu durumlarıyla ele alır ve şöyle der:

يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ * ارْجِعِي إِلَى رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً

"Ey mutmainne olmuş nefis! Sen Rabbinden O da senden razı olarak dön Rabbine!."[5] Ayrıca nefsin "emmare" olmaktan çıkıp kendini sorgulayan bir nefis hâline gelmesine de Kur'ân işaret eder. Hatta bu durumu bir derece kabul ettiği için nefs-i levvame'ye yemin de eder:

وَلاَ أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ "Kendini kınayan nefse yemin ederim."[6]

Bir de nefs-i sâfiye vardır. O mukarrabîne has bir sıfattır.. ve bu sıfat erbabı o kadar saf ve berraktırlar ki onlara bakan âdeta Allah'ı görür ve Allah'ı müşâhede eder. Hz. Muhammed Mustafa'nın nefsi işte böyle bir nefistir. Ve O müstaid birçok kabiliyeti de kendi dereceleri çerçevesinde ve istidatlarının müsaadesi ölçüsünde nefs-i sâfiye hâline getirmiştir.

Evet Allah Resûlü nefsi terbiye ve tezkiye etmek suretiyle ona ulaşabileceği en yüksek hedefleri gösterdi ve -Rabbinin inayetiyle de- oraya yükseltti. Bu O'nun terbiyecilikte dahi eşi menendi olmadığını gösterir. Akla ve nefse varabilecekleri en son noktayı gösterme mevzuunda Hz. Muhammed Aleyhisselâm'ın güzide asrına baktığımız zaman görürüz ki o Zât getirdiği mesaj itibarıyla terbiye adına da hiçbir boşluk bırakmamış.
 

BeReNN

Alyam?
Özel üye
2. Davasının Cihanşümul Olması

Terbiyecinin mükemmeliyeti onun davasının genişliği ve müntesiplerinin kemmî ve keyfî buudlarıyla ölçülür. Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) daha hayatta iken O'nun yetiştirdiği mübarek muallim ve mürşitler Merakeş'ten ta Öküz Nehri'ne kadar çok geniş bir sahada hakkı neşretmeye namzet bulunuyorlardı. Düşünün ki o gün bu geniş sahada biricik mübelliğ muallim mürebbi Hz. Muhammed Mustafa'ydı (sallallâhu aleyhi ve sellem).

Bu birbirinden farklı ve Babil Kulesi gibi muhtelif kavimlerden meydana gelmiş cemaatler O'nun getirdiği ilâhî sistem ile bütün dertlerine derman buluyor.. ve İranlı-Turanlı Çinli-Maçinli gibi ayrı ayrı mizaçta ayrı ayrı meşrepte ve ayrı ayrı kültürle yetişen insanlar O'na koşuyor ve O'nu bütün getirdikleriyle tereddüt etmeden kabulleniyorlardı. Demek O'nun getirdiği terbiye esasları bütün beşerin dertlerine derman olabilecek mahiyette ve evrenseldi. Öyleyse Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) gelmiş geçmiş terbiyecilerin en müessiri ve müessiriyeti de en geçerli olanıydı. Ayrıca biz her terbiyecinin büyüklüğünü getirdiği terbiye esaslarının kalıcılığında ararız. Şimdi bakın aradan bu kadar zaman geçmiş olmasına rağmen Hz. Muhammed'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) terbiyesi ile terbiye olanlar hâlâ pek çoğu itibarıyla melekleri gıpta ettirecek seviyededir.. ve O'nun koyduğu terbiye esasları bugün dahi öyle bir nesil yetiştirmeye yeterlidir.

Şimdi bir kere düşünelim: Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) o alabildiğine vahşi bedevi vahşetleri de canavarların vahşetini unutturacak kadar ileride olan bir cemaat içinde zuhur ediyor. Bu en vahşi en bedevi en korkunç ve en canavar cemaatten asırlar ve asırlar boyu insanlığı idare edebilecek melek-misal insanlar yetiştiriyor. Demek ki O'nun sunduğu mesaj bir hamlede bir nefhada insanlığı kurtarmaya yetecek bir mesajdı. Ben şahsen bâtılı tasvir etmek istemem. Ancak Allah Resûlü'nün zuhur ettiği devrede cemiyetin ahlâken sukutunu gösteren birkaç kesit sunmadan geçemeyeceğim:

O öyle bir cemaat içinde zuhur etmişti ki vahşet onların tabiatlarıyla bütünleşmiş ve iç içeydi: İçki içer kumar oynar açıktan açığa zina eder ve bunların hiçbirini de ayıp saymazlardı. Fuhuş âdeta resmî hâle gelmişti. Bu iş için hususî evler vardı ve bu evlerin kapısında bayrak dalgalanırdı.[7] Rezalet insanı insanlığından utandıracak seviyedeydi. Ve yazmaktan hicap duyduğum daha neler neler... Ayrıca bu insanlar bir bardak suda kızıl kıyamet koparacak karakterdeydiler. Bunları birbirine ısındırmak imtizaç ettirmek bir araya getirmek âdeta imkânsızdı. Âkif'in ifadesiyle: "Dişşiz mi bir insan onu kardeşleri yerdi!" Tefrika derdi ise bütün Arap Yarımadası'nı sarmış onulmaz gibi görünen bir hastalıktı.

Evet aklınıza kötülük adına ne gelirse hepsi orada vardı. Ve bunların Hz. Muhammed Mustafa'yı (sallallâhu aleyhi ve sellem) dinlemeleri kat'iyen mümkün görünmüyordu. Ama O onların o fena huy ve fena hasletlerini birer birer söktü aldı ve âdeta Kafdağı'nın arkasına attı. Sonra da onlarıen âli ahlâk ve en muhteşem meziyetlerle öyle bir donattı ki en kısa zamanda bütün medenî dünyanın önüne geçti hatta onun muallimliğini derpiş ettiler.

Evet O vahşi ve bedevi bir cemaatten asrımızda dahi topuklarına ulaşılamayan medenî bir millet inşa etti. O'nun için çok haklı olarak Moliere mealen şöyle der:

"Hz. Muhammed'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) cemaati kadar ıslah edilme adına müsait olmayan ikinci bir cemaat göstermek mümkün değildir ve yine mümkün olmayan bir başka mesele de; yirmi üç sene gibi kısa bir zamanda bu cemaati ıslah edip insan hâline getirmektir. Bu da ancak Hz. Muhammed'e (sallallâhu aleyhi ve sellem) müyesser olmuştur."

Ve yine bir başka Batılı şöyle der: "Beşer kendisi için mukadder yükselmenin yüzde 25'ini var olduğu günden Hz. Muhammed'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) devrine kadar katedebilmiştir. O'nun devrinde ise bu rakam birden dikey olarak yükselmiş ve yüzde 50 olmuştur. O günden bugüne gösterilen bütün gayretler ise ancak bu seviyeyi yüzde 75'lere ulaştırabilmiştir."

Bu samimî itirafa göre Hz. Âdem'den Allah Resûlü'ne kadar gelen bütün peygamber ve filozofların bütün büyük devlet ve ilim adamlarının müşterek gayretlerinin semeresi Allah Resûlü'nün 23 senelik devrede elde ettiği neticeye ya ulaşmış veya ulaşamamış! Yani bunca teknik gelişmelere rağmen geçen 14 asırda insanlık ancak O'nun elde ettiği yüzde 25'lik neticeyi yakalayabilmiştir. Kalan yüzde 25 ise eğer dünyanın ömrü varsa bundan sonra elde edilecektir.

İşte Hz. Muhammed budur! Ve işte O'nun beşeriyete hizmeti bu denli sağlam ve salim vicdanlara açıktır. Britanya Ansiklopedisi de bu mevzu ile alâkalı şöyle diyor: "Beşer tarihinde çok büyük ıslahatçılar gelmiştir. Bunların arasında nebiler de vardır. Ve bunlar bir kısım başarılar da ortaya koymuşlardır. Ancak bunların hiçbirinde Hz. Muhammed'in sergilediği başarıyı görmemiz mümkün değildir."

Yine bunlar arasında insaflı bir araştırmacı sayılan Vehil de şöyle diyor: "Her büyük insan arkada bir iz bırakmıştır. Nebinin bir izi ıslahatçının bir izi müceddidin bir izi ve büyük devlet adamlarının da birer izi vardır. Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) de bir iz bırakmıştır. Öyleki"iz" dendiği zaman akla gelecek sadece O'dur. Ve başkalarıyla kıyas edilemeyecek ölçüdedir."

Bu zat aynı zamanda ilim adına ödül almış bir insandır. Dost itiraf eder düşman itiraf eder; bilmem ki bizdeki bir kısım nâdânlar ne eder...

Allah (celle celâluhu) Kendini bize يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ sıfatıyla anlatır. Yani "Allah O Allah'tır ki câmid ve cansız şeylerden hayattar şeyleri çıkarır. (Taşa toprağa hayatiyet bahşeder ve âdeta O kömürde elmas cilveleri gösterir.)"[8]

Allah (celle celâluhu) bu muhteşem bu müthiş ve bu baş döndürücü sıfatıyla sanki Hz. Muhammed'e (sallallâhu aleyhi ve sellem) teselli vermektedir... O vahşi çölde o Ceziretü'l-Arap'ta o bedevi insanlar içinde Hz. Muhammed (sallallâhu aleyhi ve sellem) âdeta eline taşı toprağıkömürü bakırı almış ve onlardan som altın Ebû Bekirler Ömerler Osmanlar Aliler Halidler Ukbe b. Nâfi'ler Tarık b. Ziyadlar çıkarmıştır. (Allah ebedlere kadar hepsinden razı olsun.)

Efendimiz peygamberlikle o muhitte zuhur edeceği ve muasırları bu büyük ve muhteşem peygamberle tanışacağı âna kadar elbette onların da aklî kalbî ruhî vicdanî kuvveleri güç ve istidatları vardı. Allah Resûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) asla bu kuvveleri alıp güdükleştirmedi. Belki onları işlettirdi ve o müthiş kuvvelerin yerine çok daha müthiş güçler ve kuvvetler ikame etti. Bir büyük mütefekkirin dediği gibi buna en güzel misal: "İslâm'dan evvel Ömer İslâm'dan sonra Ömer!" İslâm'dan evvel Ömer okkalı azametli olmaya açık ve büyüklük yolunda bir insandı. Çocukluk döneminde şununla-bununla yarışması takışması hatta develerin boynunu büküp altına alması onda ne türlü nüvelerin bulunduğunu göstermesi bakımından önemlidir. İslâm'dan sonraki Ömer ise karıncaya basmayan çekirgeyi öldürmeyen ince ruhlu ve hassas bir insandır. Şefkat ve hassasiyeti o kadar geniş ve şümullüdür ki: "Fırat'tan geçerken bir koyun suya düşse ve boğulsa Allah onun hesabını Ömer'den sorar." der.[9]

İşte Ömer (radıyallâhu anh) ve onun gibiler Allah Resûlü'nden aldıkları terbiye ile bu seviyede beşerüstü insanlar hâline gelmişlerdi. Evet Allah Resûlü vahşi bedevi ve âdetlerinde mutaassıp o cemaatten -ki bu âdetler onların dem ve damarlarına karışmış durumdaydı- böyle insanlar çıkarıyordu.

Şimdi küçük bir misalle mevzuu biraz daha açalım: Sigara gibi küçük bir âdeti bütün devlet imkânlarıyla ortadan kaldırmaya çalışıyor fakat kaldıramıyoruz. Bırakın kaldırmayı sigara tüketiminin şu hızlı artışını dahi normal bir seviyeye indiremiyoruz. Bu sadece bizde değil bütün dünyada böyle. Oysaki her gün sigara aleyhinde konuşmalar yapılıyor sempozyumlar tertip ediliyor konferanslar veriliyor. İlim ve tıp dünyası ittifakla onun gırtlak yemek borusu ağız içi ve damak kanserlerine sebep olduğunu söylüyor.. ve istatistikler bu oranın yüzde 95'e vardığını ifade ediyor ama bütün bu gayretler hemen hemen hiç kimseyi bu kötü alışkanlıktan vazgeçiremiyor.

Hâlbuki o devrin insanının sigara gibi binlerce âdeti hem de dem ve damarlarına işlemişçesine onların tabiatlarıyla bütünleşmişken Allah Resûlübir hamlede bir nefhada bütün bu âdetleri kökünden söküp atıverdi ve onların yerini de en güzel ahlâk ve en güzel hasletlerle donatıverdi. Hem de gökteki meleklerin gıpta ile seyredeceği şekilde donatıverdi. Öyleki onları görenler: "Aman Allahım! Bunlar melek değil ama; melekten de ileri varlıklar." diyorlardı. Bir de sırattan geçerken onların nuru Cehennem'i söndürecek şekilde her yanı sarınca bütün melekler hayretten donup kalarak: "Bu geçenler acaba nebi mi melek mi?" diyeceklerdir. Hâlbuki onlar ne melektir ne de nebidir. Sadece Hz. Muhammed Mustafa'nın (sallallâhu aleyhi ve sellem) ümmetidir. Ve O'nun terbiyesinde yetişmişlerdir.

Abdullah b. Mesud (radıyallâhu anh) Ukbe b. Ebî Muayt'ın koyunlarını güden bir insandı.[10] Allah Resûlü onu da tedris halkasına aldı ve bu koyun güden insandan öyle bir mürşid çıkardı ki denebilir ki Kûfe Mektebi bu şanlı sahabinin eseridir. Düşünün ki Alkameler NehaîlerHammadlar Sevrîler Ebû Hanifeler hep bu mektebin talebeleridirler. Her biri kendi sahasında zirve olan bu büyükler büyük ölçüde ilimlerini İbn Mesud kaynağından almışlardır. İbn Mesud ise aslında bir deve çobanıydı. (Ruhlarımız o deve çobanına feda olsun!) Ve işte Allah Resûlü bir deve çobanından böyle dâhiler yetiştiriyordu.

Öteden beri Batı ilim âlemini meşgul eden birkaç büyük İslâm âlimi vardır ki her biri koca koca mücelletlere mevzu olmuşlardır. Bunlardan biri de hukuk sahasındaki şöhretiyle İmam-ı Azam Ebû Hanife'dir. Bir büyük idrake göre Solon ve Hammurabi ona ancak çırak olabilirler... Ebû Hanife ise bu baş döndürücü büyüklüğü ile Allah Resûlü'nün talebelerinden deve çobanı İbn Mesud'un talebesinin talebesinin talebesidir. -Estağfirullah! Ebû Hanife'yi küçük gösteriyorum zannedilmesin. Sözlerimiz Üstadlar Üstadı'nın büyüklüğünü ifade sadedinde sâdır olmuştur- Evet Hz. Muhammed'in (sallallâhu aleyhi ve sellem) terbiye ve yetiştirmesi sayesindedir ki hiçbir şey olmayan bu insanlardan her şey olan insanlar zuhur etmiştir. Ölüden diri çıkarılmış ve kömürden elmas elde edilmiştir.

Yine o terbiye sayesindedir ki Berberî bir köle Herkül burcunu aşmış adını değiştirmiş.. ve deniz aşırı dünyalara o güne kadar duyup bilmedikleri şeyler anlatmış ve onların idraklerini aşan harikulâde şeyler sergilemiştir. Batı Müslümanlarla tanışacağı âna kadar hayatı istihkarşehadet arzusu ölüm iştiyakı gibi şeyleri bilmezdi. Onun için de o gün Tarık'ın Endülüs'e geçişini geçtikten sonra gemilerini yaktırışını 5 bin kişilik bir keşif birliğiyle 90 bin kişilik İspanya ordusuyla yaka-paça olmasını.. ve en karamsar durumlarda dahi fütursuzluğunu anlayamamış ve şaşkına dönmüşlerdi. İsterseniz siz dönmeyin! O kendinden 20 kat daha fazla düşman karşısında askerlerini toplamış ve onlara şöyle seslenmişti:

"Askerlerim! Önünüzde derya gibi bir düşman arkanızda düşman gibi bir derya var. Ya kaçacak arkadan vurulacak ve zelîlâne öleceksiniz veya savaşarak muzaffer olacak ve Allah'a kavuşacaksınız."

Tarihçi bize diyor ki: "Birkaç saat gibi kısa bir zaman içinde Tarık ve ordusu düşman yığınlarının altından vurup üstünden çıkmıştı..."

Ve Tarık Toleytola'da kralın hazinelerinin bulunduğu saraydaydı. Şimdi şu dünkü kölenin bugünkü hâline bakın... Bakın da İslâm'ın ruhlara üflediği mânânın derinliğini görmeye çalışın! Kralın hazinelerinin üstüne ayağını koymuş ve kendi kendine şöyle diyor:

"Tarık! Dün boynu tasmalı bir köle idin; Allah seni hürriyete kavuşturdu. Sonra bir kumandan oldun! Bugün Endülüs'ü fethetmiş ve kralın sarayında bulunuyorsun. Unutma! Yarın da Allah'ın huzurunda olacaksın!"

Aman Allahım! Bu ne müthiş bu ne derin bir anlayıştır? Aslında ayak takımından böyle zirveye ulaşanlarda aşağılık duygusu olur.. çalım satarböbürlenir durmadan kendini insanlara anlatmak ister. (Sık sık millete musallat olanlarda bunu hem de bütün utandırıcılığıyla görüyoruz!)

Bu nasıl bir terbiyedir ki hissetle mâlemâl olması beklenen bir köle fevkalâde izzetli onurlu ve bir muhasebe murâkabe insanı olabiliyor!

Ve yine O'nun terbiyesi altında yetişenlerden Ukbe b. Nâfi bir baştan bir başa Afrika'yı fethedip Atlas Okyanusu'na dayanınca atı dizlerine kadar deniz içinde yüzü semalarda ve duygularıyla ötelerin ötesinde Cenâb-ı Hakk'a karşı hislerini şöyle dile getiriyor: "Allahım şu zulmet denizi karşıma çıkmasaydı Senin aydınlık kaynağı ismini âfâk-ı âlemde gezdirecek ve denizler ötesi öbür dünyalara da götürecektim!"[11]

Abdülhak Hamid bu sözü alır der ki: "Bilmiyorum Ukbe b. Nâfi'nin bu sözü mü yoksa semalarda duyulan ruhanîlerin sesi mi daha yüksekti?"[12]

Benim tevilim içinde melekler de böyle bir arzuya dilbeste idi ve bunun için kıvranıp duruyorlardı. Ama Ukbe bir başka Ukbe idi.. ve Ukbe Hz. Muhammed Mustafa'nın (sallallâhu aleyhi ve sellem) rahle-i tedrisinde ders görmüş O'nun terbiye ettiklerinden bir çıraktı...

O insanları aklî kalbî ruhî vicdanî bütün kuvveler ile ele almış.. bu duygulardan hiçbirini güdükleştirmemiş aksine onları kamçılamış.. ve en kötü tiynetli en kötü tabiatlı insanlardan en muhteşem tabiata sahip insanlar çıkarmıştı. Yönlendirdiği bunca istidat ve kabiliyetlerde bu kadar isabet kaydetmesi de ancak O'nun peygamberliğiyle izah edilebilirdi; zira O'nun icraatında hiçbir falso görülmemiştir.
 
Top