Cilt Nasıl Yapılır?
Elyazması bir yapıta cilt yapılmadan önce “şiraze”si örülür. Bu işlem için önce yazma kitabın formaları, özel cilt dikişi için yapılmış iplikle bağlanır. Cilt ipliği olarak genelikle değişik kalınlıklarda, yazma kitabın kağıdının rengine uygun ibrişim kullanılır. İbrişimin balmumuyla pekiştirilmesi, cildin sağlamlığını artırmasının yanı sıra, ciltçinin ustalığını da gösterir. Kitabın formalarının bağlanmasının da değişik yolları vardır. Formalar, ortalarından geçirilerek ve gizli alt kolon atılarak dikilir. Gizli alt kolonların üstüne şirazenin alt kolonları atılır. Şirazeye altlık (yastık) olması için, kitabın sırtı altına deriden bir şerit yapıştırılıp, uçları kesilir. Şiraze alt yastığı deri üstünden, eşit aralıklarla dikilerek, kolonlar atılır.
Böylece kitap, şiraze örülmeye hazır duruma getirilmiş olur. Ciltte asıl formaları birbirine bağlayacak olan, şirazedir. Görevi, kitap sayfalarının başlarını bir düzeyde tutmak ve formaların birbirinden ayrılarak dağılmasına engel olmaktır (eski ciltlerin uzun süre bozulmadan kalabilmesini, şiraze örgüleri sağlamıştır). Şiraze elle örülür. Bu örme işinde iki tane ince uzun iğne ve çeşitli örgülere göre değişebilen kalınlıkta iki renk ibrişim kullanılır. Sırtın altına yapıştırılan deri yastığı kaplayan şiraze örgüsü, kalınlığı alttaki deri yüksekliğine varınca, tamamlanmış olur. Dolayısıyle, kitabın boyuna göre, şiraze altı deri yastığının kalınlığı ile şiraze örgü kalınlığı değişiktir. Şirazenin çeşitli türlerinin en yaygın olanları arasında alafranga, balıksırtı, sıçan dişi, tek baklava, çift baklava, geçmeli, düz, zikzak, sağ-sol, yol, vb. sayılabilir. Yazma yapıtların ciltlerinde, cildin korunması için, ayrıca bir “cilbend” yapılmıştır. Cilbend, kitap cildinin içine konduğu zarf gibi bir kutudur. Klasik ciltte, kitap ile kapakların arası, bir başka Türk el sanatı ürünü olan ebru kağıdı ile kaplanır.
Elyazması bir yapıta cilt yapılmadan önce “şiraze”si örülür. Bu işlem için önce yazma kitabın formaları, özel cilt dikişi için yapılmış iplikle bağlanır. Cilt ipliği olarak genelikle değişik kalınlıklarda, yazma kitabın kağıdının rengine uygun ibrişim kullanılır. İbrişimin balmumuyla pekiştirilmesi, cildin sağlamlığını artırmasının yanı sıra, ciltçinin ustalığını da gösterir. Kitabın formalarının bağlanmasının da değişik yolları vardır. Formalar, ortalarından geçirilerek ve gizli alt kolon atılarak dikilir. Gizli alt kolonların üstüne şirazenin alt kolonları atılır. Şirazeye altlık (yastık) olması için, kitabın sırtı altına deriden bir şerit yapıştırılıp, uçları kesilir. Şiraze alt yastığı deri üstünden, eşit aralıklarla dikilerek, kolonlar atılır.
Böylece kitap, şiraze örülmeye hazır duruma getirilmiş olur. Ciltte asıl formaları birbirine bağlayacak olan, şirazedir. Görevi, kitap sayfalarının başlarını bir düzeyde tutmak ve formaların birbirinden ayrılarak dağılmasına engel olmaktır (eski ciltlerin uzun süre bozulmadan kalabilmesini, şiraze örgüleri sağlamıştır). Şiraze elle örülür. Bu örme işinde iki tane ince uzun iğne ve çeşitli örgülere göre değişebilen kalınlıkta iki renk ibrişim kullanılır. Sırtın altına yapıştırılan deri yastığı kaplayan şiraze örgüsü, kalınlığı alttaki deri yüksekliğine varınca, tamamlanmış olur. Dolayısıyle, kitabın boyuna göre, şiraze altı deri yastığının kalınlığı ile şiraze örgü kalınlığı değişiktir. Şirazenin çeşitli türlerinin en yaygın olanları arasında alafranga, balıksırtı, sıçan dişi, tek baklava, çift baklava, geçmeli, düz, zikzak, sağ-sol, yol, vb. sayılabilir. Yazma yapıtların ciltlerinde, cildin korunması için, ayrıca bir “cilbend” yapılmıştır. Cilbend, kitap cildinin içine konduğu zarf gibi bir kutudur. Klasik ciltte, kitap ile kapakların arası, bir başka Türk el sanatı ürünü olan ebru kağıdı ile kaplanır.