Coğrafyada Konulara Göre En Gerekli Bilgiler
COĞRAFİ KONUM
Enlemin etkilediği en önemli faktör iklimdir.
Boylam en çok yerel saat farklılaşmasını sağlar.
En büyük paralel Ekvator,en küçük paraleller kutup noktalarıdır.
Meridyenlerin en önemli özelliği boylarının eşit olmasıdır.
Güneş ışınlarının en son dik geldiği yerler,dönencelerdir.
Dönencelerin sınırını belirleyen en önemli faktör eksen eğikliğidir.
En son,bir günün 24 saate kadar yaşandığı yerler kutup daireleridir.
Gündönümlerinde,güneş ışınlarının en son teğet olarak geldiği yerler kutup daireleridir.
Paralellerle meridyenleri birbirinden ayıran en önemli farklar:uzunlukların meridyenlerde aynı,paralellerde farklı olması,aradaki mesafenin paralellerde aynı,meridyenlerde farklı olmasıdır.
İki meridyen arasındaki uzaklık,en fazla Ekvatorda en az kutuplardadır.
Yerel saatin,en ileri olduğu yer 180o Doğu meridyeni;en geri olduğu yer 180o Batı meridyenidir.
Bir yerde güneşin en yüksek olduğu an,gölgenin en kısa olduğu an,Güneş ışınlarının gün içinde en büyük açıyla geldiği an öğle vaktidir.
Türkiye’nin;
En güney noktası 36o Kuzey paralelinden,
En kuzey noktası 42o Kuzey paralelinden,
En batı noktası 26o Doğu meridyeninden,
En doğu noktası 45 Doğu meridyeninden,
Türkiye’nin;
En uzun kara sınırı Suriye,
En kısa kara sınırı Nahcivan,
En işlek kara sınırı Bulgaristan,
En elverişsiz İran sınırı,
En uzun deniz sınırı Ege denizi sınırıdır.
HARİTA BİLİGİSİ
Harita ve plânın en önemli özelliğinin,kuşbakışı çizim ve ölçeğinin olmasıdır.
Krokiyi harita ve plândan ayıran tek özellik kabataslak olmasıdır.
Haritalarda bozulma en fazla kutuplarda ,en az Ekvator’dadır.
Haritalarda en fazla ayrıntı plânlarda,en az ayrıntı Atlas Haritalarındadır.
Büyük Ölçekli haritaların;en olumlu özellikleri ayrıntısının çok ve bozulma oranının az olmasıdır.En olumsuz özellikleri ise,gösterdiği alanın az olması ve duvarda fazla yer kaplamasıdır.
Küçük Ölçekli haritaların;en olumlu özellikleri gösterdiği alanın fazla olması ve duvarda az yer kaplamasıdır.
Yeryüzü şekillerinin haritalarda gösterilme metodundan;en kullanışlısı izohips metodudur.Tapoğrafya yüzeyini (engebeleri) en iyi ifade eden metod arama metodudur.Her ikisini birden ifade eden en iyi metod kabartma yöntemidir.
İzohipslerde;
En fazla eğitim;çizgilerin sık olduğu yerde,
En az eğitim;çizgilerin seyrek olduğu yerlerdedir.
Çizgilerin en sık olduğu yerde;
En fazla aşındırma,
En zor tırmanma,
En kısa uzunluk vardır.
İzohipslerde;
En yüksek noktayı en içteki çizgi,
En alçak noktayı en dıştaki çizgi gösterir.
İzobarlarda;
En derin noktayı,en içteki eğri,
En sığ yeri en dıştaki eğri gösterir.
DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
Dünyanın geoid olmasının en önemli sonuçları:Ekvator yarıçapının kutuplar yarıçapından fazla olması,yer çekiminin en az Ekvator’da,en fazla kutuplarda olmasıdır.
Dünyanın yuvarlak olmasının en önemli sonuçları;
a-)Güneş ışınlarının düşme açısı;
En büyük Ekvator’da
En küçük kutuplarda olması
b-)Dünyanın dönüş hızının;
En fazla Ekvatorda
En az kutuplarda olmasıdır.
c-)İki meridyen arası uzaklığın;
En fazla Ekvator’da,
En az kutuplarda olmasıdır.
Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşmasıdır.
Eksen eğikliğinin en önemli sonucu mevsimlerin oluşturması ve dönencelerin sınırını belirlemesidir.
Dünyanın yıllık hareketi sırasında Güneş’e;
En uzak olduğu an günötedir. (4 Temmuz)
En yakın olduğu an gün beridir.(3 Ocak)
Dünyanın yörüngesinin elips olmasının en önemli sonucu mevsim sürelerinin farklı olmasıdır.
21 Mart ve 23 Eylül de Ekvator ‘da;
Gölge boyu ne kısa,
Isınma en fazla,aydınlatılan alan en dar,
Işınların yere değme açısı en büyük,
Işınların atmosferde tutulması en az,
Işınların atmosferde aldığı yol en kısa,
Işınların geri yansıması en azdır,
21 Haziranda Kuzey yarımkürede;
En uzun Gündüz,
En kısa Gece,
En kısa gölge,
En Yüksek sıcaklıklar yaşanır.
21 Aralık’ta;Güney yarım kürede;
En uzun Gündüz,
En kısa gece,
En kısa Gölge,
En yüksek sıcaklıklar yaşanır.
*Dünyanın şeklinden, günlük ve yıllık hareketinden hiçbir zaman etkilenmeyen özellik: Eksen eğikliğidir.
