Bonsai çiçeği bonsay olarak da bilinir. Anlamı Japonca da ‘ bon' saksı ‘ sai ' ağaç kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Köklerinin kısaltılması, dal ve sürgünlerinin bağlanması ve biçimlendirilmesi sureti ile saksıda yetiştirilen bodur ağaç çeşididir. Bonsai çiçeği Japonya da ‘ saikei' denilen yayla peyzajı sanatının doğmasına neden olmuştur.Bonsai; ağaçları özel saksılarda, özel tekniklerle budayarak, şekillendirerek ve bodurlaştırarak büyüterek estetik bir görüntü kazandırma sanatıdır. (Bon : tepsi, tabak; sai : bitki). Bonsai ağaçları genetik olarak farklı değildir.
Küçük yapraklı olanlar tercih edilmekle beraber bonsai, doğadaki büyüklüğüne bakmaksızın herhangi bir ağaçtan olabilir. Doğadaki şeklini aynen kopyalamaya gerek yoktur. Bu konuda kendi estetiğinizi ve hayalgücünüzü sergilemek esastır. Ancak ne olursa olsun bonsai doğal görünmeli, insan eli değdiği belli edilmemelidir.
Ağaç ve saksısı şekil, desen ve renkleriyle bir bütünlük oluşturmalıdır. Bonsai ağacın kendisi değil ağaç ve saksı arasındaki görsel uyumdur. Ağacı bir saksıya dikmek ve gelişmesine bırakmak yeterli değildir. Bu şekilde bitki ağaç gibi durmayacak ve ömrü de uzun olmayacaktır.
Gövde kalınından incesine tüm dallar şekillendirilerek ve gerekirse kesilerek uygun görüntü elde edil- meye çalışılır. Ağacın şekli belirginleştikten sonra düzenli kesim ve budamalarla son şekil elde edilir.
Bir bonsai bir çalıdan çok ağaca benzemelidir. Ağaçta belirli yaprak kümeleri ve aralarında belirgin boşluklar vardır, çalıda ise yapraklar tek bir küme oluşturur. Budama size uygun dal yapısını belirginleştirme imkanı verir.
Bonsai yaşlandıkça, üzerinde değişiklikler yapabilir, bir dalını kesebilir, diğer birinin istediğiniz bir şekilde büyümesine izin verebilirsiniz. Saksısını değiştirerek başka bir açıdan gösterir, daha güzel bir görüntü yakalayabilirsiniz.
Tel sararak dalların da yerlerini istediğiniz yönde değiştirebilirsiniz. Gövde bonsai‘nin kişiliğinin en önemli parçasıdır. Cılız ve zayıf görünüşlü gövde bonsai ‘yi çirkinleştirir. Toprak üzerinde görünen güzel kök oluşumu ve yukarı doğru incelen yapıdaki gövde en idealidir.
En altta kalın dallar olmalı, dallar yukarı doğru incelmeli ve kısalmalıdır. Dallar arasındaki mesafe yukarı çıktıkca azalmalıdır. İki dal gövde de aynı yükseklikte olmamalı, dalın karşısı mutlaka boş olmalıdır. Bunların yanında bonsai‘ de kuru dallar bırakarak ağaca yaşlı havası verilebilir.
Bonsai için kesin kurallar yoktur. Herşey sizin özel zevkinize, ona bakış açınıza bağlıdır. Pahalı bir hobi olmamakla beraber, uzun süreli uğraşı ve sabır gerektirir. Başlangıçta bazı şeyler planlandığı gibi gitmeyebilir. Bir ağacın ölmesi sizi vazgeçirmemelidir. En usta kişinin dahi ağaçları ölebilir. Ancak tecrübe kazandıkca bunun daha az sıklıkta olduğunu göreceksiniz.
