Başkalaşım - Metamorfoz

ZeyNoO

V.I.P
V.I.P
Başkalaşım - Metamorfoz

Başkalaşım; böcek, kurbağa gibi bazı canlıların yumurtalarından çıktıktan sonraki gelişme döneminde yapısal değişikliklere uğrayarak atalarına benzer hale gelmesidir.

Birçok hayvan, gelişimleri sırasında uygun olmayan koşullarda pupa haline geçerek canlılıklarını korur. Ortamın normale dönmesiyle gelişimlerini tamamlar ve ergin hale dönüşür.

Başkalaşımın larva evresinde, larvaya ait organlar oluşur. Ergin evrenin hücre grupları ise, larva evresinde gelişmeden bekler. Bu olaylar hormonlarla denetlenir. Böceklerin başkalaşımında, juvenil ve ekdison hormonları rol oynar. Ekdison hormonu; gerek larva, gerek pupa ve gerekse ergin evrede deri değişiminin ve başkalaşımın meydana gelmesini sağlar. Juvenil hormonu ise, böceklerin larva dönemini uzatır.

Hayvanlarda başkalaşım, tam ve yarım olarak iki şekilde görülür.

Yarım Başkalaşım: Bu tip metamorfozda canlıda, gençlikten olgunluğa geçerken çok az değişim gözlenir. Bu canlılar, genç formunda iken olgun haline benzer, fakat henüz küçük, kanatsız ve cinsiyeti gelişmemiştir. Örnek olarak çekirgeler verilebilir.

Tam Başkalaşım: Larva halinden ergenliğe kadarki dönemde büyük değişiklikler gözlenir. Tam metamorfoz; kelebek, güve, karasinek vs. gibi böceklerde görülür. Bu türler, larva dönemlerinde kurt ya da tırtıl halindedir (türüne göre değişir). Ergin haline benzemezler. Bir dizi tüy, deri vs. değiştirme işlemleri sonucu pupa haline geçer. Sonraki gelişme olayları sonunda ergin birey haline dönüşür.

Ekdison hormonu, juvenil hormona göre daha baskın olursa larva, deri değişimine devam eder. Önce pupa, daha sonra da ergin hale gelir. Yani ekdison hormonu erken başkalaşımı sağlar.

Eğer juvenil hormonu salgılayan bez çıkarılırsa, larva erken başkalaşır ve cüce bir ergin birey oluşur.


Kurbağalarda Başkalaşım
Kurbağalarda başkalaşım, tiroit bezinden salgılanan tiroksin hormonu tarafından sağlanır. Eğer kurbağa larvalarının tiroit özütü ve az miktarda tiroksin verilirse hemen başkalaşıma geçerek cüce bir ergin birey oluşur ve karaya geçer. Ancak larvadan tiroit bezi çıkarılacak olursa, hayvan sürekli larva halinde kalır ve yaşamına bu şekilde devam eder.

Kurbağalarda başkalaşım esnasında birçok değişiklikler gözlenir. Larvadaki; kuyruk, pronefroz böbrek, solungaçlar, ağız parçaları ve bir hücreli bezler işlevini kaybederek yerine erginlerde mezonefroz böbrek, akciğer ve çok hücreli deri bezleri oluşur. Larva döneminde herbivor (otla beslenen) olan canlı, ergin dönemde karnivor (etle beslenen) beslenmeye geçer ve yine çene dişleri gelişir.

Başkalaşım esnasında fizyolojik değişiklikler de gözlenir. Larva döneminde sudaki oksijeni tutabilen hemoglobinler, kara yaşamında gaz halindeki oksijeni bağlayabilir. Yine larva döneminde aminoasit metabolizması sonucu oluşan amonyaklı atık maddeler yerine, ergin dönemde daha az zehirli olan ve az su ile seyreltilebilen üre oluşur. Yine önceleri su içinde görmeyi sağlayan gözlerin damar tabakasındaki pigmentlerde, karada görüşü sağlayacak değişiklikler olur.
 

cemree

=)=)
V.I.P
Metamorfoz Güzel Sanatlar Fakültesinde daha farklı incelenir. Buna örnek olarak Hacettepe Üniversitesinin çalışmalarını gösterebilirim...

8D6AhjR.jpg
HLwWPjt.jpg


e6Jaoe2.jpg
rNnAu2A.jpg


c2fmi4Q.jpg
rLau5dk.jpg
 

Top