YoRuMSuZ
Biz işimize bakalım...
Varlıklara verilişlerine göre isimler ikiye ayrılır. Bunlar:
1. Özel İsim
a. İnsan isim ve soy isimleri:
Büşra, Harun, İlknur, Ramazan, Yeter, Özlem, Bahri, Mustafa, Nazım Hikmet, Yavuz Bülent Bakiler
b. Kurum, kuruluş, dernek, üniversite isimleri:
Mimar Sinan Lisesi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği, Türk Tarih Kurumu, Kırıkkale Üniversitesi, Kırşehir Valiliği, Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
c. Millet, ümmet, din, mezhep isimleri:
Türk, Azeri, Almanlar, Çeçen, Ruslar
Müslüman, Hristiyan, Yahudi, Musevi…
İslamiyet, Hristiyanlık, Yahudilik, Musevilik…
Hanefi, Şafii, Alevi…
d. Dil isimleri:
Türkçe, İngilizce, Fransızca, Özbekçe, Tibetçe…
e. Kıta isimleri:
Afrika, Asya, Amerika, Antarktika, Okyanusya, Avustralya, Avrupa
f. Ülke ve bölge isimleri:
Türkiye, Lübnan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Afganistan…
Güney Amerika, Doğu Trakya, Güney Yemen, Batı Avrupa, İç Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi…
g. İl, ilçe, mahalle, bulvar,cadde, sokak isimleri:
Kırşehir, Tokat, Amasra, Boztepe, Yenimahalle, Keçiören, Atatürk Bulvarı, İvedik Caddesi, Nigar Sokak…
h. Deniz, okyanus, göl, akarsu, boğaz ve geçit isimleri:
Karadeniz, Akdeniz, Marmara Denizi, Hint Okyanuss, Atlas Okyanusu
Tuz Gölü, Hazar Denizi, Abant Gölü, Kızılırmak, Yeşilırmak, Çanakkale Boğazı, Zigana Geçidi, Süveyş Kanalı…
ı. Dağ, tepe, ova, yayla isimleri:
Uludağ, Mescit Dağı, Erciyes dağı, Everest Tepesi, Harran ovası, Konya Ovası…
i. Yıldız ve gezegen ve adları:
Uranüs, Mars, Jüpiter, Venüs, Büyükayı…
j. Kitap, gazete, dergi, eser isimleri:
Milliyet (gazetesi), Sabah (gazetesi); Nokta (dergisi), Aksiyon (dergisi); Türk Dili (dergisi); Çalıkuşu, Araba Sevdası…
k. Hayvanlara ve varlıklara takılan özel isimler:
Karabaş, Pamuk, Maviş, Tekir, Boncuk, Oyuncağım Tomtom…
2. Cins İsim
a. Organ/uzuv isimleri:
bel, kol, beyin, kalp, göz…
b. Akrabalık isimleri:
anne, baba, kardeş, amca, babaanne, enişte, dayı…
c. Araç/eşya/enstrüman isimleri:
kanepe, kulaklık, çatal, tablo, gitar, saz…
d. Hayvan/bitki/çiçek isimleri:
köpek, şahin, aslan, fındık, vişne, biber, papatya, karanfil…
e. Kavramlar:
hüzün, kaygı, akıl, ümit…
f. Meslek/meslek sahibi isimleri:
öğretmenlik, öğretmen, mühendislik, mühendis, memur, futbolcu, spiker…
g. Giyecek isimleri:
gömlek, palto, ceket, etek, şapka, eldiven, smokin…
h. Yiyecek/İçecek isimleri
barbunya, mıhlama, menemen, ekmek, lahmacun, meşrubat, su, gazoz …
ı. Sayı isimleri:
üç, iki yüz, altı, yedi bin…
i. Renk isimleri:
mavi, yeşil, turuncu, kırmızı…
j. Zaman isimleri:
salise, saniye, dakika, saat, gün, ay, yıl, yüz yıl, asır…
k. Soru Kelimeleri:
neden, niçin, kim, nereden, hangi, kaç, kaçıncı…
- Özel İsimler
- Cinsi İsimler
1. Özel İsim
- Tek olan, diğer varlıklar içinde tam bir benzeri bulunmayan varlıklara verilen isimler “özel” isimlerdir.
- Aslında bir türün içinde olup sonradan isim verilen ve verileni özelleştiren takılmış isimlerdir de denilebilir.
a. İnsan isim ve soy isimleri:
Büşra, Harun, İlknur, Ramazan, Yeter, Özlem, Bahri, Mustafa, Nazım Hikmet, Yavuz Bülent Bakiler
b. Kurum, kuruluş, dernek, üniversite isimleri:
Mimar Sinan Lisesi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği, Türk Tarih Kurumu, Kırıkkale Üniversitesi, Kırşehir Valiliği, Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
c. Millet, ümmet, din, mezhep isimleri:
Türk, Azeri, Almanlar, Çeçen, Ruslar
Müslüman, Hristiyan, Yahudi, Musevi…
İslamiyet, Hristiyanlık, Yahudilik, Musevilik…
Hanefi, Şafii, Alevi…
d. Dil isimleri:
Türkçe, İngilizce, Fransızca, Özbekçe, Tibetçe…
e. Kıta isimleri:
Afrika, Asya, Amerika, Antarktika, Okyanusya, Avustralya, Avrupa
f. Ülke ve bölge isimleri:
Türkiye, Lübnan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Afganistan…
Güney Amerika, Doğu Trakya, Güney Yemen, Batı Avrupa, İç Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi, Karadeniz Bölgesi…
g. İl, ilçe, mahalle, bulvar,cadde, sokak isimleri:
Kırşehir, Tokat, Amasra, Boztepe, Yenimahalle, Keçiören, Atatürk Bulvarı, İvedik Caddesi, Nigar Sokak…
h. Deniz, okyanus, göl, akarsu, boğaz ve geçit isimleri:
Karadeniz, Akdeniz, Marmara Denizi, Hint Okyanuss, Atlas Okyanusu
Tuz Gölü, Hazar Denizi, Abant Gölü, Kızılırmak, Yeşilırmak, Çanakkale Boğazı, Zigana Geçidi, Süveyş Kanalı…
ı. Dağ, tepe, ova, yayla isimleri:
Uludağ, Mescit Dağı, Erciyes dağı, Everest Tepesi, Harran ovası, Konya Ovası…
i. Yıldız ve gezegen ve adları:
Uranüs, Mars, Jüpiter, Venüs, Büyükayı…
j. Kitap, gazete, dergi, eser isimleri:
Milliyet (gazetesi), Sabah (gazetesi); Nokta (dergisi), Aksiyon (dergisi); Türk Dili (dergisi); Çalıkuşu, Araba Sevdası…
k. Hayvanlara ve varlıklara takılan özel isimler:
Karabaş, Pamuk, Maviş, Tekir, Boncuk, Oyuncağım Tomtom…
2. Cins İsim
- Aynı cinsten bir çok varlığın ortak olan ismine “cins” isim denir.
- Bu isimlerin varlıkları tek nesne ile sınırlı değildir.
- Cins isimlerde kelime ile nesne arasında herkes tarafından bilinen gerçek bir bağlantı vardır. Örneğin “göz” denildiğinde bir organ ismi olduğu herkesçe bilinir.
- “şehir” kelimesi dünyada olan bütün şehirlerin cins ismiyken, memleketinizi ifade ederken söylediğiniz “Kırşehir, İstanbul” vs kelimeleri özel isimdir.
a. Organ/uzuv isimleri:
bel, kol, beyin, kalp, göz…
b. Akrabalık isimleri:
anne, baba, kardeş, amca, babaanne, enişte, dayı…
c. Araç/eşya/enstrüman isimleri:
kanepe, kulaklık, çatal, tablo, gitar, saz…
d. Hayvan/bitki/çiçek isimleri:
köpek, şahin, aslan, fındık, vişne, biber, papatya, karanfil…
e. Kavramlar:
hüzün, kaygı, akıl, ümit…
f. Meslek/meslek sahibi isimleri:
öğretmenlik, öğretmen, mühendislik, mühendis, memur, futbolcu, spiker…
g. Giyecek isimleri:
gömlek, palto, ceket, etek, şapka, eldiven, smokin…
h. Yiyecek/İçecek isimleri
barbunya, mıhlama, menemen, ekmek, lahmacun, meşrubat, su, gazoz …
ı. Sayı isimleri:
üç, iki yüz, altı, yedi bin…
i. Renk isimleri:
mavi, yeşil, turuncu, kırmızı…
j. Zaman isimleri:
salise, saniye, dakika, saat, gün, ay, yıl, yüz yıl, asır…
k. Soru Kelimeleri:
neden, niçin, kim, nereden, hangi, kaç, kaçıncı…