Uzm. Dr. Abdullah Yıldırım ile birlikte hazırladığımız oyuncak rehberiyle kaldığımız yerden devam ediyoruz.
İLK 3 AY OYUNCAKLARI
Hareketli, özellikle müzikli parlak renkli ve basit biçimli olanları seçin. Bebeğin dikkatini toplamasına ve şekil tanımasına yardım eder.
Plastik Halka: El denetimi ve eşgüdümü geliştirir.
Çıngırak: El denetimini ve el göz uyumunu geliştirir; bebeğe bedenin bittiği oyuncağın başladığı yeri öğretir.
4-6 AY ARASI OYUNCAKLAR
Bez bebekler ve diğer yumuşak oyuncaklar: Düşsel oyuna teşvik eden, avutucu nesneler.
Yumuşak top: El-göz uyumunu geliştirir.
Ayna: Benlik kavramını besler.
Parlak renklerde ve farklı şekillerde yumuşak bloklar: Renk ve şekilleri tanımaya yardımcı olur.
Oyun minderi-oyun merkezi: Etki tepkiyi öğretir. Kumaş kitaplar: Dokunma deneyimi kazandırır; kitap sevgisini besler.
6-9 AY ARASI OYUNCAKLAR
Bloklar: Boyut algısını güçlendirir, renk ve şekil tanımayı sağlar.
Toplar: El göz uyumunu ve dengeyi sağlar.
Ayna: Benlik duygusunu geliştirir.
Tahta kitaplar: Eğlencelidir, sözcük dağarcığını çoğaltır.
Telefon: Yaratıcı oyun sunar, iletişim becerilerini artırır.
Kutudaki yaylı kuklalar: Nesne kalıcılığını öğretir.
9-12 AY ARASI OYUNCAKLAR
Kaplar: Nesne kalıcılığını öğretir.
Üst üste yığılan oyuncaklar: Boyut algısını güçlendirir. Delikli herhangi bir şey: Nesne kalıcılığını öğretir.
Banyo oyuncakları: Ölçme ve tartmaya yardım eder, yeni ortamları keşfetmeye cesaretlendirir; güvenli özgür oyunla tanıştırır.
Direksiyon: Düşsel oyun sunar.
13-15 AY ARASI OYUNCAKLAR
Şekil sıralama: Şekiller arasındaki ilişkiyi öğrenmesini sağlar.
Oyuncak kamyon ya da yürüteç: Denge kurmayı sağlar ve yürümeyi pekiştirir.
Üst üste yığılan halkalar: Sıralama becerisi kazandırır.
Basit yapbozlar: Kas becerisini geliştirir, okuma öncesi beceriler kazandırır.
Ayıcık halkaları: El becerisine yardım eder.
Eşleme oyuncakları: Eşleme ilk matematik becerisidir.
Sıralama çantası: Sıralamayı teşvik eder, ilk matematik becerilerini kazanır.
Şekil yerleştirici: Sıralama becerilerine yardım eder, boyut algısını güçlendirir.
16-18 AY ARASI
Bebekler ya da doldurulmuş hayvanlar: Hayal gücünü geliştirici oyun sunar.
Oyuncak at: Fiziksel becerileri teşvik eder.
Kalın pastel boyalar: Çizim ve el becerisini geliştirir.
Sabundan balonlar yapan oyuncak: İlk bilimsel kavramları ve bazı maddelerin biçim değiştirdiğini öğretmek için baloncuklar idealdir.
Dikkat! Bazı oyunlarda KAVGA ÇIKABİLİR
OKUL öncesi çocuklar gerçekçi ayrıntıları ve işleyen parçaları olan oyuncakları tercih ederler. Bu yaş dönemindeki çocuklar yakın zamanda yaşadıkları olayları ve gözlemlerini, oynadıkları oyunlar ve çizimleri aracılığıyla yansıtırlar. Bu yüzden, bu dönemdeki çocukların özellikle sembolik anlatılarında kullandıkları karakterlere, isimlere ve oyun içeriğine ailelerin dikkat etmesi tavsiye edilir.
Bu yaş grubunda çocuklar 2-3'erli gruplar halinde oyunlar kurmaya başlarlar. Ancak oyunlar sırasında paylaşım kavgaları yaşanabilir. Eğer kavga devam ediyorsa barış sağlanması için çocukların da düşüncesi alınarak ortak bir karara varılmalı ve çocuklardan bu karara saygı duymaları beklenmelidir. 3-5 yaş arası dönemdeki çocukların ayrıca taklit ve canlandırma oyunlarına karşı ilgileri artar ve beş yaşında bu ilgi tepe noktasına ulaşır. Kukla oyunlarına karşı ilgileri de çok yüksektir.
Genellikle planlı veya hedefe yönelik lego oyunları oynarlar. Küçük figürler ve arabalarla çeşitli canlandırma oyunlarına ilgileri de tepe noktasına ulaşır. Bu yaştaki çocukların çoğu küçük parçalar içeren oyuncaklarla oynayabilir. Ancak çocuk hâlâ nesneleri ağzına götürme eğilimi gösteriyorsa küçük parçalar içermeyen oyuncakları tercih etmelisiniz. Oyuncaklar sert yapılı olmalı, keskin kenar veya köşeleri olmamalı, kolayca kırılmamalı ve parçalarına ayrıldığında keskin köşeler çıkmamalıdır. Bir yetişkin gözetiminde olmadığı sürece elektrikli parça içermemelidir.
2- 3 YAŞLAR ARASINDA DOĞAL OYUNCAKLAR
BU aylar arasında çocuklar hayal gücüne dayalı oyunlar geliştirir. Bu nedenle çocuğu kendi kendine yeni bir şeyler oluşturacağı malzemeleri tercih edilmeli. Oyun hamurları, kum, su, gazete kâğıdı, tahta ya da plastik çekiç, tornavida, keskin olmayan makas, boyalar, kâğıtlar, basit tahmin oyunları (hayvanları tanıma gibi), boyama kitaplarını tercih edebilirsiniz. Bu dönem ve sonrasında çocuğunuza sunulan oyuncakların doğal malzemeler olması hem yaratıcılığını artıracak hem de kendini ifade etmesine daha fazla fırsat verecektir. Bütünü parçalara ayırma, parçalardan bütünü oluşturma gibi zekâ ve yaratıcılık isteyen oyuncaklar, mutfak eşyaları, oyuncak telefon, bebek ve arabalar da bu dönemde ilgisini çekmektedir.
Üç tekerlekli bisiklet çocukların en çok sevdiği oyuncaklardan biridir. Bisikletle bacaklarını el ve ayaklarıyla birlikte kullanmayı öğrenirler ve yön duyguları oluşur. Yaratıcılığını geliştiren tahta ve plastik bloklar, oyun hamuru, kum gibi malzemeler el becerisini artırır. Hayallerini gerçekleştirmeye çaba gösterir. Oyun parklarıysa sosyalleşmeye başlamasını sağlar. Doktor korkusu olan bu yaş grubu çocuklara, doktor seti alarak bununla oynaması sağlanmalı (sizi muayene edebilir!) böylece zamanla doktor korkusunu aşmasına yardımcı olunabilir.
İLK 3 AY OYUNCAKLARI
Hareketli, özellikle müzikli parlak renkli ve basit biçimli olanları seçin. Bebeğin dikkatini toplamasına ve şekil tanımasına yardım eder.
Plastik Halka: El denetimi ve eşgüdümü geliştirir.
Çıngırak: El denetimini ve el göz uyumunu geliştirir; bebeğe bedenin bittiği oyuncağın başladığı yeri öğretir.
4-6 AY ARASI OYUNCAKLAR
Bez bebekler ve diğer yumuşak oyuncaklar: Düşsel oyuna teşvik eden, avutucu nesneler.
Yumuşak top: El-göz uyumunu geliştirir.
Ayna: Benlik kavramını besler.
Parlak renklerde ve farklı şekillerde yumuşak bloklar: Renk ve şekilleri tanımaya yardımcı olur.
Oyun minderi-oyun merkezi: Etki tepkiyi öğretir. Kumaş kitaplar: Dokunma deneyimi kazandırır; kitap sevgisini besler.
6-9 AY ARASI OYUNCAKLAR
Bloklar: Boyut algısını güçlendirir, renk ve şekil tanımayı sağlar.
Toplar: El göz uyumunu ve dengeyi sağlar.
Ayna: Benlik duygusunu geliştirir.
Tahta kitaplar: Eğlencelidir, sözcük dağarcığını çoğaltır.
Telefon: Yaratıcı oyun sunar, iletişim becerilerini artırır.
Kutudaki yaylı kuklalar: Nesne kalıcılığını öğretir.
9-12 AY ARASI OYUNCAKLAR
Kaplar: Nesne kalıcılığını öğretir.
Üst üste yığılan oyuncaklar: Boyut algısını güçlendirir. Delikli herhangi bir şey: Nesne kalıcılığını öğretir.
Banyo oyuncakları: Ölçme ve tartmaya yardım eder, yeni ortamları keşfetmeye cesaretlendirir; güvenli özgür oyunla tanıştırır.
Direksiyon: Düşsel oyun sunar.
13-15 AY ARASI OYUNCAKLAR
Şekil sıralama: Şekiller arasındaki ilişkiyi öğrenmesini sağlar.
Oyuncak kamyon ya da yürüteç: Denge kurmayı sağlar ve yürümeyi pekiştirir.
Üst üste yığılan halkalar: Sıralama becerisi kazandırır.
Basit yapbozlar: Kas becerisini geliştirir, okuma öncesi beceriler kazandırır.
Ayıcık halkaları: El becerisine yardım eder.
Eşleme oyuncakları: Eşleme ilk matematik becerisidir.
Sıralama çantası: Sıralamayı teşvik eder, ilk matematik becerilerini kazanır.
Şekil yerleştirici: Sıralama becerilerine yardım eder, boyut algısını güçlendirir.
16-18 AY ARASI
Bebekler ya da doldurulmuş hayvanlar: Hayal gücünü geliştirici oyun sunar.
Oyuncak at: Fiziksel becerileri teşvik eder.
Kalın pastel boyalar: Çizim ve el becerisini geliştirir.
Sabundan balonlar yapan oyuncak: İlk bilimsel kavramları ve bazı maddelerin biçim değiştirdiğini öğretmek için baloncuklar idealdir.
Dikkat! Bazı oyunlarda KAVGA ÇIKABİLİR
OKUL öncesi çocuklar gerçekçi ayrıntıları ve işleyen parçaları olan oyuncakları tercih ederler. Bu yaş dönemindeki çocuklar yakın zamanda yaşadıkları olayları ve gözlemlerini, oynadıkları oyunlar ve çizimleri aracılığıyla yansıtırlar. Bu yüzden, bu dönemdeki çocukların özellikle sembolik anlatılarında kullandıkları karakterlere, isimlere ve oyun içeriğine ailelerin dikkat etmesi tavsiye edilir.
Bu yaş grubunda çocuklar 2-3'erli gruplar halinde oyunlar kurmaya başlarlar. Ancak oyunlar sırasında paylaşım kavgaları yaşanabilir. Eğer kavga devam ediyorsa barış sağlanması için çocukların da düşüncesi alınarak ortak bir karara varılmalı ve çocuklardan bu karara saygı duymaları beklenmelidir. 3-5 yaş arası dönemdeki çocukların ayrıca taklit ve canlandırma oyunlarına karşı ilgileri artar ve beş yaşında bu ilgi tepe noktasına ulaşır. Kukla oyunlarına karşı ilgileri de çok yüksektir.
Genellikle planlı veya hedefe yönelik lego oyunları oynarlar. Küçük figürler ve arabalarla çeşitli canlandırma oyunlarına ilgileri de tepe noktasına ulaşır. Bu yaştaki çocukların çoğu küçük parçalar içeren oyuncaklarla oynayabilir. Ancak çocuk hâlâ nesneleri ağzına götürme eğilimi gösteriyorsa küçük parçalar içermeyen oyuncakları tercih etmelisiniz. Oyuncaklar sert yapılı olmalı, keskin kenar veya köşeleri olmamalı, kolayca kırılmamalı ve parçalarına ayrıldığında keskin köşeler çıkmamalıdır. Bir yetişkin gözetiminde olmadığı sürece elektrikli parça içermemelidir.
2- 3 YAŞLAR ARASINDA DOĞAL OYUNCAKLAR
BU aylar arasında çocuklar hayal gücüne dayalı oyunlar geliştirir. Bu nedenle çocuğu kendi kendine yeni bir şeyler oluşturacağı malzemeleri tercih edilmeli. Oyun hamurları, kum, su, gazete kâğıdı, tahta ya da plastik çekiç, tornavida, keskin olmayan makas, boyalar, kâğıtlar, basit tahmin oyunları (hayvanları tanıma gibi), boyama kitaplarını tercih edebilirsiniz. Bu dönem ve sonrasında çocuğunuza sunulan oyuncakların doğal malzemeler olması hem yaratıcılığını artıracak hem de kendini ifade etmesine daha fazla fırsat verecektir. Bütünü parçalara ayırma, parçalardan bütünü oluşturma gibi zekâ ve yaratıcılık isteyen oyuncaklar, mutfak eşyaları, oyuncak telefon, bebek ve arabalar da bu dönemde ilgisini çekmektedir.
Üç tekerlekli bisiklet çocukların en çok sevdiği oyuncaklardan biridir. Bisikletle bacaklarını el ve ayaklarıyla birlikte kullanmayı öğrenirler ve yön duyguları oluşur. Yaratıcılığını geliştiren tahta ve plastik bloklar, oyun hamuru, kum gibi malzemeler el becerisini artırır. Hayallerini gerçekleştirmeye çaba gösterir. Oyun parklarıysa sosyalleşmeye başlamasını sağlar. Doktor korkusu olan bu yaş grubu çocuklara, doktor seti alarak bununla oynaması sağlanmalı (sizi muayene edebilir!) böylece zamanla doktor korkusunu aşmasına yardımcı olunabilir.
